صراط: مراسم گرامیداشت بیستمین سال تأسیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، عصر دیروز (چهارشنبه 8 آبان ماه) با حضور آیتالله سیدمحمد خامنه‌ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، آیتالله سیدمصطفی محقق داماد استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، حسین کلباسی استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه و از اعضای هیئت امنای بنیاد صدرا در مجموعه فرهنگی تلاش برگزار شد.
*ترویج «حکمت عملی» در جامعه جای شادمانی دارد
در ابتدای این مراسم آیتالله سیدمحمد خامنه‌ای با بیان اینکه افتخار میکند که در عمر خود پس از 20 سال راه‌نوردی در بامی ایستاده که می‌تواند راه گذشته خود را مرور کند و احساس میکند کارش سودمند بوده است، افزود: یک زمانی در خدمت چند تن از بزرگان نشستیم و گفتیم که آیا می‌شود کاری برای فلسفه انجام داد و نام ملاصدرا را نیز برد، پس از مدتی با همین دوستان توانستیم به برخی اهداف خود برسیم و امروز پس از 20 سال شادمان هستیم، چرا که واقعاً جای شادی دارد.
وی با اشاره به اینکه فرصت اندک است و وقت را به بزرگان اختصاص می‌دهم، گفت: با وجود اینکه ملاصدرا انسان بزرگی است که باید شناخته شود، اما از این خوشحالیم که توانستیم کاری کنیم که ملتی به بزرگی ایران با سابقه فرهنگ و تمدن از حکمت و فلسفه دور نباشد، چرا که فلسفه آن چنان که باید جایگاه خود را در دل‌ها نداشت.
آیتالله خامنه‌ای بیان داشت: بر اساس تجربه 20 ساله‌ام ادعا می‌کنم، این همان فلسفه‌ای است که جوانان ما به آن تکریم میکنند و تصمیم می‌گیرند در این رشته وارد شوند.
وی با بیان اینکه تا حدودی در حوزه فلسفه موفق بوده‌ایم، افزود: خوشبختانه شرایط با گذشته تغییر کرده است و همراه مؤسسه صدرا مؤسسات دیگری نیز در این حوزه وارد شده‌اند و امروز می‌بینیم که مجلات تخصصی بسیاری در حوزه فلسفه در دانشگاه‌ها منتشر می‌شود.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با بیان اینکه 20 نوع فعالیت را یادداشت کردم که مؤسسه صدرا در 20 سال انجام داده است، اظهار داشت: اینها در کتابچه‌ای چاپ شده است.
وی در پایان یادآور شد: اگر حکمت و حیات نبود، زندگی حیوانی می‌شد، بنابراین ما باید در این محیط از کودک تا بزرگ و از مدرسه تا دانشگاه به حکمت بپردازیم، یکی از مهمترین افتخارات بنیاد صدرا این است که فلسفه را به صورت راستین خود در قالب حکمت عملی به اجتماع آورد و مسائل اجتماعی را از چشم فلسفه به مردم معرفی کرد و ثابت کرد که فلسفه برای رفاه کامیابی اوست.
*ملاصدرا مصرف شدنی نیست/ در فکر روزآمدی فلسفه نباشید
در ادامه این مراسم رضا داوری اردکانی با اشاره به اینکه مشکل اهل فلسفه مسأله همه اهالی و دانشمندان نیست، گفت: چرا که سایر دانشمندان علمشان مشخص است و آثار و برکات فعالیت‌هایشان مشخص می‌شود.
وی با اشاره به اینکه فلسفه باید در زندگی کاربرد داشته باشد، یادآور شد: مشکلی نیست که این کاربرد وجود دارد یا ندارد، بلکه ما تلقی موهومی از خیلی مسائل داریم. فلسفه جان جامعه و جان زندگی است، این طور نیست که فلسفه بخوانیم و آن را در زندگی روزانه مصرف نکنیم.
داوری اردکانی با تأکید بر اینکه فلسفه می‌گوید که چه چیز مصرف‌کردنی است و چه چیز مصرف نکردنی است، ابراز داشت: فلسفه دوستی است و دوستی جان زندگی است، ملاصدرا مصرف‌شدنی نیست، برای اینکه آموزگار ماست و معلمی که راه را به ما نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه علمی که ما امروز داریم سودمند است و ملاک درستی آن منشأ اثر است، افزود: بیاد آورید که ارسطو می‌گوید: الهیات اشرف علوم است، چرا که بی‌سودترین آن است، فلسفه را نمی‌توان مصرف کرد، چرا که معلم و آموزگار ماست.
رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی با اشاره به اینکه ما دو نوع معلم داریم، اظهار داشت: فیلسوفان راهنمایان قوم هستند، چرا که پیداست در هر عصری زبانشان متفاوت است، افلاطون و ارسطو فیلسوفان عالم یونانی هستند، فضائلی که ارسطو می‌گوید برای مدینه آتن است، زمان ما دوران آن‌ها فرق دارد، امروز اخلاق دیگری حاکم است که اخلاق کانت را می‌طلبد نه ارسطو! اما این به این معنی نیست که اخلاق ارسطو پائین‌تر است.
وی ادامه داد: ما فلسفه می‌آموزیم که بدانیم مشکلات چرا و چگونه به وجود آمدند، بنابراین کار فلسفه طرح مسائل و جستن راه است، فلسفه همواره فلسفه خواهد بود و ما در نسبت با اینها و اندیشیدن راه زندگی و آینده خود را پیدا می‌کنیم.
داوری اردکانی با بیان اینکه فلسفه توجه کردن به افق آینده و دیدن این افق‌ها از برای عقل است، یادآور شد: با کسب این افق همه چشم‌ها و دست‌ها همسو می‌شود، فلسفه با دیدن افق، اتحاد، دوستی و اعتماد ایجاد میکند، این را ما نمی‌توانیم برای کسی محاسبه کنیم، چرا که حس کردنی است.
*تعلیمات عقلانی اهل بیت(ع) در مباحث ملاصدرا می‌درخشد/ ملاصدرا یک مسلمان با واقعیت شیعی است
آیتالله سیدمصطفی محقق داماد استاد فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران درباره اهمیت حکمت در قرآن کریم گفت: واژه حکمت 18 بار در انواع مختلف در قرآن کریم آمده است، دسته نخست آیاتی که خطاب به افراد خاص است، دسته دوم آیاتی که اشاره به پیامبران دارد و دسته سوم به همه مردم اطلاق می‌شود.
وی با اشاره به تعبیر ملاصدرا درباره حکمت که رحمت خاصه الهی است، افزود: در قرآن تمام متاع دنیا قلیل است، الا حکمت که خیر کثیر است، «صدرالمتألهین» در آغاز جلد ششم اسفار و مقدمه آن حکمت را به علم الهیات تعریف کرد، یعنی علم به هستی جهان و بایستی انسان که این حکمتی است که در قرآن آمده و نام این بنیاد هم حکمت صدراست.
آیتالله محقق داماد با اشاره به اینکه بیست سال قبل در چنین زمانی درباره ایجاد بنیاد با من تماس گرفته شد و البته صراحتاً بگویم که امیدی به این کار نداشتم، بیان داشت: این ثمره درخت طیبه‌ای است که امروز به بار نشسته، البته آن روز سخن از تشکیل یک کنگره تنها بود.
وی با ابراز اینکه بدون اغراق از برداشت خود درباره مؤسسه صحبت میکند، گفت: به نظر من واقعیت این است که همت و قدم بزرگی در درباره حکمت صدرا برداشته شده است نه به طور کلی فلسفه، علت نامگذاری این بنیاد به حکمت صدرالمتألهین نیز این است که اینجا ایران و کشور اهل بیت(ع) است و صدرالمتألهین شخصیتی است که ما به عنوان یک مسلمان او و آثارش را می‌شناسیم.
عضو فرهنگستان علوم ایران با اشاره به اینکه رئیس این بنیاد و مسئولان تلاش کردند تا این عرفان کاذب و مبتذل که امروز ایجاد شده را منحل کنند، بیان داشت: دوای درد عرفان‌های مبتذل، عرفان صدرا بود، اگر این بنیاد نبود معلوم نبود چه اتفاقی خواهد افتاد و اگر کوتاه بیاییم، این آمادگی در کشور وجود دارد، زیرا کسانی تلاش میکنند مردم را به سمت جهل و خرافات بکشانند زیاد است و اگر اهل اندیشه دیر بجنبند، از پشت خنجر خواهیم خورد.
وی با اشاره به اهمیت معرفی اندیشه صدرا به جهانیان گفت: اندیشه صدرایی هنوز در چارچوب کشور محدود است و جایی باز نکرده است، غزالی کجا و ملاصدرا کجا؟! اگر از ایران بیرون بیاییم، کمتر صدرا را می شناسند، بنابراین بیشترین هدف این بنیاد اشاعه اندیشه صدرایی بوده است.
وی خطاب به این بنیاد یک بیت از اشعار ملک الشعرای بهار را قرائت کرد و گفت: نوبهاری کاعتدالش ز آفتاب حکمت است/از نسیم مهرگانی برکنار است، ای حکیم!
*درد دل دینانی از بی‌مهری‌ها به حکمت
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی در سخنرانی خود در این مراسم با اشاره به اینکه معانی لغوی واژه فیلسوف به معنای دوست داشتن فلسفه است، گفت: اینکه این همه اختلاف بین فیلسوفان است، با این حال باز هم فلاسفه با هم دوست هستند، فلسفه دوست داشتن حکمت است و محبان حکمت با هم دوست هستند، چرا که فلسفه خیر کثیر است.
وی با اشاره به اینکه حکمت ازلی و ابدی است و هیچ‌گاه نابود نمی‌شود، افزود: خدا حکیم است و حکیم فناشدنی نیست، بنابراین خدا فنا نمی‌شود، چون حکیم واجب الوجوب است، هر چه غیر حکمت علی الاطلاق فناپذیر است، قرآن ما را به این حکمت دعوت کرده، اما متأسفانه این حکمت قرآن خیلی جدی گرفته شده است.
ابراهیمی‌دینانی بیان داشت: خوشبختانه کشور ما خالی از حکیم نبوده و این سرزمین پرورش دهنده حکمت بوده، از ابن سینا گرفته تا فارابی و صدرا، البته باز هم درباره اندیشه صدرا نمی‌گویم که کار نشده، اما کم کار شده است، ما باید بعد از صدرا طرازی داشته باشیم، علامه طباطبایی و سایرین وجود دارند، اما در طراز ملاصدرا نیاز به کار بیشتری داریم.
وی با اشاره به اینکه برخی مسائل سطحی اما پیچیده است، ادامه داد: مغانه همان ایران باستان است، برخی از این حرف حکمت مغانه خوششان نمی‌آید؛ یعنی حکمت ایران باستان و حکمت شعر حافظ که به رند مغان معروف است، ما متأسفانه قدری به تاریخ بی‌توجه هستیم، سندهای بسیاری از تاریخ باستان وجود داشته که امروز از بین رفته و سوخته است و من عصبانی می‌شوم که کسی بگوید این طور نیست، در همین کابل کتاب‌ها را طالبان سوزاند و مجسمه‌ها را از بین برد، این اندیشه طالبانی همه جا وجود دارد.
عضو هیئت امنای بنیاد صدرا درباره اینکه غزالی ضرر زیادی به شیعه و اندیشه حکمت اسلامی زده است، ابراز داشت: البته غزالی یک خبطی کرده و «تهافت الفلاسفه» را نوشته، اما بعدها برگشته و «مقاصد الفلاسفه» را نوشته است، در زمینه عرفان او من کتابی نوشته‌ام، البته چون کتاب نوشته‌ام، نمی‌گویم که او برگشته، چرا که واقعاً عرفان او عقلی و درست بوده است، عرفان منهای عقل به درد کجا می‌خورد؟ دیگر جایش را من نمی‌گویم، درست است که غزالی در جوانی و جاه‌طلبی اشتباهی کرده است، اما در انتهای عمر از مسیرش بازگشته است.
وی افزود: سهروردی در قرن ششم بسیاری از اندیشه‌های حکما را می‌شناخته است، در دورانی که من در قم کتاب «حکمت الاشراق» را می‌خواندم، هیچ طلبه دیگری به این کار نمی‌پرداخت، متأسفانه سهروردی از 800 سال پیش تا کنون شناخته نشده است، اسناد ناشناخته ماندن سهروردی باقی مانده است.
ابراهیمی‌دینانی با اشاره به اینکه ایران حکیم‌پرور بوده و این چراغ به واسطه حکمت صدرا روشن مانده است، گفت: بنیاد صدرا در این زمینه خوب کار کرده است،البته وضعیت فلسفه یک قدری تأسف انگیز است، امروز چون خیلی از افراد فلسفه سرشان نمی‌شود و با یک ترجمه فیلسوف می‌شوند، بنابراین یک عده فی البداهه چیزی را گفته‌اند که نباید جدی گرفت، برای اینکه چیزی را به اینها یاد دهیم، باید کلاً ذهنشان را درست کنیم و با تلمبه این کار را باید انجام دهیم، همان کاری که مرحوم آقا ضیاء در نجف می‌خواستند انجام دهند.
*نام «صدرا» نماد سنت عقلی اسلام و شیعه است
حسین کلباسی اشتری، عضو شورای علمی بنیاد حکمت علمی صدرا طی سخنانی عنوان کرد: عالم ما عالم استعدادها و امکانات است، پس هیچ چیز در بدو امر نتایج، ماهیت و ظرفیت خود را نشان نمی‌دهد، کسی فکر نمی‌کرد که در این مجموعه با چنین توانی، اشعه‌‌گری مباحث عقلی شود، این گمان نرفتن دور از عقل و احتمال باز می‌گردد به شرایط و موقعیت‌ها و تجاربی که دیگران داشتند که البته بی‌نتیجه باقی مانده بود.
وی با اشاره به اینکه باید پرسید که متولی فلسفه کجاست؟، افزود: در علم جامعه‌شناسی اصطلاحی است که به نام علم و جامعه علمی می‌گویند که در این دو مؤلفه تقدم هر دو مورد بحث قرار می‌گیرد، بنابراین نمی‌توان تردید کرد که در همه زمان‌ها علم و علمدارانی بودند که قوام آن علم را سبب می‌شدند.
کلباسی اشتری با تأکید بر اینکه در سنت فلسفی ما و البته در شاخه‌های مختلف علوم افرادی بودند که نقش علمداری را ایفا کردند، ابراز داشت: مثلاً خواجه نصیرالدین طوسی فردی بود که جامعیت را به کمال رساند، چرا که این اندیشمند در حوزه‌هایی چون فقه، نجوم، فلسفه، کلام و رجال فعالیت داشت که حکایت از گستردگی دانش او دارد.
وی با اشاره به اینکه بهره‌گیری از میراث و سفره گذشتگانی چون خواجه نصیرالدین طوسی غیر قابل انکار است، ادامه داد: اما امروزه بنیاد حکمت اسلامی صدرا بی‌تردید نقش علمداری را در راه معارف عقلی دنبال میکند و آنچه که بر زمین مانده بود را به نحوی جامع انجام داده است، اینکه نام بنیاد با نام ملاصدرا مزین شده است، این مفهوم نیست که تمام فعالیت‌ها فقط به ملاصدرا اختصاص یافته باشد.
عضو شورای علمی بنیاد حکمت علمی صدرا با بیان اینکه امروز نام ملاصدرا در کشور ما قابل مقایسه با 20 سال قبل که سهل است، حتی با 10 سال قبل نیز قابل قیاس نیست، اظهار داشت: شاهد این امر تعدد رساله‌ها، کتب و مقالاتی است که به نام ملاصدرا و فلسفه صدرایی طی این دو دهه از فعالیت بنیاد منتشر شده است که حقیقتاً این شرایط مرهون فعالیت‌های بنیاد صدرا است، بسیاری از اصطلاحات صدرایی که امروز ارائه می‌شوند، به دلیل فعالیت‌های 20 ساله بنیاد حکمت اسلامی صدراست، اما با این وضع همچنان جا دارد که درباره این فیلسوف بزرگ و البته دیگر فیلسوفان مسلمان فعالیت‌های دیگری نیز انجام شود.
وی افزود: دیگر کشورها نظیر چین، هند و ترکیه به آثار فلسفی کشورشان مفتخرند، این روزها با فلسفه هندی، فلسفه چینی و فلسفی ترکی مواجه هستیم، البته من نمی‌گویم این حوزه‌ها مهمل است، اما در مقابل سنت فلسفی ما قابل قیاس نیست.
کلباسی اشتری در پایان یادآور شد: فراز و نشیب‌های فراوان در سیر تحقیق و مطالعه فلسفه در حوزه سنت‌های فلسفی مختلف در بنیاد حکمت اسلامی صدرا با وجود تمامی چالش‌ها مرکز جامع تاریخ فلسفه تأسیس و نگارش تاریخ فلسفه آغاز شد و هدف جلوگیری و پرهیز از تکرار بودن نکات بود، بنابراین کار بسیار گسترده و جدیدی با تأسیس و پیگیری نگارش تاریخ فلسفه صورت گرفت.
*مراسم تجلیل از مؤسسان بنیاد حکمت اسلامی صدرا
بر اساس این گزارش، در انتهای این مراسم، از رضا داوری اردکانی، آیتالله سیدمصطفی محقق داماد، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، غلامرضا اعوانی، کریم مجتهدی، مقصود محمدی، حسین کلباسی اشتری، حمیدرضا آیت‌اللهی، قاسم پورحسن، عبدالرزاق حسامی‌فر، علی‌نقی باقرشاهی، رویا خویی، غلامرضا یاسی پور از اعضای هیئت مؤسسان بنیاد حکمت اسلامی صدرا تجلیل به عمل آمد.
همچنین در پایان این مراسم همراه با لوح یادبودی از سوی بنیاد حکمت اسلامی صدرا از آیتالله سیدمحمد خامنه ای به پاس فعالیت‌هایشان در این بنیاد تجلیل شد.
*ترویج «حکمت عملی» در جامعه جای شادمانی دارد
در ابتدای این مراسم آیتالله سیدمحمد خامنه‌ای با بیان اینکه افتخار میکند که در عمر خود پس از 20 سال راه‌نوردی در بامی ایستاده که می‌تواند راه گذشته خود را مرور کند و احساس میکند کارش سودمند بوده است، افزود: یک زمانی در خدمت چند تن از بزرگان نشستیم و گفتیم که آیا می‌شود کاری برای فلسفه انجام داد و نام ملاصدرا را نیز برد، پس از مدتی با همین دوستان توانستیم به برخی اهداف خود برسیم و امروز پس از 20 سال شادمان هستیم، چرا که واقعاً جای شادی دارد.
وی با اشاره به اینکه فرصت اندک است و وقت را به بزرگان اختصاص می‌دهم، گفت: با وجود اینکه ملاصدرا انسان بزرگی است که باید شناخته شود، اما از این خوشحالیم که توانستیم کاری کنیم که ملتی به بزرگی ایران با سابقه فرهنگ و تمدن از حکمت و فلسفه دور نباشد، چرا که فلسفه آن چنان که باید جایگاه خود را در دل‌ها نداشت.
آیتالله خامنه‌ای بیان داشت: بر اساس تجربه 20 ساله‌ام ادعا می‌کنم، این همان فلسفه‌ای است که جوانان ما به آن تکریم میکنند و تصمیم می‌گیرند در این رشته وارد شوند.
وی با بیان اینکه تا حدودی در حوزه فلسفه موفق بوده‌ایم، افزود: خوشبختانه شرایط با گذشته تغییر کرده است و همراه مؤسسه صدرا مؤسسات دیگری نیز در این حوزه وارد شده‌اند و امروز می‌بینیم که مجلات تخصصی بسیاری در حوزه فلسفه در دانشگاه‌ها منتشر می‌شود.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با بیان اینکه 20 نوع فعالیت را یادداشت کردم که مؤسسه صدرا در 20 سال انجام داده است، اظهار داشت: اینها در کتابچه‌ای چاپ شده است.
وی در پایان یادآور شد: اگر حکمت و حیات نبود، زندگی حیوانی می‌شد، بنابراین ما باید در این محیط از کودک تا بزرگ و از مدرسه تا دانشگاه به حکمت بپردازیم، یکی از مهمترین افتخارات بنیاد صدرا این است که فلسفه را به صورت راستین خود در قالب حکمت عملی به اجتماع آورد و مسائل اجتماعی را از چشم فلسفه به مردم معرفی کرد و ثابت کرد که فلسفه برای رفاه کامیابی اوست.
*ملاصدرا مصرف شدنی نیست/ در فکر روزآمدی فلسفه نباشید
در ادامه این مراسم رضا داوری اردکانی با اشاره به اینکه مشکل اهل فلسفه مسأله همه اهالی و دانشمندان نیست، گفت: چرا که سایر دانشمندان علمشان مشخص است و آثار و برکات فعالیت‌هایشان مشخص می‌شود.
وی با اشاره به اینکه فلسفه باید در زندگی کاربرد داشته باشد، یادآور شد: مشکلی نیست که این کاربرد وجود دارد یا ندارد، بلکه ما تلقی موهومی از خیلی مسائل داریم. فلسفه جان جامعه و جان زندگی است، این طور نیست که فلسفه بخوانیم و آن را در زندگی روزانه مصرف نکنیم.
داوری اردکانی با تأکید بر اینکه فلسفه می‌گوید که چه چیز مصرف‌کردنی است و چه چیز مصرف نکردنی است، ابراز داشت: فلسفه دوستی است و دوستی جان زندگی است، ملاصدرا مصرف‌شدنی نیست، برای اینکه آموزگار ماست و معلمی که راه را به ما نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه علمی که ما امروز داریم سودمند است و ملاک درستی آن منشأ اثر است، افزود: بیاد آورید که ارسطو می‌گوید: الهیات اشرف علوم است، چرا که بی‌سودترین آن است، فلسفه را نمی‌توان مصرف کرد، چرا که معلم و آموزگار ماست.
رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی با اشاره به اینکه ما دو نوع معلم داریم، اظهار داشت: فیلسوفان راهنمایان قوم هستند، چرا که پیداست در هر عصری زبانشان متفاوت است، افلاطون و ارسطو فیلسوفان عالم یونانی هستند، فضائلی که ارسطو می‌گوید برای مدینه آتن است، زمان ما دوران آن‌ها فرق دارد، امروز اخلاق دیگری حاکم است که اخلاق کانت را می‌طلبد نه ارسطو! اما این به این معنی نیست که اخلاق ارسطو پائین‌تر است.
وی ادامه داد: ما فلسفه می‌آموزیم که بدانیم مشکلات چرا و چگونه به وجود آمدند، بنابراین کار فلسفه طرح مسائل و جستن راه است، فلسفه همواره فلسفه خواهد بود و ما در نسبت با اینها و اندیشیدن راه زندگی و آینده خود را پیدا می‌کنیم.
داوری اردکانی با بیان اینکه فلسفه توجه کردن به افق آینده و دیدن این افق‌ها از برای عقل است، یادآور شد: با کسب این افق همه چشم‌ها و دست‌ها همسو می‌شود، فلسفه با دیدن افق، اتحاد، دوستی و اعتماد ایجاد میکند، این را ما نمی‌توانیم برای کسی محاسبه کنیم، چرا که حس کردنی است.
*تعلیمات عقلانی اهل بیت(ع) در مباحث ملاصدرا می‌درخشد/ ملاصدرا یک مسلمان با واقعیت شیعی است
آیتالله سیدمصطفی محقق داماد استاد فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران درباره اهمیت حکمت در قرآن کریم گفت: واژه حکمت 18 بار در انواع مختلف در قرآن کریم آمده است، دسته نخست آیاتی که خطاب به افراد خاص است، دسته دوم آیاتی که اشاره به پیامبران دارد و دسته سوم به همه مردم اطلاق می‌شود.
وی با اشاره به تعبیر ملاصدرا درباره حکمت که رحمت خاصه الهی است، افزود: در قرآن تمام متاع دنیا قلیل است، الا حکمت که خیر کثیر است، «صدرالمتألهین» در آغاز جلد ششم اسفار و مقدمه آن حکمت را به علم الهیات تعریف کرد، یعنی علم به هستی جهان و بایستی انسان که این حکمتی است که در قرآن آمده و نام این بنیاد هم حکمت صدراست.
آیتالله محقق داماد با اشاره به اینکه بیست سال قبل در چنین زمانی درباره ایجاد بنیاد با من تماس گرفته شد و البته صراحتاً بگویم که امیدی به این کار نداشتم، بیان داشت: این ثمره درخت طیبه‌ای است که امروز به بار نشسته، البته آن روز سخن از تشکیل یک کنگره تنها بود.
وی با ابراز اینکه بدون اغراق از برداشت خود درباره مؤسسه صحبت میکند، گفت: به نظر من واقعیت این است که همت و قدم بزرگی در درباره حکمت صدرا برداشته شده است نه به طور کلی فلسفه، علت نامگذاری این بنیاد به حکمت صدرالمتألهین نیز این است که اینجا ایران و کشور اهل بیت(ع) است و صدرالمتألهین شخصیتی است که ما به عنوان یک مسلمان او و آثارش را می‌شناسیم.
عضو فرهنگستان علوم ایران با اشاره به اینکه رئیس این بنیاد و مسئولان تلاش کردند تا این عرفان کاذب و مبتذل که امروز ایجاد شده را منحل کنند، بیان داشت: دوای درد عرفان‌های مبتذل، عرفان صدرا بود، اگر این بنیاد نبود معلوم نبود چه اتفاقی خواهد افتاد و اگر کوتاه بیاییم، این آمادگی در کشور وجود دارد، زیرا کسانی تلاش میکنند مردم را به سمت جهل و خرافات بکشانند زیاد است و اگر اهل اندیشه دیر بجنبند، از پشت خنجر خواهیم خورد.
وی با اشاره به اهمیت معرفی اندیشه صدرا به جهانیان گفت: اندیشه صدرایی هنوز در چارچوب کشور محدود است و جایی باز نکرده است، غزالی کجا و ملاصدرا کجا؟! اگر از ایران بیرون بیاییم، کمتر صدرا را می شناسند، بنابراین بیشترین هدف این بنیاد اشاعه اندیشه صدرایی بوده است.
وی خطاب به این بنیاد یک بیت از اشعار ملک الشعرای بهار را قرائت کرد و گفت: نوبهاری کاعتدالش ز آفتاب حکمت است/از نسیم مهرگانی برکنار است، ای حکیم!
*درد دل دینانی از بی‌مهری‌ها به حکمت
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی در سخنرانی خود در این مراسم با اشاره به اینکه معانی لغوی واژه فیلسوف به معنای دوست داشتن فلسفه است، گفت: اینکه این همه اختلاف بین فیلسوفان است، با این حال باز هم فلاسفه با هم دوست هستند، فلسفه دوست داشتن حکمت است و محبان حکمت با هم دوست هستند، چرا که فلسفه خیر کثیر است.
وی با اشاره به اینکه حکمت ازلی و ابدی است و هیچ‌گاه نابود نمی‌شود، افزود: خدا حکیم است و حکیم فناشدنی نیست، بنابراین خدا فنا نمی‌شود، چون حکیم واجب الوجوب است، هر چه غیر حکمت علی الاطلاق فناپذیر است، قرآن ما را به این حکمت دعوت کرده، اما متأسفانه این حکمت قرآن خیلی جدی گرفته شده است.
ابراهیمی‌دینانی بیان داشت: خوشبختانه کشور ما خالی از حکیم نبوده و این سرزمین پرورش دهنده حکمت بوده، از ابن سینا گرفته تا فارابی و صدرا، البته باز هم درباره اندیشه صدرا نمی‌گویم که کار نشده، اما کم کار شده است، ما باید بعد از صدرا طرازی داشته باشیم، علامه طباطبایی و سایرین وجود دارند، اما در طراز ملاصدرا نیاز به کار بیشتری داریم.
وی با اشاره به اینکه برخی مسائل سطحی اما پیچیده است، ادامه داد: مغانه همان ایران باستان است، برخی از این حرف حکمت مغانه خوششان نمی‌آید؛ یعنی حکمت ایران باستان و حکمت شعر حافظ که به رند مغان معروف است، ما متأسفانه قدری به تاریخ بی‌توجه هستیم، سندهای بسیاری از تاریخ باستان وجود داشته که امروز از بین رفته و سوخته است و من عصبانی می‌شوم که کسی بگوید این طور نیست، در همین کابل کتاب‌ها را طالبان سوزاند و مجسمه‌ها را از بین برد، این اندیشه طالبانی همه جا وجود دارد.
عضو هیئت امنای بنیاد صدرا درباره اینکه غزالی ضرر زیادی به شیعه و اندیشه حکمت اسلامی زده است، ابراز داشت: البته غزالی یک خبطی کرده و «تهافت الفلاسفه» را نوشته، اما بعدها برگشته و «مقاصد الفلاسفه» را نوشته است، در زمینه عرفان او من کتابی نوشته‌ام، البته چون کتاب نوشته‌ام، نمی‌گویم که او برگشته، چرا که واقعاً عرفان او عقلی و درست بوده است، عرفان منهای عقل به درد کجا می‌خورد؟ دیگر جایش را من نمی‌گویم، درست است که غزالی در جوانی و جاه‌طلبی اشتباهی کرده است، اما در انتهای عمر از مسیرش بازگشته است.
وی افزود: سهروردی در قرن ششم بسیاری از اندیشه‌های حکما را می‌شناخته است، در دورانی که من در قم کتاب «حکمت الاشراق» را می‌خواندم، هیچ طلبه دیگری به این کار نمی‌پرداخت، متأسفانه سهروردی از 800 سال پیش تا کنون شناخته نشده است، اسناد ناشناخته ماندن سهروردی باقی مانده است.
ابراهیمی‌دینانی با اشاره به اینکه ایران حکیم‌پرور بوده و این چراغ به واسطه حکمت صدرا روشن مانده است، گفت: بنیاد صدرا در این زمینه خوب کار کرده است،البته وضعیت فلسفه یک قدری تأسف انگیز است، امروز چون خیلی از افراد فلسفه سرشان نمی‌شود و با یک ترجمه فیلسوف می‌شوند، بنابراین یک عده فی البداهه چیزی را گفته‌اند که نباید جدی گرفت، برای اینکه چیزی را به اینها یاد دهیم، باید کلاً ذهنشان را درست کنیم و با تلمبه این کار را باید انجام دهیم، همان کاری که مرحوم آقا ضیاء در نجف می‌خواستند انجام دهند.
*نام «صدرا» نماد سنت عقلی اسلام و شیعه است
حسین کلباسی اشتری، عضو شورای علمی بنیاد حکمت علمی صدرا طی سخنانی عنوان کرد: عالم ما عالم استعدادها و امکانات است، پس هیچ چیز در بدو امر نتایج، ماهیت و ظرفیت خود را نشان نمی‌دهد، کسی فکر نمی‌کرد که در این مجموعه با چنین توانی، اشعه‌‌گری مباحث عقلی شود، این گمان نرفتن دور از عقل و احتمال باز می‌گردد به شرایط و موقعیت‌ها و تجاربی که دیگران داشتند که البته بی‌نتیجه باقی مانده بود.
وی با اشاره به اینکه باید پرسید که متولی فلسفه کجاست؟، افزود: در علم جامعه‌شناسی اصطلاحی است که به نام علم و جامعه علمی می‌گویند که در این دو مؤلفه تقدم هر دو مورد بحث قرار می‌گیرد، بنابراین نمی‌توان تردید کرد که در همه زمان‌ها علم و علمدارانی بودند که قوام آن علم را سبب می‌شدند.
کلباسی اشتری با تأکید بر اینکه در سنت فلسفی ما و البته در شاخه‌های مختلف علوم افرادی بودند که نقش علمداری را ایفا کردند، ابراز داشت: مثلاً خواجه نصیرالدین طوسی فردی بود که جامعیت را به کمال رساند، چرا که این اندیشمند در حوزه‌هایی چون فقه، نجوم، فلسفه، کلام و رجال فعالیت داشت که حکایت از گستردگی دانش او دارد.
وی با اشاره به اینکه بهره‌گیری از میراث و سفره گذشتگانی چون خواجه نصیرالدین طوسی غیر قابل انکار است، ادامه داد: اما امروزه بنیاد حکمت اسلامی صدرا بی‌تردید نقش علمداری را در راه معارف عقلی دنبال میکند و آنچه که بر زمین مانده بود را به نحوی جامع انجام داده است، اینکه نام بنیاد با نام ملاصدرا مزین شده است، این مفهوم نیست که تمام فعالیت‌ها فقط به ملاصدرا اختصاص یافته باشد.
عضو شورای علمی بنیاد حکمت علمی صدرا با بیان اینکه امروز نام ملاصدرا در کشور ما قابل مقایسه با 20 سال قبل که سهل است، حتی با 10 سال قبل نیز قابل قیاس نیست، اظهار داشت: شاهد این امر تعدد رساله‌ها، کتب و مقالاتی است که به نام ملاصدرا و فلسفه صدرایی طی این دو دهه از فعالیت بنیاد منتشر شده است که حقیقتاً این شرایط مرهون فعالیت‌های بنیاد صدرا است، بسیاری از اصطلاحات صدرایی که امروز ارائه می‌شوند، به دلیل فعالیت‌های 20 ساله بنیاد حکمت اسلامی صدراست، اما با این وضع همچنان جا دارد که درباره این فیلسوف بزرگ و البته دیگر فیلسوفان مسلمان فعالیت‌های دیگری نیز انجام شود.
وی افزود: دیگر کشورها نظیر چین، هند و ترکیه به آثار فلسفی کشورشان مفتخرند، این روزها با فلسفه هندی، فلسفه چینی و فلسفی ترکی مواجه هستیم، البته من نمی‌گویم این حوزه‌ها مهمل است، اما در مقابل سنت فلسفی ما قابل قیاس نیست.
کلباسی اشتری در پایان یادآور شد: فراز و نشیب‌های فراوان در سیر تحقیق و مطالعه فلسفه در حوزه سنت‌های فلسفی مختلف در بنیاد حکمت اسلامی صدرا با وجود تمامی چالش‌ها مرکز جامع تاریخ فلسفه تأسیس و نگارش تاریخ فلسفه آغاز شد و هدف جلوگیری و پرهیز از تکرار بودن نکات بود، بنابراین کار بسیار گسترده و جدیدی با تأسیس و پیگیری نگارش تاریخ فلسفه صورت گرفت.
*مراسم تجلیل از مؤسسان بنیاد حکمت اسلامی صدرا
بر اساس این گزارش، در انتهای این مراسم، از رضا داوری اردکانی، آیتالله سیدمصطفی محقق داماد، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، غلامرضا اعوانی، کریم مجتهدی، مقصود محمدی، حسین کلباسی اشتری، حمیدرضا آیت‌اللهی، قاسم پورحسن، عبدالرزاق حسامی‌فر، علی‌نقی باقرشاهی، رویا خویی، غلامرضا یاسی پور از اعضای هیئت مؤسسان بنیاد حکمت اسلامی صدرا تجلیل به عمل آمد.
همچنین در پایان این مراسم همراه با لوح یادبودی از سوی بنیاد حکمت اسلامی صدرا از آیتالله سیدمحمد خامنه ای به پاس فعالیت‌هایشان در این بنیاد تجلیل شد.
