صراط: موضع گیری برخی طرف های منطقه ای حامی گروه های مسلح، تاکنون نتوانسته است دیگر طرف ها را در به رسمیت شناختن ارتش آزاد به عنوان چتری بر سر دیگر گروه های مسلح، قانع کند و تلاش ها برای تحمیل این طرز تفکر، ناکام مانده است. به همین سبب، سوریه که در ابتدای بحران، عرصه مبارزه ارتش سوریه با گروه های مسلح تروریست بود، به عرصه کشمکش و جنگ همه گروه های مسلح با یکدیگر تبدیل شد که از میان آن ها می توان به ارتش آزاد، جبهه النصره، دولت اسلام در عراق و شام (داعش)، جنگجویان کُرد و جبهه اسلامی اشاره کرد.
در این مجال، به معرفی این گروه های مسلح و چگونگی شکل گیری و آخرین وضعیت آنها می پردازیم:
1. ارتش آزاد: عناصر این گروه را افسران سابق و جداشده از ارتش سوریه تشکیل می دهند که در تاریخ 29 ژوئیه 2011 گروهی تحت عنوان ارتش آزاد تشکیل دادند. نخستین کسی که تشکیل این گروهک را اعلام کرد، شخصی به نام حسین هرموش بود که در عملیات کماندویی سازمان اطلاعات سوریه در داخل اراضی ترکیه بازداشت شد.
در حال حاضر، ریاض الاسعد، رهبری این گروه مسلح را به عهده دارد. ارتش آزاد، نخستین گروه مسلحی بود که در سوریه تشکیل شد و شماری از روستاها و شهرها را اشغال کرد که از میان آن ها می توان به حماه و حمص اشاره کرد. ارتش سوریه، برای آزادسازی حماه، این شهر را به مدتی طولانی محاصره کرد به همین سبب مردم این شهر، عناصر ارتش آزاد را از این شهر راندند و این شهر آزاد شد.
مهم ترین دوره فعالیت ارتش آزاد، حدفاصل سال های 2011 و 2012 بود، پیش از این که تشکیلات این گروه، دچار دودستگی های شدید شود و تقسیم گردد، به طوری که هر منطقه یا خیابان، گروه مربوط به خود را داشت که نامی جداگانه داشت و وابسته به ارتش آزاد بود، اما از ارتش آزاد دستور نمی گرفت.
2. جبهه النصره: این گروه، یکی از شاخه های القاعده در سوریه است و در واقع شاخص ترین سازمان وابسته به القاعده به شمار می رود. این گروه در اواخر ژانویه 2012 اعلام موجودیت کرد، یعنی حدود ده ماه پس از آغاز بحران سوریه. این گروه، چندین منطقه و شهر را در حلب، الرقه، الحسکه و دیرالزور اشغال کرده و بر آن ها چیره شد و تلاش کرد نوعی حکومت در این مناطق ایجاد کند.
در پی تشکیل دولت اسلام در عراق و شام (داعش) در ماه آوریل 2013، بخشی از اعضای گردان های جبهه النصره، از آن جدا شدند و به داعش پیوستند. این مساله موجب ضعیف شدن جبهه النصره در برخی مناطق سوریه به ویژه در دیرالزور واقع در مرزهای سوریه و عراق شد. این منطقه تا حد زیادی از کنترل جبهه النصره درآمد و به دست عناصر مسلح داعش افتاد. در این میان، ایمن الظواهری رهبر سازمان القاعده با صدور بیانیه ای، سوریه را حوزه فعالیت جبهه النصره اعلام کرد و عراق را عرصه فعالیت داعش. این مسله سبب شد برخی از عناصر مسلح بیگانه که از جبهه النصره جدا شده بودند، به آن برگردند و به همین سبب، جبهه النصره توانست اراضی که از دست داده بود را از داعش بازپس گیرد.
الجولانی که رهبر سیاسی و دینی جبهه النصره است، وابسته به "مجلس شورای مجاهدین" است که مرجع عالی شرعی این تشکل است و عهده دار تعیین راهبردهای سازمان به شمار می رود. از آن گذشته، نظام رهبری سه گانه ای نیز در سطح محلی وجود دارد که راهبردی شاخه های سازمان النصره را در سطح سوریه به عهده دارد. هر یک از مناطق را سه رهبر، فرماندهی می کند و همه آن ها در اجرای عملیات بر اساس راهبرد مجلس شورای مخصوص سازمان، مشارکت می کنند.
جبهه النصره، متشکل از جنگجویان عرب و بیگانه است و شمار سوری هایی که عضو این گروه هستند، کمتر از 10 درصد است.
3- دولت اسلام در عراق و شام (داعش): داعش شاخه دیگر القاعده در سوریه است که توسط ابوبکر البغدادی به عنوان تشکلی شامل القاعده عراق و جبهه النصره در سوریه تاسیس شد؛ اما ابامحمد الجولانی این ادغام را نپذیرفت و سوگند وفاداری به ایمن الظواهری رهبر القاعده یاد کرد، چون حفظ استقلال جبهه النصره از القاعده عراق را خواستار بود.
داعش توانست به شکل پراکنده و گاه منسجم بر مناطقی از استانهای حلب (الباب، شهر حلب، اعزاز و جرابلس)، بخش هایی از استان های ادلب (الدانه - سرمده) و رقه (شهر رقه و الطبقه) سلطه یابد و همچنین در مناطق شرق سوریه به ویژه مناطق مرزی با استانهای نینوا و الانبار عراق حضور پیدا کند.
داعش به خاطر تلاش برای بسط نفوذش بر مناطق تحت سیطره خود با گردانهای اسلامی دیگر مانند انصار الشام، احرار الشام، گردان المهاجرین و نصره المظلوم در مناطقی مانند ریف لاذقیه درگیر شد.
از سوی دیگر داعش به خاطر تلاش برای اجرای مقررات دینی متحجرانه در مناطق تحت امر خود و اعدام مخالفان، با مردم مناطق تحت سلطه خود اصطکاک پیدا کرد.
اقدام الظواهری در نوامبر 2013 مبنی بر لغو دولت اسلامی عراق و شام و اعطای رهبری دولت اسلامی عراق به مدت یک سال به ابراهیم عواد البدری السامرائی (ابوبکر البغدادی) -که ولایتش از نظر مکانی فقط در عراق است-همچنین جدایی جبهه النصره و اعطای ولایت مکانی به مدت یک سال در سوریه به ابو محمد الجولانی تحولی بزرگ در عملکرد این سازمان ایجاد نمود.
از آن زمان درگیری میان دولت اسلامی و جبهه اسلامی ادامه دارد که تاکنون بیش از 10 هزار نفر از طرفین به هلاکت رسیده اند. آمار دقیقی از تعداد اعضای داعش وجود ندارد.
4- مبارزان کرد: یک گروه مسلح غیرعرب هستند که به طور مشخص از نیمه دوم سال 2012 برای حمایت از مناطق کرد نشین شامل قامشلی، حسکه و بخشی از حومه حلب (شهر عفرین) وارد عمل شدند و تابع حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) هستند و از سوی آن مورد حمایت مالی و تسلیحاتی قرار دارند.
5- جبهه اسلامی: یک گروهک مسلح تندرو است که در اساسنامه خود، "سرنگونی دولت سوریه و گسترش امنیت"(!) را در اولویت قرار داده است. این گروهک از سپتامبر 2012 اعلام موجودیت کرده و بنا بر آمار موجود حدود 60 هزار تروریست را که اغلب آنها غیر سوری هستند، در خود جا داده است. رهبری آن را در زمان تاسیس شخصی به نام احمد الشیخ ملقب به ابو عیسی به عهده داشت. این گروهک در اطراف حلب و استان دیر الزور فعالیت دارد.
در این مجال، به معرفی این گروه های مسلح و چگونگی شکل گیری و آخرین وضعیت آنها می پردازیم:
1. ارتش آزاد: عناصر این گروه را افسران سابق و جداشده از ارتش سوریه تشکیل می دهند که در تاریخ 29 ژوئیه 2011 گروهی تحت عنوان ارتش آزاد تشکیل دادند. نخستین کسی که تشکیل این گروهک را اعلام کرد، شخصی به نام حسین هرموش بود که در عملیات کماندویی سازمان اطلاعات سوریه در داخل اراضی ترکیه بازداشت شد.
در حال حاضر، ریاض الاسعد، رهبری این گروه مسلح را به عهده دارد. ارتش آزاد، نخستین گروه مسلحی بود که در سوریه تشکیل شد و شماری از روستاها و شهرها را اشغال کرد که از میان آن ها می توان به حماه و حمص اشاره کرد. ارتش سوریه، برای آزادسازی حماه، این شهر را به مدتی طولانی محاصره کرد به همین سبب مردم این شهر، عناصر ارتش آزاد را از این شهر راندند و این شهر آزاد شد.
مهم ترین دوره فعالیت ارتش آزاد، حدفاصل سال های 2011 و 2012 بود، پیش از این که تشکیلات این گروه، دچار دودستگی های شدید شود و تقسیم گردد، به طوری که هر منطقه یا خیابان، گروه مربوط به خود را داشت که نامی جداگانه داشت و وابسته به ارتش آزاد بود، اما از ارتش آزاد دستور نمی گرفت.
2. جبهه النصره: این گروه، یکی از شاخه های القاعده در سوریه است و در واقع شاخص ترین سازمان وابسته به القاعده به شمار می رود. این گروه در اواخر ژانویه 2012 اعلام موجودیت کرد، یعنی حدود ده ماه پس از آغاز بحران سوریه. این گروه، چندین منطقه و شهر را در حلب، الرقه، الحسکه و دیرالزور اشغال کرده و بر آن ها چیره شد و تلاش کرد نوعی حکومت در این مناطق ایجاد کند.
در پی تشکیل دولت اسلام در عراق و شام (داعش) در ماه آوریل 2013، بخشی از اعضای گردان های جبهه النصره، از آن جدا شدند و به داعش پیوستند. این مساله موجب ضعیف شدن جبهه النصره در برخی مناطق سوریه به ویژه در دیرالزور واقع در مرزهای سوریه و عراق شد. این منطقه تا حد زیادی از کنترل جبهه النصره درآمد و به دست عناصر مسلح داعش افتاد. در این میان، ایمن الظواهری رهبر سازمان القاعده با صدور بیانیه ای، سوریه را حوزه فعالیت جبهه النصره اعلام کرد و عراق را عرصه فعالیت داعش. این مسله سبب شد برخی از عناصر مسلح بیگانه که از جبهه النصره جدا شده بودند، به آن برگردند و به همین سبب، جبهه النصره توانست اراضی که از دست داده بود را از داعش بازپس گیرد.
الجولانی که رهبر سیاسی و دینی جبهه النصره است، وابسته به "مجلس شورای مجاهدین" است که مرجع عالی شرعی این تشکل است و عهده دار تعیین راهبردهای سازمان به شمار می رود. از آن گذشته، نظام رهبری سه گانه ای نیز در سطح محلی وجود دارد که راهبردی شاخه های سازمان النصره را در سطح سوریه به عهده دارد. هر یک از مناطق را سه رهبر، فرماندهی می کند و همه آن ها در اجرای عملیات بر اساس راهبرد مجلس شورای مخصوص سازمان، مشارکت می کنند.
جبهه النصره، متشکل از جنگجویان عرب و بیگانه است و شمار سوری هایی که عضو این گروه هستند، کمتر از 10 درصد است.
3- دولت اسلام در عراق و شام (داعش): داعش شاخه دیگر القاعده در سوریه است که توسط ابوبکر البغدادی به عنوان تشکلی شامل القاعده عراق و جبهه النصره در سوریه تاسیس شد؛ اما ابامحمد الجولانی این ادغام را نپذیرفت و سوگند وفاداری به ایمن الظواهری رهبر القاعده یاد کرد، چون حفظ استقلال جبهه النصره از القاعده عراق را خواستار بود.
داعش توانست به شکل پراکنده و گاه منسجم بر مناطقی از استانهای حلب (الباب، شهر حلب، اعزاز و جرابلس)، بخش هایی از استان های ادلب (الدانه - سرمده) و رقه (شهر رقه و الطبقه) سلطه یابد و همچنین در مناطق شرق سوریه به ویژه مناطق مرزی با استانهای نینوا و الانبار عراق حضور پیدا کند.
داعش به خاطر تلاش برای بسط نفوذش بر مناطق تحت سیطره خود با گردانهای اسلامی دیگر مانند انصار الشام، احرار الشام، گردان المهاجرین و نصره المظلوم در مناطقی مانند ریف لاذقیه درگیر شد.
از سوی دیگر داعش به خاطر تلاش برای اجرای مقررات دینی متحجرانه در مناطق تحت امر خود و اعدام مخالفان، با مردم مناطق تحت سلطه خود اصطکاک پیدا کرد.
اقدام الظواهری در نوامبر 2013 مبنی بر لغو دولت اسلامی عراق و شام و اعطای رهبری دولت اسلامی عراق به مدت یک سال به ابراهیم عواد البدری السامرائی (ابوبکر البغدادی) -که ولایتش از نظر مکانی فقط در عراق است-همچنین جدایی جبهه النصره و اعطای ولایت مکانی به مدت یک سال در سوریه به ابو محمد الجولانی تحولی بزرگ در عملکرد این سازمان ایجاد نمود.
از آن زمان درگیری میان دولت اسلامی و جبهه اسلامی ادامه دارد که تاکنون بیش از 10 هزار نفر از طرفین به هلاکت رسیده اند. آمار دقیقی از تعداد اعضای داعش وجود ندارد.
4- مبارزان کرد: یک گروه مسلح غیرعرب هستند که به طور مشخص از نیمه دوم سال 2012 برای حمایت از مناطق کرد نشین شامل قامشلی، حسکه و بخشی از حومه حلب (شهر عفرین) وارد عمل شدند و تابع حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) هستند و از سوی آن مورد حمایت مالی و تسلیحاتی قرار دارند.
5- جبهه اسلامی: یک گروهک مسلح تندرو است که در اساسنامه خود، "سرنگونی دولت سوریه و گسترش امنیت"(!) را در اولویت قرار داده است. این گروهک از سپتامبر 2012 اعلام موجودیت کرده و بنا بر آمار موجود حدود 60 هزار تروریست را که اغلب آنها غیر سوری هستند، در خود جا داده است. رهبری آن را در زمان تاسیس شخصی به نام احمد الشیخ ملقب به ابو عیسی به عهده داشت. این گروهک در اطراف حلب و استان دیر الزور فعالیت دارد.
