تیم ملی فوتبال ایران نزدیک به 40 سال است که فینال جام ملت‌های آسیا را تجربه نکرده و کیفیت فنی کی روش همه را وسوسه کرده، دوباره قهرمانی آسیا را تجربه کنند. بااین‌حال به نظرمی رسد فدراسیون فوتبال تصمیم خود را گرفته اولویت برنامه‌های کی روش را برای 4 سال آینده تعیین کرده است.
این تصمیم تکرار هدف‌گذاری‌ای است که سال‌ها قبل فدراسیون‌های فوتبال کره جنوبی و ژاپن انجام دادند. هرچند این دو کشور موفق‌ترین کشورهای آسیا در 4 دوره اخیر هستند و همیشه یک پای نیمه‌نهایی بوده‌اند اما نزدیک به یک دهه است که تیم‌های جوان شده‌ای به نسبت جام جهانی را به مسابقات جام ملت‌های آسیا می‌فرستند.
آن‌ها اساس تغییر نسل فوتبالشان را پایان جام جهانی قرارداده اند و تقریباً یک دوره در میان بازیکنان بسیار جوان را به مسابقات آسیایی می‌آورند. چالشی که درنهایت به موفقیتشان در مسابقات آسیایی هم منجر شده اما درواقع هدف دیگری را دنبال می‌کرده است.
در این میان البته ژاپنی‌ها اصرار زیادی به کسب موفقیت هم داشته‌اند و در همه این دوره‌ها گاه بازیکنان بزرگی را هم در جام ملت‌ها همراه داشته‌اند اما تفاوت دوتیم در نسل سازی در معدل سنی و فهرست تیم‌هایشان دیده می‌شود.
معدل سنی تیم ملی کره جنوبی در جام جهانی 2014، 25.4 بود و معدل سنی ژاپن 27.1. هرچند تیم ملی ایران با معدل 28.1 فقط یک سال از ژاپن بزرگ‌تر بود اما همه این را می‌دانند که کارلوس کی روش با دعوت از بازیکنانی مانند دژآگه و قوچان نژاد و دانیل داوری و خط زدن بازیکنانی چون علی کریمی و مجتبی جباری و مهدی رحمتی عملاً تیم ملی را با دوپینگ سنی به جام جهانی فرستاد.
او از بازیکنانی در مرز 25 سالگی استفاده کرد و بازیکنان بالای 30 سال را کنار گذاشت. کاری که معدل سنی تیم ملی را 1.5 سال پایین آورد. اما چه اتفاقی افتاد که طی 3 سال تیم ملی بازهم به دوپینگ نیاز داشت؟ یا اینکه چرا کی روش از راهی دیگر برای جوان کردن ترکیب تیم ملی استفاده نکرد؟
کارلوس کی روش 25 بهمن 1389 سرمربی تیم ملی ایران شد. یعنی دقیقاً 2 هفته بعد از جام ملت‌های آسیای 2011. مرد پرتغالی در تیم ملی و لیگ ایران با دو مشکل بزرگ مواجه بود: اول ملی‌پوشانی باتجربه، با معدل سنی 28 سال که در جام ملت‌های آسیا بازی کرده بودند و در جام جهانی به 32 می‌رسیدند. دوم بازیکنانی 22 تا 24 ساله در لیگ برتر که گاه مستعد به نظر می‌رسیدند اما تجربه بازی ملی نداشتند.
کی روش باید هم تغییر نسل را شروع می‌کرد وهم برای 6 ماه آینده که مقدماتی جام جهانی آغاز می‌شد برنامه می‌ریخت. اتفاقی که همزمان دشوار می‌نمود.
او در این شرایط فرصتی برای میدان دادن به جوانان 20 ساله و نسل سازی نداشت پس کوشید با روشی دیگر میانگین سنی تیم ملی را برای جام جهانی کاهش دهد. او در لیگ برتر، بهترین بازیکنان 23 تا 27 ساله را جدا کرد و تقریباً آموزش داد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به بیگ زاده، منتظری، پولادی و... اشاره کرد که در تیم کی روش به ترکیب اصلی رسیدند.
او از این رهگذار بازیکنانی حرفه‌ای در مرز 22 تا 23 سالگی پیدا کرد که در خارج از ایران تجربه بازی‌های بین‌المللی داشتند ودرجام جهانی به سن 25 تا 26 می‌رسیدند. با این روش تیمی 28 ساله را به جام جهانی فرستاد اما تأثیر بد این تصمیم‌گیری را می‌توان در خالی شدن فوتبال دنیا از ستاره‌های ایرانی جستجو کرد.
در این بین خیلی نمی‌توان به مرد پرتغالی خرده گرفت چون انتخاب مسیری غیرازاین می‌توانست تیم ملی را از صعود به جام جهانی 2014 بازدارد. اما سرمربیان تیم ملی در دو جام ملت‌های گذشته تأثیر مهمی بر لژیونر نداشتن ایران در این روزها دارند. افشین قطبی در 2011 فقط 3 ملی‌پوش زیر 23 سال داشت و امیر قلعه‌نویی در 2007 تقریباً هیچ بازیکن زیر 23 سالی را همراه نبرده بود.
حالا فدراسیون فوتبال و کی روش اعلام کرده‌اند نمی‌خواهند اتفاقات 4 یا 8 سال گذشته را تکرار کنند. تنها راه فرار از این روش هم‌نسل سازی در جام ملت‌های آسیاست. یعنی کی روش باید کاری را انجام بدهد شبیه همان کاری که مایلی کهن در 1996 کرد. سرمربی آن روزهای تیم ملی 11 بازیکن زیر 22 سال همراه خود به جام ملت‌های آسیا برد و نسل طلایی فوتبال ایران شکل گرفت.
در آن روزها استانکو در پرسپولیس مربیگری می‌کرد و نسل طلایی را تحویل مایلی کهن داد و امروز هم کرانچار مهدی شریفی و علی کریمی را حاضر کرده و در لیگ تا دلتان بخواهد بازیکنان 22 و 23 ساله حضور دارند. بازیکنانی که باید از امروز تا قبل از مسابقات مقدماتی جام جهانی 2018 که یک سال هم فرصت هست تجربه کسب کنند. هرچند که کیفیت فنی آن روزهای لیگ هیچ ربطی به این روزها ندارد و شاید نشود به‌راحتی مهدوی کیا و میناوند و مجیدی و... در آن پیدا کرد اما در مقابل کیفیت فنی کی روش هم با مایلی کهن قابل قیاس نیست.
تیم ملی در حال حاضر تعداد قابل‌توجهی بازیکن بالای 30 و بعضاً بالای 35 سال دارد که به نظر می‌رسد باید طی دو سال آینده خداحافظی کنند. بازیکنانی چون جواد نکونام، جلال حسینی، آندو تیموریان، خسروحیدری، رحمان احمدی، پژمان منتظری و.. که ستون اصلی تیم هستند و کنار گذاشتنشان بعید به نظر می‌رسد. اما کی روش اگر هدف را جام جهانی 2014 گذاشته باید از امروزبازیکنان 24 و 25 ساله را باتجربه‌های جام جهانی بداند و تکلیفش را با مسن ترها مشخص کند.
اگر قراراست باهدف جام جهانی 2018 پا به جام ملت‌های آسیا بگذاریم بایدتعدادقابل‌توجهی از بازیکنان جوان را به همراه داشته باشیم. البته کی روش برای بازی‌های آسیایی اینچوان همراه تیم ملی امید به کره جنوبی خواهد رفت و بازی‌های این تیم را از نزدیک خواهد دید. حضور 7 بازیکن 23 ساله در این تیم نشان می‌دهد که فدراسیون فوتبال مسابقات المپیک را هم فدای جام جهانی کرده است. چون این بازیکنان عملاً نمی‌توانند در مقدماتی المپیک به تیم ملی امید کمک کنند.
تیم کی روش برای جام جهانی 2018 در کره جنوبی خودنمایی خواهد کرد و اگر مرد پرتغالی در هدف‌گذاری‌اش مُصر باشد فهرست آینده تیم ملی به ستاره‌های بازی‌های آسیایی تعلق خواهد داشت.
