تصویب پیشنهاد روحانی در سازمان ملل

1 - آغاز فوری مذاکرات جهت انعقاد یک کنوانسیون بین‌المللی جامع به منظور منع کسب، تولید، توسعه، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و فراهم آوردن زمینه نابودی کامل آنها،

2 - برگزاری یک کنفرانس عالی رتبه بین‌المللی در سال 2018 میلادی در زمینه خلع سلاح هسته‌ای،

3 - نامگذاری روز 26 سپتامبر هر سال به عنوان روز بین‌المللی امحای کامل سلاح‌های هسته‌ای.

دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران این پیشنهادات را به نمایندگی از 120 کشور عضو جنبش عدم تعهد در اولین نشست عالی رتبه مجمع عمومی در خصوص خلع سلاح هسته‌ای که در 4 مهر امسال در نیویورک برگزار شد، ارائه کرده بود.

این پیشنهادات از سوی بسیاری از هیئت‌های شرکت کننده در نشست عالی رتبه در باره خلع سلاح هسته‌ای و نشست سالانه کمیته خلع سلاح و امنیت بین‌المللی مجمع عمومی موسوم به کمیته اول مورد حمایت قرار گرفت و از آن به عنوان نقشه راه مناسبی برای تحقق جهانی عاری از سلاح هسته‌ای تمجید شد.

جنبش عدم تعهد این پیشنهادات را در قالب پیش نویس یک قطعنامه تحت عنوان «پیگیری نشست عالی رتبه 2013 مجمع عمومی در خصوص خلع سلاح هسته‌ای» تنظیم کرد و رسما آن را در اواخر مهرماه امسال به نشست سالانه کمیته اول مجمع عمومی ارائه داد.

این قطعنامه طی هفته‌های اخیر با مشارکت هیئت‌های شرکت کننده در نشست سالانه این کمیته مورد بررسی قرار گرفت و امروز به تصویب رسید.

این قطعنامه به این دلیل اهمیت دارد که دومین ابتکار جدی جنبش عد م تعهد در زمینه خلع سلاح هسته‌ای در دو سال اخیر به شمار می‌رود. اولین ابتکار عدم تعهد در این زمینه، تصویب قطعنامه‌ای در سال گذشته بود که اولین نشست مجمع عمومی سازمان که منحصراً به موضوع "خلع سلاح هسته‌ای" اختصاص داشت، بر أساس این قطعنامه در مهرماه امسال برگزار شد.

جنبش عدم تعهد با بدست گرفتن ابتکار عملِ برگزاری این نشست عالی رتبه در واقع تلاشی موثر در جهت خنثی کردن اقدامات قبلی کشورهای غربی محسوب می‌شود که تلاش داشتند با بزرگنمایی خطر اشاعه هسته‌ای، اذهان عمومی را از خطر اصلی که وجود هزاران سلاح هسته‌ای در جهان است، منحرف سازند.

شرکت گسترده سران و مقامات عالی رتبه کشورها در این نشست عالی رتبه و حمایت اکثر آنها از خلع سلاح هسته ای نشان می دهد که این موضوع کماکان اولین اولویت جهان در زمینه خلع سلاح و امنیت بین‌المللی است.

انتظار می‌رود اجرای پیشنهادات موجود در قطعنامه پیشنهادی جنبش عدم تعهد موجب تقویت انسجامِ تلاش‌های جهانی برای امحای سلاح‌های هسته‌ای شده و به افزایش فشارهای سیاسی بین‌المللی بر کشورهای هسته‌ای به منظور عمل به تعهدات خود در این زمینه منجر گردد.

بر اساس یکی از این پیشنهادات، روز 26 سپتامبر هر سال به عنوان روز بین‌المللی امحای کامل سلاح‌های هسته‌ای نام‌گذاری و از کلیه دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، نهادهای غیردولتی و مراکز رسانه‌ای و آموزشی خواسته شده است تا به روش‌های مختلف، از جمله برگزاری سمینار و فعالیت‌های مشابه، به روشنگری بیش از پیش افکار عمومی درباره خطر سلاح‌های هسته‌ای پرداخته و روند کنونی مطالبات جهانی در زمینه نابودی تمام این سلاح‌ها را تقویت کنند. در اجرای این قطعنامه، هر ساله مجمع عمومی ملل متحد نیز نشست‌های ویژه‌ای را به همین منظور برگزار خواهد کرد.

همچنین در این قطعنامه از همه دولت‌های عضو خواسته شده است تا نظرات خود را در خصوص موارد قابل درج در یک کنوانسیون بین‌المللی جامع به منظور منع دستیابی، تولید، توسعه، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و فراهم آوردن زمینه نابودی کامل آنها به دبیرکل سازمان ملل ارائه دهند.

در همین راستا دبیرکل سازمان ملل موظف شده است این نظرات را گردآوری و علاوه بر ارائه به نشست سال بعد مجمع عمومی، آن را به کنفرانس خلع سلاح نیز ارجاع دهد. کنفرانس خلع سلاح مستقر در ژنو، نهاد اصلی جهانی درباره خلع سلاح جهانی است که وظیفه آن تدوین معاهدات بین‌المللی در این زمینه است.

قطعنامه مذکور، بر خلع سلاح هسته‌ای تمرکز داشته و مصرانه از کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌ای می‌خواهد اقدامات فوری برای اجرای تعهدات حقوقی و سیاسی خویش در این زمینه به عمل آورند.

پیشنهادات درج شده در این قطعنامه که در قالب یک نقشه راه جهانی برای پیشبرد خلع سلاح هسته‌ای تنظیم شده است، شامل برگزاری یک کنفرانس عالی رتبه بین‌المللی در سال 2018 در زمینه خلع سلاح هسته‌ای نیز می‌باشد.

این کنفرانس نیز که به نوبه خود اولین کنفرانس بین‌المللی عالی رتبه در این زمینه محسوب می‌گردد، پیشرفت‌های حاصله در اجرای قطعنامه پیشنهادی عدم تعهد را ارزیابی کرده و گام‌های لازم بعدی برای نیل به ایجاد جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌ای را مورد بررسی قرار خواهد داد.

تقریبا اکثر کشورهایی که به قطعنامه عدم تعهد رای منفی یا ممتنع دادند، یا کشورهای دارای سلاح هسته‌ای هستند یا در قالب سازمان‌های نظامی نظیر ناتو یا در چارچوب قراردادهای نظامی دوجانبه تحت چتر سلاح‌های هسته‌ای کشورهای دارنده این سلاح‌ها قرار دارند.

محمد خزاعی سفیر و نماینده دائم کشورمان طی سخنانی قبل از تصویب قطعنامه پیشنهادی عدم تعهد در کمیته اول گفت: سلاح‌های هسته‌ای بزرگترین تهدید امنیت ما، فرزندامان، کره زمین و کل بشریت است. قبل از اینکه آنها همه ما را یکجا نابود کنند، ما باید آنها را یکجا نابود کنیم. این هم حق ما است و هم مسئولیت ما.

وی افزود: امحای کامل سلاح‌های هسته‌ای امری اختیاری نیست، بلکه یک ضرورت است چون این اقدام تنها راه رهایی از تهدید این سلاح‌های غیرانسانی است.

خزاعی با اشاره به حمایت گسترده سران کشورهای جهان از خلع سلاح هسته‌ای در نشست عالی رتبه خلع سلاح هسته‌ای در مهرماه امسال، خواستار بهره بردای از فضای مثبت ایجاد شده پس از آن نشست شد.

سفیر و نماینده دائم ایران در ادامه سخنان خود تأکید کرد که قطعنامه ارائه شده از طرف جنبش عدم تعهد که حاوی پیشنهادات سه گانه مطرح شده توسط دکتر روحانی در نشست عالی رتبه خلع سلاح هسته‌ای است، اقدامی در حمایت از تلاش‌های بین‌المللی در راستای ایجاد جهانی عاری از سلاح هسته‌ای است. در همین راستا وی خواستار حمایت کشورهای عضو از قطعنامه مذکور شد.

نشست سالانه کمیته اول مجمع عمومی طی یک ماه فعالیت خود با شرکت هیئت هایی از 193 کشور عضو سازمان ملل، تحولات جهانی در زمینه خلع سلاح و امنیت بین‌المللی را بررسی و بیش از 50 قطعنامه و مصوبه را تصویب می‌کند.

این کمیته هفته گذشته 2 قطعنامه پیشنهاد شده از سوی هیئت جمهوری اسلامی ایران در زمینه خلع سلاح هسته‌ای و موشک‌ها را به تصویب رساند. این پیش نویس‌ها بر لزوم پای بندی به تعهدات پذیرفته شده توسط کشورهای دارای سلاح اتمی در قالب کنفرانس‌های بازنگری پیمان عدم اشاعه هسته‌ای مبنی بر نابودی سلاح‌های هسته‌ای و نیز لزوم بررسی موضوعات مربوط به موشک‌ها بر اساس یک رهیافت جامع، از جمله مد نظر قرار دادن کاربردهای غیرنظامی موشک نظیر پرتاب ماهواره تأکید دارد. جمهوری اسلامی ایران گزارشگر و عضو هیئت رئیسه نشست سال جاری کمیته اول است.

نهایی شدن قطعنامه‌ها و مصوبات کمیته اول مستلزم تصویب آنها از سوی مجمع عمومی است. انتظار می‌رود این اقدام در یک ماه آینده صورت گیرد.