صراط: در پي اعلام فتواي جديدي از مرجع عاليقدر حضرت آيتالله العظمي بيات زنجاني
(مدظلهالعالي) درباب روزه داري، گمانهها و پرسشهايي طرح شده كه در
گفتوگويی با آيتالله سيد رضا برقعي مدرس، استاد سطوح عالي
حوزه علميه و نماينده سابق حضرت امام در كشورهاي خليج فارس، اين فتوا را به
بحث و بررسي گذاشتيم.
حضرت آيتالله زنجاني در فتواي جديد خود ابراز داشت: «با استناد به موثقه عمار و روايت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) كه در باب 16 وسايل الشيعه از ابواب «من يصح منه الصوم» آمده است، كساني كه روزه ميگيرند ولي تاب و تحمل تشنگي را ندارند، فقط به اندازهيي كه جلوي تشنگي شان را بگيرد ميتوانند آب بنوشند و در اين حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.»
لازم به ذكر است نظر فقهي وی در رساله عمليه به اين شكل نبوده و اين نظر فقهي جديد وی است.
در همین حال روزنامه اعتماد در حمایت از این فتوا نوشت:
«آيتالله برقعي در پاسخ به اين پرسش كه اين فتوا را از منظر فقه شيعي چگونه ميبينيد ابراز داشت: مشابه چنين نظراتي در فقه ما بسيار است. همانطور كه معظم له به كتاب وسايل الشيعه استناد كردند بايد اذعان داشت كه چنين احكامي در فقه ما بسيار است. همانطور كه در فقه شيعي به احكام استناد ميشود به عقل و اجماع نيز استناد ميشود.
ايشان در ادامه خاطرنشان ساخت: در گذشته بسياري از احكام محدود بوده و در زمان حاضر موضوعاتي مطرح ميشود كه در چنين رواياتي نيامده است يا نظرات سختگيرانهيي مطرح ميشود كه در فقه اسلامي ما با چنين شرايطي رو به رو نبودهايم. به نظرم چنين فتوايي در فقه شيعه بسيار داشتهايم. ما نميتوانيم سختگيرانه به احكام شيعي نظر داشته باشيم و فقط احكام را ملاك قرار دهيم و بگوييم كه بايد همان اجرا شود. در حالي كه فقيه آگاه به زمانه ميتواند با توجه به شرايط و زمانه احكام خود را بر پايه استدلال شرعي و عقلي فتواي خود را اعلام نمايد. بهطور مثال ما حكمي به نام ذوالعطاش داريم يعني كسي كه بسيار عطشان است. اين فرد ميتواند با رعايت جوانب روزه داري آب به قدر رفع عطش بنوشد و روزه او صحيح هم خواهد بود. ايشان با تاكيد بر اين نكته كه صدور چنين فتوايي شجاعت و تهور ميخواهد اظهار داشت: ما نميتوانيم براي كساني كه مشكلي دارند فقط بگوييم كه بايد سفر برود تا بتواند روزه خود را نگيرد و تاكيد كنيم كه در هر حالي بايد روزه گرفت. دين اسلام دين سخت و جمودي نيست.
آيتالله زنجاني در صدور چنين حكمي پا را فراتر از حكم منصوص گذاشته و آن هم براي اين است كه مكلف بتواند وظيفهاش را انجام دهد. آيتالله سيد رضا برقعي مدرس در پايان خاطرنشان كرد: نبايد از چنين احكامي تفسير غلطي داشت و چنين احكامي ما در فقه شيعه بسيار داشتهايم. اين حكم در راستاي اجراي وظيفه شرعي مكلف اعلام شده است.»
حضرت آيتالله زنجاني در فتواي جديد خود ابراز داشت: «با استناد به موثقه عمار و روايت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) كه در باب 16 وسايل الشيعه از ابواب «من يصح منه الصوم» آمده است، كساني كه روزه ميگيرند ولي تاب و تحمل تشنگي را ندارند، فقط به اندازهيي كه جلوي تشنگي شان را بگيرد ميتوانند آب بنوشند و در اين حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.»
لازم به ذكر است نظر فقهي وی در رساله عمليه به اين شكل نبوده و اين نظر فقهي جديد وی است.
در همین حال روزنامه اعتماد در حمایت از این فتوا نوشت:
«آيتالله برقعي در پاسخ به اين پرسش كه اين فتوا را از منظر فقه شيعي چگونه ميبينيد ابراز داشت: مشابه چنين نظراتي در فقه ما بسيار است. همانطور كه معظم له به كتاب وسايل الشيعه استناد كردند بايد اذعان داشت كه چنين احكامي در فقه ما بسيار است. همانطور كه در فقه شيعي به احكام استناد ميشود به عقل و اجماع نيز استناد ميشود.
ايشان در ادامه خاطرنشان ساخت: در گذشته بسياري از احكام محدود بوده و در زمان حاضر موضوعاتي مطرح ميشود كه در چنين رواياتي نيامده است يا نظرات سختگيرانهيي مطرح ميشود كه در فقه اسلامي ما با چنين شرايطي رو به رو نبودهايم. به نظرم چنين فتوايي در فقه شيعه بسيار داشتهايم. ما نميتوانيم سختگيرانه به احكام شيعي نظر داشته باشيم و فقط احكام را ملاك قرار دهيم و بگوييم كه بايد همان اجرا شود. در حالي كه فقيه آگاه به زمانه ميتواند با توجه به شرايط و زمانه احكام خود را بر پايه استدلال شرعي و عقلي فتواي خود را اعلام نمايد. بهطور مثال ما حكمي به نام ذوالعطاش داريم يعني كسي كه بسيار عطشان است. اين فرد ميتواند با رعايت جوانب روزه داري آب به قدر رفع عطش بنوشد و روزه او صحيح هم خواهد بود. ايشان با تاكيد بر اين نكته كه صدور چنين فتوايي شجاعت و تهور ميخواهد اظهار داشت: ما نميتوانيم براي كساني كه مشكلي دارند فقط بگوييم كه بايد سفر برود تا بتواند روزه خود را نگيرد و تاكيد كنيم كه در هر حالي بايد روزه گرفت. دين اسلام دين سخت و جمودي نيست.
آيتالله زنجاني در صدور چنين حكمي پا را فراتر از حكم منصوص گذاشته و آن هم براي اين است كه مكلف بتواند وظيفهاش را انجام دهد. آيتالله سيد رضا برقعي مدرس در پايان خاطرنشان كرد: نبايد از چنين احكامي تفسير غلطي داشت و چنين احكامي ما در فقه شيعه بسيار داشتهايم. اين حكم در راستاي اجراي وظيفه شرعي مكلف اعلام شده است.»
