صراط: نشست علمی مطالعات شیعه‌شناسی در فرانسه برای اولین بار در جمع فعالان و نخبگان حوزوی و دانشگاهی مشهد برگزار شد. در این نشست کنستانس ارمینجون، استاد مطالعات شیعی و تاریخ اسلام معاصر و دکتر سعید جازاری، استاد شیعه شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه سخنرانی کردند.
"هانری کوربن" نقش موثری در تبیین نگاه شیعه اصیل در فرانسه دارد
دکتر سعید جازاری، استاد شیعه شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه با بیان این مطلب که "اولین بار در سال1940در استراسبورگ فرانسه مطالعه پیرامون مذهب شیعه و تاریخچه پیدایش و موضوعات آن، در غرب کلید خورد.” توضیح داد: از آن زمان به بعد سیر مطالعاتی شیعه در دانشگاه آکسفورد و سپس دانشگاه شیکاگو کشیده شد. در ابتدا شیعه به عنوان یک فرقه شناخته می شد، و این تفکر تا سال 1960 در تحقیقات این دانشگاه ها مطرح بود و همیشه شیعه را یک گروه کوچک و نحله فکری می دانستند.
اما بعد از آن در دانشگاه سوربن فرانسه و به همت شخصی به نام "هانری کوربن” سطح نگاه به شیعه بالاتر رفت و به گونه ای که الان شیعه را به عنوان یک به مذهب تاثیر گذار در اسلام و جهان معرفی کرد و این تفکر به عنوان یک کرسی درس تا همین امروز ادامه دارد و در همان ایام بعد از ایشان این کرسی به دانشگاه های انگلستان از جمله "هاروارد و شیکاگو” کشیده شد.
این استاد دانشگاه سوربن فرانسه اظهار کرد: امروزه در بین نویسندگان و تاریخ نگاران غربی و به ویژه در فرانسه، انگلستان وآمریکا، دو نوع نگاه به شیعه وجود دارد. اولین نگاه این است که شیعه یک جریان سیاسی بوده که بعد از حضرت علی(علیه السلام) سیر تکامل و قدرت خود را طی کرده است و نگرش دوم هم این است که شیعه یک جریان باطن گرا و تعدیل گرا است.
وی در توضیح نگاه اول که بین نویسندگان فرانسوی و عربی وجود دارد، تصریح کرد: آن ها معتقدند بعد از این که طرفداران علی(علیه السلام) نتوانستند قدرت را در دست بگیرند، به دنبال کسب قدرت رفتند و در اصل این جریان در سال 40 هجری قمری آغاز می شود و تقریبا در سده 8 میلادی تبدیل به یک جریان سیاسی بسیار قوی می گردد.
اسلام دو صورت دارد، یکی ظاهری یعنی اهل سنت و دیگری باطنی یعنی شیعه
دکتر جازاری در ادامه افزود: برخی از متفکران غربی مانند "لوئی ماسیئون” قائل به این نظر هستند که جریان سیاسی شیعه به وجود آورنده یک مذهب اثر گذار به نام شیعه شده است. اما در مقابل آن ها جریان دوم که بیشتر مدیون "هانری کوربن” است معتقدند که اسلام دو صورت دارد، یکی صورت ظاهری یعنی اهل سنت و دیگری صورت باطنی اسلام که خود را در شیعه نشان داده است.
استاد شیعه شناسی دانشگاه سوربن فرانسه با اشاره به این مطلب که "کوربن معتقد است در آن زمان که خلفای اهل سنت اسلام را همین صورت ظاهری آیات و روایات می دانستند جریان شیعه حقیقت و ماهیت واقعی اسلام را در امامت و ولایت تکامل داد.” خاطر نشان کرد: بنابراین به تعریف کوربن شیعه عبارت است از جریان باطنی که حقیقت اسلام است. جالب است بدانید که او اسلام تبیین شده و ایده آل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) را مذهب شیعه می داند.
وی افزود: این نگرش هانری کوربن که شیعه مذهبی برتر از دیگر مذاهب اسلامی است، در زمان او پایه گذاری شد و بعد از او به صورت تفکری قدرتمند در فرانسه و انگلستان ادامه پیدا کرد، البته در دانشگاه آمریا، همین جریان با ادبیات متفاوت توسط سید حسین نصر در حال مطالعه است.
دکتر جازاری با بیان این مطلب که "هم اکنون در فرانسه شخصیتی به نام پیِر لوئی به عنوان رئیس دپارتمان عرفان دانشگاه سوربون همین رویکرد دوم را به صورت قدرتمند ادامه می دهد.” یاد آور شد: در امتداد تاریخ، شاخه دیگری که از این جریان فکری دوم به وجود آمد که به نوعی نگاه تنش آفرین به شیعه را دنبال می کرد.
این بینش تنش زا توسط امیر موءذی در دانشگاه سوربون در حال پیگیری است. وی تاکید کرد: لازم است به صراحت بگویم که خوشبختانه جریان پیر لوئی توانسته جایگاه بهتری را در دانشگاه های فرانسه باز کند و عمده گرایش اساتید به این اندیشه متمایل است تا اندیشه تنش آفرین.
شیوه مطالعات شیعه شناسی در فرانسه
استاد شیعه شناسی دانشگاه سوربن فرانسه در خصوص مطالعات شیعه شناسی در فرانسه گفت: سه نوع بررسی مطالعاتی وجود دارد. نوع اول مطالعات میدانی است. به عنوان مثال افرادی اکثراً از سه کشور فرانسه، سوئیس و بلژیک وارد کشور شیعه نشین مانند لبنان یا ایران و عراق می شوند و به تحقیق می پردازند. به عنوان مثال سفیر فرانسه در کشوری چهار سال مسئولیت داشته که بعد آن گزارشات خود را در این چهار سال ارائه می دهد.
دکتر جازاری افزود: نمونه دیگر این نوع تحقیق، این است که فردی مدتی در یک جامعه شیعه زندگی کند و به تحقیق و مطالعه بپردازد. برای مثال یک خانم فرانسوی به مدت دو سال در یک روستای کوچک زندگی می کند و برآیند مطالعاتش را در دو جلد به عنوان جامعه شناسی روستایی ایران منتشر می کند.
این استاد دانشگاه سوربن فرانسه به نوع دوم تحقیق و مطالعه در زمینه شیعه شناسی اشاره و عنوان کرد: نوع دوم مطالعات توصیفی و کتابخانه ای است. این نوع مطالعه معمولا به صورت فیئولوژیک یا فقه الغت انجام می شود. این کار گاهی 7 تا 8 سال هم طول می کشد، اما این نوع بررسی منجر به وجود آمدن آرشیو های بسیار قوی و غنی و بسیار موشکافانه در فرانسه شده است. اگر ما با این نوع مطالعه و این آرشیو ها آشنا شویم می توانیم تحول عظیمی را در اجتهاد و نوع فتوای مجتهدان ایجاد کنیم.
وی در ادامه در مورد نوع سوم مطالعات شیعه شناسی اذعان کرد: سومین نگاه و مطالعه هم تلفیق و ترکیبی از این سه نوع است. مانند مطالعاتی که در زمینه سازمان مرجعیت انجام می شود. که در آن هر کتابی در این حوزه منتشر می شود توسط 30 کارشناس حرفه ای بررسی شده و نسخه خلاصه شده ای از آن به سوربون یا هاروارد فرستاده می شود. این مطالعات کاملا به روز است و حتی از عزل و نصب ها در این جریان به صورت لحظه ای با خبر هستند.
احسان کفشدارطوسی
"هانری کوربن" نقش موثری در تبیین نگاه شیعه اصیل در فرانسه دارد
دکتر سعید جازاری، استاد شیعه شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه با بیان این مطلب که "اولین بار در سال1940در استراسبورگ فرانسه مطالعه پیرامون مذهب شیعه و تاریخچه پیدایش و موضوعات آن، در غرب کلید خورد.” توضیح داد: از آن زمان به بعد سیر مطالعاتی شیعه در دانشگاه آکسفورد و سپس دانشگاه شیکاگو کشیده شد. در ابتدا شیعه به عنوان یک فرقه شناخته می شد، و این تفکر تا سال 1960 در تحقیقات این دانشگاه ها مطرح بود و همیشه شیعه را یک گروه کوچک و نحله فکری می دانستند.
اما بعد از آن در دانشگاه سوربن فرانسه و به همت شخصی به نام "هانری کوربن” سطح نگاه به شیعه بالاتر رفت و به گونه ای که الان شیعه را به عنوان یک به مذهب تاثیر گذار در اسلام و جهان معرفی کرد و این تفکر به عنوان یک کرسی درس تا همین امروز ادامه دارد و در همان ایام بعد از ایشان این کرسی به دانشگاه های انگلستان از جمله "هاروارد و شیکاگو” کشیده شد.
این استاد دانشگاه سوربن فرانسه اظهار کرد: امروزه در بین نویسندگان و تاریخ نگاران غربی و به ویژه در فرانسه، انگلستان وآمریکا، دو نوع نگاه به شیعه وجود دارد. اولین نگاه این است که شیعه یک جریان سیاسی بوده که بعد از حضرت علی(علیه السلام) سیر تکامل و قدرت خود را طی کرده است و نگرش دوم هم این است که شیعه یک جریان باطن گرا و تعدیل گرا است.
وی در توضیح نگاه اول که بین نویسندگان فرانسوی و عربی وجود دارد، تصریح کرد: آن ها معتقدند بعد از این که طرفداران علی(علیه السلام) نتوانستند قدرت را در دست بگیرند، به دنبال کسب قدرت رفتند و در اصل این جریان در سال 40 هجری قمری آغاز می شود و تقریبا در سده 8 میلادی تبدیل به یک جریان سیاسی بسیار قوی می گردد.
اسلام دو صورت دارد، یکی ظاهری یعنی اهل سنت و دیگری باطنی یعنی شیعه
دکتر جازاری در ادامه افزود: برخی از متفکران غربی مانند "لوئی ماسیئون” قائل به این نظر هستند که جریان سیاسی شیعه به وجود آورنده یک مذهب اثر گذار به نام شیعه شده است. اما در مقابل آن ها جریان دوم که بیشتر مدیون "هانری کوربن” است معتقدند که اسلام دو صورت دارد، یکی صورت ظاهری یعنی اهل سنت و دیگری صورت باطنی اسلام که خود را در شیعه نشان داده است.
استاد شیعه شناسی دانشگاه سوربن فرانسه با اشاره به این مطلب که "کوربن معتقد است در آن زمان که خلفای اهل سنت اسلام را همین صورت ظاهری آیات و روایات می دانستند جریان شیعه حقیقت و ماهیت واقعی اسلام را در امامت و ولایت تکامل داد.” خاطر نشان کرد: بنابراین به تعریف کوربن شیعه عبارت است از جریان باطنی که حقیقت اسلام است. جالب است بدانید که او اسلام تبیین شده و ایده آل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) را مذهب شیعه می داند.
وی افزود: این نگرش هانری کوربن که شیعه مذهبی برتر از دیگر مذاهب اسلامی است، در زمان او پایه گذاری شد و بعد از او به صورت تفکری قدرتمند در فرانسه و انگلستان ادامه پیدا کرد، البته در دانشگاه آمریا، همین جریان با ادبیات متفاوت توسط سید حسین نصر در حال مطالعه است.
دکتر جازاری با بیان این مطلب که "هم اکنون در فرانسه شخصیتی به نام پیِر لوئی به عنوان رئیس دپارتمان عرفان دانشگاه سوربون همین رویکرد دوم را به صورت قدرتمند ادامه می دهد.” یاد آور شد: در امتداد تاریخ، شاخه دیگری که از این جریان فکری دوم به وجود آمد که به نوعی نگاه تنش آفرین به شیعه را دنبال می کرد.
این بینش تنش زا توسط امیر موءذی در دانشگاه سوربون در حال پیگیری است. وی تاکید کرد: لازم است به صراحت بگویم که خوشبختانه جریان پیر لوئی توانسته جایگاه بهتری را در دانشگاه های فرانسه باز کند و عمده گرایش اساتید به این اندیشه متمایل است تا اندیشه تنش آفرین.
شیوه مطالعات شیعه شناسی در فرانسه
استاد شیعه شناسی دانشگاه سوربن فرانسه در خصوص مطالعات شیعه شناسی در فرانسه گفت: سه نوع بررسی مطالعاتی وجود دارد. نوع اول مطالعات میدانی است. به عنوان مثال افرادی اکثراً از سه کشور فرانسه، سوئیس و بلژیک وارد کشور شیعه نشین مانند لبنان یا ایران و عراق می شوند و به تحقیق می پردازند. به عنوان مثال سفیر فرانسه در کشوری چهار سال مسئولیت داشته که بعد آن گزارشات خود را در این چهار سال ارائه می دهد.
دکتر جازاری افزود: نمونه دیگر این نوع تحقیق، این است که فردی مدتی در یک جامعه شیعه زندگی کند و به تحقیق و مطالعه بپردازد. برای مثال یک خانم فرانسوی به مدت دو سال در یک روستای کوچک زندگی می کند و برآیند مطالعاتش را در دو جلد به عنوان جامعه شناسی روستایی ایران منتشر می کند.
این استاد دانشگاه سوربن فرانسه به نوع دوم تحقیق و مطالعه در زمینه شیعه شناسی اشاره و عنوان کرد: نوع دوم مطالعات توصیفی و کتابخانه ای است. این نوع مطالعه معمولا به صورت فیئولوژیک یا فقه الغت انجام می شود. این کار گاهی 7 تا 8 سال هم طول می کشد، اما این نوع بررسی منجر به وجود آمدن آرشیو های بسیار قوی و غنی و بسیار موشکافانه در فرانسه شده است. اگر ما با این نوع مطالعه و این آرشیو ها آشنا شویم می توانیم تحول عظیمی را در اجتهاد و نوع فتوای مجتهدان ایجاد کنیم.
وی در ادامه در مورد نوع سوم مطالعات شیعه شناسی اذعان کرد: سومین نگاه و مطالعه هم تلفیق و ترکیبی از این سه نوع است. مانند مطالعاتی که در زمینه سازمان مرجعیت انجام می شود. که در آن هر کتابی در این حوزه منتشر می شود توسط 30 کارشناس حرفه ای بررسی شده و نسخه خلاصه شده ای از آن به سوربون یا هاروارد فرستاده می شود. این مطالعات کاملا به روز است و حتی از عزل و نصب ها در این جریان به صورت لحظه ای با خبر هستند.
احسان کفشدارطوسی
