جشنواره تجسمی فجر از همان نخستین سال برگزاری خود، به دلیل نحوه برگزاری‌اش، همواره با واکنش‌های متفاوتی از سوی هنرمندان و کارشناسان مختلف همراه بوده است. امسال نیز هنرمندان رشته‌های مختلف نظرات خود را درباره نقش دولت، نحوه برگزاری، دلیل کناره‌گیری برخی از هنرمندان بزرگ و درخواست‌شان از دولت تدبیر و امید عنوان کردند.
ششمین دوره این جشنواره در حالی برگزار شد که بسیاری از هنرمندان از همان آغاز دولت یازدهم و مشخص شدن مدیران و معاونان وزارت ارشاد و همچنین در دیدارشان با رییس جمهور، امیدواری خود را از برطرف شدن ضعف‌های چنین رویدادهایی و بهتر شدن فضای فعالیت هنرمندان در این عرصه مطرح کردند.
وزیر ارشاد، معاون هنری او و مدیران هنری دولت جدید از همان ابتدای کار خود، در مقاطع مختلف به ظرفیت هنر ایران و قابلیت جهانی شدن و لزوم سرمایه گذاری روی آن اشاره کرده است.
علی جنتی، وزیر ارشاد، امسال در مراسم اختتامیه ششمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: وظیفه ما به‌عنوان خادم هنرمندان این است که تلاش کنیم هنرمان را جهانی کنیم.
همچنین ارتباط با کشورهای دیگر، توجه به مقررات و قوانین ناظر بر بخش هنر و موضوع مالیات از بحث‌هایی بوده که به طور مکرر در صحبت‌های او و معاونان هنری شنیده شده است، اما برای رسیدن به چنین اهداف و چشم اندازهایی چه گام‌های مؤثر و عملی برداشته شده است؟
اینکه چه زمانی چنین سخنان دلنشینی جامه تحقق بر تن خواهند کرد، پرسشی است که از برخی هنرمندان و فعالان این عرصه جویا شدیم، تا مشخص شود، در یک دوره نسبتا شش ماهه، آیا مسیر مدنظر درست پیموده شده است یا فقط حرف‌های شیرینی از جنس نغز شنیده‌ایم.
هنرمندان ذیل، پیش از آغاز و در حین برگزاری جشنواره ششم تجسمی فجر، نقطه نظرات خود را درباره این رویداد هنری بیان کردند.
سطح جشنواره‌ها را پایین آورده‌ایم
قباد شیوا، گرافیست پیشکسوت، با اشاره به اینکه جشنواره هنرهای تجسمی فجر باید به شکل مطلوب‌تری اجرا شود، می‌گوید: امور تخصصی جشنواره‌ها باید به انجمن‌ها و تشکل‌های هنری سپرده شود و دولت تنها باید نقش بسترسازی و آماده کردن امکانات را داشته باشد.
وی می‌افزاید: برای اینکه جشنواره هنرهای تجسمی فجر شکل مطلوب‌تری پیدا کند باید در طول سال برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی در جریان باشد و برگزاری جشنواره در یک زمان محدود و با شتابزدگی انجام نشود.
وعده برگزاری نمایشگاه در مریخ !
افشین شاهرودی، نیز با تاکید بر بی‌اعتمادی به وجود آمده بین در هنرمندان اظهار می‌کند: محقق نشدن وعده‌های مدیران دولتی در دوره‌های مختلف باعث شده است هنرمندان بزرگ ما در جریانات و رویدادهای هنری وابسته به دولت حضور پیدا نکنند. متاسفانه مدیران ما در سال‌های اخیر نه تنها اعتماد از دست رفته هنرمندان را برنگرداندند، بلکه بر آن اضافه کردند و فاصله‌ها بیشتر شد.
این عکاس پیشکسوت همچنین می‌گوید: هر وقت مدیری عوض شد، هنرمندان را جمع کرد، برایشان جلسه گذاشت و گفت که در دوره جدید از آن‌ها حمایت خواهد شد. مبنای صحبت مدیران جدید همیشه این است که به هنرمندان ظلم شده، حق‌شان خورده شده و قدرشان شناخته نشده است و قرار است در دوره جدید جبران مافات شود. از وعده‌های گوناگون گرفته تا برگزاری نمایشگاه آثار هنری در مریخ! که البته هر وقت خرشان از پل گذشت وعده‌هایشان هم فراموش شد.
باید هنرمندان بزرگ را با جشنواره تجسمی آشتی داد
مصطفی اسداللهی، با بیان اینکه هنرهای تجسمی با وجود اهمیتی که دارند، در حاشیه قرار گرفته‌اند، می‌گوید: شرایط برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر باید به گونه‌ای باشد که هنرمندان بزرگ را با این رویداد آشتی بدهد و آن‌ها را به حضور در آن دلگرم کند که مهم‌ترین مسئله در این رابطه، تغییر دیدگاه در حوزه هنرهای تجسمی است.
این هنرمند گرافیست عنوان می‌کند: امیدواری من این است که بینال‌های تخصصی رشته‌هایی چون نقاشی، گرافیک، مجسمه‌سازی و... به دست اهالی هنر و انجمن‌ها برگزار شود. اتفاقی که در صحبت‌های مدیران دولت جدید هم مطرح بود و امیدوارم حرف‌های زیبا تبدیل به عمل شود. کوچک انگاشتن و بی‌توجهی به هنرهای تجسمی به صلاح خانواده هنری این مملکت نیست.
دلزدگی هنرمندان بزرگ از رویدادهای هنری
بهرام دبیری، هنرمند نقاش، می‌گوید: بخشی از بی‌توجهی هنرمندان به جشنواره فجر، به دلیل تجربه‌های تلخی است که آن‌ها در سال‌های گذشته داشته‌اند؛ تجربه‌هایی که آن‌ها را از ادامه حضور در چنین رویدادهایی دل‌زده کرده است.
او می‌افزاید: ممیزی‌هایی که در بخش هنرهای تجسمی وجود دارد، باعث شده جریان‌های مهم و پیشتاز هنری خودشان را کنار بکشند. مدیران دولتی دلشان می‌خواهد هنرمندان و آثاری در جشنواره حضور داشته باشند که از خط قرمز‌های تعیین شده عبور نکنند و مدیران بی‌خطرتر باشند.
جشنواره تجسمی فجر را به نبودش ترجیح می‌دهم
آیدین آغداشلو، با تاکید بر اینکه با برگزاری هر نوع جشنواره هنری موافق است، می‌گوید: من با هر نوع جشنواره‌ای که تعدادی اثر را کنار هم جمع کند و زمینه داوری و نمایش را درباره‌ی هنرهای تجسمی فراهم کند، موافقم. گرچه همواره پیش می‌آید که جشنواره‌هایی با حساب و کتاب نباشند و به صورت پراکنده آثار خود را ارائه کنند، ولی من برگزاری همان جشنواره‌ها را هم به نبودنش ترجیح می‌دهم.
وی می‌افزاید: وضعیت هنر و نحوه برگزاری جشنواره‌ها در دولت‌های نهم و دهم باعث اعتراض بسیاری از هنرمندان و پیشکسوتان تجسمی شده است. برخی از آن‌ها به نشانه همین اعتراض، در هیچ کدام از رویدادهایی که دولت دست اندرکار بود، شرکت نکردند.
شوی جشنواره‌ی تجسمی و کلاهی که سر هنرمندان می‌رود
بهرام عظیمی، نیز در خصوص آسیب‌شناسی جشنواره تجسمی فجر می‌گوید: جشنواره‌ی هنرهای تجسمی فجر نزد هنرمندان اعتباری ندارد، بنابراین ضرورتی در برگزاری آن نیست، در بخش هنرهای تجسمی، جشنواره‌های مهم‌تری وجود دارد که لازم است مسؤولان به آن‌ها توجه بیشتری کنند.
وی می‌افزاید: تعداد زیادی جشنواره‌ی قدیمی‌تر و درست و حسابی‌تر از جشنواره‌ی هنرهای تجسمی فجر داریم که سال‌هاست برگزار می‌شوند و اعتبار بسیاری دارند، مانند جشنواره‌ی دوسالانه‌ی کاریکاتور، دوسالانه‌ی گرافیک و دوسالانه‌ی نقاشی.
این کاریکاتوریست در ادامه تصریح می‌کند: شویی به نام اختتامیه‌ی جشنواره فجر وجود دارد که یک‌سری مدیر به بالای سن می‌روند و از کسانی که پایین نشسته‌اند، تعریف می‌کنند و بعد کسانی که پایین نشسته‌اند به روی سن می‌روند از آن کسانی که پنج دقیقه پیش از آن‌ها تعریف کرده‌اند، تعریف می‌کنند و بعد هر دو گروه از رئیس جمهور، معاونان و وزیر ارشاد تعریف می‌کنند و این وسط سر کسی که کلاه می‌رود هنرمند است!
در هشت سال گذشته با شعار و سیاست‌زدگی بمباران شدیم
داود شهیدی، از پیشکسوتان حوزه کاریکاتور، هم در این‌باره می‌گوید: هنر در هشت سال گذشته با شعار و سیاست‌زدگی بمباران شد و محتوای فکری جشنواره‌ها به گونه‌ای بوده که هنرمندان بزرگ رغبتی برای حضور در آن‌ها و ارائه آثار نداشتند. هنرمندان انتظار دارند برگزاری آن‌ها بر عهده انجمن‌های هنری و تشکل‌های تخصصی باشد تا به کیفیت برگزاری‌شان لطمه‌ای وارد نشود.
وی تصریح می‌کند:برخی از هنرمندان نیز دلیل کناره‌گیری و بی‌رغبتی هنرمندان از جشنواره را استاندارد نبودن میزان جایزه‌های تعیین شده برای هنرمندان برگزیده است. موضوعی که باعث می‌شود هنرمندان علاقه‌ای به ارائه آثار خود نداشته باشند.
جوابگوی هنرمندان و تعدد رشته‌های تجسمی نیست
غلامحسین امیرخانی، در این‌باره می‌گوید: جایزه‌هایی که برای هنرمندان در نظر گرفته می‌شود در حد و اندازه ذوق و شوق و فعالیت هنرمندان نیستند. به عنوان نمونه در هر دوره بیش از 600 تابلوی خوشنویسی به مرکز هنرهای تجسمی فرستاده می‌شود که برای رشته‌های مختلف خوشنویسی، تنها دو یا سه جایزه برای هنرمندان در نظر می‌گیرند؛ در حالی که در بین کارهای فرستاده شده کارهای درخشان و ارزشمندی وجود دارد که به اعتقاد من شایسته نگه‌داری در موزه هستند.
این هنرمند خوشنویس همچنین عنوان می‌کند: جشنواره هنرهای تجسمی فجر به عنوان یک رویداد سالانه که تنها در مرکز برگزار می‌شود، جوابگوی هنرمندان و تعدد رشته‌های تجسمی نیست. مسلما جریان هنر به این صورت نیست که سالی یک بار و در قبال برگزاری جشنواره فجر پیگیری شود. باید شرایطی فراهم شود تا هنرمندان بتوانند برای فعالیت هنری خود، محدود به زمان و برگزاری این رویداد نشوند. البته برای تحقق این اهداف باید کسانی که در رأس تصمیم‌گیری‌ها و مدیریت کلان کشور هستند در جریان ابعاد مختلف این موضوع قرار بگیرند تا تصمیم درست را بگیرند.
جوایز هنرمندان برگزیده را زیاد کنید
مسعود ضیایی زردخشویی، از هنرمندان حوزه کاریکاتور، نیز عنوان می‌کند: جایزه‌هایی که برای برگزیدگان جشنواره‌های هنری در نظر گرفته می‌شود، در حد استاندارد نیست و همین موضوع سطح کیفی جشنواره را پایین می‌آورد. هنرمندان برای آماده شدن و ارائه آثار خود متقبل هزینه‌هایی می‌شوند که میزان جایزه‌های تعیین شده در حدی نیست که آن‌ها را به ارائه آثارشان ترغیب کند.
وی معتقد است، یکی از راهکارهای افزایش حضور هنرمندان بزرگ و بالا رفتن سطح کیفی جشنواره تجسمی، استاندارد کردن میزان جایزه‌های در نظر گرفته شده است.
جشنواره تجسمی فجر اعتماد هنرمندان را جلب کند
بزرگمهر حسین‌پور، داور بخش کاریکاتور ششمین جشنواره تجسمی فجر نیز با بیان اینکه هنرمندان برای شرکت در این رویداد نیاز به دلجویی دارند، می‌گوید: اعتماد هنرمندان به جشنواره‌ها از دست رفته است. باید به این نکته توجه کنیم که هنرمندان به یک جشنواره اعتبار می‌بخشند. مگر ما چند هنرمند برجسته و بنام داریم که از نقطه نظر آن‌ها در رویدادهای هنری استفاده نشود.
باید دید هنرمندان با بیان ضعف‌های جشنواره تجسمی فجر و درخواست‌هایشان از دولت برای بازتر شدن فضا و بهبود کیفی جشنواره، دوره بعدی این رویداد که با حضور معاونان و مدیران دولت یازدهم و با برنامه‌ریزی آن‌ها برگزار خواهد شد، چه میزان با دوره‌های قبلی تفاوت خواهد داشت و آیا می‌تواند هنرمندان بزرگ و صاحب‌نام را به حضور در جشنواره راضی کند یا خیر؟
