صراط: سال هزار و سیصد و نود و دو، آخرین روزهای عمرش را سپری می‌کند و به ایام تعطیلات نوروزی نزدیک می‌شویم، تعطیلاتی که همچون سال گذشته همزمان با ایام فاطمیه[1] است، این اولین بار نیست که چنین تقارن‌هایی بوه جود می‌آید و قطعاً آخرین بار هم نخواهد بود.
همانگونه که در روایتی بسیار زیبا از امام علی(ع) نقل شده: «هر وقت ما شاد هستیم، شیعیان ما شاد می شوند و هر وقت ما غمگین هستیم غمگین می‌شوند» [2] لازم است شیعیان در این ایام از شادی کردن بپرهیزند و به سوگواری برای مادر سادات بپردازند، محزون شدن به حزن اهل بیت(ع) و مسرور شدن به سرور اهل بیت(ع)، به نوعی اعلام «همراهی» و اعتقاد به راهشان و پایبندی به دستوراتشان هست. پس محتوای این ابراز محبت «عمل کردن به فرمایشات» رسول خدا و خاندان مطهرش است.
*نوروز و فاطمیه با هم تنافی ندارند
در آیین باستانی نوروز، سنت‌های اسلامی دیده می‌شود که مورد تأکید اسلام بوده و آن‌ها را تأیید کرده است و هیچ تنافی‌ای با ایام فاطمیه ندارد، صله رحم، دید و بازدید از بزرگان و فامیل‌های دور و نزدیک، هدیه دادن، دستگیری از ضعیفان و کمک به مستمندان از جمله این آموزه‌ها است، لذا حضرت محمد مصطفی(ص) می‌فرمایند: «اگر میتوانید هر روز را نوروز کنید، یعنی در راه خدا به یکدیگر هدیه بدهید و با یکدیگر پیوند داشته باشید»[3] یا در جای دیگر امام صادق(ع)، ظهور امام دوازدهم و منتقم حضرت زهرا(س) را در نوروز می‌داند و می‌فرماید: «نوروز، روزى است که قائم(عج) ما اهل بیت(ع) در آن ظهور مىکند»[4].
*تمرین سبک زندگی فاطمی
تعطیلات نوروزی بهترین زمان جهت تمرین سبک زندگی فاطمی است. در این ایام با اقتدا به فاطمه زهرا که امام زمان(عج) ایشان را الگوی خود معرفی کرده‌اند[5]، باید به زندگی خود، رنگ و بوی فاطمی داد، فرزندان به مادران خود بیشتر احترام کنند و مادران برای عاقبت فرزندان خود بیشتر از پیش اهتمام ورزند و دعاکنند، پدران نیز خانواده را به مؤلفه‌های زندگی فاطمی و اسلامی آشنا کرده و به مطالعه پیرامون آن ذوات مقدس تشویق کنند.
از جهتی محبت به صدیقه دو سرا ما را به سوی مشابهت و مشاکلت با آن بزرگوار می‌خواند، پس لازم است در این ایام به اعمال عبادی، به خصوص نماز اول وقت توجه ویژه‌ای داشته باشیم که ارزش فاطمه زهرا(س) به عبودیت و بندگى خداست. اگر بندگى خدا در فاطمه زهرا(س) نبود، او صدیقه کبرى نبود.
صدّیق یعنى چه؟ صدّیق کسى است که آنچه را مى‌اندیشد و مى‌گوید، صادقانه، در عمل آن را نشان دهد. هر چه این صدق بیشتر باشد، ارزش انسان بیشتر است؛ مى‌شود صدّیق؛ «اولئک مع الذین انعم اللَّه علیهم من النبیین والصدیقین»، «صدّیقین» پشت سر «نبیین»اند، این بزرگوار صدیقه کبرى است؛ یعنى برترین زن صدیق. این صدیق بودن به بندگى خداست. اگر بندگى خدا نمى‌کرد، صدّیقه کبرى نمى‌شد».[6]
*حضور پرشور در مجالس فاطمیه
اگر در سال‌های گذشته به دلیل مشغله‌های کاری از برپایی یا حضور مستمر و مداوم در مراسمات اهل بیت(ع) محروم بودیم، امسال با توجه بیشتری به برپایی مجلس ذکر و یاد مصائب فاطمه زهرا(س) کمر همت ببندیم، چرا که برپایی اینگونه مجالس یا شرکت در آن‌ها، حکایت از محبت قلبی نسبت به خاندان رسول خداست که خداوند ابراز آن را از جانب مؤمنین واجب دانسته و در قرآن کریم می‌فرماید: «(ای پیامبر!) بگو من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمىکنم، جز دوست داشتن اهل بیتم».[7]
و البته اگر این «محبت» با رنگ و بوی فاطمه(س) مأنوس شود، در جاهای مختلف به فریاد ما خواهد رسید تا آنجا که رسول خدا(ص) به سلمان فارسی فرمود:«اى سلمان! محبت به فاطمه در صد جا به درد مىخورد: از جمله آن‌ها: هنگام مرگ، عالم برزخ، دریاى میزان، عرصات محشر، پل صراط و محاسبه اعمال است».[8] این حدیث مىرساند که عشق و علاقه به فاطمه(س) در عرصات محشر نیز نجات دهنده است.
*چند نکته کاربردی
1. بهتر است در دید و بازدیدها به جای کلمه «تبریک» یا «مبارک» از عباراتی چون «سال خوبی داشته باشید» یا «سال پرخیر و برکتی داشته باشید» یا «نوروزتان فاطمی» استفاده کنیم.
2. شایسته است در مهمانی‌های مقارن با ایام فاطمیه از آجیل استفاده نکنیم، چرا که در هیچ خانه سوگواری به میهمانان آجیل تعارف نمی‌کنند.
3. با نشاط باشیم، ولی از شادی‌هایی که از آن به لهو و لعب تعبیر می‌شود پرهیز کنیم.
4. نیکو است امسال بیش از هر سال دیگری مادرانمان را تکریم کنیم و از مادران شهدا غافل نشویم.
5. سزاوار است مجالس خانگی در منازلمان برپا کنیم -حتی به مدت یک شب- و از همسایه‌ها و فامیل جهت شرکت در این مجلس دعوت کنیم.
6. زیبا است اگر با خانواده بنای سیر و سفر داریم، «مقصد» را از شهرهای مذهبی همچون «مشهد، قم، شیراز و...» انتخاب کرده یا به سفرهای زیارتی «راهیان نور» برویم.
*سخن پایانی
امسال شیعیان جهان، نوروزشان را برپا می‌کنند اما جشن و سرور ندارند و در این ایام از یاد دختر رسول خدا و «ایام فاطمیه» لحظه‌ای غافل نمی‌شوند، غم شیعه با آجیل و لباس نو و... التیام نمی‌یابد و آرام نمی‌گیرد، آرامش در ظهور مهدی(عج) فرزندی از فرزندان زهراست، او که بیاید «روزمان»، نو می‌شود و عید نوروز واقعی را جشن می گیریم.
روزها نو نشده، کهنه‌تر از دیروز است/گر کند یوسف زهرا نظری، نوروز است
السلام علیک یا ربیع الاَنام و نضرةَ الاَیّام[9]
*پی‌نوشت‌ها:
[1] ایام فاطمیه یا روزهای شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) شش روز بوده که سه روز آن در جمادی‌الاول از سیزدهم تا پانزدهم و سه روز آن در جمادی الثانی از سوم تا پنجم این ماه است و در این روزها مسلمانان علی الخصوص شیعیان برای شهادت دخت نبی مکرم اسلام عزاداری می‌کنند، علمای شیعه پیرامون تاریخ درگذشت حضرت فاطمه(س) دو روایت متفاوت شامل 75 و 95 روز بعد از درگذشت حضرت محمد(ص) را مورد وثوق می‌دانند و از آنجا که درگذشت پیامبر اسلام در در بیست و هشتم صفر بوده؛ به روایت 75 روز، از سیزدهم تا پانزدهم جمادی الأول را فاطمیه اول می‌دانند و بنا به روایت 95 روز، تاریخ شهادت حضرت فاطمه(س) را در سوم تا پنجم جمادی‌الثانی دانسته و آن را فاطمیه دوم می‌نامند.
[2] ان الله، عزوجل، اطلع علی الارض، فاختارنا و اختار لنا شیعة ینصروننا و یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا و یبذلون انفسهم و اموالهم فینا. اولئک منا و معادهم الینا/ جامع الاخیار، ص 508، ح 1410
[3] فَنَیرِزُوا إن قَدَرتُم کُلَّ یَومٍ یَعنی تَهادَوا و تَواصَلُوا فِی اللَّهِ دعائم الإسلام، ج 2، ص 326
[4] یَومُ النَّیروزِ هُوَ الیَومُ الَّذی یَظهَرُ فیهِ قائِمُنا أهلَ البَیتِ/بحار الأنوار، ج 52، ص 276
[5] قال المهدی (عج):«فی إبنَةِ رسُولِ اللهِ (ص) لِی أسوَهٌ حَسَنَهٌ» (بحار الانوار، ج53، ص178، باب31)
[6] مقام معظم رهبری - 5/5/84
[7] قُل لا أَسئَلُکُم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربى/سوره شوری آیه 23
[8] یا سلمان! من احب فاطمه بنتى فهو فى الجنه معى، و من ابغضها فهو فى النار. یا سلمان! حب فاطمه ینفع فى ماه من المواطن، ایسر ذالک المواطن الموت و القبر و المیزان و المحشر و الصراط و المحاسبه... یا سلمان! ویل لمن یظلمها و یظلم بعلها امیرالمؤمنین علیا، و ویل لمن یظلم ذریتها و شیعتها/ فرایدالسمطین، ج 2، ص 67، ش 391.
[9] سلام بر تو ای بهار خلایق و خرمی روزگار
همانگونه که در روایتی بسیار زیبا از امام علی(ع) نقل شده: «هر وقت ما شاد هستیم، شیعیان ما شاد می شوند و هر وقت ما غمگین هستیم غمگین می‌شوند» [2] لازم است شیعیان در این ایام از شادی کردن بپرهیزند و به سوگواری برای مادر سادات بپردازند، محزون شدن به حزن اهل بیت(ع) و مسرور شدن به سرور اهل بیت(ع)، به نوعی اعلام «همراهی» و اعتقاد به راهشان و پایبندی به دستوراتشان هست. پس محتوای این ابراز محبت «عمل کردن به فرمایشات» رسول خدا و خاندان مطهرش است.
*نوروز و فاطمیه با هم تنافی ندارند
در آیین باستانی نوروز، سنت‌های اسلامی دیده می‌شود که مورد تأکید اسلام بوده و آن‌ها را تأیید کرده است و هیچ تنافی‌ای با ایام فاطمیه ندارد، صله رحم، دید و بازدید از بزرگان و فامیل‌های دور و نزدیک، هدیه دادن، دستگیری از ضعیفان و کمک به مستمندان از جمله این آموزه‌ها است، لذا حضرت محمد مصطفی(ص) می‌فرمایند: «اگر میتوانید هر روز را نوروز کنید، یعنی در راه خدا به یکدیگر هدیه بدهید و با یکدیگر پیوند داشته باشید»[3] یا در جای دیگر امام صادق(ع)، ظهور امام دوازدهم و منتقم حضرت زهرا(س) را در نوروز می‌داند و می‌فرماید: «نوروز، روزى است که قائم(عج) ما اهل بیت(ع) در آن ظهور مىکند»[4].
*تمرین سبک زندگی فاطمی
تعطیلات نوروزی بهترین زمان جهت تمرین سبک زندگی فاطمی است. در این ایام با اقتدا به فاطمه زهرا که امام زمان(عج) ایشان را الگوی خود معرفی کرده‌اند[5]، باید به زندگی خود، رنگ و بوی فاطمی داد، فرزندان به مادران خود بیشتر احترام کنند و مادران برای عاقبت فرزندان خود بیشتر از پیش اهتمام ورزند و دعاکنند، پدران نیز خانواده را به مؤلفه‌های زندگی فاطمی و اسلامی آشنا کرده و به مطالعه پیرامون آن ذوات مقدس تشویق کنند.
از جهتی محبت به صدیقه دو سرا ما را به سوی مشابهت و مشاکلت با آن بزرگوار می‌خواند، پس لازم است در این ایام به اعمال عبادی، به خصوص نماز اول وقت توجه ویژه‌ای داشته باشیم که ارزش فاطمه زهرا(س) به عبودیت و بندگى خداست. اگر بندگى خدا در فاطمه زهرا(س) نبود، او صدیقه کبرى نبود.
صدّیق یعنى چه؟ صدّیق کسى است که آنچه را مى‌اندیشد و مى‌گوید، صادقانه، در عمل آن را نشان دهد. هر چه این صدق بیشتر باشد، ارزش انسان بیشتر است؛ مى‌شود صدّیق؛ «اولئک مع الذین انعم اللَّه علیهم من النبیین والصدیقین»، «صدّیقین» پشت سر «نبیین»اند، این بزرگوار صدیقه کبرى است؛ یعنى برترین زن صدیق. این صدیق بودن به بندگى خداست. اگر بندگى خدا نمى‌کرد، صدّیقه کبرى نمى‌شد».[6]
*حضور پرشور در مجالس فاطمیه
اگر در سال‌های گذشته به دلیل مشغله‌های کاری از برپایی یا حضور مستمر و مداوم در مراسمات اهل بیت(ع) محروم بودیم، امسال با توجه بیشتری به برپایی مجلس ذکر و یاد مصائب فاطمه زهرا(س) کمر همت ببندیم، چرا که برپایی اینگونه مجالس یا شرکت در آن‌ها، حکایت از محبت قلبی نسبت به خاندان رسول خداست که خداوند ابراز آن را از جانب مؤمنین واجب دانسته و در قرآن کریم می‌فرماید: «(ای پیامبر!) بگو من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمىکنم، جز دوست داشتن اهل بیتم».[7]
و البته اگر این «محبت» با رنگ و بوی فاطمه(س) مأنوس شود، در جاهای مختلف به فریاد ما خواهد رسید تا آنجا که رسول خدا(ص) به سلمان فارسی فرمود:«اى سلمان! محبت به فاطمه در صد جا به درد مىخورد: از جمله آن‌ها: هنگام مرگ، عالم برزخ، دریاى میزان، عرصات محشر، پل صراط و محاسبه اعمال است».[8] این حدیث مىرساند که عشق و علاقه به فاطمه(س) در عرصات محشر نیز نجات دهنده است.
*چند نکته کاربردی
1. بهتر است در دید و بازدیدها به جای کلمه «تبریک» یا «مبارک» از عباراتی چون «سال خوبی داشته باشید» یا «سال پرخیر و برکتی داشته باشید» یا «نوروزتان فاطمی» استفاده کنیم.
2. شایسته است در مهمانی‌های مقارن با ایام فاطمیه از آجیل استفاده نکنیم، چرا که در هیچ خانه سوگواری به میهمانان آجیل تعارف نمی‌کنند.
3. با نشاط باشیم، ولی از شادی‌هایی که از آن به لهو و لعب تعبیر می‌شود پرهیز کنیم.
4. نیکو است امسال بیش از هر سال دیگری مادرانمان را تکریم کنیم و از مادران شهدا غافل نشویم.
5. سزاوار است مجالس خانگی در منازلمان برپا کنیم -حتی به مدت یک شب- و از همسایه‌ها و فامیل جهت شرکت در این مجلس دعوت کنیم.
6. زیبا است اگر با خانواده بنای سیر و سفر داریم، «مقصد» را از شهرهای مذهبی همچون «مشهد، قم، شیراز و...» انتخاب کرده یا به سفرهای زیارتی «راهیان نور» برویم.
*سخن پایانی
امسال شیعیان جهان، نوروزشان را برپا می‌کنند اما جشن و سرور ندارند و در این ایام از یاد دختر رسول خدا و «ایام فاطمیه» لحظه‌ای غافل نمی‌شوند، غم شیعه با آجیل و لباس نو و... التیام نمی‌یابد و آرام نمی‌گیرد، آرامش در ظهور مهدی(عج) فرزندی از فرزندان زهراست، او که بیاید «روزمان»، نو می‌شود و عید نوروز واقعی را جشن می گیریم.
روزها نو نشده، کهنه‌تر از دیروز است/گر کند یوسف زهرا نظری، نوروز است
السلام علیک یا ربیع الاَنام و نضرةَ الاَیّام[9]
*پی‌نوشت‌ها:
[1] ایام فاطمیه یا روزهای شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) شش روز بوده که سه روز آن در جمادی‌الاول از سیزدهم تا پانزدهم و سه روز آن در جمادی الثانی از سوم تا پنجم این ماه است و در این روزها مسلمانان علی الخصوص شیعیان برای شهادت دخت نبی مکرم اسلام عزاداری می‌کنند، علمای شیعه پیرامون تاریخ درگذشت حضرت فاطمه(س) دو روایت متفاوت شامل 75 و 95 روز بعد از درگذشت حضرت محمد(ص) را مورد وثوق می‌دانند و از آنجا که درگذشت پیامبر اسلام در در بیست و هشتم صفر بوده؛ به روایت 75 روز، از سیزدهم تا پانزدهم جمادی الأول را فاطمیه اول می‌دانند و بنا به روایت 95 روز، تاریخ شهادت حضرت فاطمه(س) را در سوم تا پنجم جمادی‌الثانی دانسته و آن را فاطمیه دوم می‌نامند.
[2] ان الله، عزوجل، اطلع علی الارض، فاختارنا و اختار لنا شیعة ینصروننا و یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا و یبذلون انفسهم و اموالهم فینا. اولئک منا و معادهم الینا/ جامع الاخیار، ص 508، ح 1410
[3] فَنَیرِزُوا إن قَدَرتُم کُلَّ یَومٍ یَعنی تَهادَوا و تَواصَلُوا فِی اللَّهِ دعائم الإسلام، ج 2، ص 326
[4] یَومُ النَّیروزِ هُوَ الیَومُ الَّذی یَظهَرُ فیهِ قائِمُنا أهلَ البَیتِ/بحار الأنوار، ج 52، ص 276
[5] قال المهدی (عج):«فی إبنَةِ رسُولِ اللهِ (ص) لِی أسوَهٌ حَسَنَهٌ» (بحار الانوار، ج53، ص178، باب31)
[6] مقام معظم رهبری - 5/5/84
[7] قُل لا أَسئَلُکُم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربى/سوره شوری آیه 23
[8] یا سلمان! من احب فاطمه بنتى فهو فى الجنه معى، و من ابغضها فهو فى النار. یا سلمان! حب فاطمه ینفع فى ماه من المواطن، ایسر ذالک المواطن الموت و القبر و المیزان و المحشر و الصراط و المحاسبه... یا سلمان! ویل لمن یظلمها و یظلم بعلها امیرالمؤمنین علیا، و ویل لمن یظلم ذریتها و شیعتها/ فرایدالسمطین، ج 2، ص 67، ش 391.
[9] سلام بر تو ای بهار خلایق و خرمی روزگار
