قربانی کردن درخت برای مهمان!+تصاویر

صراط: در شهرستان بافق از توابع استان یزد رسم بر این است تا هرگاه مهمان ویژه‌ای دارند، یکی از درختان خرما را سر ببرند و پنیر خرما را پیشکش‌ او کنند.

محمد علی قاسم‌زاده که نخلستان دارد به خبرنگار ایسنا می‌گوید: بسیاری از مسائل درخت خرما مشابه انسان است و بسیاری از اصطلاحاتی که برای انسان به کار می‌رود، برای درخت خرما هم به کار می‌رود؛ برای مثال وقتی انسان بچه‌ای را به دنیا می‌آورد، می‌گوییم زایمان کرده است زمانی هم که درخت خرما در فصل بهار خوشه در می‌آورد می‌گوییم زایمان کرده است.برخلاف درختان دیگر اگر سر درخت خرما را ببریم می‌میرد.

او ادامه می‌دهد: هیچ‌چیزِ درخت خرما دور ریختنی نیست. خرما درون خودش یک دل دارد که داخل آن یک پنیر سفیدرنگ است. این دل وظیفه غذارسانی به شاخ و برگ را دارد و خوشه خرما کل مواد غذایی خودش را از همین دل می‌گیرد. این دلِ خرما قابل خوردن است. درخت خرما هم نر و ماده دارد.

وی می‌گوید: زمانی که مهمانی از سر می‌رسید و چون امکان پذیرایی در کویر محدود بوده، اهالی کویر علاوه بر خرمایی که در تابستان به دست می‌آوردند، در زمستان یکی از درخت‌های نر را می‌کشتند و بعد از آنکه پوست تنه‌ی آن را می‌کندند به دل سفیدی می‌رسند که پنیر خرما در آن است. طبع این پنیر هم سرد است. بعد از آنکه پنیر را به قطعات کوچک‌تر می‌بُرند، روی پوست نخل که به آن لیف می‌گویند همراه با شیره و سکنجبین سِرو می‌کنند.

به گفته او میوه گرم خرما از طبع سرد پنیر آن نشات گرفته است.

قاسم‌زاده اضافه می‌کند: درخت خرما تنه بزرگی دارد که ما به آن کُنده می‌گوییم. بین کُنده و ته شاخه خرما که حالت شتر مانندی دارد، تورهایی به ظرافت چسبیده که دورتا دور خرما وجود دارد که به آن لیف خرما می‌گویند. البته ما به زبان محلی به آن «سیس» می‌گوییم. این سیس قدرت اشتعال بسیاری دارد و به عنوان آتش‌زنه هم از آن استفاده می‌کنند. از لیف خرما صنایع دستی درست می‌کنند و یا پادری هم می‌بافند. عده‌ای معتقدند اسم بافق از کلمه بافته گرفته شده است. البته عده‌ای هم معتقدند اسم بافق از افق گرفته شده است، زیرا بافق به شهری که خورشید در آن طلوع و یا غروب می‌کند معروف است و هر کسی که قصد سفر به بافق را داشته و از او می‌پرسیدند به کجا می‌روی؟ پاسخ می‌داده به سمت افق حرکت می‌کنم.

معمولا در ایام نوروز و روز 13 بدر بعد از آنکه درختان خرما زایمان می‌کنند، مردم به طبیعت می‌روند و درخت نر خرمایی که زایمان نکرده است را می‌کشند و از پنیر آن استفاده می‌کنند.

باستان‌شناسان احداث نخلستان‌ها را به پنج هزار سال پیش نسبت می‌دهند، زیرا نامی از آن بر لوحه‌های گلی ۵۰ سده پیش یافته‌اند. در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت می‌شده است. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب "بندهشن" از نخل یاد شده‌ است. منابع چینی از نخل خرما در ایران که نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کرده‌اند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کِشت کرده‌اند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.

مراحل بدست آوردن پنیر خرما