صراط: علی جنتی که به مناسبت هفته دولت در شبکه اول سیما در برنامه با عنوان نگاه یک حضور یافته بود، به تشریح عملکرد فعالیت دو ساله خود در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخت و گزارشی ارائه کرد. مشروح صحبتهای علی جنتی بدین شرح است.
* ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سعی کردیم فضا را برای نوشتن، گفتن، فیلمساختن و امور هنری دیگر باز کنیم. زیرا اعتقاد داریم در چنین فضایی است که فرهنگ رشد میکند.
* در گذشته تلاش میشد فرهنگ بومی را مسخ کنند اما انقلابی که شد تحول بنیادین در این جهت رخ داد و بازگشت خویشتن رقم زده شد و باعث شد ما بر فرهنگ ایرانی و اسلامی خود تکیه کنیم این یکی از سیاستهای دنبال شده ما طی دو سال اخیر است.
* پایه برنامه ششم بر مقاوم سازی فرهنگی است؛ وزارت ارشاد به عنوان یکی از دستگاههای حاکمیتی که مجوز ساخت فیلم مجوز انتشار کتاب، اجرای کنسرت و موسیقی و ... را صادر میکند. در این جهت تلاش بر این بوده که فضای فکری جامعه سالم باشد.
* در دولت یازدهم در مجموع نسبت به دورههای گذشته هماهنگیهای بسیاری را شاهد بودیم از سویی با سازمانها و نهاده و از سوی دیگر با مجموعههای فرهنگی ارتباط نزدیک داریم.
* در بحث خانواده احساس میکنیم با چالشهای جدی مواجه هستیم از این رو در جلسات شورای فرهنگی عمومی که هر دو هفته یکبار تشکیل میشود حدود 4 ماه است که به بحث تحکیم خانواده میپردازیم تا بیرغبتی به ازدواج و از رواج طلاقها جلوگیری کنیم یکی از معضلات امروز جامعه بحث ازدواج سفید است که باید آن را ازدواج سیاه نام نهاد چرا که غیر مشروع است.
* وزیر ارشاد انحطاط اخلاقی در بخشها را از دیگر معضلات برشمرد و گفت: وقتی سخن از منکر میزنیم تنها پوشش و لباس نامشروع یک زن منکر به ذهن متبادر میشود اما چطور در جامعه ما دروغگویی، نقض عهد و یا شکستن امانت گسترش مییابد و ... در سطح رسانهها حتی نخبههای ما که گرداننده رسانهها هستند در برخی رسانهها به راحتی اتهاماتی را وارد میکنند و اگر عداوتی با فردی دارند به راحتی در سایت خود دروغ گفته و اتهامات ناروا میزنند اما برای یک جامعه دینی که تاسیس شده تا فضایل اخلاقی را ترویج دهد این موضوعات جامعه را تهدید میکند.ژ
* نحوه نظارت ارشاد بر شبکههای اجتماعی؛ برای عدم نفوذ از دو بعد منفی و سلبی و بعد ایجابی میتوان وارد عمل شد که در بعد سلبی کمیته تعیین مصادیق مجرمانه بدین منظور تشکیل شده است که 13 عضو دارد و 6 وزیر در آن فعال هستند تا در فضای مجازی پایگاههای اطلاعرسانی که برای جامعه مضر هستند مقابلش را بگیرند و این امر مدام در حال رصد است.
* وزارت ارشاد مسئول محتوای فضای مجازی است ولی به لحاظ فنی وزارت ارتباطات مسئول است.
* راهاندازی شبکه ملی فرهنگ؛ این شبکه تلاش دارد تا اطلاعات فرهنگی مفید را بارگذاری کند و در کنار آن مراکز دیجیتال استانها و با گسترش اینترنت میتوانیم این شبکه را به روستاها ببریم. در این بخش بسیاری از لوحهای فشرده عرضه میشود و اطلاعات مفید و غذای سالم به مخاطب ارائه میشود.
* چرا جلسات شورای عالی فضای مجازی تشکیل نمیشود؟ جنتی در این باره گفت: مصوبات شورای عالی فضای مجازی هم داشتهایم اما تعداد جلسات این شورا زیاد نبوده است دلیل عمده آن نیز اشتغالات شخص آقای رئیس جمهور است و میتوان گفت در طول 22 ماهی که گذشته تا توافق اخیر در پرونده هستهای حاصل شود بسیاری از وقت ایشان برای هدایت این جریان صرف شد. علاوه بر این موضوع در ساختار نهاد ریاست جمهوری ریاست شوراهای بسیاری بر عهده رئیس جمهور است. طبیعتاً این ماجرا نیز فاصله میاندازد. در هر حال تصمیمات خوبی اخذ شده است که از جمله آن میتوان به برنامهریزی برای شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد.
* در مورد کل پیامکهایی که به شکل انبوه توزیع میشود نیاز به مجوز است که ارشاد آنها را رصد کرده و مجوز میدهد.
* عدهای اعتقاد دارند که چرا بر تولیدات فرهنگی نظارت نمیشود که جنتی در این باره گفت اعتقاد دارم باید اعمال مدیریت فرهنگی کنیم نباید جامعه را رها کرد چرا که در هیچ جای دنیا اینگونه نیست. مقام معظم رهبری همواره در جلسات مثالی را مطرح میکنند که در آمریکا هر کتابی اجازه انتشار ندارد مثلا کتابی که میخواسته راجع به لانه جاسوسی منتشر شود مجوز ندادهاند حالا ما که کشوری با مبانی دینی هستیم باید در امر مجوز دقت کنیم.
* نظارت همواره بر عهده متخصصین و شخصیتهای برجسته در بخشهای هنری انجام میشود مثلاً برای اکران یک فیلم در حوزه سینما ما دو شورا داریم، شورای صدور پروانه ساخت که فیلمنامه را بررسی میکند و شورای صدور پروانه نمایش که نظر میدهد که آیا فیلم نیاز به اصلاحات دارد یا نه در این بخشها سعی کردیم افراد متخصص و آشنا به مبانی دینی حضور داشته باشند.
* یکی از بخشهای دیگر که اعتقاد مراجع را گاهاً در پی داشته این بوده که چرا ارشاد اجازه نشر و تولید به برخی آثار را میدهند و اگر نظارت وجود دارد چرا شاهد برخی تخلفات هستیم که وزیر پاسخ داد بخشی از تولیدات مربوط به مواردی بوده که مجوز ساخت آنها در گذشته صادر شده بود و این دولت قطعاً نمیتواند مسئولیت این بخش که مجوز ساخت را نداده بر عهده بگیرد. شاید اگر مجوز آن در دوره ما میآمد اجازه نمیدادیم این فیلم ساخته شود. در این دوره گاهی مجوزهای ساخت داده شده است ولی در طول ساخت دیدیم با فیلمنامه متفاوت است یا نوع کار قابل قبول نیست و باید اصلاحات صورت گیرد. از این رو با مشورت و جلسات با تهیهکننده و کارگردان اصلاحات صورت میگیرد.
* سرانجام فیلم رستاخیز: رستاخیز یک فیلم ارزشی و دینی است که فیلمنامه آن توسط بسیاری علما و فضلا دیده و بررسی شده است و اشکالی هم ندیدهاند این اثر در مورد حماسه عاشورا است که ساخته شده ولی پس از انتقادات اصلاحات زیادی اعمال شده است. اما تنها یک موضوع باقی مانده و آن اینکه چهره غیر معصومین و نحوه نمایش دادن آن چرا که در بین علما در این زمینه اتفاق نظری وجود ندارد عدهای از مراجع معتقدند نشان دادن آن اشکالی ندارد اما نظر برخی فقها این است که اشکال دارد، ما هم نمیتوانیم نسبت به نظر مراجع بیتفاوت باشیم نظر آنها محترم است لذا پیشنهاد کردیم به کارگردان اثر تا بخشی از چهره حضرت ابوالفضل و حضرت علیاکبر (ع) با هاله نور پوشانده شود مشکلی هم وجود ندارد اگر این موضوع انجام شود فیلم مجوز اکران میگیرد.
* چرا نظارتها پیش از اکران حاصل نمیشود؟ جنتی گفت: اولاً این فیلم از سال 85، آغاز به ساخت شده است فیلمی نیست که ظرف یکی دو سال اخیر ساخته شده باشد و فیلمنامه آن در گذشته تائید شده است. اما اتفاق نظر در مورد به تصویر کشیدن چهره غیر معصومین وجود ندارد البته این موضوع در صدا و سیما هم با پخش سریال مختارنامه نمود داشت. صدا و سیما سریال مختارنامه را پخش کرد اما یک قسمت که در آن چهره حضرت ابوالفضل (ع) بود حذف شد اما چرا حذف صورت گرفت؟ فیلم رستاخیز از سوی دولت جمهوری اسلامی هیچ کمکی مالی برای ساخت دریافت نکرد ولی فیلم ساخته شد ولی در صدا و سیما تمام هزینههای فیلم مختار از سوی این سازمان پرداخت شد و اعمال نظارت خوبی هم میتوانست صورت گیرد. اما چرا هنگام ساخت توجهی نشد که چهره حضرت ابوالفضل (ع) نشان داده شود و باعث سانسور شد. به طریق اولی ما فیلمهایی را که در مراحل ساخت میتوانیم نظارت کنیم آثاری است که بخش یا تمام هزینهها را ما تأمین کرده باشیم.
* چرا مردم با سینما قهر هستند؟ وزیر ارشاد گفت: من تا سال 92، این موضوع را قبول دارم اما معتقدم سال 93، تحولی رخ داده و آمارها نشان میدهد تعداد کسانی که در سال 93، به سینما رفتهاند دو برابر سال 92 بوده است و بخش درآمدها نشان میدهد حدود 53 میلیارد فروش ویژه داشتیم که بیش از دو برابر سال قبل است.
* حدود 360 سالن سینما در طول این مدت دیجیتال شدند و بر خلاف دورههای گذشته که فیلم از روی نگاتیو کپی میشد امروزه دیجیتال شده است البته در مورد سالنهای سینما با نقطه مطلوب فاصله داریم چرا که سالنهای سینمای ما اندک هستند باید تشویق کرد و با بهره از تسهیلات بانکی به ساخت سالنها اقدام کنیم. ضمن اینکه پردیسهای سینمایی که با همکاری شهرداری ساخته شده مجموعه تجاری و فرهنگی هستند که در ازای ساخت سالن مجوز بدون عوارض تجاری به آنها داده میشود که باعث تشویق شده است در عین حال از مجموعه بانکهای خصوصی کمک میگیرم و با کانون بانکها جلسات متعدد برگزار شده تا مشارکت در ساخت سینما، فضاها و فیلمهای سینمایی داشته باشند و البته با افرادی که درحوزه بازار پول و سرمایه فعال هستند جلسات متعددی داشتهایم تا در این زمینه سرمایهگذاری کنند.
* چرا جشنواره فیلم فجر امسال به نام جشنواره ملی بینالمللی از هم جدا شده است و به نام جشنواره بینالمللی سینمای ایران نام گرفته است که جنتی گفت: بخش بینالمللی جشنواره فیلم فجر امسال جداگانه در اردیبهشت برگزار شد، برخلاف گذشته که مجموعه ملی و بینالمللی سینما در دهه فجر برگزار میشد این بار از هم جدا شد. عیبی که همواره متوجه آن بود این است که عملا فعالیتهای بینالمللی تحت تاثیر فیلمهای بومی ما قرار میگرفت، اما برای اینکه بتوانیم بازار جدید برای فروش فیلمهای خودمان ایجاد کنیم و فیلمهای خارجی فضای جدیدی برایشان باز شود بخش بینالمللی جدا شد. قرار بر این است که همواره بخش بینالمللی را جدا برگزار کنیم، ولی در بخش نامگذاری اعتقادم این است که کلمه فجر مقدس بوده و تنها به ایام دهه فجر (12 تا 22 بهمن)اطلاق نمیشود و تنها نباید برنامههای این دهه با نام فجر برگزار شود بنابر این جشنواره بینالمللی فجر برگزار میشود.
* چرا برخی فیلمسازان نگاهشان به جشنوارههای خارجی است؟ جنتی در این باره گفت: یک واقعیت این است که برخی فیلمسازان ما نگاهشان به بیرون و جشنوارههای بیرونی است تا فیلماشان را عرضه کنند و منطبق با آن سلایق فیلم میسازند اما کارهایی که ارشاد میتواند انجام دهد در بخش حمایتی است وزارت ارشاد از فیلمهای ارزشی که درباره مقاومت و یا دفاع مقدس است حمایت میکند البته از سوی دیگری در برخی از مسائل مبتلا به جامعه فیلمهایی که مروج سبک زندگی ایرانی اسلامی هستند نسبت به سایر فیلمهای ساخته شده تعدادشان کم است البته فیلمهای فاخری هم ساخته شده مثل محمد رسولالله یا رستاخیز یا فکر میکنم در این حد طی یکی دو سال اخیر فیلم فاخری ساخته نشده است اما تلاش این بوده و باید به تهیهکننده و کارگردان سفارش داده شود تا به این سمت حرکت کند.
* فیلم محمد (ص) فیلمی است که نه تنها در ایران بلکه در سطح جهان قابل عرضه است و مورد استقبال جهانی قرار میگیرد به عربی و انگلیسی دوبله و زیرنویس شده و امثال آن را باید وارد سرمایهگذاری کرد.
* برخی فیلمها و فیلمسازان نگاهی به خارج هم دارند تا از نظر فنی فیلمی بسازند که مورد علاقه جشنوارههای خارجی هم باشد اما اندک هستند افرادی که تنها برای خارج فیلم میسازند و به مخاطب داخل توجهی ندارند.
* اغلب انتقادهایی که از عملکرد شخص شما یعنی وزیر ارشاد میشود در مورد کم توجهی به جشنوارههای ارزشی و یا بعضا تعطیلی آنها است همانند جشنواره «9 دی» یا «از قربان تا غدیر» چرا اینگونه بوده است؟ که جنتی گفت: یک سری جشنوارهها از سوی خود وزارت ارشاد برگزار میشود که عمدتاً در دهه فجر است که بخش بینالملل آن به اردیبهشت ماه منتقل شده اما یک سری از جشنوارهها هستند که ارشاد مستقیما برگزار کننده آنها نیست ولی از آنها حمایت میکند در زمان ساخت مورد حمایت قرار گرفته است و ... اما گاهی در جشنوارهها دیده میشود که تعداد فیلمهای جشنواره به حد مطلوب نمیرسد تا جشنواره سالانه برگزار شود. گاهی تعداد فیلمهای به حدی اندک بود که نمیتوانستند جشنوارهای را کلید بزنند ولی فیلمهای ارزشی مورد حمایت وزارت ارشاد همواره بوده است.
* چرا برخی آثار عرضه شده تناسب چندانی با ارزشهای انقلاب ندارد؟ وزیر ارشاد در مورد فیلمها در سال اول دولت تدبیر و امید باید گفت که یکسری فیلمها در گذشته ساخته شده بود که سیاسی یا اخلاقی مشکل داشتند و اجازه نیافتد در جشنواره مشارکت داده شوند اما برخی از آن آثار در جشنواره مشارکت داده شد ولی در اکران مشکل دارند و اجازه اکران به آنها داده نمیشود. اما بیشترین جوایزی که سال گذشته اهدا شد به فیلمهای ارزشی چون «شیار 143» و «چ »بود ضمن اینکه صرف آمدن یک فیلم و عرضه آن در جشنواره فجر به معنای حمایت از آن نیست.
* مشکلات مالی گریبانگیر تئاتر است واقعیت این است که برخلاف سینما ما در حوزه تئاتر از نظر نیروی انسانی ظرفیت بالایی داریم حتی در شهرهای کوچک عناصر خوبی هستند که سرمایه اجتماعی قابل توجیهی دارند که بسیار ارزشمند است از سوی دیگر باید بگویم در بین مجموعه هنرها تئاتر مظلومترین هنر است از این جهت که ما از نظر فضاهایی که برای هنرهای نمایشی داریم در این زمینه فقیر هستیم ملاحظه کنید که در پایتخت چند سالن تئاتر داریم.
اخیراً پردیسهای شهرداری ایجاد شده که به بهرهداری میرسند از سوی دیگر ما نیز تئاتر شهر را توسعه و بازسازی میکنیم که بخشی از آن تمام شده و یک سالن آن به اتمام رسیده و به زودی استفاده میشود و باقی آن در حال تعمیر است؛ در شهرستانها اما ما از این حیث خیلی فقیر هستیم لذا از ابتدای امسال اعلام کردیم باید سال 94 را سال تئاتر نامگذاری کنیم تلاش داریم اعتبارات بسیار و فضای گسترده به آن اختصاص دهیم. 150 مجتمع فرهنگی و هنری داریم که سالنهای آن قابل تبدیل به سالن سینما و قابل استفاده در تئاتر است ما تلاش داریم که تئاتر از استضعاف خارج شود چرا که هنرمندان تئاتر ارزشمند هستند و دائم معترض هستند و اعتراضشان نیز به جاست.
* حوزه کتاب: تألیفها باید درچارچوب قانون باشد، قانون خط قرمز ماست، منکر این نیستیم که در بین مجموعه کتابهای مجوز داده شده ممکن است مواردی از زیر دست ناظرین خارج شده باشد حتی در کتابهایی که در نمایشگاه کتاب عرضه میشود هر ساله مواجهیم افراد صاحب نظر در مورد برخی کتابها تذکر میدهند حتی موارد متعددی بود که کتابها را از نمایشگاه جمع کردیم و احساس کردیم این کتابها مناسب نیستند.
این موارد نادر و کم است در نمایشگاه امسال حدود 460 هزار عنوان کتاب عرضه شد که 160 هزار عنوان آن خارجی و 300 هزار عنوان داخلی بود. در مجموع کتابهای عرضه شده فکر نمیکنم بیش از 50 عنوان نامناسب بوده است که جمعآوری شد ولی نسبت به سال گذشته که 72 هزار عنوان اجازه نشر یافت ممکن است مواردی باشد که از دست ممیزان ما در رفته باشد.
* بعضی کتابها در کشور به شکل قاچاق چاپ میشوند مثلاً سال 90 کتابی در آمریکا به فارسی چاپ شد و 12 روز بعد فردی در ایران آن را به من داد و گفت کتاب در ایران منتشر شده این آثار اغلب به ایمیل یک ناشر ارسال میشود دانلود میشود و صد نسخه از آن منتشر میشود و به شکل قاچاق نیز فروخته میشود اما محلهایی که در این راستا کشف شود متخلف بوده و با آنها برخورد میشود اما برخی کتابها از خارج مثلاً باکو یا افغانستان چاپ و وارد کشور میشود که تعداد این دسته آثار نیز زیاد نیستند. واقعیتی است که مرزهای ما به گونهای هستند که نمیتوان این موارد را کنترل کرد البته در گذشته در آغاز تشکیل دولت ستاد صیانت و حمایت از تولیدات ارشاد آغاز به کار کرد هم در حوزه فیلمهای سینمایی، نمایش خانگی، کتاب و موسیقی اما در حال حاضر موارد تفکیک شده و با توجه به حوزه تخصصی هر بخش نظارتها صورت میگیرد. اخیراً گزارش امهای چند میلیون نسخه DVD قاچاق از سوی نیروی انتظامی اعلام شد اما اتحادیههایی چون اتحادیه ناشران تهران و مسئولین با کمک ارشاد در حوزه کتاب نظارت میکنند. اما در عین حال نمیتوانیم بگوییم مسئله قاچاق را به صفر رساندهایم.
* آقای جنتی یکی از موضوعات در زمان پذیرش مسئولیت از سوی شما که مطرح شد موضوع ممیزی پس از انتشار بود. این موضوع چه شد؟ جنتی گفت: در حال حاضر نظارت پیش از چاپ و پس از چاپ صورت میگیرد. در طول دولت یازدهم تغییری در ممیزی حاصل نشد در ابتدای مسئولیتم اعتقادم این بود که قانون درباره نشر داریم پس برای ایجاد تسهیلات بیشتر و برای اینکه ناشران در اخذ مجوز در صفهای طولانی نمانند به جای اینکه قبل از چاپ ممیزی کنیم ناشران ممیزی کنند و با توجه به معیارهای تألیف و ترجمه که در اختیار ناشران قرار دارد موارد را مطابقت داده و خودشان بررسی کنند.بحث اولیه این بود تا بعد از اینکه کتاب چاپ شد ارشاد ممیزی و کتاب را بررسی کند تا اگر در آن زمان هم کتاب سازگار با موازین نبود اصلاحات صورت گیرد اما ناشران زیر بار نرفتند و گفتند ارشاد میخواهد سانسور را از وزارتخانه به ما منتقل کند. لذا ما هم روند گذشته را ادامه دادیم.
* کتاب از طریق سیستم الکترونیک به ارشاد میآید و یا پرینت کاغذی آن در اختیار ما قرار میگیرد. از سوی دیگر فرآیند بررسی و پاسخ به آن هم کوتاه است. در حوزههای مختلف زمان اعطای مجوز را کاهش دادهایم از 15 روز تا دو ماه در نهایت مجوز یک موسسه فرهنگی به متقاضی اعطا میشود.
* در بخش مطبوعات وزارت ارشاد چه عملکرد داشته است: حدود 6 هزار و 800 نشریه در کشور داریم که مجوز دارند اما همه آنها منظم منتشر نمیشوند نزدیک دو هزار از این تعداد نشریاتی هستند که به طور منظم منتشر نمیشوند برخی مشکلات مالی دارند و برخی نیروی انسانی ندارند.اما یکی از ابزارها یارانه مطبوعات است اتفاقاً مدعی هستم در طول سه دهه پس از انقلاب کاری که طی دو سال اخیر صورت گرفته در هیچ دورهای نبوده است. ما به کمک اصحاب رسانه و مطبوعات آمدیم ضوابطی برای پرداخت یارانه به شکل محتوایی و شکلی قرار دادهایم.
* شفافسازی میکنیم: هر مقدار یارانه به هر روزنامه داده شود میزان آن در سایت قرار داده میشود ما طبق ضوابط پرداخت میکنیم و کسی نمیتواند بگوید این نشریه طرفدار دولت است بیشتر گرفته و یا آن یکی کمتر.
* چرا وزارت ارشاد تنها به هتاکی مطبوعات نسبت به دولت حساس است؟ وزیر ارشاد گفت: تنها برخوردکننده با تخلفات در این زمینه وزارت ارشاد نیست صدور مجوز مطبوعات و برخورد با تخلفات قانونی در هیأت نظارت بر مطبوعات صورت میگیرد که ارشاد عضو و رئیس آن است. این هیأت 7نفره است و تصمیمات بر اساس اکثریت هیأت حاصل میشود و همه در آن یکنواخت فکر نمیکنند. سلائق مختلف است و ما سعی بر رعایت عدل اعتدال داریم لذا چه سایتهای خبری و چه کسانی که صددرصد مخالف و موافق دولت بودند در صورت وجود واجدی شرایط مجوز دریافت کردند و طی دو سال اخیر حدود 500 مجوز اعطا شده است.
* توقیف برخی روزنامهها؛حساسیت به انتقاد از دولت یا توهین؟ برخی روزنامهها اشاعه کذب دارند که این مورد جزو تخلفات است و هیات نظارت بر اساس قانون عمل میکند کسانی که مصوبات شورای عالی امنیت ملی را زیر پا بگذارند هیات نظارت دقت میکنند که آیا از مصوبات شورای عالی امنیت ملی صورت گرفته یا این مربوط به مصوبه یک کمیته است یعنی دقت لازم صورت میگیرد.
* با توجه به تنگناها نمیتوان نسبت به افزایش یارانه مطبوعات وعده داد امسال سال ریاضت است و انتظار نداریم یارانه افزایش پیدا کند اگر همین اعتبار در قانون هم تخصیص داده شود ما ممنون هستیم ولی اگر گشایشی حاصل شود افزایش را خواهیم داشت.