صراط: سالار14 سال است که در شهر نیویورک زندگی می کند. او هرسال برای دیدارخانواده اش چند هفته ای را به ایران می آید و دراین سفرها همیشه ویزیت های پزشکی و چکاب های درمانی بخش جدا نشدنی از سفرهای او را تشکیل می دهند. مثلا سال گذشته که به ایران آمده بود سنگ کلیه اش را جراحی کرد و امسال هم قبل از رفتن از ایران تعدادی از دندان هایش را پر کرد. سالار می گوید هر وقت که بخواهد به ایران بیاید از دو هفته قبل از سفر به خانواده اش می گوید که برای او وقت دکتر، دندان پزشکی و آزمایشگاه بگیرند تا او با آمدن به ایران برای چکاب در زمینه های مختلف پزشکی اقدام کند.
اومی گوید:«هزینه های پزشکی و درمان در ایران یک دهم آمریکا و اروپا است. مثلا یک دندان پر کردن در آمریکا و در نیویورک 600، 700 دلاربرای آدم آب می خورد و یا یک آزمایش ساده خون و قند و چربی نزدیک 500 دلار هزینه دارد اما در ایران این خدمات بسیار ارزان تر است و به همین دلیل هر وقت به ایران می آیم حتما برای چکاب کلی و درمان سری هم به دکترها می زنم و دندان هایم را هم چک می کنم و اگر خرابی داشته باشد همین جا پر می کنم.»
او می گوید:« خیلی ها در آمریکا بیمه تامین اجتماعی ندارند و از ترس هزینه های سرسام آور پیش پزشک نمی روند و خود آمریکایی ها به خصوص ساکنان جنوب آمریکا برای خیلی از درمان های پزشکی به کشورهای آمریکای لاتین مثل کوبا ، بولیوی، کاستاریکا و پاناما می روند تا بتوانند با هزینه های بسیار کم تر تحت مراقب پزشکی و مداوا قرار گیرند.»
الته این تنها سالار نیست که هر سال با آمدن به ایران تلاش می کند درمان های پزشکی خود را انجام دهد بلکه یک تحقیق نشان می دهد بخش زیادی از ایرانیان مقیم خارج از کشور در زمان سفر به داخل ایران حتما سری به پزشک می زنند و مورد مداوای پزشکی قرار می گیرند که در این بین دندان پزشکی در راس این درمان ها قرار دارد. اما به جز مسافران ایرانی مقیم خارج از کشورسالانه چندین هزار گردشگر خارجی هم برای درمان و دریافت خدمات پزشکی به ایران سفر می کنند. افرادی که در اصطلاح به آنها «توریست سلامت» گفته می شود و بیشتر از کشورهای خلیج فارس، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه و برای درمان و انجام جراحی پیوند اعضا به خصوص کبد، جراحی های مختلف چشم ، جراحی های ارتوپدی و تعویض فصل زانو، دندانپزشکی و جراحی های زیبایی به ایران می آیند.
طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، توریسم سلامت، مسافرتی است به دیگر کشورها برای استفاده از خدمات پزشکی و درمانی، عمل های جراحی، دندانپزشکی و زیبایی و یا استفاده از عوامل سلامت بخش طبیعی مانند چشمه های آب گرم و آب های معدنی همانند آن چه در مناطقی مانند سرعین در ایران وجود دارد. این نوع گردشگری طبق آمارهای جهانی طی سال های گذشته از سوی کشورهای مختلف جهان مورد توجه ویژه قرار گرفته است به طوری که تنها طی دو سال درآمدهای آن بیش از 60 درصد رشد داشته است. بر اساس آمار جهانی گردشگری سلامت در سال 2012، 100 میلیارد دلار درآمدزایی داشته است درحالی که این عدد در سال 2010 تنها 40 میلیارد دلار بوده است.
البته در این بین سهم کشورهای اسلامی از درآمدهای جهانی گردشگری سلامت تنها 3 میلیارد دلار در سال 2012 بوده و در این بین سهم ایران هم از راه جذب این نوع گردشگر در سال 2012 تنها 350 میلیون دلار بوده است. یعنی در سال 2012 تنها 35/0 درصد از درآمد جهانی گردشگری سلامت سهم ایران شده و ایران با این میزان درآمد از نظر جذب گردشگر سلامت در رتبه 53 جهان قرار گرفته است.
به اعتقاد کارشناسان این آمارها و به خصوص پایین بودن درآمدهای ایران از راه جذب گردشگران سلامت در شرایطی اتفاق می افتد که ایران از نظر پتانسیل های پزشکی جایگاه مناسبی را در سطح جهانی دارد و از سوی دیگر هزینه های درمان هم در کشورما بسیار پایین تر از بسیاری از کشورهای جهان و حتی کشورهای همسایه است و این موضوع می تواند برای جذب گردشگران سلامت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. تحقیقات صورت گرفته روی گردشگران سلامت نشان می دهد مهم ترین اولویت آن ها برای انتخاب کشور مقصد برای درمان بعد از تخصص های پزشکی و تجهیزات لازم، هزینه های درمان های پزشکی است.
برای مثال مقایسه هزینه های پزشکی عمل بای پست قلب بین چند کشور جهان این موضوع را به خوبی نشان می دهد. یک جراحی بای پست قلب که در آمریکا 120 هزاردلارهزینه دارد در هند با 10 هزار دلارقابل انجام است و یا در مثالی دیگر هزینه یک عمل جراحی زیبایی صورت که در آمریکا بین 10 تا 15 هزار دلار هزینه دارد در برزیل با 4هزارو500 دلار، در تایلند با 2400 دلار و در سنگاپور، کره جنوبی و مکزیک با 4 تا 8 هزار دلار قابل انجام است. در سال های گذشته بسیاری از کشورهای جهان از جمله هند، آرژانتین، برزیل، کاستاریکا، فلیپین، مجارستان و تایلند برای جذب گردشگران سلامت برنامه های مدونی را تهیه کرده اند. این کشورها از یک سو با ارتقا تجهیزات پزشکی و ساخت بیمارستان های مدرن و از سوی دیگر با آموزش نیروهای متخصص خود و در مواقعی حتی جذب پزشکان خارجی دارای تحصیلات عالی و متخصص تلاش کرده اند تا سهم بیشتری از سفره جهانی گردشگری سلامت به خود اختصاص دهند.
این موضوع در سال های گذشته حتی در بین کشورهای اسلامی هم با استقبال بسیار زیاد مواجه شده است به طوری که دو کشور مالزی و ترکیه باتوجه به برنامه های بلند مدت در این زمینه توانسته اند در بین فهرست 10 کشور برتر توریست سلامت در رتبه های 5 و 9 جای بگیرند و از این راه درآمدی بسیاری داشته باشند.
ترکیه و رشد 35 درصدی سالانه در توریست درمانی
کشورترکیه که درحال حاضر درجایگاه 9 فهرست موفق ترین کشورهای جهان در جذب گردشگران سلامت قرار دارد از سال 2007 میلادی یعنی از 5 سال پیش تلاش کرد با یک برنامه میان مدت و بلند مدت و فراهم کردن تجهیزات لازم قدم های بلندی در این راه بردارد و با این کار این کشورتوانست در این سال ها تعداد گردشگران درمانی خود را از 150 هزار نفر در سال 2008 به 200 هزار نفر در سال 2010 و حدود 500 هزار نفر در سال 2012 برساند و درآمد 850 میلیون دلاری از این راه داشته باشد. کشور ترکیه طی سال های گذشته هر سال در زمینه گردشگری سلامت رشد بیش از 35 تا 40 درصد را شاهد بوده است. کشور ترکیه زمانی که در سال 2007 برنامه مدون خود را برای جذب گردشگران سلامت به خصوص از کشورهای اروپایی شروع کرد در رتبه 35 جهانی قرار داشت ولی حالا به جمع 10 کشور برتر در این زمینه راه یافته است. طبق آمارهای سازمان گردشگری ترکیه توریست های درمانی این کشور را بیشتر متقاضیان جراحی های زیبایی، خدمات دندان پزشکی، جراحی مغز و اعصاب، خدمات فیزیوتراپی و جراحی لیزیک چشم تشکیل می دهند.
پتانسیل های ایران هدر می رود؟
البته در این بین ایران هم با وجود اینکه درآمد چندانی در سال های گذشته از راه گردشگری سلامت نداشته اما از پتانسیل های بالایی برای جذب گردشگران سلامت به خصوص از کشورهای همسایه برخوردار است. معاون وزیر بهداشت و رئیس کمیته گردشگری سلامت این وزارت خانه چندی پیش اعلام کرد که 60 بیمارستان و 50 مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که آمادگی های لازم برای جذب گردشگران سلامت از کشورهای دیگر را دارند. همچنین معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم با اشاره به پایین بودن هزینه های درمان در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای اسلامی و همسایه گفت که ایران می تواند به یکی از قطب های اصلی گردشگری سلامت به خصوص در جهان اسلام تبدیل شود. اتفاقی که علاوه بردرآمدزایی می تواند اشتغال زایی بسیاری هم برای کشور به دنبال داشته باشد و باعث توسعه هم جانبه کشور شود.
طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری به اعضای جذب هر 7 گردشگر خارجی یک شغل درهر کشور ایجاد می شود که این عدد برای گردشگری سلامت به ازای هر 4 نفر یک شغل است. طبق برنامه مدون سازمان توسعه تجارت کشورو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در افق 1400 ایران باید بتواند هر سال 550 هزار نفر گردشگر سلامت در داخل کشور جذب کند که در این صورت بیش از 137 هزار شغل در کشور از این راه ایجاد خواهد شد و درآمد کشور از جذب گردشگران سلامت به عدد بیش از یک میلیارد دلار خواهد رسید. به اعتقاد کارشناسان سازمان گردشگری جهانی هر گردشگر سلامت در طول زمان درمان خود بین 5 تا 7 هزار دلار به صورت متوسط هزینه خواهد کرد که در این بین 30 درصد آن هزینه های پزشکی و 70 درصد آن هزینه های خدماتی دیگرمانند هتل و اقامت، حمل و نقل، بلیط هواپیما و چیزهای یگر خواهد بود.
طبق آخرین آمارهای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درآمد ایران در 6 ماه ابتدایی سال 92 از راه جذب گردشگران سلامت 600 میلیون دلار بوده است که این عدد نسبت به زمان مشابه در سال قبل از 135 درصد رشد داشته است.
اومی گوید:«هزینه های پزشکی و درمان در ایران یک دهم آمریکا و اروپا است. مثلا یک دندان پر کردن در آمریکا و در نیویورک 600، 700 دلاربرای آدم آب می خورد و یا یک آزمایش ساده خون و قند و چربی نزدیک 500 دلار هزینه دارد اما در ایران این خدمات بسیار ارزان تر است و به همین دلیل هر وقت به ایران می آیم حتما برای چکاب کلی و درمان سری هم به دکترها می زنم و دندان هایم را هم چک می کنم و اگر خرابی داشته باشد همین جا پر می کنم.»
او می گوید:« خیلی ها در آمریکا بیمه تامین اجتماعی ندارند و از ترس هزینه های سرسام آور پیش پزشک نمی روند و خود آمریکایی ها به خصوص ساکنان جنوب آمریکا برای خیلی از درمان های پزشکی به کشورهای آمریکای لاتین مثل کوبا ، بولیوی، کاستاریکا و پاناما می روند تا بتوانند با هزینه های بسیار کم تر تحت مراقب پزشکی و مداوا قرار گیرند.»
الته این تنها سالار نیست که هر سال با آمدن به ایران تلاش می کند درمان های پزشکی خود را انجام دهد بلکه یک تحقیق نشان می دهد بخش زیادی از ایرانیان مقیم خارج از کشور در زمان سفر به داخل ایران حتما سری به پزشک می زنند و مورد مداوای پزشکی قرار می گیرند که در این بین دندان پزشکی در راس این درمان ها قرار دارد. اما به جز مسافران ایرانی مقیم خارج از کشورسالانه چندین هزار گردشگر خارجی هم برای درمان و دریافت خدمات پزشکی به ایران سفر می کنند. افرادی که در اصطلاح به آنها «توریست سلامت» گفته می شود و بیشتر از کشورهای خلیج فارس، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه و برای درمان و انجام جراحی پیوند اعضا به خصوص کبد، جراحی های مختلف چشم ، جراحی های ارتوپدی و تعویض فصل زانو، دندانپزشکی و جراحی های زیبایی به ایران می آیند.
طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، توریسم سلامت، مسافرتی است به دیگر کشورها برای استفاده از خدمات پزشکی و درمانی، عمل های جراحی، دندانپزشکی و زیبایی و یا استفاده از عوامل سلامت بخش طبیعی مانند چشمه های آب گرم و آب های معدنی همانند آن چه در مناطقی مانند سرعین در ایران وجود دارد. این نوع گردشگری طبق آمارهای جهانی طی سال های گذشته از سوی کشورهای مختلف جهان مورد توجه ویژه قرار گرفته است به طوری که تنها طی دو سال درآمدهای آن بیش از 60 درصد رشد داشته است. بر اساس آمار جهانی گردشگری سلامت در سال 2012، 100 میلیارد دلار درآمدزایی داشته است درحالی که این عدد در سال 2010 تنها 40 میلیارد دلار بوده است.
البته در این بین سهم کشورهای اسلامی از درآمدهای جهانی گردشگری سلامت تنها 3 میلیارد دلار در سال 2012 بوده و در این بین سهم ایران هم از راه جذب این نوع گردشگر در سال 2012 تنها 350 میلیون دلار بوده است. یعنی در سال 2012 تنها 35/0 درصد از درآمد جهانی گردشگری سلامت سهم ایران شده و ایران با این میزان درآمد از نظر جذب گردشگر سلامت در رتبه 53 جهان قرار گرفته است.
به اعتقاد کارشناسان این آمارها و به خصوص پایین بودن درآمدهای ایران از راه جذب گردشگران سلامت در شرایطی اتفاق می افتد که ایران از نظر پتانسیل های پزشکی جایگاه مناسبی را در سطح جهانی دارد و از سوی دیگر هزینه های درمان هم در کشورما بسیار پایین تر از بسیاری از کشورهای جهان و حتی کشورهای همسایه است و این موضوع می تواند برای جذب گردشگران سلامت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. تحقیقات صورت گرفته روی گردشگران سلامت نشان می دهد مهم ترین اولویت آن ها برای انتخاب کشور مقصد برای درمان بعد از تخصص های پزشکی و تجهیزات لازم، هزینه های درمان های پزشکی است.
برای مثال مقایسه هزینه های پزشکی عمل بای پست قلب بین چند کشور جهان این موضوع را به خوبی نشان می دهد. یک جراحی بای پست قلب که در آمریکا 120 هزاردلارهزینه دارد در هند با 10 هزار دلارقابل انجام است و یا در مثالی دیگر هزینه یک عمل جراحی زیبایی صورت که در آمریکا بین 10 تا 15 هزار دلار هزینه دارد در برزیل با 4هزارو500 دلار، در تایلند با 2400 دلار و در سنگاپور، کره جنوبی و مکزیک با 4 تا 8 هزار دلار قابل انجام است. در سال های گذشته بسیاری از کشورهای جهان از جمله هند، آرژانتین، برزیل، کاستاریکا، فلیپین، مجارستان و تایلند برای جذب گردشگران سلامت برنامه های مدونی را تهیه کرده اند. این کشورها از یک سو با ارتقا تجهیزات پزشکی و ساخت بیمارستان های مدرن و از سوی دیگر با آموزش نیروهای متخصص خود و در مواقعی حتی جذب پزشکان خارجی دارای تحصیلات عالی و متخصص تلاش کرده اند تا سهم بیشتری از سفره جهانی گردشگری سلامت به خود اختصاص دهند.
این موضوع در سال های گذشته حتی در بین کشورهای اسلامی هم با استقبال بسیار زیاد مواجه شده است به طوری که دو کشور مالزی و ترکیه باتوجه به برنامه های بلند مدت در این زمینه توانسته اند در بین فهرست 10 کشور برتر توریست سلامت در رتبه های 5 و 9 جای بگیرند و از این راه درآمدی بسیاری داشته باشند.
ترکیه و رشد 35 درصدی سالانه در توریست درمانی
کشورترکیه که درحال حاضر درجایگاه 9 فهرست موفق ترین کشورهای جهان در جذب گردشگران سلامت قرار دارد از سال 2007 میلادی یعنی از 5 سال پیش تلاش کرد با یک برنامه میان مدت و بلند مدت و فراهم کردن تجهیزات لازم قدم های بلندی در این راه بردارد و با این کار این کشورتوانست در این سال ها تعداد گردشگران درمانی خود را از 150 هزار نفر در سال 2008 به 200 هزار نفر در سال 2010 و حدود 500 هزار نفر در سال 2012 برساند و درآمد 850 میلیون دلاری از این راه داشته باشد. کشور ترکیه طی سال های گذشته هر سال در زمینه گردشگری سلامت رشد بیش از 35 تا 40 درصد را شاهد بوده است. کشور ترکیه زمانی که در سال 2007 برنامه مدون خود را برای جذب گردشگران سلامت به خصوص از کشورهای اروپایی شروع کرد در رتبه 35 جهانی قرار داشت ولی حالا به جمع 10 کشور برتر در این زمینه راه یافته است. طبق آمارهای سازمان گردشگری ترکیه توریست های درمانی این کشور را بیشتر متقاضیان جراحی های زیبایی، خدمات دندان پزشکی، جراحی مغز و اعصاب، خدمات فیزیوتراپی و جراحی لیزیک چشم تشکیل می دهند.
پتانسیل های ایران هدر می رود؟
البته در این بین ایران هم با وجود اینکه درآمد چندانی در سال های گذشته از راه گردشگری سلامت نداشته اما از پتانسیل های بالایی برای جذب گردشگران سلامت به خصوص از کشورهای همسایه برخوردار است. معاون وزیر بهداشت و رئیس کمیته گردشگری سلامت این وزارت خانه چندی پیش اعلام کرد که 60 بیمارستان و 50 مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که آمادگی های لازم برای جذب گردشگران سلامت از کشورهای دیگر را دارند. همچنین معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم با اشاره به پایین بودن هزینه های درمان در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای اسلامی و همسایه گفت که ایران می تواند به یکی از قطب های اصلی گردشگری سلامت به خصوص در جهان اسلام تبدیل شود. اتفاقی که علاوه بردرآمدزایی می تواند اشتغال زایی بسیاری هم برای کشور به دنبال داشته باشد و باعث توسعه هم جانبه کشور شود.
طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری به اعضای جذب هر 7 گردشگر خارجی یک شغل درهر کشور ایجاد می شود که این عدد برای گردشگری سلامت به ازای هر 4 نفر یک شغل است. طبق برنامه مدون سازمان توسعه تجارت کشورو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در افق 1400 ایران باید بتواند هر سال 550 هزار نفر گردشگر سلامت در داخل کشور جذب کند که در این صورت بیش از 137 هزار شغل در کشور از این راه ایجاد خواهد شد و درآمد کشور از جذب گردشگران سلامت به عدد بیش از یک میلیارد دلار خواهد رسید. به اعتقاد کارشناسان سازمان گردشگری جهانی هر گردشگر سلامت در طول زمان درمان خود بین 5 تا 7 هزار دلار به صورت متوسط هزینه خواهد کرد که در این بین 30 درصد آن هزینه های پزشکی و 70 درصد آن هزینه های خدماتی دیگرمانند هتل و اقامت، حمل و نقل، بلیط هواپیما و چیزهای یگر خواهد بود.
طبق آخرین آمارهای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درآمد ایران در 6 ماه ابتدایی سال 92 از راه جذب گردشگران سلامت 600 میلیون دلار بوده است که این عدد نسبت به زمان مشابه در سال قبل از 135 درصد رشد داشته است.
