بسم الله الرحمن الرحیم. آقای ابوترابی، با توجه به حضور شما در جامعه روحانیت مبارز می‌خواهیم بحث را از فعالیت‌های تشکیلاتی شما شروع کنیم. همواره جامعه روحانیت مبارز با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در انتخابات‌ها ائتلاف داشتند، با توجه به در پیشِ‌رو بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی، جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم چه برنامه‌ای برای وحدت جریان اصولگرایی دارند؟
ابوترابی: به‌طور طبیعی باید از تمام ظرفیت‌های موجود برای ارتقای سطح وحدت و انسجام و رسیدن به نتایج مطلوب در راستای ارتقای کارایی نظام و نهادهای سیاسی جوشیده از درون نظام، استفاده کرد. در همین راستا از دیرباز درباره مسائل مهم کشور مانند انتخابات مجلس خبرگان رهبری، انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری اسلامی بین دو نهاد جامعه روحانیت مبارزه و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تعامل و تفاهم قابل قبولی وجود داشته است و تقریباً سعی بر این بوده است که در مسائل مورد دغدغه هر دو نهاد، با نقشه راه مشترک قدم بردارند.
*** در حال تدوین نقشه راه برای تعامل با جامعه مدرسین هستیم
در همین راستا در جلساتی که در کمیته سیاسی جامعه روحانیت مبارز داشتیم به این نتیجه رسیدیم که با توجه به تجارب گذشته، برای تدوین نقشه راه در راستای تعامل جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قدمهای مطمئن و قابل قبولی را برداریم. امیدوارم که در نشست‌های آتی با توجه به دغدغه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز نسبت به مسائل کلان سیاسی و اجتماعی کشور بتوانیم به یک نقشه راه قابل قبولی دست پیدا کنیم.
جلسات یا گفت‌وگوهایی را با سایر احزاب یا شخصیت‌های جریان اصولگرا داشتید؟
ابوترابی: خوشبختانه ما تجارب خوبی را در این زمینه داریم و به نتایج قابل قبولی در انتخابات مجلس نهم و انتخابات مجلس خبرگان و سایر حوزه‌ها رسیده‌ایم، لذا در همین راستا در جامعه روحانیت مبارز گفت‌وگوها برای رسیدن به یک نقشه راه قابل قبول با استفاده از تجارب گذشته آغاز شده است. امیدوارم که از تمام ظرفیت جایگاه جامعه روحانیت مبارز و همین‌طور ظرفیت مهم جایگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برای افزایش سطح وفاق و تفاهم و همراهی دوستان بهره بگیریم.
برنامه‌ای دارید که با تشکل‌هایی غیر از جامعه مدرسین حوزه علمیه قم جلسات یا گفت‌وگوهایی را داشته باشید؟
ابوترابی: طبیعتاً. از این ظرفیت برای افزایش تعامل و گفت‌وگوی مجموعه دوستانی که در جریان اصولگرا تعریف می‌شوند استفاده می‌شود.
تا الآن دیدار یا گفت‌وگویی با سایر احزاب نداشتید؟
ابوترابی: بله، گفت‌وگوهایی بوده ولی ما الآن نباید فعالیت‌های زودهنگاهی را داشته باشیم، فعالیت‌ها باید به‌هنگام آغاز شود و طبیعتاً قدمهای نخستش برداشته شده است و ادامه خواهد داشت.
آقای ابوترابی، به انتخابات سال 92 و حضور شما در عرصه رقابت انتخابات ریاست جمهوری بپردازیم. در آن دوره ائتلافی 5نفره شکل گرفت که آقایان باهنر، آل‌اسحاق، حجت‌الاسلام پورمحمدی، منوچهر متکی و حضرت‌عالی در آن ائتلاف حضور داشتید و در نهایت نیز شما به عنوان گزینه نهایی ائتلاف انتخاب شدید، چرا به‌یک‌باره از صحنه رقابت انتخاباتی استعفا دادید؟ آقای حبیبی در گفت‌وگو با ما گفتند: "هنوز از دلیل استعفای آقای ابوترابی از صحنه انتخابات ریاست جمهوری اطلاع نداریم" و گفتند که باید از شما بپرسیم! چه شد که صحنه رقابت در انتخابات ریاست جمهوری را ترک کردید؟
ابوترابی: نگاه جامعه روحانیت مبارز و شخص حضرت آیت‌الله مهدوی کنی که امیدوارم با سلامت کامل در خدمت معظم‌له باشیم، همکاران ما و دوستان بنده در آن ائتلاف پنج‌نفره در راستای افزایش سطح تعامل و وحدت اصولگرایان برای رسیدن به نتیجه مطلوب بود. در همین راستا بعد از آنکه خروجی آن ائتلاف بودم، با حضرت آیت‌الله مهدوی کنی و همین‌طور دوستان دیگر در جریان اصولگرا که دغدغه تعامل و وحدت و انسجام دوستان را داشتند، مشورت کردم و به این نتیجه رسیدم که انصراف بنده می‌تواند بستر افزایش تعامل و تفاهم و انسجام اصولگرایان را فراهم کند.
*** دلیل استعفا از کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری
علاوه بر این، حدود 200 نفر از همکاران ارجمند بنده در مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای بر ادامه حضور حقیر در مجلس تأکید داشتند. این عوامل چندگانه و نهایتاً مشورت با حضرت آیت‌الله مهدوی‌کنی بنده را در مسیر انصراف برای تداوم حضور در نهاد قانونگذاری و فراهم آوردن بستر وحدت اصولگرایان قرار داد.
در همین ائتلاف 5نفره‌ای که شما حضور داشتید، آقای متکی از اینکه به‌عنوان خروجی ائتلاف انتخاب نشدند ناراحت بودند و معتقد بودند که حق‌شان تضییع شده است و نتیجه ائتلاف را قبول نکردند و در نهایت به‌صورت مستقل در وزارت کشور ثبت‌نام کردند. آن زمان آقای موسی‌پور نیز به‌عنوان سخنگوی ائتلاف می‌گفت به‌صورت شتاب‌زده گزینه ائتلاف مشخص شد، آیا در جلسه‌ای که شما به‌عنوان گزینه نهایی انتخاب شدید، حقی از آقای متکی ضایع شد؟
ابوترابی: ببینید؛ برادر ارجمند و بزرگوارم جناب آقای متکی از دوستان محترمی هستند که در راستای انسجام اصولگرایان قدم برداشتند و این دغدغه جدی را داشتند. در همین راستا به این تصمیم رسیدیم که نهایتاً یک خروجی واحد داشته باشیم و برای این راهکاری تعریف شد که یکی از راهکارهای تعریف شده بحث نظرسنجی بود.
در آخرین جلسه‌ای که در خدمت دوستان بودیم نظر دوستان ارجمند ما در ائتلاف 5نفره به این تعلق گرفت که با توجه به فاصله بسیار کم و ناپایدار نظرسنجی‌های انجام شده برای رسیدن به یک تصمیم مشترک، نظر نهایی حضرت آیت‌الله مهدوی‌کنی را به‌عنوان فصل‌الخطاب انتخاب کنیم. در همین راستا عمل شد و براساس این تصمیم نهایی سخنگوی محترم و دبیر ائتلاف 5نفره اعلام نظر کردند.
اگر موافق باشید به مباحث مجلس نیز بپردازیم. یکی از انتقادهای اصلی دولت و گلایه رئیس جمهور این است که طرح سؤال و استیضاح از اعضای دولت روند غیرطبیعی و غیرمعمولی دارد، در حالی که آقای بذرپاش با اشاره به گزارش معاونت نظارت مجلس می‌گوید: "مقایسه تعداد سؤالات در دولت جدید با مدت مشابه دولت گذشته نشان می‌دهد تعداد سؤالات برابر است." رویکرد مجلس برای ارتباط و تعامل با دولت به چه صورت است؟ با توجه به اینکه شما در دوره‌های مختلفی در مجلس شورای اسلامی بودید، آیا طرح سؤال و استیضاح از دولت در روندی غیرطبیعی و غیرقانونی دنبال می‌شود؟
ابوترابی: اصولاً نگاه مجلس نهم در تداوم مجالس هفتم و هشتم معطوف به ارتقای سطح تعامل و همکاری با نهاد اجرایی و دولت محترم در راستای افزایش کارایی نظام جمهوری اسلامی است و این نگاه حاکم در نهاد قانونگذاری است و بنده در جایگاه هیئت رئیسه مجلس و ارتباط نزدیک با همکاران ارجمندم در کمیسیون های تخصصی شاهد این نگاه و این تفکر هستم.
برای ارتقای سطح تعامل و همکاری با دستگاه اجرایی نباید اختیارات قانونی مجلس را نادیده گرفت و یا اعمال این اختیارات را در راستای شکاف و ایجاد زاویه نهاد قانونگذاری و دولت تحلیل و ارزیابی کرد. تذکرات، سؤالات و حتی گاهی طرح استیضاح بعضی از وزرا می‌تواند در راستای ارتقای کارایی و نقد منصفانه و منطقی دستگاه اجرایی باشد.
از همین زاویه در طول ادوار گذشته حتی در دورانی که کاملاً نهاد قانونگذاری و دستگاه اجرایی از یک نگاه سیاسی واحد الهام می‌گرفتند، شاهد طرح سؤال، تذکر و یا استیضاح بودیم؛ مانند مجلس هشتم و یا هفتم. در شرایط فعلی همان‌طور که بعضی از چهره‌های سیاسی و افراد صاحب نظر در مجلس و دولت و شخص ریاست محترم جمهوری اشاره کردند نگاه دولت و مجلس بر ارتقای همکاری و تعامل برای برون‌رفت با اقتدار از تنگناها و مشکلات فراروی ملت عزیز و نظام جمهوری اسلامی و استفاده شایسته از فرصت‌ها است، خصوصاً با توجه به اینکه بعضی از مسائل مهم مثل اقتصاد مقاومتی و ضرورت تحول بنیادی در تصمیم سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در عرصه اقتصاد و فرهنگ مطرح است.
آقای ابوترابی، اشاره کردید به اینکه در راستای تعامل با دولت با طراحان سؤال و استیضاح صحبت می‌کنید، پیرو همین رویکرد بود که جلسه‌ای بین طراحان استیضاح وزیر علوم و آقای فرجی‌دانا داشتید و در نهایت تصمیم گرفته شد که یک ماه به وزیر علوم فرصت دهید. برخی از اعضای جلسه می‌گفتند آقای لاریجانی برای این فرصت یک‌ماهه وساطت کرد و برخی هم می‌گویند آقای حدادعادل وساطت کرد، البته در بحث استیضاح آقای فرجی‌دانا بحث‌هایی مطرح شد که هیئت رئیسه نقش دارد، آیا هیات رئیسه همه استیضاح‌ها را هدایت میکند یا نقش آقای لاریجانی برای برگزاری یا عدم‌برگزاری استیضاح خیلی مهم است؟ و اینکه بالاخره چه‌کسی فرصت یک‌ماهه را مطرح کرد؟
ابوترابی: موضوع گفت‌وگو و مذاکره برای رسیدن به راهکارهای مناسب جهت رفع دغدغه همکاران محترم در مجلس شورای اسلامی، نگاه مشترک طراحان استیضاح، هیئت رئیسه و وزیر محترم علوم و دولت بود و همه اتفاق نظر داشتند.
طراحان استیضاح که استیضاح را طرح کرده بودند از خود بنده خواستند که جلساتی را با وزیر محترم برای طرح دیدگاه‌ها و رسیدن به راهکارهای منطقی داشته باشند که این نشان می‌دهد دوستان طراح استیضاح نیز به‌دنبال رفع اشکالات بودند، نه به‌دنبال استیضاح و حذف وزیر. نگاه‌شان نخست به این بود که اشکالات رفع شود و به دغدغه‌های آنها پاسخ داده شود.
این نگاه هیئت رئیسه، ریاست محترم مجلس، شخص بنده و دکتر حدادعادل بود که بتوانیم به راهکارهایی دست پیدا کنیم که موجب کاهش و یا رفع دغدغه‌های طراحان استیضاح باشد و نگاه وزیر محترم آموزش عالی هم در این راه بود که به راهکار و نقشه راهی برسیم که دغدغه‌های استیضاح کنندگان پاسخ داده شود.
تا آنجا که بنده در گفت‌وگوها حضور داشتم، شخص وزیر هم دغدغه‌های استیضاح کنندگان را داشت، یعنی قائل بود که باید نگران مسائلی که طراحان استیضاح مطرح می‌کنند، بود و باید فضای دانشگاه فضای آرامی باشد، فضایی نباشد که بعضی از حرکت‌های سیاسی غیرمنطقی صورت گیرد و به فضای علمی، فرهنگی و سیاسی دانشگاه آسیب بزند، این‌ها نگاه‌های مشترک بود و هیئت رئیسه هم همین نگاه را داشت.
در همین راستا گفت‌وگوها شکل می‌گرفت و دوستان همه در جلسات حضور پیدا می‌کردند و ممکن بود بعضی نگاه‌شان این باشد که دیگر زمان کافی داده شده و مباحثات انجام شده و با تمدید زمان امیدی برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیست، بعضی از طراحان استیضاح این نگاه را داشتند اما بدنه طراحان استیضاح هم به این نتیجه رسیدند که تمدید زمان برای رسیدن به نتایج مطلوب می‌تواند مفید باشد، لذا نهایتاً با نظر موافق این دوستان زمان تمدید شد و راه برای گفت‌وگوها هموار شد.
پس نظر آقای لاریجانی یا حدادعادل نبود، برخی از نمایندگان می‌گویند با نظر آقای لاریجانی یک ماه به وزیر علوم فرصت داده شد؟
ابوترابی: عرض کردم دغدغه همه دوستان بود. به‌نگاه بنده که عرض کردم، نظر مشترک طراحان استیضاح، جناب آقای دکتر حدادعادل، آقای فرجی‌دانا، شخص حقیر و ریاست مجلس بود، یک دغدغه مشترکی بود که ما از تمام ظرفیت استفاده کنیم.
یکی دیگر از اتفاقاتی که در مجلس بسیار سر و صدا داشت، بحث مربوط به انتخاب هیئت نظارت بر مطبوعات بود، بالاخره این بحث به کجا رسید؟
ابوترابی: در مورد انتخاب اعضای هیئت نظارت بر مطبوعات در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با همکاران محترم و خصوصاً همکاران ارجمند ما در کمیسیون فرهنگی به این تصمیم مشترک رسیدیم که در پایان تعطیلات مجلس شورای اسلامی موضوع در صحن علنی مجلس در دستور کار قرار داده شود و انتخابات برگزار شود و برگزار شد.
آیا در جلسه‌ای که بحث هیئت نظارت بر مطبوعات مطرح شد، آقای لاریجانی آن‌گونه که آقای زاکانی گفت، مستبدانه عمل کرد، آقای زاکانی اقدام رئیس مجلس را دیکتاتوری عنوان کرد و نظرشان این بود که رئیس مجلس نباید ابهام خود را به رأی بگذارد. برخی از نمایندگان هم معتقد بودند که اقدام رئیس مجلس خلاف آیین‌نامه داخلی مجلس بود؟
ابوترابی: ریاست جلسه علنی مجلس باید بر اساس برداشت خودش از آیین‌نامه عمل کند و ملاک آن برداشتی است که او از آیین‌نامه دارد و در همین راستا ریاست محترم مجلس شورای اسلامی که ریاست جلسه علنی را هم عهده‌دار بودند، برداشت خود را از آیین‌نامه ملاک قرار دادند و برای رسیدن به یک اطمینان بالاتر به این تصمیم رسیدند که درمورد برداشت خود از آیین‌نامه یک رأی‌گیری استمزاجی از همکاران را هم داشته باشند.
*** دلیل استعفای مطهری از نامزدی برای عضویت در هیئت نظارت بر مطبوعات
البته آقای مطهری نسبت فامیلی با آقای لاریجانی دارد و برخی می‌گویند نسبت فامیلی آقای مطهری و لاریجانی در روند مدیریت جلسه تأثیر داشت، به‌دلیل اینکه رأی‌گیری اول را هم مخدوش اعلام کردند؛ آیا به‌نظر شما صحن علنی مجلس درگیر نسبت‌های فامیلی شد؟
ابوترابی: برای اینکه یک چنین برداشتی شکل نگیرد آقای مطهری از نامزدی برای عضویت در هیئت نظارت بر مطبوعات استعفا داد تا این موضوع منتفی شود.
فکر نمی‌کنید این استعفا هم به‌نوعی اقدام سیاسی بود تا رفع شبهه؟
ابوترابی: به‌نظرم استعفای ایشان کار هوشمندانه‌ای بود.
ابوترابی: اگر انسان توفیق پیدا کند که از همه ظرفیتش برای اصلاح بین جامعه انسانی در نگاه کلان و پیوندهای مستحکم ایمانی، اخلاقی و فکری بین اهل اسلام و اهل ایمان استفاده کند، بالاترین توفیق است. درست نقطه مقابل، اگر کسی در مسیر گسست و فاصله بین افراد انسان و خصوصاً افراد اهل اسلام و ایمان قدم بردارد قطعاً یک حرکت دور از آموزه‌های اسلامی و اخلاقی است. بنده گمان می‌کنم که باید از همه ظرفیت‌ها برای این انسجام استفاده کرد.
این کلمه مبارکه را دقت کنید؛ "لاخَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِّن نَّجْوَاهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاَحٍ بَیْنَ النَّاسِ". خیلی آیه عجیبی است، خداوند می‌فرماید هیچ خیری در بسیاری از گفت‌وگوها، جلسات، نشست‌ها ــ خصوصاً نشست‌هایی که تا حدودی محرمانه است ــ وجود ندارد و خروجی قابل قبولی این جلسات ندارد، مگر آنکه موضوع جلسه یکی از این سه امر باشد، افزایش صدقات یعنی افزایش خدمات عمومی و اجتماعی برای کاهش نابسامانی‌ها و نیازهای مردم. دوم؛ موضوع جلسه یک امر معروف یعنی مورد امضای عقل و شرع باشد و سوم، یکی از بارزترین مصادیق معروف را قرآن اشاره میکند که موضوع جلسه اصلاح بین انسان‌ها باشد، نه اصلاح بین مؤمنین و نه اصلاح بین اهل اسلام؛ اصلاح بین انسان‌ها.
یکی از دلایل موفقیت اخوی در دوران عمرشان خصوصاً در دوران اسارت این بوده است که تمام دغدغه‌اش اصلاح بین انسان‌ها بود، حتی اصلاح بین اسرای ایرانی و نمایندگان صلیب سرخ و مأمورین عراقی. این یکی از دغدغه‌های ایشان بود و به نتیجه رسیده است ولی در افق مهمترش استحکام و انسجام آزادگان، تحکیم پیوندهای آزادگان و اسرای ایران بود.
لذا اگر ما توفیق پیدا کنیم که در این راه قدم برداریم، قدم بلند و باارزشی است ولی باید خطاها و اشکالات را هم ببینیم و گوشزد کنیم؛ با نگاه پیوند و استحکام نه با نگاه ایجاد فاصله و شکاف. شما ممکن است اشکال و خطا را ببینید و آن را با نگاه ایجاد زاویه و شکاف که نقد غیرمنصفانه است، برجسته کنید و یا ممکن است اشکال را ببینید همان‌گونه که هست ببینید و هرگز بزرگ‌تر مشاهده نکنید و برای اصلاح آن اشکال و خطا قدم بردارید در راستای پیوند تحکیم‌ها.
لذا دغدغه اصلاح داشتن به این معنا نیست که ضعف‌ها را نبینیم بلکه باید کنار نقاط قوت، ضعف‌ها را هم دید ولی ضعف‌ها را برجسته نکنیم و به عامل شکاف و اختلاف تبدیل نکنیم و در جهت اصلاح ضعف‌ها و تبدیل آنها به نقاط قوت قدم برداریم.
اصلاح در مورد چه اشخاص یا چه گروه‌هایی، نمی‌توان همه را از خود راضی نگه داشت زیرا بعضی از گروه‌ها از خط قرمز خارج می‌شوند و شاید اصلاح آنها امکان‌پذیر نباشد...؟
ابوترابی: شما نقد صحیحی دارید و برای اصلاح آن نقد قدم برمی‌دارید ولی نتیجه نمی‌دهد، اینجا طبیعتاً موجب فاصله و جدایی خواهد شد ولی اگر نقد صحیحی داشتید، برای اصلاح آن نقد قدم برداشتید و به نتیجه رسیدید طبیعتاً قدمی به‌سوی جلو برداشتید. البته باید ثابت‌قدم بود و همان‌طور که نسبت به بستگان درجه اول خود از اقدام اصلاحی خسته نمی‌شویم، خسته نشویم.
شما مشی امام بزرگوار را در طول حیات سیاسی ببینید، در همین مسیر قدم برمی‌داشتند و از تمام ظرفیت‌ها برای اصلاح استفاده می‌کردند، مگر اینکه مخاطب جوابی به آن راهکارها و روش‌های اصلاحی نمی‌داد، طبیعتاً موجب زاویه و گاهی فاصله بیشتر و یا حذف می‌شد اما نگاه بر این بود که این اصلاح و پیوند شکل بگیرد، نگاه معطوف به این بود، حتی یادم هست که امام در اولین نگاه‌های‌شان می‌فرمودند: "شاه، ما به تو نصیحت می‌کنیم، ما نمی‌خواهیم تو به‌عنوان عنصر مفلوک و عاملی برای نظام سلطه و آمریکا ایفای نقش کنی، ما هم سعادت تو را در دنیا و هم در آخرت می‌خواهیم".
آقای باهنر می‌گفت جلسات مستمری با اعضای دولت دارند و تقریباً با همه اعضای دولت جلساتی را داشتند، شما هم دیدارهای مستمری با اعضای دولت دارید؟
ابوترابی: اصولاً برای تعامل و همکاری باید راهکارها را رصد کرد و در آن مسیر قدم برداشت. این در راستای شناخت راهکارها برای افزایش تعامل است، طبیعتاً با وزرای محترم جلسات فراوانی بوده و در راستای ارتقای تعامل و کارایی دو نهاد اجرایی و تقنینی، [که این امر] موجب تشکر و تقدیر وزرای محترم نیز گردیده است.
