جراحی زیبایی که جرم محسوب می‌شود

دکتر سهیل مهدی‌پور دبیر علمی انجمن جراحی زانو و آرتروسکوپی توضیحات اجمالی در این باره عنوان می‌کند. 

با پیشرفت هر روزه علم، روش‌ها و تکنیک‌های جراحی جدیدی وارد حوزه پزشکی می‌شوند و این موضوع برای خیلی‌ها امیدبخش است. یکی از همین روش‌ها، جراحی افزایش قد است. خیلی از افراد قد کوتاه، جراحی را پایان کابوس کوتاهی‌ قدشان می‌دانند اما متاسفانه تصورشان از این جراحی درست نیست و فقط به جنبه زیبایی آن فکر می‌کنند. اما در حقیقت زیربنای عمل جراحی افزایش قد بر این اصل استوار است که اگر استخوان‌ شکسته شود و بین ۲ قطعه استخوان فاصله بیفتد، این فاصله با استخوان ‌سازی دو سر مجاور پُر شده و استخوان جدید ساخته می‌شود و در نتیجه طول استخوان افزایش می‌ یابد. 

برخی افراد صرفا برای افزایش قد دل به این جراحی می‌دهند و حاضرند دردهای غیرقابل تحمل آن را بپذیرند؟ 

اگر صرفا به دلیل زیبایی باشد یعنی فردی سالم باشد ولی می‌خواهد به خاطر کوتاه بودن قدش چنین جراحی را انجام دهد؛ جرم است. چرا که با توجه به عوارض احتمالی ناشی از جراحی افزایش قد که می‌تواند به فرد تحمیل شود، این قبیل جراحی‌ها پذیرفته شده نیست. 

در قانون هم این موضوع تعریف شده، افرادی که سلامت هستند نباید چنین جراحی را انجام دهند. چرا که این قدر عوارض دارد که فرد را با خطرات دیگری روبرو خواهد شد. 

آیا متقاضی صرفا با متقاعد کردن پزشک خود می‌تواند این جراحی را آزادانه انجام دهد یا نیاز به مجوز (مانعی برای انجام جراحی) دارد؟ 

هیچ مجوزی برای چنین جراحی آن هم برای زیبایی لازم نیست. چه برای بیمار و چه برای پزشک. در واقع همچون جراحی بینی به صورت آزادانه انجام می‌شود اما اگر انجام شود نه تنها از لحاظ علمی مجاز نیست بلکه از لحاظ پزشکی قانونی جرم هم محسوب می‌شود. 

در واقع فقط استخوان نیست که باید بلند شود. عروق و ماهیچه و اعصاب هم باید همراه با استخوان بلند‌تر شوند که امکان دارد این موارد نتوانند در بلند شدن خود را برسانند و عوارض دیگری ایجاد شود. برای مثال فرد فلج می‌شود. حال فکر کنید فردی که تا دیروز سالم بوده چنین عملی را انجام دهد و خود را دچار مشکلاتی که شاید او را تا اخر عمر درگیر کند. برخی هم ممکن است برای همیشه ویلچری شوند. 

برای همین از لحاظ علمی اجازه داده نمی‌شود که این جراحی انجام شود. اگر این جراحی انجام شود، در واقع به عنوان یک قصور برای پزشکی که این کار را انجام داده، محسوب می‌شود. 

انجام چنین عملی در کتب مرجع علمی نیز اشاره نشده البته در خصوص اینکه این جراحی اصلا انجام نشود هم اشاره نشده است. اما صورت مسئله ساده است؛ فردی که سالم باشد نباید با چنین جراحی دچار عارضه شود. اگر مشکلی برای مریض پیش آید، این پزشک است که محکوم می‌شود. حکم جنایی ندارد. فقط به عنوان قصور پزشکی مطرح می‌شود. 

این نوع عمل جراحی همچنان متداول است؟ 

یک گروهی طی مدتی چنین جراحی‌هایی را انجام می‌دادند اما اکنون مدتی است که خبری از آن‌ها و این گونه جراحی‌هایشان نیست. طی سال‌های گذشته چنین مواردی وجود داشت به طوری که با چند مورد از افرادی که با انجام جراحی افزایش قد دچار مشکل شده بوند، در رسانه‌ها مصاحبه و اطلاع رسانی شد و بعد مورد پیگیری قرار گرفت. از آن به بعد دیگر نه ما چنین جراحی‌هایی را می‌بینیم و نه در انجمن و کنگره حرفی از جراحی افزایش قد به خصوص جراحی که با هدف زیبایی باشد، زده می‌شود. چرا که گروه جراحان ارتوپد از‌‌‌‌ همان زمانی که این موضوع اطلاع رسانی شد؛ با مخالفت‌های خود جلوی انجام این نوع جراحی را گرفتند. 

جراحی افزایش قد بیشتر در کدام بیمارستان‌ها انجام می‌شود؟ 

بیشتر در بیمارستان‌های خصوصی و مراکز جراحی صورت می‌گیرد و اکنون هم تعداد این جراحی بسیار محدود است. البته اکثر پزشکان متخصص ارتوپدی با انجام این نوع عمل به منظور زیبائی موافق نیستند. برای اینکه مشکلاتی همچون عفونت و آسیب عضله و اعصاب در ناحیه مورد نظر‌گاه غیر قابل تحمل شده و ممکن است صدمات دائم ایجاد کند. در صورتی که در کسانی که واقعا نیازمند این عمل‌ها هستند و بیمار به حساب می‌آیند، این عوارض خیلی کمتر دیده می‌شود. 

کدام دسته از افراد تمایل بیشتری به جراحی افزایش قد دارند؟ 

بیشتر خانم‌ها علاقه به انجام این جراحی را دارند. متاسفانه برخی اوقات بیمار اصرار و پافشاری برای انجام چنین عملی را اما نمی‌دانند که عوارض‌هایی را در پی دارد که ممکن است جانشان را تهدید کند. هر چند که در این مواقع هم پزشک نباید تن به چنین کاری دهد چرا که در ‌‌‌‌نهایت این جرم و قصور برای پزشک عنوان می‌شود. 

عوارض این جراحی چیست؟ میان زنان و مردان متفاوت است؟ 

بیمار دچار جوش نخوردگی استخوان می‌شود. در واقع این جوش نخوردگی برای آن دسته‌ای که پاهای نامتوازن دارند، یک شانس محسوب می‌شود اما برای آن دسته از افرادی که صرفا برای زیبایی چنین کاری می‌کنند یگ عارضه خطرناک محسوب می‌شود. 

عفونت‌ که به عنوان بد‌ترین عوارض است. اعصاب و عروق دچار کشیدگی شود و نتواند آن عملکرد مناسب را داشته باشد. در بسیاری موارد، پارگی و کشش شدید ماهیچه‌‌ها و تاندون‌‌ها سبب می‌‌شود که نیاز به جراحی مجدد باشد و پس از همهٔ این مراحل، راه رفتن فرد مستلزم فیزیوتراپی و ورزش‌های خاصی است که قطعا در آن شرایط بسیار دردناک است. در برخی موارد هم باعث لخته شدن خون در شریان‌ها می‌شود. 

عوارض دیگر آن فلج شدن اندام شود که فرد حرکت‌های متداولی که پیش از این داشته را از دست می‌دهد. عوارض آن برای زن و مرد هیچ فرقی ندارد. 

برخی از تبلیغات ماهواره‌ای قرص‌هایی را برای افزایش قد تبلیغ می‌کنند...! در این باره چه توصیه‌ای دارید؟ 

این قرص‌ها کاملا تجاری است و اصلا اثری ندارد. رشد همه انسان‌ها در یک سن معینی پایان می‌یابد. در واقع صفحه رشد بعد از گذراندن سن بلوغ در دختر‌ها ۱۵ تا ۱۶ و پسر‌ها ۱۷ تا ۱۸ سالگی بسته می‌شود. به هیچ عنوان هم رشد نمی‌کند. در ‌‌‌‌نهایت تا ۱۹ و ۲۰ سالگی ادامه خواهد داشت. مگر آنکه کودکی در سن رشد دچار مشکلات هورمونی شود، مانند اختلال و کمبود در غدد رشد، غدد هیپوفیز و غدد تیروئید که می‌تواند رشد قد را دچار مشکل کند. البته با مراجعه به متخصصان غدد می‌توانند کمبود هورمونی را اصلاح کنند. نکته قابل توجه این است که فرد تا زمانی که صفحه رشد باز است، مشکل کمبود هورمون را برطرف کند تا رشد طولی‌اش متوقف نشود. دسته دیگر، کسانی هستند که قد کوتاه دارند، ولی از جنبه‌های دیگر طبیعی هستند که به لحاظ پزشکی قد کوتاه به حساب نمی‌آیند. 

اما اینکه در ماهواره و یا هر منبع دیگری از قرص‌هایی که افزایش قد آن هم در سن بزرگسالی را تبلیغ می‌کنند، درست نیست و صد در صد دروغ محض است. 

عواملی که غیر از جراحی و قرص بتواند در افزایش قد افراد تاثیر داشته باشد، چیست؟ 

در درجه اول زمینه ژنتیک است؛ ژنتیک هر فرد مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در بلندی یا کوتاهی هر فرد است، البته عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و تغذیه نیز موثر است؛ ولی به‌طور کلی ۹۰ درصد عامل ژنتیکی (۵۰ درصد ژن مادر و ۵۰ درصد ژن پدر) قد فرد را تعیین می‌کند. در برخی از کشور‌ها انتخاب‌های ژنتیکی انجام می‌شود. برای مثال زن و مرد قد بلند با هم ازدواج می‌کنند که در این صورت احتمال بلند شدن قد بچه بالا می‌رود. 

عامل دیگر تغذیه و ورزش است که نقش مهمی را ایفا می‌کند. البته ورزش دو بازخورد دارد، هم می‌تواند نقش مثبت داشته باشد و هم منفی چرا که برخی از ورزش‌ها بنا بر فشاری که بر روی افراد می‌آورند بر بلند شدن و یا کوتاه شدن قدشان تاثیر خواهند داشت. 

برای مثال ژیمناستیک و فوتبال که باعث بسته شدن صفحه رشد می‌شوند، ممکن است اختلال‌هایی را در سنین رشد ایجاد کنند. همچنین سوء تغذیه‌های شدید در رشد استخوان‌ها تاثیر بسزایی دارد. 

این‌که بعضی‌ها معتقدند با انجام بازی بسکتبال قدشان افزایش می‌یابد؛ در بیشتر موارد صحیح نیست و به‌طور دقیق نمی‌توان آن را تضمین کرد. همچنین برای افزایش میانگین قد در منحنی رشد جامعه باید عواملی مانند رژیم غذایی، تغذیه مناسب، ورزش و... طی دهه‌ها ادامه داشته باشد تا بتوانند تاثیر بگذارند. 

ارزش آدم‌ها بیشتر به عقلشان است تا زیبایی که شاید در موقعیت‌های اجتماعی آنچنان با اهمیت نیست. زیبایی که فرد را خانه نشین خواهد کرد و حتی ممکن است تا آخر عمر او را نیازمند ویلچر کند.