صراط: « ای کاش عدالت در صداوسیما هم بود... متأسفانه صدواسیما به عدالت رفتار نکرد...» اینها حرف های مردی است که شب ششم خرداد سال جاری به عنوان کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به برنامه گفت و گوی ویژه خبری رفته بود.
شاید خیلی از طرفداران روحانی آن شب مطمئن شدند اگر وی، رئیس جمهور شود حتما نگرشی انتقادی به صدا و سیما خواهد داشت.
رئیس امروز دولت یازدهم و کاندیدای آن روزهای انتخابات در برنامه گفت و گوی ویژه خبری انتقادات خود به صدا و سیما را خیلی صریح مطرح کرد؛ « خوب بود همان شبی که به برخی در صداوسیما تهمت زده و ظلم شد، آنها را صدا می‌کردند و فرصت حرف زدن می دادند؛ خیلی از بزرگان و کسانی که در زندان شاه شلاق خوردند و یار نزدیک امام بودند، به آنها در صداوسیما توهین شد.»
ولی این پایان انتقادات از صدا و سیما نبود، انتقاداتی که پیروز شدن روحانی در انتخابات 24 خرداد نوید بیشتر شدن تنش ها را می داد.
حسن روحانی از همان روز های اول تبلیغات انتخاباتی اش انتقاد از صدا و سیما را در دستور کار قرار داد
آتش زیر خاکستر و تنش هایی که آغاز می شود
پس از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم شاید بهترین تشبیه برای رابطه رسانه ملی و دولت «آتش زیر خاکستر» باشد.
با آغاز شروع به کار دولت یازدهم از شهریور ماه سال جاری، حسن روحانی برای شرکت در مجمع سالانه کشورهای عضو سازمان ملل راهی نیویورک شد؛ سفری که نقطه پایانی آن یعنی تماس تلفنی رئیس جمهور کشورمان و اوباما حاشیه ساز شد.
صدا و سیما به عنوان رسانه ملی ضمن پوشش اصل ماجرای گفت و گوی تلفنی دو رئیس جمهور اقدام به پوشش اظهارنظرهای حاشیه ای مسئولان دو کشور کرد.
در این میان صدا و سیما، 10 مهرماه از حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور و مسئول سیاسی وقت دفتر روحانی دعوت کرد تا ضمن حضور در برنامه گفت وگوی ویژه خبری به تحلیل مسائل پیرامون سفر روحانی به نیویورک بپردازد.
آشنا در این برنامه اما «آتش زیر خاکستر» را نمایان تر کرد. مشاور روحانی در پاسخ به سوال مجری که از وی پرسید: «کدام یک از طرفین ایرانی و آمریکایی ابتدا اقدام به برقراری این تماس تاریخی کرده است؟» گفت: کار صدا و سیما بسیار زشت بود و باید در این زمینه عذرخواهی کند، چون سخنان خانم سوزان رایس [مشاور امنیت ملی اوباما و نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل] را زودتر از صحبت‌های آقای روحانی پخش کرد.
وی اضافه کرد: معمولا کسی که پیشنهاد تماس را می دهد تماس می گیرد. من هیچ وقت به شما نمی گویم با من تماس بگیر!
این انتقاد مشاور روحانی تعجب بسیاری از کارشناسان را برانگیخت. منتقدان این اظهارات آشنا معتقد بودند که اگر اظهارات روحانی پیش از اظهارات سوزان رایش پخش می شد امکان داشت که این شبهه وارد باشد که رسانه ملی قصد دارد پیام دوم (یعنی اظهارات رایس) در ذهن جامعه نهادینه شود.
سِمت جدید یک «آشنا»
پس از این انتقاد مشاور روحانی به صدا و سیما شاید برخی آن را یک انتقاد و اظهارنظر شخصی از سوی آشنا دانستند، اما درست یک روز بعد خبری منتشر شد که احتمال شخصی بودن انتقاد مشاور روحانی را کاهش می داد.
«انتصاب دکتر آشنا به سمت نماینده رییس جمهور در شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما» همان خبری بود که حکایت آغاز یک روند پرحاشیه میان دولت و رسانه ملی را می داد.
کسی که درست یک روز قبل با انتقاد خود در یکی برنامه زنده تلویزیونی از رسانه ملی دقیقا عملکرد چندماه پیش روحانی را تکرار کرده بود، از روز 11 بهمن نماینده رئیس جمهور در شورای نظارت بر صدا و سیما شد.
انتصاب آشنا به عنوان نماینده روحانی در شورای نظارت بر صدا و سیما و یکی از اعضای این شورای 6 نفره روند انتقادات را تندتر کرد تا جایی تنها چند روز بعد، عزت الله ضرغامی راهی هیات دولت شد تا به برخی شبهات دولتی ها درباره عملکرد سازمان تحت مدیریتش پیرامون سفر روحانی به نیویورک پاسخ دهد.
خبرهای غیر رسمی حاکی از آن بود ضرغامی در پاسخ به انتقاد برخی وزرا و معاونین رئیس جمهور که ضمن انتقاد از صدا و سیما معتقد بودند نباید ادعاهای سوزان رایس درباره تماس تلفنی و همچنین سخنان اوباما در دیدار با نتانیاهو در بخش های خبری سیما پخش می شد، در دفاع از عملکرد رسانه ملی گزارش مشروحی از اقدامات این سازمان را ارائه کرده است.
بر اساس این اخبار رئیس سازمان صدا و سیما یادآور شده بود به منظور حمایت از تحرک دیپلماسی دولت، هنوز یک صدای مخالف را به برنامه های سازمان نیاورده است و اخباری هم که از اوباما و رایس پخش کرده اند واقعیت های خبری بوده و نمی شود سانسور کرد.
بنابر این گزارش، در این میان خبری حاشیه ای نیز قابل توجه بود. یکی از عوامل سازنده برنامه طنز «حساس نشو» که از شبکه خبر پخش می شد و با رویکردی طنز گونه به بررسی وقایع روز می پردازد در یکی از شبکه های اجتماعی نوشت: «گزاره: حسام الدین آشنا نماینده روحانی در شورای نظارت بر صدا و سیما شد! نتیجه: امشب منتظر حساس نشو نباشید.»
البته عدم پخش این برنامه طنز، آن هم دو ساعت پس از انتصاب آشنا به عنوان نماینده رئیس جمهور در شورای نظارت بر صدا و سیما می توانست با این انتصاب بی ارتباط باشد ولی نگاه انتقادی آشنا به رسانه ملی زمزمه هایی را در این‌باره ایجاد کرد.
یک گفت و گوی پرحاشیه برای دولت و صدا و سیما
روز سه شنبه 15 بهمن برخی رسانه ها خبر از برگزاری گفت و گوی زنده تلویزیونی رئیس جمهور با مردم از شبکه یک سیما را دادند.
این مساله که از سوی پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری نیز تایید شد، خبر از برگزاری این گفت و گو پس از اخبار سراسری شبکه یک سیما در روز چهارشنبه 16 بهمن می داد.
بنابر این گزارش، اما بعد از اتمام اخبار ساعت 21 شبکه یک سیما بر خلاف روال پیشین که بلافاصله گفت و گوی زنده رئیس جمهور آغاز می شد، بینندگان با پخش سریال روتین پاییز صحرا مواجه شدند.
با زیاد شدن زمان تاخیر پیش آمده در پخش گفتگوی زنده روحانی با مردم حساسیت ها نیز افزایش یافت.
خبرگزاری رسمی دولت در خبری مدعی شد که « صدا و سیما مانع پخش گفت و گوی زنده تلویزیونی رئیس جمهور با مردم شده است.» در حالی که این سازمان دقایقی بعد در زیرنویسی، نقص فنی را عامل تاخیر در پخش این گفت و گو عنوان کرد.
با پیگیری های صورت گرفته مشخص شد که ظاهرا انتخاب مجری دوم این برنامه حاشیه ساز شده است. گفته می شد که دولت اصرار بر حضور یک مجری زن در برنامه داشته و از این رو بدون هماهنگی با صدا و سیما اقدام به دعوت از سونیا پوریامین به عنوان مجری دوم کرده است.
همین مساله باعث شد تا کارگردان تلویزیونی به مسئولان رسانه ای دولت اعلام کند که تنها می تواند تصویر روحانی نژاد -خبرنگار معرفی و تائید شده از سوی سازمان- را پخش کند ولی اصرار دولتی ها بر حضور پوریامین در این برنامه، کار را تا جمع کردن همه تجهیزات فنی از محل دفتر رئیس جمهور پیش برد.
ولی در آخرین لحظه مجوز حضور مجری دوم صادر شد. روحانی نیز در ابتدای گفت و گوی خود که با اجرای پوریامین آغاز شد، گفت: «خوشحالم که با وجود تاخیر به وجود آمده شما را در این گفت و گو داریم.»
درست چند دقیقه بعد از پایان گفت و گوی زنده روحانی با مردم ضرغامی در نامه ای به حجت الاسلام رئیسی، رئیس شورای نظارت بر صدا و سیما که حکایت بروز یک اختلاف نظر جدی را داشت نوشت: «احتراما؛ با توجه به اهمیت تاخیری که در شروع مصاحبه زنده تلویزیونی رئیس جمهور محترم پیش آمد؛ خواهشمند است در مورد انتخاب مجری توسط روسای محترم قوا و امتناع از پذیرش وظیفه قانونی و حرفه‌ای رسانه ملی اظهارنظر نمائید.»
شورای نظارت بر صدا و سیما نیز 3 روز بعد تشکیل جلسه داد و ضمن ابراز تاسف از تاخیر به وجود آمده در پخش گفت و گوی زنده روحانی از شبکه یک سیما، بر انجام وظیفه حرفه ای و تخصصی رسانه ملی در زمینه انتخاب مجری تاکید کرد ولی از صدا و سیما خواست که نظر سران قوا نیز در این زمینه گرفته شود.
به گفته سید رمضان شجاعی کیاسری عضو شورای نظارت بر صدا و سیما در نهایت انتخاب مجری بر عهده رسانه ملی خواهد بود.
ماجرای سریع القلم؛ وقتی دولتی ها دست به قلم می شوند
تاخیر در پخش گفت و گوی زنده تلویزیونی رئیس جمهور اما آخرین نقطه تنش میان دولت و صدا و سیما نبود؛ تقریبا 20 روز بعد پخش تصویر محمود سریع القلم در برنامه گزارش هفتگی و انتقاد از کروات زدن وی در اجلاس داووس سوئیس، دوباره حاشیه ها را آغاز کرد.
این برنامه بر اساس اخبار متعدد منتشر شده از سوی رسانه های دولتی ایرنا و ایسنا که سریع القلم را مشاور بین الملل روحانی معرفی کرده بودند، وی را مشاور رئیس جمهور خواند و بر لزوم حفظ شئونات دیپلماتیک کشورمان در برنامه های خارج از ایران تاکید کرد.
پس از پخش این برنامه دوباره نام حسام الدین آشنا به میان آمد. نماینده روحانی در شورای نظارت بر صدا و سیما دست به قلم شد و خطاب به ضرغامی نوشت: «به اطلاع شریف می رساند برنامه گزارش هفتگی که در تاریخ 25/11/92 از شبکه یک پخش شده است مشتمل بر اشاعه اکاذیب بوده است.»
در ادامه این نامه آمده بود: در بخش "در گوشی" با پخش عکسی ادعا شده است مشاور رئیس جمهور با پوشش غربی در اجلاس داووس حاضر شده است.
آشنا در ادامه نوشته بود: از آنجا که بارها به صورت شفاهی و کتبی به آن سازمان محترم تذکر داده شده است انتصابات ریاست محترم جمهوری صرفا از طریق سایت رسمی دفتر ریاست جمهوری اعلام می شود ، اصرار بر خلق مشاور و سپس همراه کردن وی با هیئت همراه رئیس جمهور در داووس و در نهایت نقد پوشش ایشان را نمی توان اشتباهی عادی تلقی کرد.
مشاور فرهنگی روحانی در پایان خواستار اصلاح رویه صدا و سیما در این زمینه شد.
آشنا رونوشت نامه خود را برای شورای نظارت برای رئیس شورای نظارت بر صدا و سیما و دفتر رئیس جمهور فرستاد تا روحانی نیز در جریان واکنش وی به گزارش رسانه ملی قرار گیرد.
مشاور فرهنگی روحانی همچنین چندی بعد در صفحه فیس بوک خود با اشاره به مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره اصلاح اساس نامه سازمان صدا و سیما از عدم اعطا حق دفاع برای کسانی که در رسانه ملی مورد تهمت قرار می گیرند، انتقاد کرد و نوشت: «آیا تا به حال یک بار سراغ دارید که به این مصوبه عمل شده باشد یا بر اساس آن صدا و سیما اصلاحیه ای را پخش کرده باشد؟»
حاشیه هایی که تمامی ندارد؛ جنجال در شورای نظارت
در آخرین مورد، اظهارنظر آشنا در مراسم رونمایی یک کتاب حاشیه ساز شد. مشاور فرهنگی روحانی در این مراسم با انتقادی تند از صدا و سیما گفت: صداوسیما خود را مدعی نظارت بر همه قوا و کشور می داند، اما خود به نظارت تن نمی دهد؛ کاش تکصدایی موجود در صداوسیما تکصدایی ملت بود، نه تکصدایی یک جناح و گروه سیاسی.
وی ادامه داد: تاکنون تنها دو مورد از سوی رییس سازمان صداوسیما به شورای نظارت ارجاع شده است. مورد اول درخواست مبلغ سنگینی از سوی رییس سازمان صداوسیما از رییس جمهور علاوه بر بودجه رسمی این سازمان بوده است که با توجه به آن که مبلغ مذکور معادل بودجه یک سال صداوسیما و علاوه بر آن بوده و برای تامین آن فرصتی دوماهه به دولت داده شده است، رییس جمهور این درخواست را برای بررسی به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی و شورای نظارت بر صداوسیما ارجاع داده است.
آشنا در ادامه به نگاه ضرغامی نسبت به شورای نظارت نیز اعتراض کرد و گفت: از نگاه رییس سازمان صداوسیما، شواری نظارت بر این سازمان، جلسه ای تشریفاتی است که هر دو هفته یکبار برای گپ زدن و گعده کردن تشکیل می شود، انگار این شورای نظارت بر سازمان صداوسیما نیست، شورای نظارت صداوسیما بر رئیس جمهور است!
پس از این اظهارات آشنا، موج انتقادات از وی آغاز شد تا جایی که برخی از اعضای شورا نظیر بیژن نوباوه خواستار جایگزین شدن فرد دیگری در شورای نظارت به جای آشنا شدند.
بالاخره روز گذشته شورای نظارت بر صدا و سیما تشکیل جلسه داد و آشنا تاکید کرد که اظهاراتش در مراسم رونمایی از کتاب درباره تشریفاتی بودن شورای نظارت بر صدا و سیما، تحریف شده است.
بنابر این گزارش اظهارات آشنا مبنی بر قسمت تحریف شده گفتارش، مربوط به نسبت دادن واژه تشریفاتی به شورای نظارت بر صدا و سیما بود ولی مشاور رئیس جمهور انتقادات خود از رسامه ملی را پس نگرفت.
نگاه دولت روحانی به رسانه ملی شاید از همان شب 6 خرداد و برنامه گفت و گوی ویژه خبری مشخص بود ولی اینکه آیا در آخرین روزهای ریاست ضرغامی بر سازمان صدا و سیما، طرفین یکدیگر را تحمل خواهند کرد یا خیر سوالی است که تنها زمان می تواند به آن پاسخ دهد.
حال باید دید آیا نگاه دولت به صدا و سیما که این روزها «آشنا» در راس بیان آن دیده می شود، می تواند روزهای پایانی عمر ریاست ضرغامی را پرحاشیه تر کند یا زنگ هشداری برای رئیس بعدی باشد.
