رجال سیاسی تسبیح به دست ایرانی

صراط: تیپ شناسی رجال سیاسی در ایران پیچیدگی های خاص خود را دارد و شاید برای بسیاری از افراد خارجی که تازه وارد ایران می شوند آشنایی با این موضوع کمی زمان لازم داشته باشد.

در اکثر کشورهای دنیا کت و شلوار و کروات لباس رسمی سیاسیون است اما در ایران کروات ازهمان ابتدای انقلاب جایی نداشت و هنوز هم ندارد. برخی سیاسیون دهه شصت نه تنها کروات را کنار گذاشته بلکه همراه با آن کت هم نپوشیدند و کاپشن به تن کردند. احمد توکلی چهره شاخص این تیپ دهه شصتی است. یا مصطفی میرسلیم کتی با یقه ای متفاوت به تن کرده و هنوز هم به همان شکل ظاهر می شود. علی اکبر ولایتی در سمت وزارت خارجه یقه پیراهن خود را تغییر داد و حتی می گوید برخی در خارج از کشور هم مدل یقه لباس وی را نه یه آخوندی و نه یقه دیپلماتیک که یقه ولایتی می شناسند. هم اکنون نیز وجه تمایز ظاهری دیپلمات های ایرانی حتی از دیگر چهره های سیاسی داخلی همین "یقه" است.

اما به نظر می رسد نخ تسبیح تیپ و رفتار شناختی رجال سیاسی ایرانی که کمتر به آن توجه شده است "تسبیح" است.

تسبیح بمعنی «سبحان الله» یا سبحان الله گفتن است چون تکبیر که الله اکبر و تحمید که الحمدالله گفتن است. و آنچه اکنون به تسبیح مشهور شده سُبحه است که منظور از آن مهره‌هاییست که عدد تسبیح را با آن می‌شمارند و کاربرد واژه تسبیح در معنی مهره‌های به رشته کشیده برای شمارش عدد تسبیحات و تحمیدات و تکبیرات از غلط‌های مصطلح فارسی به حساب می‌آید که در اثر رواج و کاربرد زیاد، استعمال آن به معنی سبحه مجاز گشته‌است. چنانکه در ابیات زیر از شاعران ایرانی و عرب از تسبیح معنای امروزی استنباط می‌شود.صائب تبریزی می گوید:

منه زنهار دل بر مهلت صد ساله دنیا که آخر می‌شود چندان که یک تسبیح گردانی

همچنین در فرهنگ عامه تسبیح گردانی خارج از زمان ذکر و دعا و فقط برای چرخاندن و بازی کردن با این وسیله مخصوصا نزد بزرگان مذموم است.

اما کاربرد دیگر این وسیله غیر از ذکر و بازی کردن عوامانه؛ تسبیح بازی بزرگان سیاسیون و تسبیح گردانی سیاسی است. بسیار دیده می شود در مهم ترین مذاکرات و ملاقات ها چهره های سیاسی تسبح به دست دارند و در حال تسبیح گردانی هستند. بدون شک قصد سیاسیون در این زمان نه ذکر و دعا و نه اسائه ادب به طرف مقابل است.

به نظر می رسد تسبیح گردانی برای سیاسیون حرکتی برای آرام سازی یا وسیله ای برای تمرکز ذهن باشد. پیدا کردن نفر اولی که از سیاسیون تسبح چرخانی را آغاز کرد بسیار مشکل است اما شاید ورود روحانیون به سیاست و تقلید از برخی فرهنگ های خاص علماء سرآغاز این فرهنگ بوده باشد.