به گفته مسعود برهانی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان، سابقه طولانی استان اصفهان در کشاورزی غیر قابل انکار است و دشت اصفهان به عنوان یکی از مراکز جمعیتی از هزاران سال پیش در منطقه مرکزی ایران بر پایه کشاورزی ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه ایجاد چنین مهد تمدنی در مرکز ایران به دلیل وجود آب زاینده رود ممکن شده است، افزود: وجود یک رودخانه دائمی موجب شد تا آب مورد نیاز برای تامین غذای این مرکز جمعیتی فراهم شود و کشاورزی بر اساس وجود زاینده رود و تمدن اصفهان به دلیل وجود کشاورزی در حاشیه زاینده رود به وجود آمد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان با بیان اینکه متاسفانه در برخی از استان‌ها دانشگاهیانی که انتظار می‌رود در این مباحث با تفکر و تحقیق صحبت کنند به طور کلی کشاورزی را در استان اصفهان زیر سوال می‌برند، تصریح کرد: آمارها نشان می‌دهد استان اصفهان از نظر بازدهی در بسیاری از محصولات کشاورزی بیشترین بازدهی تولید را دارد.
برهانی اضافه کرد: بر اساس مطالعات شرکت جام آب که چند سال پیش بر روی منابع آب و محصولات کشاورزی حوضه‌های آبی کشور انجام شد، استان اصفهان از نظر تولید بسیاری از محصولات در رتبه‌های خوب قرار داشت.
وی ادامه داد: اگر مقایسه‌ای میان تولید استان‌های خوزستان و اصفهان در بخش کشاورزی انجام دهید، بازدهی تولید در محصولات عمده مانند گندم و سایر محصولات در اصفهان بیشتر است و علاوه بر این مقایسه این دو استان از نظر میزان تبخیر و نیاز آبی یک کشت نشان می‌دهد میزان تبخیر و نیاز آبی استان اصفهان به مراتب کمتر از استان خوزستان است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان با بیان اینکه نتیجه مطالعات شرکت توسعه منابع آب ایران نشان می‌دهد متوسط نیاز آبی استان اصفهان در بخش کشاورزی 13 هزار متر مکعب در هکتار است در حالی که این نیاز در استان خوزستان بیش از 17 هزار متر مکعب در هکتار است، خاطرنشان کرد: این آمار نشان می‌دهد مدیریت کشت و استفاده از منابع آب در استان اصفهان مطلوب است و صحبت‌هایی که برخی در استان‌ها در خصوص توانایی نداشتن مدیریت منابع آبی کشاورزی در اصفهان مطرح می‌کنند، جای تعجب دارد.
برهانی اضافه کرد: کشت برنج به دلیل سابقه دیرینه آن در اصفهان در اطراف زاینده‌رود رواج داشته و در حدود 15 سال گذشته میزان سطح زیر کشت برنج اصفهان بر اساس آمارها در سطح 20 هزار هکتار بوده است اما به دلیل مشکلات آب و توصیه‌هایی که از طرف مراجع علمی شده، با وجود بازدهی بهتر این محصول در استان اصفهان نسبت به خوزستان، کشت آن محدود شد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در استان اصفهان کمتر از سه هزار هکتار سطح زیر کشت برنج وجود دارد، تصریح کرد: بررسی آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر بیش از چهار هزار هکتار سطح زیر کشت برنج در استان چهار محال و بختیاری وجود دارد در حالی که میزان کشت برنج در استان اصفهان نسبت به استان چهارمحال و بختیاری که زمین مناسبی برای این نوع کشت ندارد در سال‌های اخیر کاهش پیدا کرده است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاوزی ادامه داد: بر اساس مراجع رسمی و غیر رسمی در استان خوزستان که بیشترین انتقاد را در خصوص کشت برنج به اصفهان وارد می‌کنند، سطح زیر کشت برنج در استان 50 هزار هکتار در یک سال افزایش یافته است. در سال زراعی 90 -91 میزان سطح زیر کشت برنج استان خوزستان 50 هزار هکتار بوده است در حالی که در سال بعد یعنی در 91 -92 این میزان به 100 هزار هکتار افزایش یافته است.
برهانی خاطرنشان کرد: اگر مشکلی در رودخانه کارون داشته و داریم افزایش کشت برنج در این حوضه چه توجیهی دارد؟ در اصفهان به دلیل محدودیت منابع آب کشت برنج به شدت کاهش یافته است. اگر در استان‌های دیگر مشکل آب وجود دارد همین روند یعنی کاهش سطح زیر کشت برنج باید انجام شود.
وی اضافه کرد: نیاز آبی افزایش سطح زیر کشت برنج در استان خوزستان در یک سال، به اندازه موجودی مخزن دو سد زاینده رود است، بنابراین این انتقاد دیگر به اصفهان وارد نیست، زیرا سطح زیرکشت برنج در اصفهان به شدت کاهش یافته است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاوزی اصفهان با بیان اینکه در استان چهارمحال و بختیاری از لحاظ آمایش سرزمین، اراضی مناسب کشاوزی چندانی که قابلیت کشت داشته باشد، وجود ندارد، تصریح کرد: این استان کوهستانی است و تنها در مناطق محدودی از آن دشت‌های قابل کشت و زمین‌هایی برای توسعه باغ‌ها وجود دارد اما اقدامی که در چند سال اخیر در این استان انجام شده افزایش زیاد سطح باغات است.
برهانی با بیان اینکه افزایش سطح باغات در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از منابع آب جاری زاینده رود و در مناطقی که از نظر شیب، عمق و شرایط خاک چندان مناسب نیست در قالب طرح طوبا انجام شده است، ادامه داد: آبیاری این باغات با استفاده از آبی که از زاینده رود پمپاژ می‌شود، انجام می‌گردد و علاوه بر آن، در برخی از دشت‌های استان چهارمحال و بختیاری نیز با استفاده از منابع آب زیر زمینی، سطح زیر کشت افزایش پیدا کرده و این موجب شده منابع آب طبیعی (خروجی آب چشمه‌هایی که نهایتا به رودخانه زاینده رود سرازیر می‌شد) کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه توسعه کشت در استان چهارمحال و بختیاری تاثیر زیادی بر منابع آب زاینده رود داشته و موجب کاهش آن شده است، اظهار کرد: اجرای طرح طوبا و افزایش باغات که متاسفانه کشاورزی بر پایه استفاده از سوخت‌های فسیلی و نهاده‌های کشاورزی گران قیمت است، هیچ وقت پایدار نیست.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاوزی اصفهان خاطرنشان کرد: در حال حاضر آبیاری باغات حوضه زاینده رود در استان چهارمحال با پمپاژ آب و انتقال به ارتفاعات با استفاده از برق یارانه‌ای انجام می‌شود و متاسفانه هیچ کدام از محصولاتی که با استفاده از این آب تولید می‌شود، محصولات استراتژیک نیست.
برهانی ادامه داد: کشت درختان میوه‌ای مانند هلو و بادام و فشاری که بر اثر این کشت‌ها بر رودخانه وارد می‌شود موجب شده که کشاورزی مناطقی که از هزاران سال پیش محصولات استراتژیک مانند گندم، جو و علوفه تولید می‌کردند، از بین برود.
وی تصریح کرد: اگر یک مقایسه ملی انجام شود و در بخش کشاورزی اولویت بندی صورت گیرد باید پرسید آیا به صلاح کشور است که کشت یک محصول استراتژیک، متوقف و کشت یک محصول غیر استراتژیک جایگزین آن شود؟ این مشکلی است که در حوضه زاینده رود وجود دارد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاوزی اصفهلن با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر سطح اراضی کشاورزی در 9 شهرستان وابسته به آب زاینده رود بیش از 106 هزار هکتار کاهش پیدا کرده است و به کمتر از نصف رسیده است، ادامه داد: بر اساس آمار جهاد کشاورزی استان، میزان نرمال کشت در 9 شهرستان استان که مرتبط با حوضه آبریز زاینده رود است بیش از 200 هزار هکتار است اما با توجه به فشاری که بر رودخانه زاینده رود وجود دارد، سبب شده سطح زیرکشت در سال 92 -93 به 98 هزار هکتار کاهش پیدا کند.
