روز سرنوشت ساز خانه احزاب ایران

تاریخچه خانه احزاب

اولين مجمع عمومي خانه احزاب در سال 1379 در سالن اجتماعات وزارت کشور برگزار و حسين موسوي تبريزي از دبیران کل تشکل های اصلاح طلب به عنوان رئيس شوراي مرکزي آن انتخاب شد.

این تشکل که طبق اساسنامه آن، نهادي مدني ، غيردولتي، داراي شخصيت حقوقي مستقل، متشكل از نمايندگان احزاب و گروههاي سياسي پروانه دار است؛ پس از برگزاري دومين مجمع عمومي خانه احزاب در سال 82 حسن غفوري‌فرد را در قامت رئيس شوراي مرکزي دید، گرچه در سومين مجمع عمومي آن در آ‌غاز سال 1384 بار دیگر سيدحسين موسوي تبريزي به این سمت بازگشت. انتخابی که در چهارمین مجمع هم تکرار شد.

در پنجمين مجمع عمومي اين تشکل که در تاريخ 16 مهر 1388 تشکيل شد با توجه به کناره‌گيري موسوي تبريزي از قبول مسؤوليت در خانه احزاب، حسين کاشفي به عنوان رئيس شوراي مرکزي انتخاب شد. اما در سال 90 که خانه احزاب قصد داشت دوباره انتخابات برگزار کند وزرات کشور بدلیل مشکلات قانونی و عدم تمدید پروانه اجازه برگزاری انتخابات را به این تشکل نداد.

شوراي مركزي خانه احزاب مركب از 15 نفر عضو اصلي و 6 نفر عضو علي البدل است كه براي مدت دوسال توسط مجمع عمومي انتخاب خواهند شد.

دلایل توقیف خانه احزاب

بنابراین این گزارش سال 1383 مهلت پروانه تشکل صنفي خانه احزاب به اتمام رسيد بود و متوليان اين مجموعه صنفي براي برگزاري کنگره بر اساس اساسنامه  و تمدید پروانه اقدامی نکردند. اما مردادماه سال 89 بود که سيدصولت مرتضوي، معاون وزير کشور وقت در یک نشست خبری بطور رسمی اعلام کرد که فعاليت خانه احزاب غير قانوني است.

مرتضوي در مورد ایرادات وارده به خانه احزاب توسط کمیسیون ماده 10 احزاب گفت: خانه‌ احزاب مانند ساير تشکل‌ها يک تشکل است که کميسيون ماده 10 احزاب به اساسنامه اين تشکل ايراداتي را وارد کرد و قبل از انتخابات خانه‌ احزاب (یعنی انتخاباتی که در مهرماه 88 برگزار شد) مکاتبات متعددي را با دبير کل خانه احزاب انجام داد. و به آن‌ها گفتيم بايد اساسنامه‌شان را اصلاح و بعد از آن انتخابات برگزار کنند، اما متأسفانه عزيزان ما از اين مسأله غفلت و مجمع عمومي برگزار کردند.

وی افزود: وقتي اساسنامه معيوب باشد انتخاباتي که بر اساس آن اساسنامه صورت گرفته نيز معيوب است و به جهت اين ايرادات، نماينده وزارت کشور به آن جلسه‌ برگزاري انتخابات اعزام نشد و با اين وجود از نظر کميسيون ماده‌ 10 احزاب، انتخابات صورت گرفته مخدوش است و تا زماني که اساسنامه اصلاح نشود ما فعاليت خانه‌ احزاب را قانوني نمي‌دانيم و معتقديم کساني که براي اين دوره‌ خانه احزاب انتخاب شده‌اند نمي‌توانند به عنوان تشکل خانه احزاب فعاليت کنند.

محمدعلی پورموسوی مدیرکل سیاسی وزارت کشور نیز در گفتگو با مهر در مورد عدم فعالیت خانه احزاب گفته بود : خانه احزاب تشکلی صنفی متشکل از احزاب دارای پروانه فعالیت کشور است که  از سال1383 تاکنون به دلیل اختلافات داخلی میان اعضای تشکل روال قانونی برای تمدید پروانه فعالیت آن طی نشده لذا فاقد هیات رهبری قانونی است.

دبیر کمیسیون ماده 10 احزاب، تاکید کرد: با توجه به غیر دولتی بودن خانه احزاب هر گونه الزام و اجبار ورای قانون وزارت کشور برای دخالت در وضعیت داخلی این تشکل شائبه دولتی کردن آن را در اذهان ایجاد خواهد نمود.

اختلافات میان اعضا

این نهاد صنفی به منظور ايجاد فضاي سياسي در كشور و ارتقاء و گسترش فرهنگ حزبي و فعاليت گروهي و تقويت روحيه تعاون و تفاهم بين احزاب و گروههاي سياسي خانه احزاب ايران تشكيل شده بود. هدفی که با عملکرد اعضای خود به حاشیه رفت.

محمدنبی حبیبی دبیرکل حزب موتله اسلامی در گفتگو با مهر با انتقاد از عملکرد خانه احزاب در زمان فعالیت گفت: در زمان اصلاح طلبان خانه احزاب به خانه اصلاح طلبان تبدیل شد و از آن زمان بود که خانه احزاب کارایی خود را از دست داد. خانه احزاب جای همه سلایق مختلف است و باید به گونه ای باشد که هر سلیقه ای نظرش را بیان کند، خانه احزاب فی نفسه مفید است به شرطی که از جناحی شدن آن جلوگیری شود.

همچنین امرالله شیخیانی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به دلایل تعطیل شدن خانه احزاب گفت: کمیسیون ماده 10 احزاب به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیر برای فعالیت خانه احزاب آخرین شورای مرکزی خانه احزاب را تایید نکرده است و امروز که چند سال از این موضوع می گذرد طبق قانون آن شورای مرکزی رسمیت و جایگاه قانونی ندارد.

 وی با تاکید بر اینکه خانه احزاب نباید سلیقه‌ای اداره شود گفت: خانه احزاب باید از انحصارطلبی یک گروه خارج شود.

شیخیانی با بیان اینکه ما سه جریان مختلف در کشور داریم اذعان کرد: خانه احزاب باید طوری ساماندهی شود که برای همیشه هر سه جریان سیاسی کشور اعم از اصولگرایان، اصلاح طلبان و اعتدالیون در این خانه حضور داشته باشند .

این فعال اصلاح طلب خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که خانه احزاب را به تعطیلی کشاند این بود که یک گرایش سعی می کرد در آخرین مرحله خانه احزاب را در دست بگیرد، در اعتراض به همین موضوع احزاب و تشکل های جناح دیگر از فعالیت در خانه احزاب کناره گیری کردند؛ بنابراین ما می‌خواهیم این مشکلات و آسیب ها دیگر تکرار نشود و تمام گروههای سیاسی احزابشان در این تشکل صنفی حضور داشته باشند.

بادامچیان در واکنش به عملکرد احزاب اصلاحات در خانه احزاب در گفتگو با مهر، گفت: خانه احزاب به دلیل مشکلات قانونی و عدم اجرای مصوبات و قوانینی که خود آنرا تصویب می کرد، از اهداف تشکیلاتی خود منحرف و در نهایت تعطیل شد.

 وی با بیان اینکه خانه احزاب در دور سوم کارکردش را از دست داد، تصریح کرد: در دور سوم خانه احزاب تبدیل به خانه اصلاح طلبان شد و عملکرد احزاب اصلاح طلب اقدامات مثبت دور  اول و دور دوم این تشکل سیاسی را هم تحت تاثیر قرار داد.

عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی،افزود: بسیاری از احزاب اصلاح طلب احزاب یک نفره هستند که سازمان و تشکیلات ندارند و اگر قرار باشد خانه احزاب دوباره احیا شود باید این موضوع رسیدگی شود در غیر این صورت باز شاهد تشکیل خانه اصلاح طلبان خواهیم بود نه خانه احزاب.

تصمیم به احیای مجدد خانه احزاب در دولت جدید

اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و توجه ویژه عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور به احزاب و برگزاری گردهمایی با احزاب و تشکل های سیاسی، احزاب به فکر احیای مجدد خانه خود شدند.

محمدرضا باهنر در اولین گردهمایی احزاب و تشکل های سیاسی با وزیر کشور با بیان اینکه دولت یازدهم وقت بسیار مناسبی برای حرکت جدی و حرکت به سوی نظام حزبی است.گفت: ما خانه احزابی می‌خواهیم که به جای رسانه در آنجا گپ و گفت کنیم از این رو امیدواریم وزارت کشور اصلاح ساختار خانه احزاب را در دستور کار قرار دهد.

در همین راستا یدالله طاهر نژاد عضو  شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در گفتگو با مهر در خصوص وضعیت احزاب در دولت جدید و فعالیت مجدد خانه احزاب گفت: به نظر می رسد با توجه به وعده های روحانی در انتخابات و مراسم معارفه وزیر کشور به فعالین و تشکل های سیاسی فضا برای توسعه فعالیت احزاب و به طور مشخص خانه احزاب فراهم شده است و بر همین منوال اعضای شورای مرکزی خانه احزاب بر اساس برنامه هایی که در سال های گذشته سبب متوقف شدن آن شده بود به تکاپو افتاده و فعالیت های خود را ادامه می دهند.

طاهر نژاد افزود: پیش می کنم در آینده نه چندان دور شاهد فعالیت مجدد خانه احزاب خواهیم بود.

رحمانی فضلی هم بعد از برگزاری اولین نشست خود با احزاب در برنامه تلویزیونی نگاه یک با بیان این که احزاب درخواست بازگشایی مجدد خانه احزاب را داشتند، تاکید کرد: احزاب درآن جلسه خواستار حمایت حقوقی و قضایی وزارت کشور از خودشان بودند و تقاضا داشتند تا در فرآیندهای سیاسی نظام مشارکت جدی داشته باشند و در قانون احزاب بازنگری شود.

وی بیان داشت: در آن جلسه قرار شد خانه احزاب فعال شود زیرا از سال 83 به دلیل اختلافات درونی مجوز آن تمدید نشده است از این رو شورای قبلی و یا شورای جدید باید از کمیسیون ماده 10 احزاب درخواست صدور مجوز مجدد کند.

نسخه های مختلف احزاب برای فعالیت مجدد در خانه احزاب

اما با توجه به اینکه اکثر سخنرانان حاضر در نشست احزاب و تشکل های سیاسی با وزیر کشور به موضوع احیای خانه احزاب پرداختند و آنرا به عنوان یک مطالبه جدی از وزارت کشور خواستار شدند اما وزیر کشور گفت: احزاب خودشان در این زمینه اقدام کند وزرات کشور هم اگر جایی لازم بود کمک خواهد کرد و این موضوع موجب شد در پایان این جلسه دبیران کل احزاب پیرامون چگونگی فعالیت مجدد خانه احزاب با یکدیگر به بحث و جدل بپردازند و هر یک از آنان نیز نسخه ای متفاوت برای این نهاد صنفی می پیچیدند.

شیخیانی دبیرکل حزب مردم می گفت: آخرین شورای مرکزی خانه احزاب به تائید کمیسیون ماده 10 احزاب نرسیده و عمر هر شورای مرکزی هم دو سال است ولی امروز 8 سال از این مضوع می گذرد بنابراین اگر شورای مرکزی قبلی می خواهد انتخابات برگزار کند باید به دادگاه شکایت کند تا آن دادگاه بر علیه رای کمیسیون ماده 10 احزاب رای دهد.

وی با اشاره به راه حل قانونی این ماجرا، افزود: باید یک سوم احزاب عضو شناسنامه دار خانه احزاب به وزرات کشور درخواست کنند که مجمع عمومی فوق العاده برگزار کنیم. از طرفی هم ژاله فرامرزیان در پاسخ به وی گفت: از یک زمانی به بعد وزرات کشور خانه احزاب را به رسمیت نشناخته است؛ لذا باید طی یک نامه رسمی اعلام کند که مثلا بعد از شورای مرکزی سوم دیگر شورای مرکزی خانه احزاب بعدی را به رسمت نمی شناسم تا یک فراخونی صورت گیرد. چراکه آخرین شورای مرکزی برای برگزاری انتخابات به وزرات کشور نامه داده و وزرات کشور جوابی نداده است؛ بنابراین باید وزرات کشور مسئولت اتفاقی که در این نهاد صنفی افتاده است را بپذیرد و نسبت به این مسئله ورود پیدا کند.

از طرفی هم نجف قلی حبیبی دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها در گفتگو با مهر، در پاسخ به این سوال که چرا احزاب بر سر خانه احزاب به نتیجه نمی رسند، گفت: فهم آقایون از این مسئله متفاوت است و همین موضوع موجب می شود به نتیجه ای در این زمینه نرسیم.

نایب رئیس آخرین شورای مرکزی خانه احزاب، گفت: من که در خانه احزاب هستم می گویم انتخابات آن دوره قانونی بود و وقتی دوره به پایان رسید خواستیم انتخابات برگزار کنیم به وزرات کشور اطلاع دادیم اما وزرات کشور جواب نداد و بعد هم ساختمان وزرات کشو را از ما گرفتند.

وی تاکید کرد: یک نهاد قانونی وقتی که زمانش تمام می شود تا وقتیکه جانشین جدید برایش بیاورند باید همان اعضای قبلی کار را به بعهده داشته باشند.

وی با بیان اینکه ما از وزارت کشور درخواست کردیم که در برگزاری انتخابات به ما کمک کند، گفت: ما می گوییم وزارت کشور بیاید و برای برگزاری انتخابات یک شورای نظارتی تشکیل دهد تا در روند انتخابات نظارت داشته باشد. اما آقایون قبول نمی کنند.

شیخیانی دبیرکل حزب مردم در گفتگو با مهر با اشاره به راهکار قانونی فعالیت مجدد خانه احزاب گفت: طبق اساسنامه باید یک سوم احزاب عضو خانه احزاب درخواست کنند که مجمع عمومی فوق العاده برگزار شود تا برای ادامه کار خانه احزاب تصمیم گرفته شود. چراکه کمیسیون ماده 10 احزاب به عنوان بالاترین مرجع تصمیم گیر برای فعالیت خانه احزاب آخرین شورای مرکزی خانه احزاب را تایید نکرده است و امروز که چند سال از این موضوع می گذرد طبق قانون آن شورای مرکزی رسمیت و جایگاه قانونی ندارد.

همچنین مصطفی کواکبیان بعد از برگزاری این نشست سه راه حل برای بازگشایی خانه احزاب، ارایه کرد. وی در مورد راهکارهایش گفت:  اولین راه حل این است که ما بگوییم همان شورای مرکزی سابق خانه احزاب مجمع عمومی را برپا و با انجام تغییرات اساسی در اساسنامه، انتخابات جدید شورای مرکزی برگزار شود.

عضو شورای موسس خانه احزاب تصریح کرد: وزارت کشور همچنین باید بدون مشارکت احزاب، متولی برگزاری مجمع عمومی شود و انتخابات شورای مرکزی را برپا کند.

کواکبیان خاطرنشان کرد: سومین پیشنهاد نیز این است که هیاتی منتخب از نشست هم اندیشی احزاب که قرار است فردا در وزارت کشور برگزار شود، تشکیل و با برگزاری مجمع عمومی، تغییرات لازم را در اساسنامه خانه احزاب لحاظ و شورای مرکزی را انتخاب کند.

وی با بیان این که اگر می خواهیم همه احزاب کشور نقش آفرین باشند پیشنهاد سوم بهترین گزینه است، یادآور شد: با توجه به اشکالاتی که بعضی از احزاب اصولگرا به خانه احزاب وارد می کنند ممکن است نخواهند شورای مرکزی فعلی کار خود را ادامه دهد.

بنابراین گزارش علیرضا زاکانی عضو کمیسیون ماده 10 احزاب  خبر از جلسه برخی از احزاب با وزیر کشور پیرامون احیای خانه احزاب داد و گفت: به منظور احیای خانه احزاب سه شنبه 15 بهمن ماه جلسه ای با حضور وزیر کشور و 13 دبیر کل حزب برگزار می‌شود.