صراط: مذاکرات وین 2 از شامگاه 26 اسفند با شام کاری محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت یازدهم و کاترین اشتون، مسئول هماهنگی اتحادیه اروپا در حالی شروع می‌شود که انتظار می‌رود این دور از مذاکرات، بیش از آنکه مشتمل بر مباحث شکلی و چارچوبی باشد، از ابعاد فنی و محتوایی برخوردار گردد.
پس از حصول توافق موسوم به «برنامه اقدام مشترک» بین ایران و 6 کشور موسوم به 1+5، اظهارنظرهایی از سوی مقامات غربی و بالاخص آمریکایی مطرح شده است که بیان‌گر برخی ابعاد احتمالی است که طرف غربی در نظر دارد در مذاکرات جامع هسته‌ای طرح کند.
یکی از این موارد احتمالی، طرح مساله کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران است. بی‌بی‌سی در گزارشی و به نقل از یک کارشناس ابراز داشته که غرب در نظر دارد تعداد سانتریفیوژهای ایران را تا 3600 عدد تقلیل دهد. برخی کارشناسان و تحلیل‌گران ایرانی نیز بر این باورند که طرح غربی‌ها برای کاهش سانتریفیوژها به زیر 4000 عدد در مذاکرات مطرح خواهد شد.
غرب از این گذار به‌دنبال آن است که به‌زعم خود، ایران را از «نقطه فرار هسته‌ای»، یعنی غنی‌سازی در حد نیاز تولید یک بمب اتمی تا می‌تواند دورتر سازد و این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده است که تولید سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی این کشور هیچ جایگاهی ندارد.
سوال مهم اینجاست که پذیرش محدودیت در تعداد سانتریفیوژها (ولو سقف محدودیت بیش از 4000 هم که باشد) و عدم توسعه آنها از نظر کمی و کیفی در گام طولانی‌مدت نهایی و همچنین احتمالا پس از آن، چه تبعاتی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت؟ توجه به این نکته ضروری است که نیاز به انرژی هسته‌ای با رو به پایان نهادن منابع انرژی فسیلی کشور برای نسل‌های آینده بسیار جدی‌تر به‌چشم خواهد آمد.
در این خصوص، خبرگزاری فارس نظرات 8 نفر از کارشناسان و اساتید دانشگاه را در فاصله مذاکرات وین 1 و وین 2 جویا شده است که مخاطبان گرامی مصاحبه‌های تفصیلی با این کارشناسان را پیش‌تر ملاحظه کرده‌اند. در این گزارش، تنها شمه‌ای از نظرات این کارشناسان به‌صورت خلاصه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
بهداد خویی، مدرس دانشگاه و کارشناس حقوق بین‌الملل: کاهش تعداد سانتریفیوژها یک خواسته نامعقول از طرف آمریکایی‌ها است. / ایران حتی یک گام هم نباید به عقب بردارد خصوصا در باره توسعه امکانات و تجهیزات هسته‌ای و دستیابی به علوم روز دنیا و بروز کردن علم خود در زمینه هسته‌ای؛ چرا که این حق تمام بشر است و ایران نیز این حق را دارد که توسعه پیدا کند.
فواد ایزدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آمریکا: ایران یک کشور مستقل است که برنامه هسته‌ایش را خودش بر اساس قوانین بین‌الملل و آژانس تنظیم می‌کند. ضمن آنکه در قوانین آژانس و معاهده ان.پی.تی محدودیتی در حوزه تعداد سانتریفیوژها نیامده است. / ایران اگر بخواهد روی اصول اولیه مربوط به مسائل هسته ای کوتاه بیاید در نهایت استقلال کشور را به خطر انداخته است.
سیامک باقری، استاد دانشگاه در رشته روابط بین‌الملل و متخصص حوزه امنیت بین‌الملل: ملت ایران مسئله هسته‌ای را یک موضوع غیر قابل معامله می‌دانند از این رو هر حرکت زیاده خواهانه آمریکایی‌ها با پاسخ مناسب ملت ایران مواجه خواهد شد و اگر در تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای عمل شود که اصل غنی‌سازی و اصل فناوری هسته‌ای مورد مخاطره واقع شود ملت ایران به آن واکنش سریع، صریح و روشنی خواهد داد.
هادی آجیلی، استاد دانشگاه در رشته روابط بین‌الملل و متخصص حوزه اقتصاد سیاسی: طرف مقابل ایران در بحث هسته‌ای می‌خواهد نیازهای عملی را در حد R&D یعنی تحقیق و توسعه آزمایشگاهی قرار بدهد و کیست که نداند R&D دانشگاهی و آزمایشگاهی فارغ از چرخه صنعتی و چرخیدن سانتریفیوژها در فضای عملیاتی واقعی عملاً اتفاق نمی‌افتد. / نه تنها می‌خواهند جلوی توسعه سانتریفیوژها را بگیرند بلکه می‌خواهند تعداد سانتریفیوژهای موجود را نیز کم کرده و ما را به سمت چرخه نیمه صنعتی سوخت هسته‌ای ببرند.
محمدحسن قدیری ابیانه، استاد دانشگاه و متخصص امور راهبردی: ایران نباید در موافقتنامه‌های هسته‌ای قبول کند که سانتریفیوژهایش را کم کند و صلاح هم نیست محدودیتی را فراتر از NPT بپذیرد زیرا آن وقت منافع ملی به مخاطره خواهد افتاد. / ایران برای ساخت و نصب سانتریفیوژ مطابق با قوانین NPT نیازی به کسب اجازه از دیگران ندارد. ساخت و نصب سانتریفیوژها در ایران منوط به موافقت غربی‌ها نیست چرا که اگر این امر موکول به موافقت آنها بود اصلا ما اجازه ساخت و نصب سانتریفیوژ پیدا نمی‌کردیم.
مهدی محمدی، کارشناس مسائل هسته‌ای و عضو تیم سابق مذاکره‌کننده هسته‌ای: ایران نه تنها نباید به محدودیت‌های مطرح شده از طرف غربی‌ها تن بدهد بلکه باید توسعه‌یابی و افزایش برنامه غنی‌سازی را استدلال کند و نباید تن به هیچ نوع محدودیتی در غنی‌سازی و ماشین‌های مربوط به این فرایند را بپذیرد. / ایران نه تنها نباید تعداد سانتریفیوژها را کم کند بلکه باید آنها را به بیش از 50 هزار سانتریفیوژ افزایش داده و از ماشین‌های جدید استفاده کند.
علی احمدی، کارشناس مسائل بین‌الملل: تعداد و نوع سانتریفیوژها تابعی هستند از هدف‌گذاری ایران در برنامه غنی‌سازی مورد توجهش. اگر هدف‌گذاری دستیابی به چرخه سوخت هسته‌ای مسالمت‌آمیز و ملی باشد بنابراین پیشرفته‌ترین نوع سانتریفیوژها باید در ایران فعالیت کنند و تعدادشان هم تابع این مهم است.
هادی محمدی، کارشناس مسائل راهبردی و بین‌المللی: غربی‌ها به دنبال این هستند که نسل‌های جدیدتر سانتریفیوژها که قابلیت غنی سازی با سرعت بالاتر را دارند از ایران سلب کنند و سطح غنی سازی ایران را در یک سطح محدود 3.5 درصد قرار بدهند. / مهندسی‌های مختلفی در ایران به عنوان مولفه‌های قدرت و همچنین مولفه‌های خارجی و منطقه‌ای و بین‌المللی موجب شده است که آمریکا امکان تحقق سریع هدف برچیدن برنامه غنی‌سازی در ایران را نداشته باشد از این رو آنها راهبرد دیگری از هدف‌ها را مد نظر قرار دادند به این طریق که به نحوی در ماهیت و کیفیت برنامه هسته‌ای ایران طبق برنامه اقدام مشترک برنامه‌ریزی کنند که چیزی جز نمای سمبلیک از برنامه غنی‌سازی باقی نماند.
مجموع این نظرات بیان‌گر آن است که تن دادن ایران به محدودیت تعداد سانتریفیوژها، یک اشتباه راهبردی خواهد بود و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای باید با تمام توان در برابر چنین خواسته‌ای مقاومت کند. این نه‌تنها حقوق ایرانیان امروز را تضییع می‌کند، بلکه نسل‌های آینده و استقلال کشور را به‌خطر خواهد افکند.
پس از حصول توافق موسوم به «برنامه اقدام مشترک» بین ایران و 6 کشور موسوم به 1+5، اظهارنظرهایی از سوی مقامات غربی و بالاخص آمریکایی مطرح شده است که بیان‌گر برخی ابعاد احتمالی است که طرف غربی در نظر دارد در مذاکرات جامع هسته‌ای طرح کند.
یکی از این موارد احتمالی، طرح مساله کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران است. بی‌بی‌سی در گزارشی و به نقل از یک کارشناس ابراز داشته که غرب در نظر دارد تعداد سانتریفیوژهای ایران را تا 3600 عدد تقلیل دهد. برخی کارشناسان و تحلیل‌گران ایرانی نیز بر این باورند که طرح غربی‌ها برای کاهش سانتریفیوژها به زیر 4000 عدد در مذاکرات مطرح خواهد شد.
غرب از این گذار به‌دنبال آن است که به‌زعم خود، ایران را از «نقطه فرار هسته‌ای»، یعنی غنی‌سازی در حد نیاز تولید یک بمب اتمی تا می‌تواند دورتر سازد و این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده است که تولید سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی این کشور هیچ جایگاهی ندارد.
سوال مهم اینجاست که پذیرش محدودیت در تعداد سانتریفیوژها (ولو سقف محدودیت بیش از 4000 هم که باشد) و عدم توسعه آنها از نظر کمی و کیفی در گام طولانی‌مدت نهایی و همچنین احتمالا پس از آن، چه تبعاتی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت؟ توجه به این نکته ضروری است که نیاز به انرژی هسته‌ای با رو به پایان نهادن منابع انرژی فسیلی کشور برای نسل‌های آینده بسیار جدی‌تر به‌چشم خواهد آمد.
در این خصوص، خبرگزاری فارس نظرات 8 نفر از کارشناسان و اساتید دانشگاه را در فاصله مذاکرات وین 1 و وین 2 جویا شده است که مخاطبان گرامی مصاحبه‌های تفصیلی با این کارشناسان را پیش‌تر ملاحظه کرده‌اند. در این گزارش، تنها شمه‌ای از نظرات این کارشناسان به‌صورت خلاصه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
بهداد خویی، مدرس دانشگاه و کارشناس حقوق بین‌الملل: کاهش تعداد سانتریفیوژها یک خواسته نامعقول از طرف آمریکایی‌ها است. / ایران حتی یک گام هم نباید به عقب بردارد خصوصا در باره توسعه امکانات و تجهیزات هسته‌ای و دستیابی به علوم روز دنیا و بروز کردن علم خود در زمینه هسته‌ای؛ چرا که این حق تمام بشر است و ایران نیز این حق را دارد که توسعه پیدا کند.
فواد ایزدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آمریکا: ایران یک کشور مستقل است که برنامه هسته‌ایش را خودش بر اساس قوانین بین‌الملل و آژانس تنظیم می‌کند. ضمن آنکه در قوانین آژانس و معاهده ان.پی.تی محدودیتی در حوزه تعداد سانتریفیوژها نیامده است. / ایران اگر بخواهد روی اصول اولیه مربوط به مسائل هسته ای کوتاه بیاید در نهایت استقلال کشور را به خطر انداخته است.
سیامک باقری، استاد دانشگاه در رشته روابط بین‌الملل و متخصص حوزه امنیت بین‌الملل: ملت ایران مسئله هسته‌ای را یک موضوع غیر قابل معامله می‌دانند از این رو هر حرکت زیاده خواهانه آمریکایی‌ها با پاسخ مناسب ملت ایران مواجه خواهد شد و اگر در تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای عمل شود که اصل غنی‌سازی و اصل فناوری هسته‌ای مورد مخاطره واقع شود ملت ایران به آن واکنش سریع، صریح و روشنی خواهد داد.
هادی آجیلی، استاد دانشگاه در رشته روابط بین‌الملل و متخصص حوزه اقتصاد سیاسی: طرف مقابل ایران در بحث هسته‌ای می‌خواهد نیازهای عملی را در حد R&D یعنی تحقیق و توسعه آزمایشگاهی قرار بدهد و کیست که نداند R&D دانشگاهی و آزمایشگاهی فارغ از چرخه صنعتی و چرخیدن سانتریفیوژها در فضای عملیاتی واقعی عملاً اتفاق نمی‌افتد. / نه تنها می‌خواهند جلوی توسعه سانتریفیوژها را بگیرند بلکه می‌خواهند تعداد سانتریفیوژهای موجود را نیز کم کرده و ما را به سمت چرخه نیمه صنعتی سوخت هسته‌ای ببرند.
محمدحسن قدیری ابیانه، استاد دانشگاه و متخصص امور راهبردی: ایران نباید در موافقتنامه‌های هسته‌ای قبول کند که سانتریفیوژهایش را کم کند و صلاح هم نیست محدودیتی را فراتر از NPT بپذیرد زیرا آن وقت منافع ملی به مخاطره خواهد افتاد. / ایران برای ساخت و نصب سانتریفیوژ مطابق با قوانین NPT نیازی به کسب اجازه از دیگران ندارد. ساخت و نصب سانتریفیوژها در ایران منوط به موافقت غربی‌ها نیست چرا که اگر این امر موکول به موافقت آنها بود اصلا ما اجازه ساخت و نصب سانتریفیوژ پیدا نمی‌کردیم.
مهدی محمدی، کارشناس مسائل هسته‌ای و عضو تیم سابق مذاکره‌کننده هسته‌ای: ایران نه تنها نباید به محدودیت‌های مطرح شده از طرف غربی‌ها تن بدهد بلکه باید توسعه‌یابی و افزایش برنامه غنی‌سازی را استدلال کند و نباید تن به هیچ نوع محدودیتی در غنی‌سازی و ماشین‌های مربوط به این فرایند را بپذیرد. / ایران نه تنها نباید تعداد سانتریفیوژها را کم کند بلکه باید آنها را به بیش از 50 هزار سانتریفیوژ افزایش داده و از ماشین‌های جدید استفاده کند.
علی احمدی، کارشناس مسائل بین‌الملل: تعداد و نوع سانتریفیوژها تابعی هستند از هدف‌گذاری ایران در برنامه غنی‌سازی مورد توجهش. اگر هدف‌گذاری دستیابی به چرخه سوخت هسته‌ای مسالمت‌آمیز و ملی باشد بنابراین پیشرفته‌ترین نوع سانتریفیوژها باید در ایران فعالیت کنند و تعدادشان هم تابع این مهم است.
هادی محمدی، کارشناس مسائل راهبردی و بین‌المللی: غربی‌ها به دنبال این هستند که نسل‌های جدیدتر سانتریفیوژها که قابلیت غنی سازی با سرعت بالاتر را دارند از ایران سلب کنند و سطح غنی سازی ایران را در یک سطح محدود 3.5 درصد قرار بدهند. / مهندسی‌های مختلفی در ایران به عنوان مولفه‌های قدرت و همچنین مولفه‌های خارجی و منطقه‌ای و بین‌المللی موجب شده است که آمریکا امکان تحقق سریع هدف برچیدن برنامه غنی‌سازی در ایران را نداشته باشد از این رو آنها راهبرد دیگری از هدف‌ها را مد نظر قرار دادند به این طریق که به نحوی در ماهیت و کیفیت برنامه هسته‌ای ایران طبق برنامه اقدام مشترک برنامه‌ریزی کنند که چیزی جز نمای سمبلیک از برنامه غنی‌سازی باقی نماند.
مجموع این نظرات بیان‌گر آن است که تن دادن ایران به محدودیت تعداد سانتریفیوژها، یک اشتباه راهبردی خواهد بود و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای باید با تمام توان در برابر چنین خواسته‌ای مقاومت کند. این نه‌تنها حقوق ایرانیان امروز را تضییع می‌کند، بلکه نسل‌های آینده و استقلال کشور را به‌خطر خواهد افکند.
