صراط: دارالفنون نام مدرسه‌ای است که به ابتکار امیرکبیر صدراعظم ناصرالدین شاه در سال 1268هجری قمری افتتاح شد. این ساختمان دارای 50 اتاق بود. امیرکبیر به دنبال سفرهایی که به اروپا داشت متوجه نیاز ایران به توسعه علوم و فنون شد و تصمیم به تأسیس مدرسه‌ای بالاتر از سطح مدارس ابتدایی و متوسطه شد.
وی پس از جلب موافقت ناصرالدین شاه محل مدرسه را تعیین کرد و مأموریت ساخت آن را به میرزا رضا مهندس‌باشی محول کرد.
پس از اتمام مدرسه او به فکر استخدام معلمان خارجی از کشورهایی چون فرانسه، آلمان و اتریش افتاد که در نهایت اتریش را مناسب‌تر دانست.
امیرکبیر ماموریت استخدام معلمان اتریشی را به مسیو جان داوود مترجم واگذار کرد، که متاسفانه این معلمان وقتی وارد ایران شدند که امیرکبیر خلع شده بود.
سن دانش‌آموزان پذیرفته شده بین 14 تا 16 سال بود. دوره مدرسه ابتدا هفت ساله بود که بعدها به چهار سال تغییر پیدا کرد. از رشته‌های موجود در مدرسه می‌توان به تاریخ، جغرافی، نقشه کشی، ساختمان، ریاضیات و ... اشاره کرد. هزینه‌های مدرسه به دلیل حاکم بودن افکار نظامی از بودجه نظامی تامین می‌شد که در سالهای نخست به دانش‌آموزان مقرری پرداخت شد.
می‌توان گفت از ابتدای سلطنت آغامحمد خان تا زمان سلطنت ناصرالدین شاه از برای اصلاح خرابی‌های وطن ستم کشیده دو نفر رجل قابل، ظهور کردند که یکی از آنها میرزاتقی خان امیرکبیر بود که افسوس از صحنه مبارزه بیرون و عزل شد.
محل دارالفنون مجاور کاخ سلطنتی و در مکانی که سربازان در آن آموزش نظامی می‌دیدند تاسیس شد و نقشه آن را میرزا رضاخان مهندس تبریزی داد و محمدتقی معمار آن را احداث کرد که البته 80 سال بعد عمارت مذکور به دستور اعتمادالدوله تخریب و بنای جدیدی با نقشه مهندس روسی تاسیس شد.
دارالفنون نخستین دانشگاه ایرانی بود که در آن رشته‌های مختلفی چون آموزش پیاده نظام، سواره نظام، پزشکی، جراحی، داروسازی و ... تدریس می‌شد. زبان خارجی مدرسه ابتدا فرانسه بود و آئین‌نامه مدرسه بعد از انقلاب مشروطه تدوین شد.
دارالفنون اولین دانشگاه یک قرن و نیم اخیر است که دارای هفت دانشکده بود و دروه تحصیل در آن هفت ساله بود. این دانشکده‌ها عبارت بودند از : 1. دانشکده ادبیات 2. دانشکده مهندسی و ریاضی 3. دانشکد طب و داروسازی 4. دانشکده معدن شناسی 5. دانشکده نظام و موزیک (پیاده و توپخانه) 6. دانشکده نظامی 7. دانشکده هنرهای زیبا.
از فارغ‌التحصیلان مدرسه می‌توان به محمدحسن خان صنیع‌الدوله (اعتمادالسلطنه، احتشام‌السلطنه، میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل و ... اشاره کرد که بسیاری از آنها در جنبش مشروطه نقش داشتند.
از معلمین خارجی مدرسه نیز می‌توان به زانی، پولاک، نمیر، گومنز و ... اشاره کرد. بودجه مدرسه توسط وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه تعیین می‌شد.
مدرسه دارالفنون از مراکز تلقیح واکسن آبله مجانی بود. از روسای مدرسه درالفنون می‌توان به محمدخان میرپنجه اشاره کرد. به معلمین مدرسه بر اساس خدماتشان نشان اعطا می‌شد. هیات وزرا به شکایات واصله از معلمین ایرانی و خارجی اعم از میزان حقوق دریافتی و ... رسیدگی می‌کرد.
از اقداماتی که در قدردانی از خدمات امیرکبیر صورت پذیرفت می‌توان به تلاش‌های ابراهیم حکیمی در جمع‌آوری کمکهای نقدی جهت نصب مجسمه امیرکبیر در مدرسه دارالفنون اشاره کرد.
