مروری بر دهه 70 جشنواره فجر +تصاویر

صراط: دهه دوم جشنواره فیلم فجر نشان از ظهور کارگردانان جوان همچون ابراهیم حاتمی کیا و احمدرضا درویش بوده است که با ساخت فیلم هایی چون بوی پیراهن یوسف، کیمیا و مردی شبیه باران توانستند نگاه جدیدی را از نوع فیلم سازی خود در ژانر دفاع مقدس نشان دهند.

جشنواره یازدهم فیلم فجر تحویل جدیدی را در فیلم سازی رقم زد به طوری که فیلم های حادثه ای نیز به سینمای ایران ورود پیدا کردند و در بخش سینمای ایران فیلم "افعی" به کارگردانی حمیدرضا اعلامی یکه تاز فیلم های اکشن بود که با توجه به کپی از فیلم های خارجی "رمبو" با انتقادات بسیاری روبه رو شد اما برخلاف این فیلم، فیلم هایی چون "سارا"، "ردپای گرگ"، "یکبار برای همیشه"، "بانو" و "از کرخه تا راین" بودند که نظر منتقدان و همچنین داوران را جلب کردند و اما کیومرث پوراحمد نیز با قصه های خاطره انگیز مجید در قالب 3 ایپزود با عنوان فیلم شرم دل همه به خصوص هیأت داوران را به دست آورد. 

از نکات قابل توجه این دوره به فرامرز قریبیان اختصاص داشت زیرا با وجود اینکه جایزه بهترین بازیگر نقش اول را در فیلم "بندر مه آلود" کسب کرد اما بازی خوب او در فیلم "ردپای گرگ" نادیده گرفته شد.

اکبر عبدی نیز بازی درخشانی در فیلم "هنرپیشه" را از خود به نمایش گذاشت به طوری که بازی او تماشاگر را تا پایان فیلم همراه می کرد و یکی از کاندیداهای احتمالی سیمرغ بود که شاید با بی دقتی نگاه داوران این اتفاق افتاد و این سیمرغ یک برنده داشت و آن هم مهم فرامرز قریبیان بود و با وجود داوری خوب این دوره می توان این اتفاق را به حساب بی دقتی و خطای دید داوران گذاشت. 

این دوره از جشنواره نیز در بخش های خارجی بسیار ضعیف عمل کرد و به جز نمایش چند فیلم از کارگردان مطرح سینمای جهان در قسمت بین المللی جشنواره حرفی برای گفتن نداشت. 

با اهدای جایزه ویژه هیئت داوران به کیومرث پوراحمد برای فیلم "شرم" و "صبح روز بعد"، سیروس الوند با کارگردانی خوب خود در فیلم یک بار برای همیشه جایزه بهترین کارگردانی را تصاحب همچنین فیلم "از کرخه تا راین" به کارگردانی بی نظیر ابراهیم حاتمی کیا بهترین فیلم جشنواره دوره یازدهم انتخاب شد. 

داریوش مهرجویی در این دوره نیز به خاطر نگارش فیلم نامه ای چون "سارا" جایزه بهترین فیلم نامه را دریافت کرد. 

جایزه بهترین بازیکن نقش اول مرد و زن به فرامرز قریبیان در فیلم "بندر مه آلود" و فاطمه معتمد آریا در فیلم "یکبار برای همیشه" رسید و در کنار بازیگران نقش اول، جهانبخش سلطانی برای فیلم "شرم" و یاسمین ملک نصر نیز برای فیلم "سارا" جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را دریافت کردند و همچنین دیپلم افتخار این بخش را نیز پروین دخت یزدانیان در فیلم های "شرم" و "صبح روز بعد" و صادق صفایی در فیلم "کرخه تا راین" کسب کردند. 

بهترین موسیقی متن نیز با اهدای دیپلم افتخار به مجید انتظامی برای فیلم های "از کرخه تا راین" و راز خنجر به کیوان جهانشاهی برای فیلم "سایه های هجوم" رسید. 

رضا رضی برای فیلم "پرواز را به خاطر بسپار" به خاطر فعالیت حرفه ای خود موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمبرداری شد و جایزه بهترین تدوین را نیز به مهدی رجاییان در فیلم "ردپای گرگ" اهدا کردند. 

فیلم "برپای فرشتگان" دو جایزه بهترین صداگذاری و بهترین جلوه های ویژه را به ترتیب توسط محسن روشن و رضا رستگار دریافت کرد. 

جهانگیر میرشکاری و ساسان باقرپور به خاطر صدابرداری خوب در فیلم "هنرپیشه" جایزه بهترین صدابرداری را دریافت کردند و مسعود ولدبیگی نیز برای بهترین چهره پردازی در فیلم "از کرخه تا راین" به جایزه جشنواره دوره یازدهم رسید. 

هیأت داوران یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شامل سید مرتضی آوینی، عزت الله انتظامی، عزیز الله حمیدنژاد، سید مهدی شجاعی و اسفندیار شهیدی بودند که داوری آثار بخش اصلی را نیز برعهده داشتند.

دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر دوره ای سوت و كور و بی حاشیه بود و جشنواره ای خنثی از این نظر كه بزرگان سینما در آن حضور نداشتند و مسیر برای حضور فیلم های كم مایه و بی محتوا هموار شد، رقم خورد. 

زمانی كه در یك  دوره فیلم سازان بزرگ و حرفه ای حضور نداشته باشند به طور حتم  انتظاری از تولید فیلم های خوب نباید داشت و تمام آثار حضور یافته را باید تنها برای پربار كردن جشنواره دانست و اینكه در طول اكران سال بعد نیز امیدی به فیلم ها نداشته باشیم. 

شاید روال هر دوره جشنواره این طور باشد كه فیلم ساز به دلیل حضور در دوره قبل احساس نیاز دوباره حضور و ساخت فیلم را نداشته باشد و این خیلی بد است كه كارگردان نسبت به جشنواره و فیلم ساختن برای آن بی انگیزه شده باشد. 

جشنواره دوازدهم با تمام بی رمقی اش، دو فیلم تحسین شده "جنگ نفت كش" و "حماسه مجنون" را داشت، اما فیلمی شایسته‌ی عنوان بهترین ها را نداشت و این برای سینمای آن دوران بد به منظر می‌رسید و نباید چنین اتفاقی رخ می داد. 

شاید محمد بزرگ نیا در این دوره قابل تقدیر باشد اما نمی‌توان او را با بزرگانی چون كیمیایی، مهرجویی و علی حاتمی مقایسه كرد اما جشنواره دوازدهم با تمام بی حاشیه بودنش برگزار شد. 

در این دوره هیچ فیلمی نتوانست جایزه بهترین فیلم را دریافت كند و تنها با اهدای دیپلم افتخار به فیلم "آخرین شناسایی" به كارگردانی علی شاه حاتمی و جایزه ویژه هیات داوران به دو فیلم "حماسه مجنون" به كارگردانی جمال شورجه و "تیك تاك" به كارگردانی محمد علی طالبی به این بخش خاتمه دادند. 

محمد بزرگ نیا به خاطر كارگردانی قابل تحسین در فیلم "جنگ نفت كش ها" جایزه بهترین كارگردانی را دریافت كرد و هوشنگ مرادی كرمانی و محمد علی طالبی به طور مشترك موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمنامه شدند و تنها از مهدی فخیم زاده به خاطر نگارش فیلم همسر تقدیر شد. 

عزت الله انتظامی در فیلم "روز فرشته" و فاطمه معتمدآریا در فیلم "همسر" جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن را  دریافت كردند و پروین دخت یزدانیان به عنوان بازیگر برتر در فیلم "نان و شعر" دیپلم افتخار را گرفت. 

با تقدیر از مهدی فخیم زاده در فیلم "تاواریش" جایزه بهترین بازیگر نقش مكمل به جعفر دهقان در فیلم "حماسه مجنون" و نیكو خردمند در فیلم های "بازیچه" و "زینت" رسید. 

فیلم "چشم شیطان" در دوازدهمین دوره جشنواره جایزه بهترین تدوین توسط حسین زندباف و بهترین فیلمبرداری توسط حسن پویا را دریافت كرد. 

با اهدای دیپلم افتخار به پل هرتل برای فیلم "خاكستر سبز" ،‌ناصر چشم آذر موفق به دریافت جایزه بهترین موسیقی برای فیلم های بلندی های صفر و چشم شیطان شد. 

عبدالله اسكندری و مهران روحانی به عنوان بهترین چهره پرداز و ملك جهان خزاعی به عنوان بهترین طراح صحنه برای فیلم بلندی های صفر معرفی شدند. 

بهترین صداگذاری توسط بهروز شهامت در فیلم حماسه مجنون بهترین صدابرداری را توسط بهمن حیدری برای فیلم "همسر" معرفی كردند. 

در این دوره با انتخاب امیر اسماعیلی به عنوان بازیگر خردسال در فیلم "پایان كودكی"، جایزه بهترین جلوه های ویژه به محسن روزبهانی برای فیلم سجاده آتش رسید. 

سید مهدی شجاعی ، جواد شمقدری،‌عباس كیارستمی،‌مجید مجیدی و فریدون ناصری جزء هیات داوران دوره دوازدهم فیلم فجر بودند كه با دبیری محمد بهشتی همراه بود.

دوره سیزدهم همزمان با نمایش آثار قابل ملاحظه ای همانند "پری”، "روز واقعه”، "کیمیا” و "روسری آبی” توانست کمی برای خود آبرو کسب کند، در این بین احمدرضا درویش با پرداخت خوب صحنه های جنگی فیلمش را بە عنوان کارگردانی مسلط مطرح کرد و ایرج قادری نیز بعد از ۱۰ سال ممنوع الکاربودن با فیلم "می‌خواهم زنده بمانم” دوباره بە سینما و جشنواره فیلم برگشت و با وجود اینکه این فیلم با توجه بە تقدیر از سوی تماشاگران و منتقدان مسیر را برای او هموار کرد اما خود او نتوانست این موفقیت را تکرار کند.

جشنواره سیزدهم با توجه بە حضور داریوش مهرجویی و احمدرضا درویش نسبت بە سال قبل بهتر بود اما اشکالاتی را هم داشت ایراداتی که نمی‌توان از آن گذر کرد.

این دوره بە لحاظ موضوعی بیشتر بە مضمون های دینی و دفاع مقدس سوق پیدا کرده بود و فیلم های ملودرام کمتر بە چشم می خورد اما با این وجود فیلم های دفاع مقدس و دینی نیز ترکیبی از ملودرام های سوزناک را در بر می گرفتند.

"کیمیا" و "حمله بە اچ ۳" جزء فیلم ها دفاع مقدس بودند که بە لحاظ برخورداری از موضوع دفاع مقدس مورد توجه قرار گرفتند.

جشنواره فیلم فجر در این دوره فیلمی دینی بە نام "روز واقعه” داشت که مضمون آن جزء موضوعات دینی بود و با توجه بە دربرگیری مضمون عاشورا و امام حسین (ع) همیشه ماندگار مانده است و بە جهت معیارهای اسلامی مخاطب را جذب خود کرد اما متاسفانه سینمای ایران هیچ گاه نتوانست نمونه ای مانند آن را بسازد و تنها روز واقعه بود که در ذهن ها جا گرفت و فراموش نشد.

دوره سیزدهم پربار نبود و آثار شاخص بسیار اندک و در حد یک یا دو فیلم بود که بتوان آن ها را در خور سینمای ایران دانست.

سینمای ایران در دهه ۷۰ امیدوار بە تولیدات آثار خوب و ماندگار بود اما هر سال نسبت بە قبل بد و بدتر می شد که این اتفاق تاسف بار بود.

فیلم "روز واقعه” بە کارگردانی شهرام اسدی بە دلیل برخورداری از حماسه عاشورا و یادآوری آن دوران توانست بە عنوان بهترین فیلم این دوره انتخاب شود و با اهدای جایزه ویژه هیات داوران بە فیلم "کیمیا” بە کارگردانی احمدرضا درویش دیپلم افتخار نیز بە فیلم "اچ ۳″ بە کارگردانی شهریار بحرانی تعلق گرفت و باز هم این دوره داریوش مهرجویی بە خاطر فیلم "پری” بە عنوان بهترین کارگردانی برگزیده شود و جایزه بهترین فیلم نامه را با اهدای دیپلم افتخار بە احمدرضا درویش برای فیلم "کیمیا” بە رخشان بنی اعتماد برای فیلم "روسری آبی” اهدا کردند.

خسرو شکیبایی با بازی درخشان خود در فیلم "کیمیا” جایزه بهترین بازیگر نقش اول را دریافت کرد و مینا لاکانی نیز بە جایزه بهترین بازیگر زن در فیلم "دیدار” رسید و در کنار همه این ها احمدرضا داوود نژاد بە خاطر بازی در فیلم "خلع سلاح” دیپلم افتخار را تصاحب کرد.

علی مصفا در فیلم "پری” و گلاب آدینه در فیلم "روسری آبی” بە عنوان بهترین بازیگران نقش مکمل انتخاب شدند.

علیرضا زرین دست بە خاطر فیلمبرداری خوب خود در فیلم "پری” و همچنین حسین زندباف بە خاطر تدوین "حمله بە اچ ۳″ بە عنوان بهترین های جشنواره معرفی شدند.

فیلم "روز واقعه” در جشنواره دوره سیزدهم توانست جایزه بهترین موسیقی متن را توسط مجید انتظامی و بهترین طراح صحنه و لباس را از سوی مجید میرفخرایی دریافت کند.

همچنین فیلم "کیمیا” با دریافت دو جایزه بهترین صدابرداری توسط بەروز معاونیان و اصغر شاهوردی و بهترین جلوه های ویژه توسط محمدرضا شرف الدین توانست بر افتخارات خود بیفزاید و ولی الله خاکدان برای فیلم "کاکادو” دیپلم افتخار دریافت کرد.

و در آخر هم جایزه بهترین صداگذاری بە خاطر فیلم ساز و ساز بە بەروز شهامت رسید.

سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر با تغییر دبیری آن بعد از ۱۰ دوره از سید محمد بهشتی بە مهدی فریدزاده معاون وقت سینمایی سال ۱۳۷۳ برگزار شد و محمد رجبی، ابراهیم حاتمی کیا، خسرو سینایی، جواد شمقدری و ابراهیم فروزش داوری آثار را برعهده داشتند.

در بخش مسابقه سینمای ایران در جشنواره چهاردهم به جز  فیلم "لیلی با من است" كه با منظری كمدی به موضوع دفاع مقدس و رعایت خطوط قرمز، نگاه ها را به خود معطوف كرد، سایر فیلم ها حرفی برای گفتن نداشتند.

"ضیافت" مسعود كیمیایی كه شروع جوانگرایی سازنده اش بود، برخلاف آغاز كوبنده اش، پایانی ضعیف و نچسب داشت.

كیومرث پوراحمد نیز فیلمی موزیكالی به نام "خواهران غریب" را ساخته بود اما با سایر فیلم هایش فاصله ها داشت. همچنین فیلم های بوی "بوی پیراهن یوسف" و "برج مینو" هم نتوانسند برای ابراهیم حاتمی كیا موفقیت فیلم "از كرخه تا راین" و به خصوص فیلم "خاكستر سبز" را رقم بزنند. 

اما سیف الله داد با فیلم "بازمانده" و مرحوم رسول ملاقلی پور با دو فیلم "نجات یافتگان" و "سفر به چزابه" به كیفیت جشنواره رونق بخشیدند كه در پی آن نیز جایزه ویژه داوران به فیلم بازمانده اهدا شد. 

جشنواره دوره چهاردهم با وجود كثرت فیلم ها و حضور كارگردانان بزرگ نیز درخشان نبود و تفاوت چندانی با سال های گذشته نداشت. 

این دوره فیلم هایی چون "لیلی با من است"، "بازمانده" و "خواهران غریب" را داشت و بزرگان سینما حضور داشتند اما پررونق نبود. 

جشنواره چهاردهم نیز با بی تفاوتی هایش و بی رونقی اش هم سپری شد. 

مجید مجیدی كارگردان موفق سینمای ایران در جشنواره چهاردهم برای فیلم "پدر" جایزه بهترین كارگردانی را دریافت كرد و جایزه ویژه هیات داوران به فیلم "بازمانده" به كارگردانی سیف الله داد و دیپلم افتخار به "جایزه سرخ" به كارگردانی جمال شورجه اهدا شد. 

كیومرث پوراحمد در فیلمنامه "خواهران غریب "با كارگردانی دقیق خود جایزه بهترین كارگردانی را دریافت كرد. 

با اهدای دیپلم افتخار به پرویز پرستویی در فیلم "لیلی با من است" و افسانه بایگان در فیلم "خواهران غریب" جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن به محمد كاسبی برای فیلم "پدر" و فاطمه گودرزی برای فیلم "غزال" رسید. 

فیلم "گبه" توانست در جشنواره چهاردهم جایزه بهترین فیلمبرداری توسط محمود كلاری، بهترین موسیقی توسط حسین علیزاده و بهترین صداگذاری و میكس توسط عباس رستگارپور و بهروز شهامت را تصاحب كند. 

حسین یاری در فیلم "آخرین مرحله" و پریوش نظریه در فیلم "پدر" موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگران نقش مكمل شدند. 

جلال معیریان برای فیلم "غزال" و جمشید آهنگرانی برای فیلم "خواهران غریب" به ترتیب جایزه بهترین چهره پردازی و طراح صحنه را دریافت كردند. 

همچنین نظام الدین كیایی با دریافت جایزه بهترین صدابرداری برای فیلم "نون و گلدون" آخرین جایزه را از آن خود كرد. 

چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر با حضور 41 فیلم در بخش مسابقه به دبیری عزت الله انتظامی معاون سینمایی آن زمان برگزار شد هیات داوران این دوره را مسعود جعفری جوزانی، محمد رجبی، خسرو سینایی جواد شمقدری و نادر طالب زاده تشكیل می‌دادند.

بخش عمده جشنواره پانزدهم را آثار موسوم به فیلم های جشنواره ای تصرف كردند كه پرچمدار آن ها فیلم خوب "بچه های آسمان" مجید مجیدی بود كه حتی به فهرست پنج نامزد اسكار بهترین فیلم خارجی نیز ورود و در این دوره جایزه بهترین فیلم را تصاحب كرد. 

در سینمای ایران احمدرضا درویش با فیلم "سرزمین خورشید" سعی داشت تا موفقیت "كیمیا" را تكرار كند كه چندان موفق نشد.

داریوش مهرجویی نیز با فیلم "لیلا" یكی از بهترین ملودرام های تاریخ سینمای ایران را از روی داستان معمولی ساخت و به نمایش درآورد با استقبال بی نظیر تماشاگران روبرو شد. 

نكته دیگر این دوره عرض اندام سینمای حادثه ای و كم مایه در كنار فیلم های جشنواره ای بود كه البته به دلیل بی اعتنایی به ‌آن ها، در سال های آینده به افول نزدیك تر شد. 

جشنواره پانزدهم فیلم فجر دوره ای بود كه فیلم های جشنواره ای قصد غلبه بر آثار حادثه ای را داشتند و با توجه به آثار نمایش دهنده در این دوره سرانجام سبب افول این گونه فیلم ها شد. 

فیلم "بچه های آسمان" به كارگردانی مجید مجیدی در میان سایر فیلم های بخش مسابقه پیروز میدان بود و جایزه ویژه هیات داوران به فیلم "سرزمین خورشید" به كارگردانی احمدرضا درویش رسید. 

مجید مجیدی در این دوره موفق به كسب دو جایزه بهترین كارگردانی و فیلم نامه شد. 

با اهدای دیپلم افتخار به احمد نجفی در فیلم "هتل كارتون" و "توفان شن" و همچنین لیلا حاتمی در فیلم "لیلا" جایزه بهترین بازیگر نقش اول را ابوالفضل پورعرب در فیلم "مردی شبیه باران" و گلچهره سجادیه در فیلم "سرزمین خورشید" دریافت كردند. 

فیلم "سرزمین خورشید" با دریافت جوایز متعدد توسط محمم آلادپوش، بابك بیات، امیر ثباتی، جهانگیر میرشكاری، محسن روزبهانی به ترتیب در زمینه فیلمبرداری، موسیقی طراح صحنه،‌ صدابرداری و جلوه های ویژه بیشترین آمار را به خود اختصاص داد. 

فیلم "بچه های آسمان" نیز در زمینه تدوین جایزه بهترین ها را از طریق حسن حسندوست و دیپلم افتخار بهترین چهره پردازی را كسب كرد. 

جایزه بهترین بازیگر نقش مكمل نیز سهم امین تارخ در فیلم "ماه و خورشید" و جمیله شیخی در فیلم "لیلا" بود و عذرا اسماعیلی در فیلم "نامزدی"، موفق به دریافت دیپلم افتخار شد. 

همچنین جایزه بهترین چهره پردازی و بهترین صداگذاری را به ترتیب جلال معیریان در فیلم "توفان شن" و مسعود بهنام و بهمن اردلان در فیلم "براده های خورشید" تصاحب كردند. 

جهانگیر الماسی، محمد رجبی، نادر طالب زاده،‌ابراهیم فروزش و رسول ملاقلی پور 29 فیلم بلند را در دوره پانزدهم داوری كردند و فیلم های ماندگاری را به عنوان برگزیده معرفی كردند.

جشنواره دوره شانزدهم با توجه به تغییر و تحولات جدید دوباره متولد شد و با تغییرات کادر فرهنگی و سینمایی کشور با افزوده شدن بخش رقابتی بین الملل اولین گام را برداشت و آن را از رنگ و بوی بومی خارج کرد. 

تحول دیگر حذف شرط نمایش اجباری فیلم ها در جشنواره برای کسب اجازه جهت اکران سال بعد بود و به همین منظور صاحبان فیلم ها برای نمایش آثارشان در جشنواره صاحب اختیار شدند. 

از نکات قابل توجه و متفاوت این دوره اضافه شدن بخشی به عنوان فیلم برگزیده جشنواره از نگاه تماشاگران بود که علاوه بر انتخاب هیات داوران مردم نیز می‌توانستند فیلم مورد علاقه خود را مشخص کنند. 

جشنواره شانزدهم با این تغییر و تحولات همچون نوزادی بود که تازه متولد شده و برای رشد مسیر دشواری را باید طی می کرد مسیری که فراز و نشیب های بسیاری را برای پیشرفت سینما در مقابل خود می دید و سینما نیز برای از این مسیر راه طولانی را باید گذر می کرد. 

ابراهیم حاتمی کیا با کارگردانی خوب خود در "آژانس شیشه ای" توانست جایزه بهترین کارگردانی فیلم نامه و فیلم را از آن خود کند و با اهدای دیپلم افتخار بهترین فیلم به "درخت جان" به کارگردانی فرهاد مهران فر، جایزه ویژه هیات داوران به فیلم بانوی اردیبهشت به کارگردانی رخشان بنی اعتماد رسید. 

با اهدای دیپلم افتخار به امیر پایور برای بازی در فیلم "ابر و آفتاب" جایزه بهترین بازیگر نقش اول به پرویز پرستویی در "آژانس شیشه ای" و انیس شکوری در فیلم "درخت جان" تعلق گرفت همچنین رضا کیانیان و بیتا بادران جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را در فیلم "آژانس شیشه ای" و حبیب رضایی دیپلم افتخار این بخش را دریافت کرد. 

هایده صفی یاری جایزه بهترین تدوین و مجید انتظامی جایزه بهترین موسیقی در فیلم "آژانس شیشه ای" را تصاحب کردند و در فیلم "تولد یک پروانه" محمد داوودی و محمدرضا دلپاک به عنوان بهترین فیلمبردا و صداگذار شناخته شدند. 

عبدالله اسکندری به عنوان بهترین چهره پردازی در فیلم "ساحره"، امیر ثباتی به عنوان بهترین طراح صحنه در فیلم "بانوی اردیبهشت"،‌ عباس رستگارپور به عنوان بهترین صدابردار در فیلم "درخت جان" و سعید حاجی میری به عنوان بهترین جلوه های ویژه در فیلم "اسکادران عشق" معرفی شدند. 

دبیری دوره شانزدهم فیلم فجر به زنده یاد سیف الله داد معاون سینمایی وزارت ارشاد رسید و عزت الله انتظامی، کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، فرشته طائرپور و مجید مجیدی داوری آثار را به عهده داشتند و برای اولین بار بزرگداشت شخصیت های ایرانی به بخش های جشنواره اضافه شد و در این دوره از عزت الله انتظامی به عنوان بازیگر برای تمام فصول و ابراهیم حاتمی کیا برای روایت سبز تقدیر شد.

دورده هفدهم زمینه ای برای حضور فیلم های اجتماعی سینمایی و عبور از خط قرمزها بود به طوری که شاهد فیلم هایی چون "قرمز" به کارگردانی فریدون جیرانی و "دو زن" ساخته تهمینه میلانی بودیم فیلم هایی که به طور ‌آشکار مشکلات  اجتماعی و خانوادگی را با گذر از خط قرمزهای سینمایی بیان می کند اما قضیه آن جا جالب می شود که در زمان اکران نیز با استقبال خوبی روبرو شد. 

بعد از این دو فیلم "مصائب شیرین" نیز با مطرح کردن ازدواج موقت و روابط میان نوجوانان و جوانان، جریان به اصطلاح تابوشکن را قوت بخشید. 

فیلم "رنگ خدا" به کارگردانی مجید مجیدی نیز یکی از فیلم های مطرح جشنواره دوره هفدهم بود و فیلمی شاعرانه و عرفانی به شمار می آمد، همچنین فیلم هنری و نه چندان تماشاگرپسند "روبان قرمز" ساخته ابراهیم حاتمی کیا و "هیوا" به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی پور نیز از دیگر آثار مطرح این دوره بودند که توانستند جوایز متعددی را در بخش بین الملل و سینمای ایران دریافت کنند. 

در جشنواره هفدهم بیشترین افراد اهالی سینما مورد تقدیر قرار گرفتند چهره هایی چون خسرو شکیبایی، هارون یشایایی، مرتضی شایسته، مارس کارنه، روبر برسون و برتران تاورنیه از کسانی بودند که برای آنها بزرگداشت گرفته شد. 

محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی زوج هنری بودند که به طور مشترک در فیلم "قرمز" سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول را دریافت کردند و همچنین "هیوا" تنها فیلمی بود که جایزه بهترین فیلم نامه و کارگردانی را از آن خود كرد. 

اگر بخواهیم از ویژگی شاخص این دوره بگوییم شاید بزرگداشت کثیری از اهالی سینما و ساخت فیلم های اجتماعی و خانوادگی به صورت پرداخت آشکار و شفاف را بتوان نام برد که دوره هفدهم را با دیگر دوره ها متمایز میکند. 

احمدرضا درویش،‌ یدالله صمدی، کیانوش عیاری، فرهاد مهرانفر، و داود میرباقری از هیات داوران این دوره بودند.

بعد از انتخاب فیلم "مصائب شیرین" به کارگردانی علیرضا داودنژاد برای جایزه ویژه هیات داوران و "رنگ خدا" به کارگردانی مجید مجیدی به عنوان فیلم برگزیده تماشاگران شد که در جشنواره های خارجی از آن با نام اسکار یاد می کنند بهترین فیلم و کارگردانی این دوره به فیلم "هیوا" به کارگردانی رسول ملاقلی پور رسید. 

همچنین با تقدیر از مجید مجیدی به خاطر کارگردانی فیلم "رنگ خدا" و دیپلم افتخار به حمید جبلی برای فیلم نامه "پسر مریم" جایزه بهترین فیلم نامه را تهمینه میلانی در فیلم "دو زن" دریافت کرد. 

جایزه بهترین بازیگرنقش اول به محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی به خاطر بازی در فیلم "قرمز" رسید و با تقدیر از نیکی کریمی به خاطر بازی در فیلم "دو زن" دیپلم افتخار این بخش به صورت مشترک به جمشید هاشم پور در فیلم "هیوا" و  محسن رضایی در فیلم "رنگ خدا" اهدا شد و همچنین جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل به حسین محجوب در فیلم "رنگ خدا" و احترام السادات حبیبان در فیلم "مصائب شیرین" تعلق گرفت و تنها از فردوس کاویانی در فیلم "جنگجوی پیروز" و کمند امیر سلیمانی در فیلم "قرمز" تقدیر به عمل آمد. 

فیلم "هیوا" در این دوره جشنواره موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمبرداری توسط بهرام بدخشانی، بهترین طراح صحنه توسط بهناز نازی و علی فداکار و بهترین صدابرداری توسط بهمن اردلان شد. 

همچنین فیلم "زشت و زیبا" در دو بخش موسیقی و چهره پردازی توسط حسین علیزاده و مسعود ولدبیگی به عنوان بهترین ها معرفی شدند. 

هایده صفی یاری در فیلم "روبان قرمز" به عنوان تدوین گر، محمدرضا دلپاک به عنوان صداگذاری در فیلم رنگ خدا و محمدرضا شرف الدین به عنوان بهترین جلوه های ویژه در فیلم پرواز خاموش جزء بهترین ها شدند.

اوج بحران های سیاسی در سال 78 عواقب آن به جشنواره هجدهم و فیلم هایش سرایت کرد و بیشتر فیلم ها به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم به این مسائل پرداختند.

"اعتراض" به کارگردانی مسعود کیمیایی و "متولد ماه مهر" ساخته احمدرضا درویش از جمله فیلم هایی بودند که بدون هیچ واسطه ای و بی پروا مسائل آن دوران را به تصویر کشیدند.

اما فیلم هایی چون "بوی کافور عطر یاس" به کارگردانی بهمن فرمان آرا، "بلوغ" ساخته مسعود جعفری جوزانی و "مرد بارانی" به کارگردانی ابوالحسن داوودی جزد دسته ای بودند که به صورت کنایه و شعارهای سطحی بحران های سیاسی را بیان می کردند. 

بهمن فرمان آرا بعد از بیست سال دوری از وطن با فیلم "بوی کافور، عطر یاس" توانست بازگشت شکوهمندی به سینمای ایران داشته باشد و سیمرغ بلورین فیلم و کارگردانی را دریافت کند. 

فیلم تراژیک و تلخ "عروس آتش" دیگر فیلم جشنواره دوره هجدهم بود که حمید فرخ نژاد با حضورش در این فیلم به عنوان اولین بازی خود آتیه درخشانی را برای خود رقم زد. 

هجدهمین جشنواره بین المللی فیلم فجر با برپایی بزرگداشت عباس کیارستمی و محمود کلاری آغاز شد و با داوری شهرام اسدی، محمد بزرگ نیا، امین تارخ، کمال تبریزی، نعمت حقیقی ادامه پیدا کرد. 

همچنین در این دوره خبری از فیلم های اول و دوم و همچنین بخش مهمان نبود و تنها 19 فیلم در بخش اصلی به نمایش گذاشته شد. 

بهمن فرمان آرا توانست جایزه دو بخش بهترین کارگردانی و فیلم را برای "بوی کافور، عطر یاس" دریافت کند و فیلم "بلوغ" به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی انتخاب هیات داوران و فیلم های "عروس آتش" به کارگردانی خسرو سینایی و فیلم "متولد ماه مهر" به کارگردانی احمدرضا درویش فیلم برگزیده تماشاگران بودند. 

حمید فرخ نژاد و خسرو سینمایی برای فیلم "عروس آتش" جایزه بهترین فیلم نامه را دریافت کردند و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی نیز به سید رضا میرکریمی برای فیلم کودک و سرباز رسید. 

با اهدای دیپلم افتخار به حسین یاری برای فیلم "بلوغ "جایزه بهترین بازیگر نقش اول به فرامرز قربیان برای فیلم "مرد بارانی" و میترا حجار برای فیلم "متولد ماه مهر" تعلق گرفت، همچنین حمید فرخ نژاد در فیلم "عروس آتش" و رویا نونهالی در فیلم "بوی کافور، عطر یاس" به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل انتخاب شدند و دیپلم افتخار این بخش به سلیمه رنگزن در فیلم "عروس آتش" اهدا شد. 

فیلم "بوی کافور، عطر یاس" در بخش های فیلمبرداری، موسیقی، طراح صحنه و چهره پردازی توسط محمود کلاری، احمد پژمان، ژیلا مهرجویی و مهرداد شکرآبی موفق به دریافت جایزه شد و به فیلم های "بلوغ"، "اعتراض"، "متولد ماه مهر" نیز در بخش های تدوین، صداگذاری و صدابرداری به عنوان بهترین ها جایزه اهدا کردند.

جشنواره دوره نوزدهم با رقابت 23 فیلم و برپایی بزرگداشت رخشان بنی اعتماد، داریوش ارجمند و حسن حسن‌دوست و هم چنین حضور بهرام بیضایی پس از سال ها آغاز شد.

مجتبی راعی، جواد طوسی، فرامرز قربیا ، مرحوم رسول ملا قلی پور، تورج منصوری، سید ضیاء هاشمی و محمد رضا هنرمند جزء هیئت داوران این دوره بودند.

"محمد مهدی عسگر پور" دبیری دوره بیستم جشنواره فیلم فجر را بر عهده گرفت و در کنار او جمشید ارجمند، بابک بیات، پرویز پرستویی، کیومرث پور احمد، نعمت حقیقی و مجید مجیدی و هارون یشایایی داوری 24 فیلم ایرانی و 21 اثر بین الملل را پذیرفتند.

 

در این دوره هفت بزرگداشت به عنوان" طراحان صحنه دورتر از آب" برای امیر ثباتی، ملک جهان خراعی، ایرج رامین فر، محسن شاه ابراهیم، حسن فارسی، عبدالحمید قدیریان و مجید میر فخرایی و همچنین 3 بزرگداشت دیگر با عنوان " آیینه های روبرو" برای کیانوش عیاری، گلچهره سجادیه و پرویز پرستویی برگزار شد.

جشنواره نوزدهم دوره ای بود که سیاست ها به صورت تماشاگر پسند در فیلم ها مطرح می شد، به طوری که فیلم هایی چون " پارتی" به کارگردانی سامان مقدم و " نیمه پنهان" ساخته تهمینه میلانی به نوعی سیاست های شعاری را بیان کردند. بخشی دیگر از جشنواره را نیز فیلم های جوان پسند از جمله " آبی" به کارگردانی حمید لبخنده و " دختری به نام تندر"به کارگردانی حمید رضا آشتیانی پور پر کرده بودند البته این دو فیلم را باید در زمره فیلم های ضعیف این دوره دانست.

 

فیلم های عشق و عاشقی سراغ مجیدی هم آمد و دراین میان بهرام بیضایی بود که با فیلم " سگ کشی" سر و صدای زیادی را بلند کرد و توانست نظر تماشاگران را با طرح مسائل اجتماعی و سیاسی به خود  جلب کند.

رضا میر کریمی نیز از آن دست کارگردانانی بود که با فیلم " زیر نور ماه" و موضوع زندگی یک طلبه نگاه منتقدان را به خود جلب کرد.

مهجور مانده این دوره همایون اسعدیان برای فیلم " آخر بازی" بود که تنها دیپلم افتخار بهترین کارگردانی را کسب کرد اما  کارگردان، فیلم خود را قابل قبول می دانست.

از حاشیه های این دوره جشنواره می توان به اختلاف ابراهیم حاتمی کیا و تهیه کننده فیلم " موج مرده" اشاره کرد که در جلسه ی مطبوعاتی حاتمی کیا نگاتیوهای بریده شده را به دلیل اعتراض به سانسورهای فیلم توسط تهیه کننده به معرض نمایش گذاشت و از کج فهمی ها و یکسونگری ها گله کرد.

برگزیدگان نوزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر 1379: " باران " به کارگردانی مجید مجیدی به عنوان بهترین فیلم و کارگردانی شناخته شد همچنین بهرام بیضایی نیز جایزه بهترین فیلم نامه " سگ کشی" را دریافت کرد، حسین عابدینی برای فیلم " باران" و ثریا قاسمی برای فیلم "مارال" جایزه بهترین بازیگر نقش اول و داریوش ارجمند برای فیلم " سگ کشی" و ماهایا پطروسیان برای فیلم " هفت پرده" جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را دریافت کردند.

فیلم " سگ کشی" در 2 بخش فیلمبرداری و طراح صحنه توسط اصغر رفیعی جم و ایرج رامین فر موفق به کسب جایزه شد و همچنین فیلم "باران" در 3 بخش موسیقی توسط احمد پژمان، صداگذاری حمید رضا دلپاک و صدابرداری توسط یداله نجفی جز بهترین ها جایزه بهترین تدوین به محمد رضا مویینی برای فیلم " پارتی"، بهترین طراحی دکور به عبدالحمید قدیریان برای فیلم " مریم مقدس" و بهترین چهره پردازی به عبداله اسکندری برای فیلم " مسافر ری" تعلق گرفت.

جشنواره دوره بیستم با گذشت دو دهه از آغاز خود همچنان با آزادی های نسبی حرکت می کرد و همین امر موجب بازگشت بزرگانی چون ناصر تقوایی با فیلم "کاغذ بی خط" به سینما شد و با اینکه با استقبال تماشاگران روبرو نشد اما نظر منتقدان نسبت به این فیلم مساعد بود. 

مرحوم رسول ملاقلی پور نیز فیلم "قارچ سمی" را با فضای همیشگی خودش با پرداخت به زندگی آدم های جنگ در شرایط اجتماعی، به جشنواره آورد. 

همچنین داریوش مهرجویی نیز با فراموش کردن سبک کارگردانی خود، از مدل جدیدی در فیلم "بمانی" بهره برد اما توفیق چندانی نداشت و اگر همان سبک همیشگی خود را استفاده می کرد این اتفاق برایش رخ نمی داد. 

رسول صدرعاملی نیز با ساخت فیلم "من ترانه 15 سال دارم" همچنان موضوعات اجتماعی مورد علاقه خود را ادامه داد و پدیده جدیدی در بازیگری به نام ترانه علیدوستی را به سینما معرفی کرد. 

بهمن فرمان آرا نیز با  این وجود جایزه بهترین فیلم را دریافت کرد که موضوع اجتماعی تلخ و گزنده اش در فیلم "خانه ای روی آب" مورد انتقاد بسیاری از منتقدان و تماشاگران قرار گرفت.

جشنواره بیستم به لحاظ برخورداری از موضوعات اجتماعی حال و هوای خاصی داشت و اکثر فیلم ها سعی داشتند به نحوی از شرایط اجتماعی و سیاسی گله کنند حال به چه صورت شفاف و یا غیر مستقیم، اما نکته قابل توجه این است که دوره بیستم مرزها برای بیان حرف های سیاسی باز بود و فیلم سازان این گونه مسائل را به صورت تماشاگر پسند مطرح کردند. 

"خانه ای روی آب" به کارگردانی بهمن فرمان آرا به عنوان بهترین فیلم جشنواره شناخته شد و هیات داوران رسول صدرعاملی را نیز به عنوان بهترین کارگردان برای فیلم "من ترانه 15 سال دارم" انتخاب کردند؛ همچنین برای بهترین فیلم نامه نیز کامبوزیا پرتوی و رسول صدرعاملی برای فیلم "من ترانه 15 سال دارم" موفق به کسب جایزه شدند. 

رضا کیانیان برای فیلم "خانه ای روی آب" و ترانه علیدوستی برای فیلم "من ترانه 15 سال دارم" به عنوان بهترین بازیگر نقش اول و عزت الله انتظامی و بهناز جعفری برای فیلم "خانه ای روی آب" به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل معرفی شدند. 

فیلم "قارچ سمی" در بخش های تدوین، موسیقی و جلوه های ویژه به ترتیب توسط بهرام دهقانی، ناصر چشم  آذر و محمدرضا شرف الدین توانستند جایزه بهترین ها را دریافت کنند. 

محمد آلادپوش به عنوان فیلمبردار فیلم "ایستگاه متروک" ،‌ژیلا مهرجویی در طراحی صحنه فیلم "خانه ای روی آب"، علی عابدینی در چهره پردازی فیلم "من ترانه 15 سال دارم"، محمدرضا دلپاک در صداگذاری فیلم "سفر به فردا" و یدالله نجفی و ناصر شکوهی نیا به عنوان صدابرداری در فیلم "امتحان" موفق به کسب جایزه شدند.