در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹ و متعاقبا ۲۰۱۳، کره شمالی اعلام کرد که آزمایش‌های هسته‌ای خود را با موفقیت انجام داده است. تمام این آزمایش‌ها پس از آن بود که سازمان ملل متحد، کره شمالی را به دلیل پرتاب چند موشک مشمول یک رشته تحریم‌ها کرد.
اطلاعات ماهواره‌ای از یک نقطه دورافتاده در شرق کره شمالی نشان می دهد که این آزمایش‌های زیرزمینی صورت گرفته و ادعای این کشور صحت دارد.
کارشناسان معتقدند که در دو آزمایش اول از پلوتونیوم به عنوان ماده قابل شکافت استفاده شده است. تصور می‌شود کره شمالی برای ساختن دست کم ۶ بمب هسته‌ای به حد کافی پلوتونیوم در اختیار دارد.
از هنگامی که کره شمالی هشدار داد که قدرت سومین آزمایش هسته‌ای این کشور در حد بسیار بالایی خواهد بود، پیش بینی می‌شد که ممکن است در این آزمایش از اورانیوم استفاده شده باشد. البته هنوز این موضوع روشن نشده است.
متخصصان قبلا گفته بودند که کره شمالی هنوز نتوانسته است کلاهک‌های هسته‌ای را تا آن حد کوچک بسازد که که بتوان آن را سوار یک موشک کرد. ولی پس از تازه‌ترین آزمایش، این کشور ادعا کرد که موفق به ساختن یک کلاهک هسته‌ای کوچک شده است. این ادعا را هنوز منبع مستقلی تایید نکرده است.
- درباره برنامه هسته‌ای کره شمالی چه می‌دانیم؟
تصور می‌رود مجتمع یانگ بیون، مرکز تاسیسات هسته‌ای کره شمالی باشد. این کشور چندین بار قول داده است که عملیات این مجتمع را متوقف سازد و حتی در سال ۲۰۰۸، به عنوان بخشی از معامله خلع سلاح در برابر دریافت کمک، دستگاه خنک کننده این مجتمع را از کار انداخت.
ولی در ماه مارس سال جاری میلادی، پس از جنگ لفظی با آمریکا و تشدید تحریم‌های سازمان ملل که به دنبال سومین آزمایش هسته‌ای کره شمالی بود، این کشور قول داد که تمام تاسیسات یانگ بیون، را مجددا به کار بیاندازد.
ولی آمریکا هرگز باور نکرد که پیونگ یانگ، تمام تاسیسات هسته‌ای خود را آشکار کرده است. این بدبینی هنگامی تقویت یافت که کره شمالی در سال ۲۰۱۰ تاسیسات غنی سازی اورانیوم یانگ بیون، را به زیگفرید هکر، دانشمند آمریکایی نشان داد.
بازدید هکر، و گزارش متعاقب آن تازه‌ترین و قابل اعتمادترین اطلاعات در باره مجتمع یونگ بیون، است.
زیگفرید هکر، می‌گوید در حالی که به نظر می‌رسد هدف از این تاسیسات تولید برق است، می‌توان به فوریت آن را برای تولید اورانیوم غنی شده با درصد بالا به منظور ساختن بمب، آماده کرد. هکر می‌گوید که مشاهده یک هزار سانتریفوژ و پیشرفته بودن نیروگاه او را گیج کرده بود.
علاوه بر این هم آمریکا و هم کره جنوبی معتقدند که کره شمالی علاوه بر یانگ بیون، دارای سایت‌های دیگری است که با برنامه غنی سازی اورانیوم مرتبط است.
درماه اوت سال ۲۰۱۲، تصاویر ماهواره ای از یانگ بیون نشان می داد که احداث یک نیروگاه آب سبک، که به ادعای کره شمالی برای تولید انرژی جهت مصارف غیرنظامی بود، در شرف پایان است.
کارشناسان می‌گویند از این راکتور می‌توان برای تولید پلوتونیوم استفاده کرد و نیروگاه می‌تواند به تاسیساتی تبدیل شود که قابلیت تولید اورانیوم غنی شده با درصد بالا جهت استفاده در تسلیحات را خواهد داشت.
برخی از صاحبنظران می‌گویند تازه ترین اظهارات کره شمالی در باره قابلیت تبدیل و تغییر تسلیحات هسته‌ای‌اش، می‌تواند به معنی این سناریو باشد که این کشور برنامه غنی سازی اورانیوم در حد ساختن تسلیحات، را به طور علنی شروع می‌کند.
آزمایشی که با استفاده از اورانیوم باشد خطر تازه‌ای برای بازرسی و جلوگیری از تکثیر تسلیحات هسته‌ای خواهد بود چون تولید پلوتونیوم در درجه‌ای که قابلیت استفاده در تولید تسلیحات را داشته باشد، در تاسیسات بزرگی اتفاق می‌افتد که شناسایی آن آسان تر است.
ولی برای غنی کردن اورانیوم از سانتریفوژهای زیادی که احتمال دارد کوچک و در نتیجه قابل مخفی کردن باشد، استفاده می‌شود. اگر چه کره شمالی انبار پلوتونیومی را که برای ساختن انواع تسلیحات هسته‌ای لازم است، تخلیه کرده، اما این کشور دارای ذخایر قابل توجه سنگ اورانیوم است.
- جامعه بین‌المللی در باره برنامه هسته‌ای چه کرده است؟
تاکنون چندین دور مذاکره بین کره شمالی، آمریکا، روسیه، چین، ژاپن و کره جنوبی صورت گرفته که به منظور ترغیب کره شمالی به انصراف از بلندپروازی‌های هسته‌ای‌اش بوده است.
در سپتامبر سال ۲۰۰۵، پس از دو سال گفت‌وگوهای متناوب، کره شمالی در یک معامله بی سابقه، قبول کرد که در برابر دریافت کمک‌های اقتصادی و امتیازات سیاسی، از دنبال کردن برنامه هسته‌ای‌اش دست بردارد.
ولی اجرای این توافق بسیار مشکل بود و در آوریل ۲۰۰۹، بر سر این که آیا کره شمالی تمام تاسیسات هسته‌ای‌اش را اعلام کرده یا نه، گفت‌وگوها متوقف شد.
در ژوئیه ۲۰۱۱، تماس بین آمریکا و کره شمالی با هدف از سرگیری مذاکرات یک بار دیگر شروع شد.
کمتر از شش ماه بعد، کیم جونگ-ایل، که برای مدت طولانی رهبر کره شمالی بود درگذشت و کیم جونگ-اون، پسر جوانش جانشین او شد.
در فوریه ۲۰۱۲، کره شمالی ناگهان اعلام کرد که موافقت کرده فعالیت های هسته‌ای‌اش را به حال تعلیق درآورد و برای انجام آزمایش‌های هسته‌ای و موشکهای دوربرد خود مهلتی قائل شود. پاداش این توافق، دریافت مواد غذایی از آمریکا بود.
ولی پس از آزمایش ناموفق پرتاب موشک توسط کره شمالی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۲، اجرای این توافق به حال تعلیق درآمد.
پرتاب موفقیت آمیز یک موشک در دسامبر ۲۰۱۲ و سومین آزمایش هسته‌ای این کشور در فوریه سال جاری، سبب شد که سازمان ملل متحد تحریم‌های علیه کره شمالی را افزایش دهد.
- سومین آزمایش هسته‌ای از چه جهت اهمیت دارد؟
این آزمایش به وضوح نشان دهنده سرکشی کره شمالی در برابر جامعه بین المللی بود. پیونگ یانگ هشدار داده بود که یک آزمایش در سطح بالا در شرف انجام است و آن را واکنش به تحریم‌های سازمان ملل متحد توصیف کرده بود.
اگر تایید شود که کره شمالی در حقیقت قادر شده دستگاهی بسازد که تا آن حد کوچک باشد که بتوان با آن یک کلاهک هسته‌ای را سوار موشک کرد، آزمایش هسته‌ای اخیر، دارای اهمیت بسیار زیادی خواهد بود.
احتمالا این موضوع باعث نگرانی شدید آمریکا وهمسایگان کره شمالی خواهد شد.
برخی از کارشناسان می گویند که هشدار کره شمالی در مورد یک آزمایش در سطح بالا، ممکن است اسم رمزی برای استفاده از اورانیوم غنی شده با درصد بالا باشد نه استفاده از پلوتونیوم.
اگر چه خطر هر یک از دو مورد در یک سطح است، بمب اورانیوم نشان دهنده موفقیت بسیار قابل توجهی از جهت فن آوری است چون روند تقطیر سنگ طبیعی اورانیوم به ماده‌ای که قابل استفاده برای ساخت بمب باشد بسیار مشکل است.
شدت قدرت آزمایش هسته‌ای سال ۲۰۱۳، به مراتب بیشتر از آزمایش‌های قبلی بود ولی از آنجا که ناظران نتوانستند ایزوتوپ‌های رادیواکتیو را که شناسایی کنند، موفق به ارزیابی دقیق این آزمایش نشدند. کمیسیون امنیت و بی خطر بودن هسته‌ای کره جنوبی، می‌گوید هشت نمونه مورد آزمایش قرار گرفته ولی چیزی پیدا نشده است.
پیدا کردن ایزوتوپ‌های معینی- به خصوص گازهای زنون- می‌توانست در مورد این که آیا در آزمایش مورد بحث از پلوتونیوم استفاده شده یا اورانیوم، به کارشناسان کمک کند.
ولی متخصصین می‌گویند آزمایشی که به خوبی مهار شده ممکن است ایزوتوپ‌های رادیو اکتیو تولید نکند. هنوز روشن نیست که آیا در آزمایش هسته‌ای سال ۲۰۱۳ از اورانیوم استفاده شده یا پلوتونیوم.»
