صراط: توجهات، نيكي و بخششهاي خداوند متعال را "رحمت" می
گويند و چون در ماه مبارک رمضان، توجهات پروردگار و نيكي هايش به طور خاص و
ویژه ای شامل همه بندگانش مي شود، آن را "ماه رحمت" می گویند. البته رحمت
خداوند رحمان رحیم یک لحظه هم از مخلوقاتش قطع نمی شود، اما ماه مبارک
رمضان، ماه خاص و ویژه رحمت حضرت حق است. رحمت هاي پروردگار به دو نوع مختص
و مشترک تقسیم شده است.
رحمت مختص
رحمت مختص رحمتي است كه به پيامبر اكرم(ص) و ائمه هدي (ع) اختصاص دارد، چنانكه در تفسير آيه ۱۰۵ سوره مبارک بقره "و الله يختص برحمته من يشاء،" از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمود مختص به رحمت خدا رسول خدا (ص) و جانشين او است، براستي كه خداوند رحمتش را صد قسم آفريده است نود و نه قسمت آن را در نزد خود براي محمد(ص) و علي و عترت آن دو عليهما السلام ذخيره گردانيده و يك قسمت ديگر آن بر تمام موجودات گسترش شده است.
رحمت مشترك
رحمت مشترک، لطف و توجه پروردگار است كه شامل همه مخلوقات مي شود و از سخن ارزشمند امام صادق(ع) که در بالا ذکر شد فهمیده می شود كه رحمت مختص چقدر عظيم است كه اين همه احسانها و بخششها و عنايات الهي كه از ابتداي خلقت تا قيامت بلكه تا ابديت خود پروردگار كه انتها ندارد بوده و هست، تنها يك قسمت از صد قسمت است و در وسعت اين رحمت همين بس كه از امام صادق(ع)روايت شده كه فرمود: زماني كه قيامت مي رسد،خداوند رحمت خود را گسترده مي سازد به گونه اي كه ابليس در رحمت خدا به طمع مي افتد.
از پيامبر اكرم(ص) نقل شده كه خداوند به حضرت داود(ع) وحي فرمود همان طور كه آفتاب بر كسي كه در آن بنشيند تنگ نمي شود، همچنين رحمت من بر كسي كه در آن داخل شود تنگ نخواهد گرديد.
همچنین نقل شده كه روزي به حضرت زين العابدين(ع) عرضه داشتند؛ حسن بصري گويد: از كسي كه هلاك شده تعجبي نيست كه چگونه هلاك گشته، بلكه از كسي كه نجات يافته تعجب هست كه چگونه نجات يافته است. حضرت فرمود؛ من مي گويم از كسي كه نجات يافته، تعجبي نيست كه چگونه نجات يافته، بلكه از كسي است كه هلاك گشته تعجب هست که با وجود وسعت رحمت چگونه هلاك شده است.
یک روایت جالب
روایت شده "معاذ بن جبل" از صحابه با ديده گريان خدمت رسول خدا(ص) رسيد و سلام کرد، حضرت جواب فرمود و آنگاه پرسيد چرا گريه مي كني؟ در جواب گفت؛ جواني زيبا، بر در خانه است و همچون مادر جوان مرده گريه مي كند و مي خواهد به خدمت شما شرفياب شود. حضرت فرمود؛ برو و جوان را نزد من آر، معاذ او را نزد آن حضرت برد، پس ازسلام، حضرت پرسيد؛ جوان! چه چيز ترا به گريه انداخته است؟ گفت؛ چگون گريه نكنم در صورتي كه مرتكب گناهاني شده ام كه اگر خداوند بزرگ به بعضي از آنها مرا مواخذه كند وارد جهنم نمايد و هرگز مرا نيامرزد؟!
در ادامه روایت آمده که حضرت فرمود به خدا مشرك شدي؟ گفت؛ به خدا پناه مي برم كه به خدايم شرك آورده باشم! فرمود؛ آيا كسي را كه كشتن او حرام است كشته اي؟ گفت؛ نه، پيامبر اكرم(ص) فرمود؛ خداوند گناهانت را مي آمرزد، گرچه به اندازه زمين هاي هفتگانه، درياها، ريگها، درختان و مخلوقات درون آنها، باشد گفت؛ از همه اينها بزرگتر است. حضرت فرمود؛ خداوند گناهانت را مي آمرزد گرچه به اندازه آسمانها،ستارگان،عرش و كرسي باشد.گفت؛گناهان من از همه آنها بزرگتر است.
معاذ در ادامه روایت می کند پيامبر(ص) با حالت خشمناكي نظر افكند و فرمود؛ واي بر تو اي جوان! گناهان تو بزرگتر است يا پروردگار تو؟ جوان به رو در افتاد و مي گفت؛ سبحان الله ربي ما شي اعظم من ربي؛ اي پيامبرخدا! پروردگار من بزرگتر از هر بزرگي است. حضرت فرمود؛ آيا گناه بزرگ را جز بزرگ مي آمرزد؟ جوان گفت؛ نه، آنگاه جوان ساكت شد. حضرت فرمود؛ واي بر تو مرا به گناهي از گناهت خبر نمي دهي؟گفت؛ چرا! سپس جريان كفن دزدي خود را بيان كرد.
اسباب رحمت
قرآن مجید براي تحصيل رحمت واسعه الهي به اسباب و وسائلي اشاره می کند که لطف و عنایت خدا را در پی دارد. از جمله آیه ۵۶ سوره نور مي فرمايد؛ و نماز را به پا داريد و زكات را ادا نماييد و پيامبر را اطاعت كنيد، اميد است كه مورد رحمت واقع شويد.
آیه ۱۳۲ سوره بقره فرمانبرداري از خدا و رسول (ص) را مایه رحمت می داند و می فرماید: از خدا و رسول پيروي نماييد اميد است مورد رحمت واقع شويد.
همچنیت آیه ۴۶ سوره نمل استغفار و طلب بخشش از درگاه پروردگار را موجب رحمت می داند و می فرماید: چرا از خداوند طلب مغفرت نمي كنيد بلكه مشمول رحمت واقع شويد.
همچنین آيه ۱۰ سوره حجرات و آيه ۱۵۷ سوره بقره، اصلاح ميان برادران و شكيبايي در برابر مصائب و آزمايشها و موارد فراوان ديگر که خود بحث مفصلی را می طلبد از اسباب رحمت ذکر می کند.
رحمت مختص
رحمت مختص رحمتي است كه به پيامبر اكرم(ص) و ائمه هدي (ع) اختصاص دارد، چنانكه در تفسير آيه ۱۰۵ سوره مبارک بقره "و الله يختص برحمته من يشاء،" از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمود مختص به رحمت خدا رسول خدا (ص) و جانشين او است، براستي كه خداوند رحمتش را صد قسم آفريده است نود و نه قسمت آن را در نزد خود براي محمد(ص) و علي و عترت آن دو عليهما السلام ذخيره گردانيده و يك قسمت ديگر آن بر تمام موجودات گسترش شده است.
رحمت مشترك
رحمت مشترک، لطف و توجه پروردگار است كه شامل همه مخلوقات مي شود و از سخن ارزشمند امام صادق(ع) که در بالا ذکر شد فهمیده می شود كه رحمت مختص چقدر عظيم است كه اين همه احسانها و بخششها و عنايات الهي كه از ابتداي خلقت تا قيامت بلكه تا ابديت خود پروردگار كه انتها ندارد بوده و هست، تنها يك قسمت از صد قسمت است و در وسعت اين رحمت همين بس كه از امام صادق(ع)روايت شده كه فرمود: زماني كه قيامت مي رسد،خداوند رحمت خود را گسترده مي سازد به گونه اي كه ابليس در رحمت خدا به طمع مي افتد.
از پيامبر اكرم(ص) نقل شده كه خداوند به حضرت داود(ع) وحي فرمود همان طور كه آفتاب بر كسي كه در آن بنشيند تنگ نمي شود، همچنين رحمت من بر كسي كه در آن داخل شود تنگ نخواهد گرديد.
همچنین نقل شده كه روزي به حضرت زين العابدين(ع) عرضه داشتند؛ حسن بصري گويد: از كسي كه هلاك شده تعجبي نيست كه چگونه هلاك گشته، بلكه از كسي كه نجات يافته تعجب هست كه چگونه نجات يافته است. حضرت فرمود؛ من مي گويم از كسي كه نجات يافته، تعجبي نيست كه چگونه نجات يافته، بلكه از كسي است كه هلاك گشته تعجب هست که با وجود وسعت رحمت چگونه هلاك شده است.
یک روایت جالب
روایت شده "معاذ بن جبل" از صحابه با ديده گريان خدمت رسول خدا(ص) رسيد و سلام کرد، حضرت جواب فرمود و آنگاه پرسيد چرا گريه مي كني؟ در جواب گفت؛ جواني زيبا، بر در خانه است و همچون مادر جوان مرده گريه مي كند و مي خواهد به خدمت شما شرفياب شود. حضرت فرمود؛ برو و جوان را نزد من آر، معاذ او را نزد آن حضرت برد، پس ازسلام، حضرت پرسيد؛ جوان! چه چيز ترا به گريه انداخته است؟ گفت؛ چگون گريه نكنم در صورتي كه مرتكب گناهاني شده ام كه اگر خداوند بزرگ به بعضي از آنها مرا مواخذه كند وارد جهنم نمايد و هرگز مرا نيامرزد؟!
در ادامه روایت آمده که حضرت فرمود به خدا مشرك شدي؟ گفت؛ به خدا پناه مي برم كه به خدايم شرك آورده باشم! فرمود؛ آيا كسي را كه كشتن او حرام است كشته اي؟ گفت؛ نه، پيامبر اكرم(ص) فرمود؛ خداوند گناهانت را مي آمرزد، گرچه به اندازه زمين هاي هفتگانه، درياها، ريگها، درختان و مخلوقات درون آنها، باشد گفت؛ از همه اينها بزرگتر است. حضرت فرمود؛ خداوند گناهانت را مي آمرزد گرچه به اندازه آسمانها،ستارگان،عرش و كرسي باشد.گفت؛گناهان من از همه آنها بزرگتر است.
معاذ در ادامه روایت می کند پيامبر(ص) با حالت خشمناكي نظر افكند و فرمود؛ واي بر تو اي جوان! گناهان تو بزرگتر است يا پروردگار تو؟ جوان به رو در افتاد و مي گفت؛ سبحان الله ربي ما شي اعظم من ربي؛ اي پيامبرخدا! پروردگار من بزرگتر از هر بزرگي است. حضرت فرمود؛ آيا گناه بزرگ را جز بزرگ مي آمرزد؟ جوان گفت؛ نه، آنگاه جوان ساكت شد. حضرت فرمود؛ واي بر تو مرا به گناهي از گناهت خبر نمي دهي؟گفت؛ چرا! سپس جريان كفن دزدي خود را بيان كرد.
اسباب رحمت
قرآن مجید براي تحصيل رحمت واسعه الهي به اسباب و وسائلي اشاره می کند که لطف و عنایت خدا را در پی دارد. از جمله آیه ۵۶ سوره نور مي فرمايد؛ و نماز را به پا داريد و زكات را ادا نماييد و پيامبر را اطاعت كنيد، اميد است كه مورد رحمت واقع شويد.
آیه ۱۳۲ سوره بقره فرمانبرداري از خدا و رسول (ص) را مایه رحمت می داند و می فرماید: از خدا و رسول پيروي نماييد اميد است مورد رحمت واقع شويد.
همچنیت آیه ۴۶ سوره نمل استغفار و طلب بخشش از درگاه پروردگار را موجب رحمت می داند و می فرماید: چرا از خداوند طلب مغفرت نمي كنيد بلكه مشمول رحمت واقع شويد.
همچنین آيه ۱۰ سوره حجرات و آيه ۱۵۷ سوره بقره، اصلاح ميان برادران و شكيبايي در برابر مصائب و آزمايشها و موارد فراوان ديگر که خود بحث مفصلی را می طلبد از اسباب رحمت ذکر می کند.
