گروه مطالبه صراط - رهبر معظم انقلاب در 23 خرداد سال 85 گفتند: در زمینه‌ی انعکاس آن معارف ارزشىِ اسلامی - که من معتقدم در سینمای ما نشان زیادی از آنها وجود ندارد.
ایشان همچنین در 12 تیر سال 89 بر ضرورت رعایت خطوط قرمز اخلاقی در فیلم ها تاکید کرده و افزودند: واقعاً خط قرمزهائى هست که باید رعایت شود. یک جاهائى عبور از برخى از خطوط قرمز اخلاقى - منظورم خطوط قرمز سیاسى هم خیلى نیست؛ عمدتاً انسان نگران اخلاق و دین و این چیزهاست - در بعضى از فیلمها و سریالها لزومى ندارد. انسان نگاه میکند، مى‌بیند این سریالِ خوش‌ساخت و خوش‌مضمون اگر این زائده را نداشته باشد، هیچ زیانى به این سریال نمیرساند؛ از این قبیل هم ما داریم. بعضى از ارتباطات عشقى دختر و پسر که توى فیلمها منعکس میشود، بد است، بدآموز است. اینکه شما نوع برخورد یک زن و مرد را، یک عشق غلط را - این عشقهاى مثلث و مربع را - توى فیلم بیاورید، این مضر است؛ این را کاریش نمیشود کرد. کارى کنیم که اینها توى فیلمها نیاید.
رهبر معظم انقلاب در تاریخ 23 خرداد سال 85 خطاب به هنرمدان تاکید کردند: خوب، شما مى‌توانید سازنده‌ى اخلاق باشید؛ عکسش هم ممکن است. شما مى‌توانید در نسل جوان این کشور صبر، امید، شوق، انگیزش، سلامت، نجابت و همه‌ى چیزهایى که یک جامعه‌ى پیشرفته نیاز دارد، القاء مى‌شود هم به جاى امید، نومیدى القاء کرد؛ مى‌شود به جاى شوق، رکود القاء کرد. «انتقاد» که دوستان ذکر مى‌کنند و به تعبیر این دوستمان مى‌گویند انتقادگرى «نق نقو» تلقى نشود؛ نه، انتقاد، نق‌نق نیست؛ انتقاد - معناى لغوى انتقاد را نمى‌خواهیم بگوییم - یعنى همان عیب‌جویى. منظور از انتقادى که ممکن است نق‌نقو بودن از آن تلقى شود؛ یعنى عیب‌جویى کردن. دو نوع عیب‌جویى ممکن است؛ الان من و شما روبه‌روى هم نشسته‌ایم، خیلى آزادانه مى‌توانیم از هم عیب‌جویى کنیم؛ شما هم از من عیب‌جویى کنید، من هم از شما عیب‌جویى کنم. منتها این عیب‌جویى دو نوع است؛ یک وقت عیب‌جویى جنبه‌ى تحقیر، اهانت، طرف را به خاک سیاه نشاندن، از طرف انتقام گرفتن و چهره‌ى او را در نظر دیگران زشت کردن است و این کار در هیچ عرف نجیبانه‌اى - نمى‌گویم اسلامى - ممدوح نیست. یک وقت هم نه، هدف از انتقاد، دلسوزى است، تکمیل است، برطرف کردن عیب است و آیینه‌وار نمودن عیب شخص یا نظام یا مدیر یا مردم به خود آنهاست و این ممدوح است. ممکن است این هم به نظر شنونده تلخ باشد؛ اما این تلخى، تلخى گوارایى است. این هیچ ایرادى ندارد. حالا من ادعا مى‌کنم از نظر دستگاه هم ایرادى ندارد؛ اگر شما در این تردیدى دارید، من به شما صادقانه مى‌گویم، لااقل از نظر شخص من، هیچ ایرادى ندارد. ببینید! این هدف و این جهت گیرى در کیفیت کار معلوم مى‌شود؛ یعنى اینکه ما توقع داشته باشیم یک جورى انتقاد کنیم که آن جهتگیرىِ اول در آن وجود داشته باشد، اما مردم یا مخاطبین خیال کنند که ما داریم دلسوزى مى‌کنیم، این هم نمى‌شود. همین‌طور که چند نفر از دوستان گفتید، مخاطبین ما هوشمندند و مى‌فهمند. این معلوم مى‌شود. بعضى از فیلمها انتقادى است، انتقاد آنها براى من - که الان هر تلنگرى به این نظام مثل مشت به من است؛ یعنى من احساسم نسبت به نظام این است که هر گوشه‌ى نظام را شما یک تلنگر بزنید، مثل اینکه یک مشت به من زده‌اید - ممکن است رنج‌آور باشد؛ اما از نفس انتقاد مطلقاً رنج نمى‌برم و خوشم مى‌آید، و من احساسم این است که این، روحیه‌ى مجموعه‌ى دستگاه است؛ حالا گیرم بعضى کم یا زیاد. بنابراین انتقاد ایرادى ندارد که بعضى از دوستان مطرح کردید؛ آن چیزى که مهم است، این است که احساس مسئولیت بشود.
برای پیگیری مطالبات رهبری در زمینه سینما به سراغ محمد خزاعی رفتیم. محمد خزاعی از چهره‌های آشنا درعرصه فرهنگ و هنر است که علاوه بر تهیه کنندگی در سینما در حوزه‌های مدیریتی هم نامی شناخته‌شده است. دبیری دوره‌های پیشین جشنواره مقاومت، دبیری سی‌امین جشنواره فیلم فجر و عضویت در کمیسیون هنر و معماری شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله مسئولیت‌های نام‌برده است.
در ادامه متن گپ و گفت خبرنگار گروه مطالبه صراط با وی را می خوانید؛
صراط: به عنوان اولین سوال نظرتان را درباره فضای فیلم های سینمای ایران بفرمایید.
خزاعی: متاسفانه هم اکنون جو غالب بر سینمای ایران فضای سیاه نمایی است باید در کنار همه ی نقدهایی که سینماگر مطرح می کند دقت کند که به فضای شادابی و امید مردم لطمه نزند، دشمنان ایران در تلاش هستند تا مردم را ناامید کنند برخی از سینماگران به طور خواسته یا ناخواسته در مسیر سناریوهای دشمنان قرار می گیرند، باید مسیر فیلم های تولید شده مدیریت شود تا این فضا در سینما بیش از پیش گسترده نشود، زیرا که کشورهای خاورمیانه و فارسی زبان سینمای ایران را به یک سینمای ارزشی می شناسند و نباید بگذاریم این دید تغییر کند، هم اکنون سینمای ایران مختص بیان دغدغه های یک قشر خاص در شمال تهران شده است ودغدغه های مردم دیگر جاهای کشور در این سینما جایی ندارد، آیا خیانت زن شوهردار و یا خیانت پدر به دختر دغدغه اصلی مردم کشور است؟
صراط: اما روزنامه انگلیسی "گاردین" (guardian) در گزارشی با تیتر "فستیوال فجر در تسخیر خودرو، موادمخدر و تجردگرایی" فیلم‌های امسال جشنواره را مورد بررسی قرار داد و نوشت: «طلاق، سقط جنین، خیانت، تجمل‌گرایی اصلیترین تمهای جشنواره فیلم فجر امسال بودند و میتوان گفت فیلم‌های امسال از ضعیفترین تولیدات چند سال اخیر به حساب میآیند.» که این گزارش گفته های شما پیرامون دید ارزشی جهان به سینمای ایران را نقض می کند...
خزاعی: منظور بنده این دوره نبود دوره های قبل را عرض کردم.
صراط: در زمان دبیری شما هم فیلم های از این قبیل اکران شد اگر مخالف این رویه بودید چرا خروجی جشنواره سی ام خروجی در طراز انقلاب اسلامی نبود و فیلم هایی همچون برف روی کاج ها، بغض، خوابم میاد و... اکران شد؟
خزاعی: بنده دو ماه مانده به آغاز جشنواره سی ام، دبیر جشنواره فجر شدم تمام کارها توسط ارشاد انجام شده بود و هرچند برایند مجموعه نظرات این بود که فیلم هایی با مضمون خیانت را اکران نکنیم اما وزارت ارشاد مسئولیت اکران فیلم ها را برعهده گرفت و اکران یا عدم اکران فیلم ها مسئولیتش در اختیار دبیر جشنواره نبود.
صراط: بالاخره شما می توانستید به عنوان یک فرد معتقد به اصول جلوی اکران برخی فیلم های با مضمون خیانت بایستید؟
خزاعی: خیلی از فیلم ها بودند در جشنواره فجر اکران نشدند اما بعد از جشنواره در سینماها اکران شدند باید در جریان تولید مانع ساخت این چنین فیلم هایی شد و سیستم نظارتی ما باید سیستم دقیق تری باشد و با مدیریت سلایق ذائقه های مختلف را در نظر بگیریم، در هر حال به فرض مانع اکران فیلم در جشنواره فجر می شدیم اگر بعد از جشنواره اکران می شدند چه تفاوتی میکرد؟
صراط: تفاوتش در این بود که در جشنواره سی ام شاهد اکران لیست بلند بالا از فیلم های با مضمون خیانت و... نبودیم.
خزاعی: در فیلم هایی که با مضمون خیانت در جشنواره سی ام اکران شد خیلی محترمانه تر از فیلم های امسال به این موضوع پرداخته شده بود شما در کدام فیلم خیانت یک پدر به دخترش را دیدید؟ به عنوان مثال مضمون فیلم خانه دختر با مضامین فیلم های جشنواره سی ام قابل مقایسه نیست خانه دختر نباید ساخته می شد بعد از دیدن این فیلم ساعتها ناراحت بودم که چرا باید اینچنین فیلمی تولید شود.
صراط: فرمایش حضرت آقا ساخت فیلم امیدبخش بود اما در دوره شما هم از این سیاه نمایی ها صورت گرفت.
خزاعی: یک ماه قبل از جشنواره سی ام خانه سینما تعطیل شد تعطیلی خانه سینما موجب شد تا تبلیغات سویی از جانب دشمنان صورت بگیرد که با توجه به این تعطیلی جشنواره فجر را سینماگران تحریم می کنند ما برای برگرداندن ارامش به سینما مجبور بودیم که از حضور همه در جشنواره استفاده کنیم، در نهایت هم نتیجه خوبی از این کار گرفتیم و یک فیلم با مضمون دفاع مقدس فیلم برگزیده جشنواره شد.
صراط: این سیاه نمایی ها و تسویه حساب های شخصی فیلم ها تنها مختص به زمان اکران فیلم ها نیست و به اختتامیه این جششنواره هم می رسد نظر شما در این باره چیست؟
خزاعی: چند سالیست که مد شده برخی از افراد در مراسمات ملی مسائل شخصیشان را مطرح می کنند استفاده از مراسم های ملی برای بیان متلک های سیاسی درست نیست، جشنواره فیلم فجر نه جشنواره مد و لباس که برخی حرمت آن را نگه نمی دارند است و با ظاهر نامناسب در این جشنواره حضور پیدا می کنند و نه محل تسویه حساب های شخصی.
صراط: این سیاه نمایی ها از کجا نشات می گیرد؟
خزاعی: خیلی ها معتقدند که از نظر روانشناختی تولید یک اثر ریشه در درونیات فرد دارد با دیدن اثر یک هنرمند می توان به نوع زندگی یک هنرمند پی برد، به عنوان مثال وقتی کارگردانی فیلمی اروتیک می سازد دغدغه اش این موضوع است چون اگر اعتقاد و دغدغه ش مسئله دیگری بود این اثر را تولید نمی کرد.
صراط: این سینما به چه میزان سبک زندگی اسلامی را ترویج می کند؟
خزاعی: 80 درصد فیلم های سینمای ایران سبک زندگی غربی را ترویج می کنند، در سینمای ایران رد پایی از سبک زندگی ایرانی اسلامی دیده نمی شود در غرب وقتی قرار است در آینده با مشکلی از جمله کاهش جمعیت مواجه شوند از 4 سال قبل فیلم هایی در این زمینه می سازند و در این فیلم ها خانواده های پر جمعیت را با نشاط نشان می دهند اما در سینمای ایران اینگونه عمل نمی شود در هیچ کشوری فضای سینما بر خلاف فضای کشور نیست نباید خوراک مسموم فرهنگی به مردم بدهیم. مسمومیت فرهنگی قابل درمان نیست.
رهبر معظم انقلاب در تاریخ 23 خرداد سال 85 خطاب به هنرمدان تاکید کردند: خوب، شما مى‌توانید سازنده‌ى اخلاق باشید؛ عکسش هم ممکن است. شما مى‌توانید در نسل جوان این کشور صبر، امید، شوق، انگیزش، سلامت، نجابت و همه‌ى چیزهایى که یک جامعه‌ى پیشرفته نیاز دارد، القاء مى‌شود هم به جاى امید، نومیدى القاء کرد؛ مى‌شود به جاى شوق، رکود القاء کرد. «انتقاد» که دوستان ذکر مى‌کنند و به تعبیر این دوستمان مى‌گویند انتقادگرى «نق نقو» تلقى نشود؛ نه، انتقاد، نق‌نق نیست؛ انتقاد - معناى لغوى انتقاد را نمى‌خواهیم بگوییم - یعنى همان عیب‌جویى. منظور از انتقادى که ممکن است نق‌نقو بودن از آن تلقى شود؛ یعنى عیب‌جویى کردن. دو نوع عیب‌جویى ممکن است؛ الان من و شما روبه‌روى هم نشسته‌ایم، خیلى آزادانه مى‌توانیم از هم عیب‌جویى کنیم؛ شما هم از من عیب‌جویى کنید، من هم از شما عیب‌جویى کنم. منتها این عیب‌جویى دو نوع است؛ یک وقت عیب‌جویى جنبه‌ى تحقیر، اهانت، طرف را به خاک سیاه نشاندن، از طرف انتقام گرفتن و چهره‌ى او را در نظر دیگران زشت کردن است و این کار در هیچ عرف نجیبانه‌اى - نمى‌گویم اسلامى - ممدوح نیست. یک وقت هم نه، هدف از انتقاد، دلسوزى است، تکمیل است، برطرف کردن عیب است و آیینه‌وار نمودن عیب شخص یا نظام یا مدیر یا مردم به خود آنهاست و این ممدوح است. ممکن است این هم به نظر شنونده تلخ باشد؛ اما این تلخى، تلخى گوارایى است. این هیچ ایرادى ندارد. حالا من ادعا مى‌کنم از نظر دستگاه هم ایرادى ندارد؛ اگر شما در این تردیدى دارید، من به شما صادقانه مى‌گویم، لااقل از نظر شخص من، هیچ ایرادى ندارد. ببینید! این هدف و این جهت گیرى در کیفیت کار معلوم مى‌شود؛ یعنى اینکه ما توقع داشته باشیم یک جورى انتقاد کنیم که آن جهتگیرىِ اول در آن وجود داشته باشد، اما مردم یا مخاطبین خیال کنند که ما داریم دلسوزى مى‌کنیم، این هم نمى‌شود. همین‌طور که چند نفر از دوستان گفتید، مخاطبین ما هوشمندند و مى‌فهمند. این معلوم مى‌شود. بعضى از فیلمها انتقادى است، انتقاد آنها براى من - که الان هر تلنگرى به این نظام مثل مشت به من است؛ یعنى من احساسم نسبت به نظام این است که هر گوشه‌ى نظام را شما یک تلنگر بزنید، مثل اینکه یک مشت به من زده‌اید - ممکن است رنج‌آور باشد؛ اما از نفس انتقاد مطلقاً رنج نمى‌برم و خوشم مى‌آید، و من احساسم این است که این، روحیه‌ى مجموعه‌ى دستگاه است؛ حالا گیرم بعضى کم یا زیاد. بنابراین انتقاد ایرادى ندارد که بعضى از دوستان مطرح کردید؛ آن چیزى که مهم است، این است که احساس مسئولیت بشود.
در ادامه متن گپ و گفت خبرنگار گروه مطالبه صراط با وی را می خوانید؛
صراط: به عنوان اولین سوال نظرتان را درباره فضای فیلم های سینمای ایران بفرمایید.
خزاعی: متاسفانه هم اکنون جو غالب بر سینمای ایران فضای سیاه نمایی است باید در کنار همه ی نقدهایی که سینماگر مطرح می کند دقت کند که به فضای شادابی و امید مردم لطمه نزند، دشمنان ایران در تلاش هستند تا مردم را ناامید کنند برخی از سینماگران به طور خواسته یا ناخواسته در مسیر سناریوهای دشمنان قرار می گیرند، باید مسیر فیلم های تولید شده مدیریت شود تا این فضا در سینما بیش از پیش گسترده نشود، زیرا که کشورهای خاورمیانه و فارسی زبان سینمای ایران را به یک سینمای ارزشی می شناسند و نباید بگذاریم این دید تغییر کند، هم اکنون سینمای ایران مختص بیان دغدغه های یک قشر خاص در شمال تهران شده است ودغدغه های مردم دیگر جاهای کشور در این سینما جایی ندارد، آیا خیانت زن شوهردار و یا خیانت پدر به دختر دغدغه اصلی مردم کشور است؟
صراط: اما روزنامه انگلیسی "گاردین" (guardian) در گزارشی با تیتر "فستیوال فجر در تسخیر خودرو، موادمخدر و تجردگرایی" فیلم‌های امسال جشنواره را مورد بررسی قرار داد و نوشت: «طلاق، سقط جنین، خیانت، تجمل‌گرایی اصلیترین تمهای جشنواره فیلم فجر امسال بودند و میتوان گفت فیلم‌های امسال از ضعیفترین تولیدات چند سال اخیر به حساب میآیند.» که این گزارش گفته های شما پیرامون دید ارزشی جهان به سینمای ایران را نقض می کند...
خزاعی: منظور بنده این دوره نبود دوره های قبل را عرض کردم.
صراط: در زمان دبیری شما هم فیلم های از این قبیل اکران شد اگر مخالف این رویه بودید چرا خروجی جشنواره سی ام خروجی در طراز انقلاب اسلامی نبود و فیلم هایی همچون برف روی کاج ها، بغض، خوابم میاد و... اکران شد؟
خزاعی: بنده دو ماه مانده به آغاز جشنواره سی ام، دبیر جشنواره فجر شدم تمام کارها توسط ارشاد انجام شده بود و هرچند برایند مجموعه نظرات این بود که فیلم هایی با مضمون خیانت را اکران نکنیم اما وزارت ارشاد مسئولیت اکران فیلم ها را برعهده گرفت و اکران یا عدم اکران فیلم ها مسئولیتش در اختیار دبیر جشنواره نبود.
صراط: بالاخره شما می توانستید به عنوان یک فرد معتقد به اصول جلوی اکران برخی فیلم های با مضمون خیانت بایستید؟
خزاعی: خیلی از فیلم ها بودند در جشنواره فجر اکران نشدند اما بعد از جشنواره در سینماها اکران شدند باید در جریان تولید مانع ساخت این چنین فیلم هایی شد و سیستم نظارتی ما باید سیستم دقیق تری باشد و با مدیریت سلایق ذائقه های مختلف را در نظر بگیریم، در هر حال به فرض مانع اکران فیلم در جشنواره فجر می شدیم اگر بعد از جشنواره اکران می شدند چه تفاوتی میکرد؟
صراط: تفاوتش در این بود که در جشنواره سی ام شاهد اکران لیست بلند بالا از فیلم های با مضمون خیانت و... نبودیم.
خزاعی: در فیلم هایی که با مضمون خیانت در جشنواره سی ام اکران شد خیلی محترمانه تر از فیلم های امسال به این موضوع پرداخته شده بود شما در کدام فیلم خیانت یک پدر به دخترش را دیدید؟ به عنوان مثال مضمون فیلم خانه دختر با مضامین فیلم های جشنواره سی ام قابل مقایسه نیست خانه دختر نباید ساخته می شد بعد از دیدن این فیلم ساعتها ناراحت بودم که چرا باید اینچنین فیلمی تولید شود.
صراط: فرمایش حضرت آقا ساخت فیلم امیدبخش بود اما در دوره شما هم از این سیاه نمایی ها صورت گرفت.
خزاعی: یک ماه قبل از جشنواره سی ام خانه سینما تعطیل شد تعطیلی خانه سینما موجب شد تا تبلیغات سویی از جانب دشمنان صورت بگیرد که با توجه به این تعطیلی جشنواره فجر را سینماگران تحریم می کنند ما برای برگرداندن ارامش به سینما مجبور بودیم که از حضور همه در جشنواره استفاده کنیم، در نهایت هم نتیجه خوبی از این کار گرفتیم و یک فیلم با مضمون دفاع مقدس فیلم برگزیده جشنواره شد.
صراط: این سیاه نمایی ها و تسویه حساب های شخصی فیلم ها تنها مختص به زمان اکران فیلم ها نیست و به اختتامیه این جششنواره هم می رسد نظر شما در این باره چیست؟
خزاعی: چند سالیست که مد شده برخی از افراد در مراسمات ملی مسائل شخصیشان را مطرح می کنند استفاده از مراسم های ملی برای بیان متلک های سیاسی درست نیست، جشنواره فیلم فجر نه جشنواره مد و لباس که برخی حرمت آن را نگه نمی دارند است و با ظاهر نامناسب در این جشنواره حضور پیدا می کنند و نه محل تسویه حساب های شخصی.
صراط: این سیاه نمایی ها از کجا نشات می گیرد؟
خزاعی: خیلی ها معتقدند که از نظر روانشناختی تولید یک اثر ریشه در درونیات فرد دارد با دیدن اثر یک هنرمند می توان به نوع زندگی یک هنرمند پی برد، به عنوان مثال وقتی کارگردانی فیلمی اروتیک می سازد دغدغه اش این موضوع است چون اگر اعتقاد و دغدغه ش مسئله دیگری بود این اثر را تولید نمی کرد.
صراط: این سینما به چه میزان سبک زندگی اسلامی را ترویج می کند؟
خزاعی: 80 درصد فیلم های سینمای ایران سبک زندگی غربی را ترویج می کنند، در سینمای ایران رد پایی از سبک زندگی ایرانی اسلامی دیده نمی شود در غرب وقتی قرار است در آینده با مشکلی از جمله کاهش جمعیت مواجه شوند از 4 سال قبل فیلم هایی در این زمینه می سازند و در این فیلم ها خانواده های پر جمعیت را با نشاط نشان می دهند اما در سینمای ایران اینگونه عمل نمی شود در هیچ کشوری فضای سینما بر خلاف فضای کشور نیست نباید خوراک مسموم فرهنگی به مردم بدهیم. مسمومیت فرهنگی قابل درمان نیست.
