ماده 109 آیین نامه داخلی مجلس درباره این وظیفه نمایندگان می گوید در هر جلسه رسمى به جز جلسات بررسى لوایح برنامه توسعه، بودجه سالانه و استیضاح یا رأى اعتماد به وزیران، سه نفر از نمایندگان مىتوانند به نوبت و طبق فهرستى که از قبل به قید قرعه توسط هیأت رئیسه تنظیم شده است، حداکثر به مدت هفت‌‌‌دقیقه نطق نمایند.
همچنین دو نفر از نمایندگانى که در آن جلسه نوبت نطق نداشته باشند به جهت مسائل ضروری می‌توانند یک ساعت قبل از شروع جلسه در لوح مخصوص یا دستگاه الکترونیکی ثبتنام کرده وحداکثر به مدت پنج‌‌دقیقه نطق نمایند. درصورتى که بیش از دو نفر از نمایندگان متقاضى این نطق باشند، هیأت رئیسه به قید قرعه به دونفر وقت خواهد داد.
آیین نامه داخلی مجلس درباره این وظیفه نمایندگان همچون سایر وظایف توضیحات طولانی را ارائه نکرده که این دلیل بر کم اهمیت بودن نطق ها نمی شود و معمولا نطق میان دستور بهترین زمان برای نمایندگان است تا مواضع سیاسی خود درباره مساول مختلف داخلی و بین المللی را بیان کنند و البته در ثانیه های پایانی آن به مشکلات حوزه انتخابیه خود نیز بپردازند.
روال نطق های میان دستور معمولا به این شکل است که 3 نفر اول که 7 دقیقه زمان در اختیار دارند با مقدمه بیشتری سخنان خود را آغاز می کنند و در مدت زمانی که در اختیار دارند از مسائل مهم بین المللی به مشکلات حوزه های انتخابیه خود می رسند.
اما دو نفر آخری که در هر جلسه علنی نطق می کنند 5 دقیقه زمان در اختیار دارند و به واسطه همین محدودیت سعی می کنند کمتر به مقدمه بپردازند تا سریع تر به مباحث مربوط به حوزه های انتخابیه برسند.
اما تذکر اعضای هیات رئیسه به ناطقان میان دستور مبنی بر اتمام زمان نطق بخش جدایی ناپذیر از نطق های میان دستور است و معمولا همه روزه این جمله « ادامه متن نطق خود را برای انتشار در اختیار رسانه ها قرار دهید» از سوی اعضای هیات رئیسه خطاب به ناطقان میان دستور به گوش می رسد که با کم توجهی نمایندگان نیز رو به رو می شود.
نمایندگان در سال چند ساعت نطق میان دستور دارند؟
بر اساس آیین نامه داخلی مجلس نمایندگان در شرایط عادی هر هفته سه روز جلسه علنی برگزار می کنند و هر 3 هفته یکبار نیز با تعطیل کردن جلسات علنی به حوزه های انتخابیه می روند تا از نزدیک در جریان مشکلات قرار بگیرند و بر همین اساس نمایندگان هر ماه 9 روز جلسه علنی برگزار می کنند.
در صورتی که بررسی لوایح برنامه توسعه، بودجه سالانه و استیضاح یا رأى اعتماد به وزیران در دستور کار مجلس نباشد نطق های میان دستور ارائه می شود و 5 نماینده به مدت 31 دقیقه در نطق های میان دستور مباحث مختلفی را بیان می کنند و در صورتی که جلسات طبق روال عالی طی شود نمایندگان در ماه 279 دقیقه نطق میان دستور خواهند داشت.
همچنین بدون در نظر گرفتن بررسی لایحه بودجه، استیضاح و رای اعتماد به وزرا و با احتساب برگزاری 9 جلسه علنی در هر ماه نمایندگان در یک سال 108 جلسه علنی را برگزار می کنند که در این جلسات نیز 3348 دقیقه معادل حدود 55 ساعت به نطق میان دستور خواهند پرداخت.
در حالی که نمایندگان در روزهای پایانی سال برای پایان بخشیدن به رسیدگی لایحه اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم جلسات ویژه ای را برگزار می کنند باز هم نطق های میان دستور خبرساز شده و البته محور اصلی نطق های روز گذشته سفر کاترین اشتون به تهران بوده است.
نطق های جنجالی آخرین شنبه سال 92
روز شنبه جواد هروی نماینده مردم قائنات در نطق میان دستور خود به انتقاد از تندروی ها علیه مسئولان سیاست خارجی کشور پرداخته و اعلام کرده است امروز مجلس نهم بر خلاف مجلس اول که راه افراط را رفت، راه تفریط را در پیش گرفته و نسبت به تمام جزئیات محرمانه آن مذاکرات خواهان افشاگری است و دستگاه دیپلماسی کشور را در مظان اتهام و فشار قرار داده است، چنانچه می‌خواهند وزیر امور خارجه را محاکمه کنیم. کم‌طاقتی برخی‌ها در قبال مفاد مذاکرات 1+5 داستان موسی و خضر را به یادمان می‌آورد، مگر در نظام ولایت فقیه هر کسی حق دارد، خودسرانه آن هم در مواضع خارجی تصمیم بگیرد
همچنین علیرضا منادی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز روز گذشته به سفر اشتون به تهران اشاره کرده و گفت « در سفر اخیر جاسوس و عجوزه بزرگ غرب، سیا و اسرائیل به ایران و دیدار دزدانه وی در سفارت اتریش با فتنه‌گران و طرح مسئله حقوق بشر و به دنبال آن محکومیت ایران به خاطر اعدام قاچاقچیان مواد مخدر انجام و توسط دبیرکل سازمان ملل بر این امر صحه گذاشته شد، من به عنوان نماینده این ملت می‌گویم شماها اگر از قرآن هم لباس بپوشید ما به شما اعتماد نخواهیم کرد.»
نطق های حاشیه ساز سال 92
اما در طول یکسال گذشته نمایندگان مجلس و شنوندگان رادیو فرهنگ بارها شاهد نطق های جنجالی وکلای مردم بوده اند که شاید جنجالی ترین آنها نطق علی مطهری در تاریخ 8 دیماه باشد.
مطهری در نطق میان دستور خود به حصر موسوی و کروبی اشاره و اعلام کرد که بهتر است رئیس محترم قوه قضائیه به جای شعار دادن درباره فتنه، به حل آن بپردازد و حل آن مستلزم وجود یک قوه قضائیه مستقل است نه قوه ای که از این نهاد و آن دفتر و از دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی تاثیر بپذیرد. قوه قضائیه مستقل قوه ای است که بتواند همه مقامات کشور را بدون استثنا در موارد لازم به دادگاه بکشاند و حکم عادلانه صادر کند.
مطهری تاکید کرد که این راه حل که آقایان موسوی و کروبی باید توبه و عذر خواهی کنند تا مساله تمام شود، به نتیجه نمی رسد چون آنها اگرچه ممکن است به برخی خطاهای خود اعتراف کنند اما مجرم اصلی را طرف مقابل می‌دانند. توبه و عذرخواهی باید با اختیار و میل قلبی باشد. بارها گفته ام که اگر قرار بر گذشت طرفین از تخلفات یکدیگر نیست، تنها راه پایان دادن به فتنه سال ۸۸ محاکمه علنی و همزمان آقایان موسوی، کروبی و احمدی نژاد است، بدون آنکه اتهامات آنها را در یک حد بدانم. تا زمانی که یک طرف قضیه حق سخن گفتن و دفاع از خود نداشته باشد و طرف دیگر هر چه می‌خواهد اتهام می‌زند و تحلیل می‌کند، این بحران حل نخواهد شد.
یکی دیگر از نطق های حاشیه ساز مربوط به الیاس نادران دیگر نماینده تهران است. نادران 13 دیماه در نطق خود به افتتاح پل صدر اشاره کرد و گفت « در افتتاحیه پل صدر که توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص)ساخته شد، پیش خود گفتم، کاش آقای روحانی اینجا بود و می‌دید که سرهنگ‌های این مملکت چه خدماتی به مردم مومن و صبور کشور کرده‌اند.»
اما غلامعلی حدادعادل دیگر نماینده تهران نیز از جمله نمایندگانی است که نطق هایش با حاشیه های فراوانی همراه است و بازتاب فراوانی دارد. حدادعادل در چهارم اسفند در آخرین نطق میان دستور خود خطاب به روحانی گفت هر افراطی، افراط دیگری را در مقابل خود موجب می‌شود، وقتی روزنامه‌های موسوم به اصلاح‌طلب بعد از تغییر رئیس دانشگاه تهران، با حروف درشت در صفحه اول خود از آن با عبارت «عزل شیرین فرهاد» یاد می‌کنند و یا رفتن او را آمدن «امید» قلمداد می‌کنند، مردم از خود می‌پرسند چرا باید همه مدیرانی که مشغول خدمت بوده‌اند، عزل شوند، مگر آن مدیران چه گناهی کرده بودند که در دولت «اعتدال» با همه آنها چنین رفتاری می‌شود.
اسماعیل کوثری دیگر نماینده تهران نیز در سال جاری یک نطق حاشیه ساز داشت. وی 14 مهرماه در نطق خود اعلام کرد برخی می‌گویند که تماس تلفنی آقای اوباما با آقای روحانی و نیز دیدار آقای ظریف با جان‌کری عنایات خداوند به ملت ایران بوده است. همین آقا پس از روی کار آمدن دولت آقای روحانی اشتهایش تحریک شده و خود را پدرخوانده این دولت می‌داند و حرف‌های می‌زند که نه با گذشته آنها تناسبی داشته و نه برای آنها آینده ایجاد می‌کند.
اما در سال گذشته اعضای جبهه پایداری در نطق ها اظهارات مختلف حاشیه های فراوانی را ایجاد کرده اند و در تلاش بوده اند تا اقدامات دولت به خصوص در حوزه دیپلماسی را زیر سوال ببرند. حمید رسایی در تاریخ 9 دی ماه در نطق میان دستور خود به انتقاد از آیت الله هاشمی رفسنجانی پرداخت و با اشاره به نماز جمعه تیر ماه سال 88 و سخنرانی آیت اله هاشمی گفت «خطیب نماز جمعه ای که وقتی سخنان دشمن شاد کن خود را ایراد کرد عده ای کف و سوت زدند و دختر و پسر دست در آن نماز جمعه در دست هم نماز خواندند؛ این آخرین نماز جمعه ای بود که توسط این خطیب ایراد شد اما او باز هم بازعبرت نگرفت و بعد از این خطبه های 180 درجه ای با رهبری انقلاب، از قرابت نظرات خود با رهبری سخن میگفت و تاکید داشت فصل الخطاب سخنان ولی فقیه است ولی راه حل برون رفت از مشکلات خطبه های نماز جمعه من است و این یعنی ولی فقیه دیگری ولی آن بود.»
همچنین روز اول اسفند حجت الاسلام حسینیان در نطق میان دستور خود گفت در دولت پیشین غنی‌سازی را تعلیق کردند و رییس‌جمهور وقت خاتمی به دنبال ذوب یخ‌های بین آمریکا و ایران بود. نتیجه چه شد؟ آیا جز اینکه رییس‌جمهور آمریکا، ایران را محور شرارت نامید؟ در حالی که محور شرارت یک فحش سیاسی نبود، یک واژه حقوقی بود که آمریکا به خود حق می‌داد به ایران حمله کند و آن را به اشغال خود در آورد. هیچ یک از مسئولان حق ندارند اقدام یا سخنی مبنی بر رابطه با آمریکا بدون اجازه رهبری و انطباق آن با اصول ترسیم شده، داشته باشد.
آخرین نطق پر حاشیه سال 92 نیز مربوط به مهرداد بذرپاش دیگر نماینده تهران است که روز گذشته در صحن علنی مطرح شد. بذرپاش در نطق خود با تاکید بر این که دولت با دوقطبی‌سازی ارتجاعی و کاذب در حوزه فرهنگ، سعی در مخفی کردن ضعف‌های خود در حوزه اقتصادی، اجرایی و معیشت مردم را دارد، اعلام کردآقای رئیس جمهور! توقع ملت این است که دانشگاه آزاد را به ملت باز گردانید و از دست یک خاندان خاص خارج کنید، صحبت از چند صد هزار میلیارد تومان سرمایه ملی یک ملت است، نکند رو در بایستی با آقای هاشمی شما را از این امر مهم باز دارد؛ به اعتماد مردم پاسخ دهید.
