صراط: قیمت نفت در بازارهای جهانی در ماههای اخیر به طور مداوم روند نزولی را طی کرده است. همزمان شدن این مسئله با افزایش تولید نفت در آمریکا و عربستان موجب شده تا بسیاری از تحلیلگران این روند را اقدامی تعمدی بدانند که با هدف نیل به اهداف سیاسی صورت گرفته است.
«پپه اسکوبار» روزنامهنگار سرشناس برزیلی نیز نظری مشابه دارد و میگوید این عربستان است که تلاش میکند با استفاده از اهرم نفت، سیاستهای خود را در منطقه پیش ببرد.
آقای اسکوبار در مورد بیثباتی اخیر در بازار نفت، گفت: «آنچه در جریان است، تا حد زیادی بازی قدرت سعودیهاست که میخواهند این توهم را ایجاد کنند که میتوانند قیمت نفت را به دست بگیرند. هدف اصلی سعودیها فشار آوردن به روسیه برای پایان دادن به حمایت از دمشق و فشار به ایران است که در بودجه خود به قیمت بالای نفت نیاز دارد. به نظر من آمریکا در این بازی قدرت ایفای نقش نمیکند چراکه راهبرد سعودیها به صنعت نفت «شیل» آمریکا نیز لطمه میزند. حتی این میتواند فشار بر آمریکا باشد تا از توافق هستهای با ایران چشم بپوشد.»
وی در مورد دلایل تداوم کاهش قیمت نفت گفت: «علت کاهش قیمت نفت، تلاقی دو موضوع است؛ ازدیاد نفت خام در بازار و کاهش تقاضا در بازار آسیا، به خصوص چین که در پنج ماهه اخیر میزان واردات نفتی خود را 65درصد کاهش داده است. همچنین کاهش تقاضای ایالات متحده و اروپایی که با رکود اقتصادی دست و پنجه نرم میکند.»
آقای اسکوبار افزود: «البته بازار نفت همواره دچار بیثباتیهایی هست. منابع مختلف پیشبینی کردهاند که قیمت نفت در سه ماهه نخست سال 2015 بشکهای بین 70 تا 80 دلار باشد. اما اگر میزان تقاضای چین افزایش پیدا کند، سال آینده این رقم میتواند تغییر کند. علاوه بر این، بسیاری از تولیدکنندگان نفت به صورتی جدی با کاهش درآمد مواجه شدهاند؛ از جمله گروهی از کشورهای آفریقایی نظیر کنگو، لیبی، گابون و آنگولا و همچنین کشورهای عربی نظیر خود عربستان سعودی، عراق و عمان. بنابراین، سیاست سعودیها حتی در کوتاهمدت هم نمیتواند مداومت داشته باشد.»
در هفتههای اخیر اغلب کارشناسان بیان میکردند، تغییر ساختار اقتصادی و عدم وابستگی به نفت را بهترین راهکار برای کاهش اثرات منفی تغییر قیمت نفت دانستند. اسکوبار هم در این رابطه گفت: «روسیه که در حال حاضر به نفت بشکهای 100 دلار نیاز دارد، باید تلاش کند تا میزان وابستگی بودجه خود به نفت را کاهش دهد. اقتصاددانان ارشد روسیه که پوتین به نظرات آنها اهمیت میدهد، معتقدند که روسیه باید به طور کلی ساختار اقتصادی خود را بازسازی کند، به نحوی که به شرایط خارجی ناشی از سیستم مبتنی بر دلار آمریکا، وابسته نباشد. ایران هم میتواند با افزایش فروش گاز، به خصوص به مشتریان خارجی، به این وضعیت پاسخ متقابل بدهد. البته این امر در کوتاهمدت به روند و نتیجه مذاکرات هستهای بستگی دارد. »
زمانی که از آقای اسکوبار در رابطه با سیاست داخلی عربستان و دلایل صدور احکام سنگین برای منتقدین از جمله شیخ نمر باقر النمر، سوال کردیم، وی گفت: «آل سعود، با وجود موضعگیریهای رسمی، در عمل به دنبال مبارزه با شیعیان و در رأس آنها ایران است. یکی از دلایل اصلی این راهبرد کاهش قیمت نفت فشار به ایران و ایجاد حداکثر موانع در مسیر مذاکرات هستهای است.»
وی ادامه داد: «آل سعود نسبت به روند انتقال قدرت در این کشور که میتواند به جنگی داخلی در سطوح عالی این کشور منجر شود، به شدت نگران است. آنها میدانند که مردم استان شرقی این کشور ممکن است بار با خواسته کاهش تبعیض و دستکم مشارکت حداقلی در ساختار سیاسی، به پا خیزند. آنها همینطور به شدت نگران هستند که محافظان آمریکایی، آنها را ترک کرده و به آنان خیانت کنند.»
او در رابطه با این که کشورهای متأثر از کاهش قیمت نفت باید چه اقداماتی ترتیب دهند، گفت: «ایران و روسیه با واسطه اینکه هر دو تحت تحریم هستند، دلیل خوبی برای هماهنگ کردن سیاستهایشان دارند. هر دوی این کشورها میخواهند شاهد جهانی چندقطبی باشند، هم تهران و هم مسکو میخواهند ساختار اقتصادی فاسد بینالمللی را که تحت حاکمیت ایالات متحده شکل گرفته، کنار بزنند. فضای کافی برای آنکه آنها بتوانند نفت و گاز خود را به مشتریان اروپایی و آسیایی بفروشند و باید سیاستهای انرژی خود را نیز با هم هماهنگ کنند.»
وی در پایان گفت: «آنها پیش از این روند تعمیق روابط در حوزه انرژی، سرمایهگذاری و ارتباطات را آغاز کردهاند و از طریق جاده ابریشم جدید در حوزه اوراسیا در حال نزدیکتر شدن به یکدیگر هستند. در جهان سه قدرت اصلی مستقل وجود دارد؛ چین، روسیه و ایران. سران این کشورها میدانند که اگر میخواهند نظام بینالملل را تغییر دهند، باید هماهنگی تنگاتنگی با هم داشته باشند.»
«پپه اسکوبار» روزنامهنگار سرشناس برزیلی نیز نظری مشابه دارد و میگوید این عربستان است که تلاش میکند با استفاده از اهرم نفت، سیاستهای خود را در منطقه پیش ببرد.
آقای اسکوبار در مورد بیثباتی اخیر در بازار نفت، گفت: «آنچه در جریان است، تا حد زیادی بازی قدرت سعودیهاست که میخواهند این توهم را ایجاد کنند که میتوانند قیمت نفت را به دست بگیرند. هدف اصلی سعودیها فشار آوردن به روسیه برای پایان دادن به حمایت از دمشق و فشار به ایران است که در بودجه خود به قیمت بالای نفت نیاز دارد. به نظر من آمریکا در این بازی قدرت ایفای نقش نمیکند چراکه راهبرد سعودیها به صنعت نفت «شیل» آمریکا نیز لطمه میزند. حتی این میتواند فشار بر آمریکا باشد تا از توافق هستهای با ایران چشم بپوشد.»
وی در مورد دلایل تداوم کاهش قیمت نفت گفت: «علت کاهش قیمت نفت، تلاقی دو موضوع است؛ ازدیاد نفت خام در بازار و کاهش تقاضا در بازار آسیا، به خصوص چین که در پنج ماهه اخیر میزان واردات نفتی خود را 65درصد کاهش داده است. همچنین کاهش تقاضای ایالات متحده و اروپایی که با رکود اقتصادی دست و پنجه نرم میکند.»
آقای اسکوبار افزود: «البته بازار نفت همواره دچار بیثباتیهایی هست. منابع مختلف پیشبینی کردهاند که قیمت نفت در سه ماهه نخست سال 2015 بشکهای بین 70 تا 80 دلار باشد. اما اگر میزان تقاضای چین افزایش پیدا کند، سال آینده این رقم میتواند تغییر کند. علاوه بر این، بسیاری از تولیدکنندگان نفت به صورتی جدی با کاهش درآمد مواجه شدهاند؛ از جمله گروهی از کشورهای آفریقایی نظیر کنگو، لیبی، گابون و آنگولا و همچنین کشورهای عربی نظیر خود عربستان سعودی، عراق و عمان. بنابراین، سیاست سعودیها حتی در کوتاهمدت هم نمیتواند مداومت داشته باشد.»
در هفتههای اخیر اغلب کارشناسان بیان میکردند، تغییر ساختار اقتصادی و عدم وابستگی به نفت را بهترین راهکار برای کاهش اثرات منفی تغییر قیمت نفت دانستند. اسکوبار هم در این رابطه گفت: «روسیه که در حال حاضر به نفت بشکهای 100 دلار نیاز دارد، باید تلاش کند تا میزان وابستگی بودجه خود به نفت را کاهش دهد. اقتصاددانان ارشد روسیه که پوتین به نظرات آنها اهمیت میدهد، معتقدند که روسیه باید به طور کلی ساختار اقتصادی خود را بازسازی کند، به نحوی که به شرایط خارجی ناشی از سیستم مبتنی بر دلار آمریکا، وابسته نباشد. ایران هم میتواند با افزایش فروش گاز، به خصوص به مشتریان خارجی، به این وضعیت پاسخ متقابل بدهد. البته این امر در کوتاهمدت به روند و نتیجه مذاکرات هستهای بستگی دارد. »
زمانی که از آقای اسکوبار در رابطه با سیاست داخلی عربستان و دلایل صدور احکام سنگین برای منتقدین از جمله شیخ نمر باقر النمر، سوال کردیم، وی گفت: «آل سعود، با وجود موضعگیریهای رسمی، در عمل به دنبال مبارزه با شیعیان و در رأس آنها ایران است. یکی از دلایل اصلی این راهبرد کاهش قیمت نفت فشار به ایران و ایجاد حداکثر موانع در مسیر مذاکرات هستهای است.»
وی ادامه داد: «آل سعود نسبت به روند انتقال قدرت در این کشور که میتواند به جنگی داخلی در سطوح عالی این کشور منجر شود، به شدت نگران است. آنها میدانند که مردم استان شرقی این کشور ممکن است بار با خواسته کاهش تبعیض و دستکم مشارکت حداقلی در ساختار سیاسی، به پا خیزند. آنها همینطور به شدت نگران هستند که محافظان آمریکایی، آنها را ترک کرده و به آنان خیانت کنند.»
او در رابطه با این که کشورهای متأثر از کاهش قیمت نفت باید چه اقداماتی ترتیب دهند، گفت: «ایران و روسیه با واسطه اینکه هر دو تحت تحریم هستند، دلیل خوبی برای هماهنگ کردن سیاستهایشان دارند. هر دوی این کشورها میخواهند شاهد جهانی چندقطبی باشند، هم تهران و هم مسکو میخواهند ساختار اقتصادی فاسد بینالمللی را که تحت حاکمیت ایالات متحده شکل گرفته، کنار بزنند. فضای کافی برای آنکه آنها بتوانند نفت و گاز خود را به مشتریان اروپایی و آسیایی بفروشند و باید سیاستهای انرژی خود را نیز با هم هماهنگ کنند.»
وی در پایان گفت: «آنها پیش از این روند تعمیق روابط در حوزه انرژی، سرمایهگذاری و ارتباطات را آغاز کردهاند و از طریق جاده ابریشم جدید در حوزه اوراسیا در حال نزدیکتر شدن به یکدیگر هستند. در جهان سه قدرت اصلی مستقل وجود دارد؛ چین، روسیه و ایران. سران این کشورها میدانند که اگر میخواهند نظام بینالملل را تغییر دهند، باید هماهنگی تنگاتنگی با هم داشته باشند.»