بر این اساس، مشمولان دارای مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی و مشمولان فارغ التحصیل مقاطع دانشگاهی یا معادل آن در حوزه‌های علمیه، چنانچه در مهلت یکسال پس از فراغت از تحصیل در هر مقطع بر اساس مقررات وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یکی از دانشگاه‌ها پذیرفته شوند، تا زمانی که وفق مواد(33) و (35) قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363- به تحصیل اشتغال دارند، می‌توانند از معافیت تحصیلی استفاده کنند.
همچنین دانشجویانی که دانشگاه محل تحصیل آنها منحل شود، به شرطی که غایب شناخته نشوند، در صورت پذیرش در سایر دانشگاه‌ها (بر اساس مقررات وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) مدت تحصیل انجام شده، جزو سنوات مجاز معافیت تحصیلی آنها محسوب نخواهد شد.
انتقال یا تغییر رشته دانشجو در مواردی که نیاز به انصراف و آزمون مجدد نیست، در صورتی مشمول معافیت تحصیلی خواهد بود که از حداکثر سنوات مجاز تحصیلی تجاوز نکند.
بر اساس این مصوبه، معافیت تحصیلی دانش‌آموزان، دانشجویان و طلابی که اخراج می‌شوند یا از تحصیل انصراف داده یا ترک تحصیل می‌کنند، چنانچه ظرف یکسال از تاریخ اخراج، انصراف یا ترک تحصیل در همان رشته و مقطع بازگشت به تحصیل کنند، حسب مورد با درخواست مدرسه، دانشگاه یا مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه و تصویب کمیسیون موارد خاص مناطق و نواحی آموزش و پرورش در خصوص دانش‌آموزان، کمیسیون موارد خاص مرکزی یا استانی مربوط در خصوص دانشجویان و کمیسیون موارد خاص مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه در خصوص طلاب، مشروط به رعایت سقف سنوات تحصیلی موضوع مواد (32) و (33) قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363- استمرار می‌یابد.
همچنین معافیت تحصیلی برای مشمولان در مقطع تحصیلی متوسطه، هر یک از مقاطع دانشگاهی و حوزه‌های علمیه داخل یا خارج کشور، فقط یک بار صادر می‌شود.
معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی
معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی در صورتی که تا یکسال پس از تاریخ انصراف، در مقطع یا رشته دانشگاه جدید یا یک حوزه علمیه پذیرفته شوند، در طول مدت تحصیل در مقاطع دانشگاهی (از دیپلم تا دکتری تخصصی) مشروط به اینکه انصراف، در مدت سنوات مجاز صورت گرفته باشد، فقط یک بار قابل تمدید است که در این صورت، مدت تحصیل قبلی جزو سنوات تحصیلی جدید محسوب نخواهد شد.
بر این اساس، ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت‌اولیه در حین خدمت که بیش از یکسال از تاریخ فراغت آنان از مقطع قبلی سپری شده باشد نیز جهت ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی و بالاتر به جز در زمان‌های اضطراری و جنگ بلامانع است.
مشمولانی که مطابق قانون برای تحصیل در حوزه‌های علمیه پذیرفته می‌شوند، تا زمانی که به تحصیل اشتغال دارند، مشرط به نداشتن غیبت می‌توانند از معافیت تحصیلی استفاده کنند. اجرای این ماده توسط سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها، طبق تدابیر ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح است.
همچنین ادارات آموزش و پرورش موظفند اسامی دانش‌آموزانی را که به سن مشمولیت (18 سال تمام بر اساس ماده تولد) می‌رسند و طبق قانون و این آیین‌نامه به تحصیل اشتغال دارند، به ترتیبی که سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها اعلام می‌کند برای صدور معافیت تحصیلی به سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها اعلام کنند.
بر اساس مصوبه دولت، دانشگاه‌ها موظفند اسامی دانشجویانی را که مورد پذیرش قرار داده‌اند، بر اساس ضوابطی که سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها مشخص می‌کند، برای صدور معافیت تحصیلی اعلام کنند.
صدور معافیت تحصیلی برای طلاب
صدور معافیت تحصیلی برای طلاب منوط به ارائه گواهینامه اشتغال به تحصیل آنان از طریق مرکز مربوط و بر اساس ضوابطی است که از سوی سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها تعیین می‌شود و مدت اعتبار آن، تا یکسال پس از تاریخ فراغت از تحصیل در هر دوره است.
همچنین معافیت تحصیلی طلاب، دانش‌آموزان و دانشجویان، حسب مورد تا پایان مهلت‌های مقرر در مواد (32) و (33) قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363- است و افراد یاد شده موظفند حتی در صورتی که فارغ‌التحصیل نشده باشند، ظرف یکسال از این تاریخ خود را برای رسیدگی به وضعیت مشمولیت معرفی کنند و فارغ‌التحصیل شدن در این مهلت یکساله، مجوزی برای صدور معافیت تحصیلی در مقطع بالاتر نخواهد بود.
در صورتی که طلبه ای بیش از شش ماه متوالی در یکسال تحصیلی به طور غیرموجه در محل تحصیل حاضر نشده و ترک تحصیل کند یا از تحصیل انصراف داده یا اخراج شود، مرکز مربوط موظف است مراتب را ظرف سه ماه برای لغو معافیت تحصیلی به وی و سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها اعلام کند.
بر این اساس، مقامات مسئول در ادارات آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه یا نمایندگان رسمی آن در استان‌ها موظفند بر پیوستگی تحصیلی دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب مشمول در مدت مجاز تحصیل، نظارت کنند و در صورت فراغت یا ترک تحصیل، انصراف و اخراج، صورت اسامی آنان را ظرف سه ماه، با ذکر مشخصات کامل و نشانی و رشته و مقطع تحصیلی، به طور انفرادی و بر اساس ضوابطی که سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها مشخص می‌کند، اعلام کنند.
شرایط معافیت تحصیلی مشمولانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کنند
همچنین مشمولانی که با داشتن شرایط معافیت تحصلی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، موظفند ظرف یکسال از فراغت از تحصیل، اخراج، انصراف یا ترک تحصیل، خود را برای رسیدگی وضع مشمولیت به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور یا مراکز تعیین شده از سوی سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها در داخل کشور معرفی کنند.
بر اساس مصوبه دولت، دانش‌آموزانی که با استفاده از معافیت تحصیلی در خارج به تحصیل اشتغال دارند، چنانچه در حین تحصیل به کشور مراجعه کنند و ظرف سه ماه به محل تحصیل خود بر نگردند، معافیت تحصیلی شان لغو خواهد شد.
مشمولان برای استفاده از معافیت تحصیلی خارج از کشور باید تضمین‌های لازم را قبل از خروج از کشور، به سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها بسپارند و متعهد شوند در مهلت‌های مقرر مربوط، به کشور مراجعت کنند و شرط سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها مبنی بر ضبط تضمین به نفع دولت، در صورت عدم مراجعت به موقع را بپذیرند.
همچنین مشمولانی که معافیت تحصیلی خارج از کشور اخذ می‌کنند باید ظرف شش ماه از تاریخ صدور معافیت، به تحصیل در خارج اشتغال یابند و عدم اشتغال به تحصیل تا پایان این مدت، انصراف از تحصیل تلقی شده و معافیت تحصیلی آنان لغو می‌شود.
بر این اساس، دانشجویانی که با استفاده از معافیت تحصیلی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، چنانچه در حین تحصیل به کشور مراجعت کنند و ظرف شش ماه به محل تحصیل خود برنگردند، از حیث معافیت تحصیلی در شمول احکام دانشجوی انصرافی خواهند بود.
مدت تحصیل دانشجویان خارج از لحاظ معافیت، همانند دانشجویان داخل کشور است و افزایش مدت آن حسب مورد با تایید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
انتقال معافیت تحصیلی دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور به داخل، تا یکسال پس از قطع رابطه تحصیلی و با رعایت ضوابط و مقررات مورد عمل وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بلامانع است، اما این مدت جزو سنوات مجاز معافیت تحصیلی آنان لحاظ خواهد شد.
بر اساس مصوبه دولت، طلاب دارای مدرک کارشناسی و بالاتر یا حس مقررات مربوط معادل آن در حوزه، می‌توانند برای تحصیل به خارج از کشور مسافرت کنند.
همچنین معافیت تحصیلی برای دانشجویان خارج از کشور حسب مورد به درخواست وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و توسط سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رده‌های هم نام در استان‌ها صادر می‌شود.
شرایط معافیت تحصیلی طلاب مشغول به تحصیل در خارج از کشور
طلابی که بر اساس مقررات مربوط، در خارج از کشور مشغول به تحصیل حوزوی می‌شوند، باید مدارک اشتغال به تحصیل خود را به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه ارسال کنند تا در صورت تایید، از طریق این مرکز برای آنان درخواست معافیت تحصیلی شود.
بر اساس مصوبه دولت، مشمولانی که خارج از ضوابط قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363- و این آیین‌نامه از کشور خارج شده باشند، نمی‌توانند از معافیت تحصیلی استفاده کنند.
معافیت تحصیلی ایرانیان مقیم خارج از کشور و فرزندان ماموران ثابت دولت
ایرانیان مقیم خارج از کشور و فرزندان ماموران ثابت دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور و همچنین کسانی که قانوناً تحت کفالت یا ولایت قانونی آنها هستند، چنانچه ظرف یکسال پس از اخذ مدرک دیپلم یا پیش دانشگاهی در خارج از کشور در یکی از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی خارج مورد تایید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پذیرفته شوند، با اعلام این وزارتخانه‌ها، از معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363- برخوردار خواهند شد.
فرزندان ماموران ثابت دولت در خارج از کشور و همچنین کسانی که قانوناً تحت کفالت یا ولایت قانونی آنها قرار دارند، چنانچه در سن مشمولیت و پس از اخذ دیپلم یا بالاتر به تبع ماموریت والدین و با تایید وزارت امور خارجه از کشور خارج و ظرف یکسال پس از خروج از کشور، در یکی از دانشگاه‌های مورد تایید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کشور محل ماموریت والدین به تحصیل اشتغال یابند، می‌توانند از معافیت تحصیلی خارج از کشور استفاده کنند.
بر این اساس، برای کارکنان وظیفه غایب و همچنین مشمولان غایب در صورتی که عذرشان موجه نباشد، معافیت تحصیلی صادر نمی‌شود.
به گزارش ایسنا، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، این مصوبه مورخ ششم آذرماه سال 92 از سوی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور برای اجرا ابلاغ شده است.
مواد(32) و (33) قانون خدمت وظیفه عمومی- مصوب 1363
ماده 32: طلاب علوم دینی که قبل از رسیدن به سن مشمولیت یا اعزام هم طبقه خود طبق ضوابط شورای مدیریت حوزه علمیه قم یا نماینده رسمی آن در شهرستان‌ها به تحصیل اشتغال ورزند، می‌توانند از مزایای ماده 31 قانون استفاده کنند. ارزشیابی میزان تحصیل با شورای مدیریت یا نماینده آن خواهد بود.
تبصره: مشمولان دیپلمه که دوره سطح یا حداقل شش سال دوره خارج را گذرانده باشند به ترتیب همانند مشمولان لیسانس و دکتری خواهند بود و چنانچه بدون دیپلم دوره‌های مذکور را گذرانده باشند همانند مشمولان فوق‌دیپلم و فوق لیسانس هستند و در هر صورت طلابی که به درجه اجتهاد نایل شوند، همانند مشمولان دکتری هستند.
ماده 33: صدور کارت معافیت تحصیلی دانش‌آموزان و هنرجویان و دانشجویان طلاب علوم دینی موکول به گواهی اشتغال به تحصیل آنان از طرف مقامات صالحه بوده و مدت اعتبار آن یکسال تمام است.
