صراط: محمد خوش‌چهره در مناظره فساد اقتصادی عوامل ایجاد و راه‌های مقابله با آن که در سالن شهید جوزی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، با بیان اینکه برای شناخت دقیق فساد نیاز به تعریف واژه فساد است، اظهار داشت: تا زمانی که واژه فساد تعریف نشود، نمی‌توان به ابعاد و عوامل آن پرداخت و در حقیقت فساد مصادیق مختلفی از جمله سیاسی، اقتصادی، رفتاری، مالی و دیگر مباحث دارد، همچنین برخی فساد را معادل اقتصاد زیرزمینی می‌دانند که بخش‌های مختلفی از جمله قاچاق کالا، مواد مخدر، قاچاق آدم و مباحث دیگر دارد.
وی تاکید کرد: کشور ایتالیا 25 درصد اقتصادش زیرزمینی است و آلمان در سال 2007 حدود 13 درصد و استرالیا نیز 16 درصد دارای فساد اقتصادی هستند.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه فساد اقتصادی در ایران ریشه در درآمدهای عظیم نفتی دارند، بیان داشت: اکنون روی منابع طبیعی و پدیده زمین‌خواری ثروت افسانه‌ای برای افراد ایجاد شده و زمین‌خواری در ایران بیش از وسعت دو کشور منطقه است و ثروت آنچنانی دارد.
به گفته خوش‌چهره مشکل فساد کانون‌های قدرت و مناسبات را شکل می‌دهد و بسیاری از نهادها و ساختارها را مختل می‌کند، اما کم‌توجهی به تغییر مناسبات جریان قدرت و حاکمیت را تضعیف کرده که در برخی مواقع حاکمیت عامل آن است.
این اقتصاددان با طرح این سوال که چرا فساد برای کشورها مهم است آن را جزء مسائل بنیادین دانست و گفت: این موضوع امنیت ملی، انگیزه‌ها، اقتصاد و رقابت را تهدید کرده و آن را از بین می‌برد.
وی ادامه داد: فرصت اطلاعات نابرابر، رقابت را کم می‌کند و بی‌عدالتی را ایجاد می‌کند و گستردگی خط فقر ریشه در فساد دارد و ثروت‌های افسانه‌ای و کانون قدرت ریشه در فساد مالی دارد. آنچه مهم است این بوده که سطح فساد در ایران کجا و یا در چه سطحی است، با این حال پایه‌های حکومت پهلوی را افشای فسادها لرزاند و باید دید در ایران فساد به صورت سازمان‌یافته بوده یا خیر.
خوش‌چهره در خصوص علت و عوامل پیدایش فساد نیز بیان داشت: پیامدها و دلایل ایجادی این موضوع باید مشخص شود و فهرست مشکلات را در مقاطع مختلف اعلام می‌کنند و در زمان انتخابات دیدیم که نامزدها به خوبی مشکلات را لیست کرده، اما راهکاری ارائه نمی‌کردند که این کار را یک راننده تاکسی با ضرایب دیگر می‌تواند بازگو کند، اما باید دلایل ایجاد و پیامدها و در نهایت راهکارهای فساد گفته شود.
وی تاکید کرد: نمی‌توان خیلی سریع به راهکار مقابله با فساد پرداخت بدون آنکه تصویری درست از فساد نداشته باشیم و علل آن را نشناخته باشیم، زیرا با ریشه‌ها و تنوع آن کار زیادی داریم.
به گفته این اقتصاددان نظام جمهوری اسلامی ایران استحقاق فساد را ندارد و این موضوع جزء ماهیت آن نیست و یک عارضه بوده و نباید به موضوع فساد مقطعی و کوتاه‌مدت نگاه کرد اصلی‌ترین حوزه عوامل ایجاد فساد قطعا به نفت برمی‌گردد که 700 میلیارد دلار ارز نفتی داشتیم و چهار دولت در این موضوع دخیل بوده و با آسیب‌شناسی می‌توان دید که شعار دولت‌ها متفاوت بوده، اما عملکرد اقتصادی آنها در وابستگی به نفت شباهت داشته است.
خوش‌چهره با بیان اینکه اوج وابستگی به نفت در دولت نهم و دهم بوده و دولت کنونی نیز آن را به ارث برده، اما هنوز برای قضاوت در این دولت زود است.
وی با تاکید بر اینکه لایحه بودجه سال 93 حدود 70 درصد وابسته به نفت است، عنوان کرد: این موضوع قطعا با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تناقض دارد و نباید در بحث فساد باورها و ایده شخص رئیس‌جمهور یا وزرا جزئی از برنامه‌های اقتصادی کشور شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایران رکورددار داشتن مناطق آزاد و ویژه است، تصریح کرد: چین با عظمت جمعیت میلیاردی و قدرت اقتصادی بودنش 3 منطقه آزاد و انگلیس 2 منطقه آزاد دارد، اما در ایران 74 منطقه ویژه، آزاد و غیره داریم که منشأ فساد زیرزمینی همین موضوعات است و باورهای شخصی در این زمینه خیلی مهم است که مثال آن می‌تواند ارائه هزار متر زمین رایگان به افراد، پول به نوزادان و مسائل دیگر باشد.
خوش‌چهره تاکید کرد: عمومیت پیدا کردن نظر شخصی به اقتصاد جامعه اشتباه است و نمونه آن را می‌توان در طرح مسکن اجتماعی جست‌وجو کرد که کاری با غلط یا درست بودن آن نداریم، اما این موضوع نباید اساس تصمیم‌گیری باشد.
وی به دلایل فساد در ایران اشاره کرد و گفت: وابستگی به نفت که نرخ آن دست دولت بوده و سلیقه‌ای عمل می‌کند، واردات که هرچه از جنگ جلو آمدیم با افزایش درآمدهای نفتی واردات کالاهای مصرفی نیز زیاد شد و در سال 91 به 70 میلیارد دلار رسید که در کنار آن 20 میلیارد کالای قاچاق وجود داشت، ضریب فساد را بالا برده و وابستگی شدید به نفت دولت‌ها را تنبل می‌کند و مناسبات را می‌سازد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه 98 درصد درآمد دولت‌ها و هزینه‌کرد آن در بخش سلامت و آموزش از مالیات در کشورهای صنعتی است عنوان کرد: در این موارد دولت خود را در مقام تصمیم‌گیری کنار بخش خصوصی می‌بیند تا موانع را کاهش دهد و با این حال دیده می‌شود 50 درصد تولید ناخالص ملی به دولت بازمی‌گردد و صرف امور مختلف می‌شود و برای نرخ بهره، سیاست بانکی، تجاری، تعرفه و دیگر حوزه‌ها کاملا منطقی تصمیم‌گیری می‌شود اما در کشورهای در حال رشد و نمونه آن کشور ما نوسانات ارزی، رانت برای برخی افراد ایجاد می‌کند.
وی به نقش و جایگاه مجلس در بحث جلوگیری از فساد پرداخت و گفت: اگر مجلس در جایگاه خودش باشد، با احراز صلاحیت کابینه دولت می‌تواند راه درست را انتخاب کند، زیرا دولت در این زمینه فقط می‌تواند افراد را به مجلس معرفی و پیشنهاد کند و در صورتی که افراد از توانایی لازم برخوردار نباشند، مناسبات جای خود را به تصمیم‌گیری می‌دهد و با این حال دیده شد 60 تا 70 درصد کابینه دولت نهم و دهم تغییر کرد.
وی ادامه داد: در بحث دیگری دولت بودجه پیشنهادی خود را برای یک سال ارائه می‌کند اما این مجلس است که در نهایت با بررسی و نظر کارشناسی آن را تصویب می‌کند و اگر بی‌دقتی و رانت و لابی در این میان کارکردش بیش از منطق و برنامه باشد، فساد ایجاد کرده و انحراف از مسیر است.
خوش‌چهره یکی دیگر از ابعاد فساد را برخی روابط در سیستم قضائی دانست که حرف آخر را باید در سلامت روابط بزند، اگر آگاهی و بصیرت در میان این دستگاه وجود نداشته باشد و دادگاه‌های تخصصی ایجاد نشود، انحراف از مسیر رخ خواهد داد، چرا که در بحث رانت 3 هزار میلیاردی یکی از قضات تعریف و کارکرد ال‌سی را از اقتصاددانی پرسیده بود و چگونه می‌شود که فردی از این مباحث خبر نداشته باشد و بتواند به درستی به پرونده این موضوع رسیدگی کند و یا در بحث زمین‌خواری اوج تخصص کنار گذاشته شده است.
وی اولین شرط موفقیت در مبارزه با فساد را تنویر افکار عمومی دانست و گفت: فساد از مظاهر ظلم است و شکاف طبقاتی ایجاد می‌کند و در صورتی که به خوبی اداره نشود فساد بروز خواهد کرد.
وی تاکید کرد: کشور ایتالیا 25 درصد اقتصادش زیرزمینی است و آلمان در سال 2007 حدود 13 درصد و استرالیا نیز 16 درصد دارای فساد اقتصادی هستند.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه فساد اقتصادی در ایران ریشه در درآمدهای عظیم نفتی دارند، بیان داشت: اکنون روی منابع طبیعی و پدیده زمین‌خواری ثروت افسانه‌ای برای افراد ایجاد شده و زمین‌خواری در ایران بیش از وسعت دو کشور منطقه است و ثروت آنچنانی دارد.
به گفته خوش‌چهره مشکل فساد کانون‌های قدرت و مناسبات را شکل می‌دهد و بسیاری از نهادها و ساختارها را مختل می‌کند، اما کم‌توجهی به تغییر مناسبات جریان قدرت و حاکمیت را تضعیف کرده که در برخی مواقع حاکمیت عامل آن است.
این اقتصاددان با طرح این سوال که چرا فساد برای کشورها مهم است آن را جزء مسائل بنیادین دانست و گفت: این موضوع امنیت ملی، انگیزه‌ها، اقتصاد و رقابت را تهدید کرده و آن را از بین می‌برد.
وی ادامه داد: فرصت اطلاعات نابرابر، رقابت را کم می‌کند و بی‌عدالتی را ایجاد می‌کند و گستردگی خط فقر ریشه در فساد دارد و ثروت‌های افسانه‌ای و کانون قدرت ریشه در فساد مالی دارد. آنچه مهم است این بوده که سطح فساد در ایران کجا و یا در چه سطحی است، با این حال پایه‌های حکومت پهلوی را افشای فسادها لرزاند و باید دید در ایران فساد به صورت سازمان‌یافته بوده یا خیر.
خوش‌چهره در خصوص علت و عوامل پیدایش فساد نیز بیان داشت: پیامدها و دلایل ایجادی این موضوع باید مشخص شود و فهرست مشکلات را در مقاطع مختلف اعلام می‌کنند و در زمان انتخابات دیدیم که نامزدها به خوبی مشکلات را لیست کرده، اما راهکاری ارائه نمی‌کردند که این کار را یک راننده تاکسی با ضرایب دیگر می‌تواند بازگو کند، اما باید دلایل ایجاد و پیامدها و در نهایت راهکارهای فساد گفته شود.
وی تاکید کرد: نمی‌توان خیلی سریع به راهکار مقابله با فساد پرداخت بدون آنکه تصویری درست از فساد نداشته باشیم و علل آن را نشناخته باشیم، زیرا با ریشه‌ها و تنوع آن کار زیادی داریم.
به گفته این اقتصاددان نظام جمهوری اسلامی ایران استحقاق فساد را ندارد و این موضوع جزء ماهیت آن نیست و یک عارضه بوده و نباید به موضوع فساد مقطعی و کوتاه‌مدت نگاه کرد اصلی‌ترین حوزه عوامل ایجاد فساد قطعا به نفت برمی‌گردد که 700 میلیارد دلار ارز نفتی داشتیم و چهار دولت در این موضوع دخیل بوده و با آسیب‌شناسی می‌توان دید که شعار دولت‌ها متفاوت بوده، اما عملکرد اقتصادی آنها در وابستگی به نفت شباهت داشته است.
خوش‌چهره با بیان اینکه اوج وابستگی به نفت در دولت نهم و دهم بوده و دولت کنونی نیز آن را به ارث برده، اما هنوز برای قضاوت در این دولت زود است.
وی با تاکید بر اینکه لایحه بودجه سال 93 حدود 70 درصد وابسته به نفت است، عنوان کرد: این موضوع قطعا با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تناقض دارد و نباید در بحث فساد باورها و ایده شخص رئیس‌جمهور یا وزرا جزئی از برنامه‌های اقتصادی کشور شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایران رکورددار داشتن مناطق آزاد و ویژه است، تصریح کرد: چین با عظمت جمعیت میلیاردی و قدرت اقتصادی بودنش 3 منطقه آزاد و انگلیس 2 منطقه آزاد دارد، اما در ایران 74 منطقه ویژه، آزاد و غیره داریم که منشأ فساد زیرزمینی همین موضوعات است و باورهای شخصی در این زمینه خیلی مهم است که مثال آن می‌تواند ارائه هزار متر زمین رایگان به افراد، پول به نوزادان و مسائل دیگر باشد.
خوش‌چهره تاکید کرد: عمومیت پیدا کردن نظر شخصی به اقتصاد جامعه اشتباه است و نمونه آن را می‌توان در طرح مسکن اجتماعی جست‌وجو کرد که کاری با غلط یا درست بودن آن نداریم، اما این موضوع نباید اساس تصمیم‌گیری باشد.
وی به دلایل فساد در ایران اشاره کرد و گفت: وابستگی به نفت که نرخ آن دست دولت بوده و سلیقه‌ای عمل می‌کند، واردات که هرچه از جنگ جلو آمدیم با افزایش درآمدهای نفتی واردات کالاهای مصرفی نیز زیاد شد و در سال 91 به 70 میلیارد دلار رسید که در کنار آن 20 میلیارد کالای قاچاق وجود داشت، ضریب فساد را بالا برده و وابستگی شدید به نفت دولت‌ها را تنبل می‌کند و مناسبات را می‌سازد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه 98 درصد درآمد دولت‌ها و هزینه‌کرد آن در بخش سلامت و آموزش از مالیات در کشورهای صنعتی است عنوان کرد: در این موارد دولت خود را در مقام تصمیم‌گیری کنار بخش خصوصی می‌بیند تا موانع را کاهش دهد و با این حال دیده می‌شود 50 درصد تولید ناخالص ملی به دولت بازمی‌گردد و صرف امور مختلف می‌شود و برای نرخ بهره، سیاست بانکی، تجاری، تعرفه و دیگر حوزه‌ها کاملا منطقی تصمیم‌گیری می‌شود اما در کشورهای در حال رشد و نمونه آن کشور ما نوسانات ارزی، رانت برای برخی افراد ایجاد می‌کند.
وی به نقش و جایگاه مجلس در بحث جلوگیری از فساد پرداخت و گفت: اگر مجلس در جایگاه خودش باشد، با احراز صلاحیت کابینه دولت می‌تواند راه درست را انتخاب کند، زیرا دولت در این زمینه فقط می‌تواند افراد را به مجلس معرفی و پیشنهاد کند و در صورتی که افراد از توانایی لازم برخوردار نباشند، مناسبات جای خود را به تصمیم‌گیری می‌دهد و با این حال دیده شد 60 تا 70 درصد کابینه دولت نهم و دهم تغییر کرد.
وی ادامه داد: در بحث دیگری دولت بودجه پیشنهادی خود را برای یک سال ارائه می‌کند اما این مجلس است که در نهایت با بررسی و نظر کارشناسی آن را تصویب می‌کند و اگر بی‌دقتی و رانت و لابی در این میان کارکردش بیش از منطق و برنامه باشد، فساد ایجاد کرده و انحراف از مسیر است.
خوش‌چهره یکی دیگر از ابعاد فساد را برخی روابط در سیستم قضائی دانست که حرف آخر را باید در سلامت روابط بزند، اگر آگاهی و بصیرت در میان این دستگاه وجود نداشته باشد و دادگاه‌های تخصصی ایجاد نشود، انحراف از مسیر رخ خواهد داد، چرا که در بحث رانت 3 هزار میلیاردی یکی از قضات تعریف و کارکرد ال‌سی را از اقتصاددانی پرسیده بود و چگونه می‌شود که فردی از این مباحث خبر نداشته باشد و بتواند به درستی به پرونده این موضوع رسیدگی کند و یا در بحث زمین‌خواری اوج تخصص کنار گذاشته شده است.
وی اولین شرط موفقیت در مبارزه با فساد را تنویر افکار عمومی دانست و گفت: فساد از مظاهر ظلم است و شکاف طبقاتی ایجاد می‌کند و در صورتی که به خوبی اداره نشود فساد بروز خواهد کرد.
