«این بازی مضحک می‌توانست و می‌بایست سال‌ها پیش خاتمه یابد اما کنگره تصمیم گرفت تا برای مدت‌های مدیدی این زندان را بازنگه دارد. در درون شاخه اجرایی اما آژانس‌ها گاهی متناقض و خلاف قانون عمل کردند و در نهایت این رئیس جمهور است که می‌تواند این بازی را متوقف کند.
باراک اوباما، رئیس جمهوری فعلی آمریکا تعطیلی زندان گوانتانامو را به عنوان یکی از وعده‌های اصلی خود در کمپین انتخاباتی‌اش مطرح کرد. اما این وعده همچنان به دلیل قضاوت‌های نادرست تیم سیاسی او، لجاجت‌های مخالفان در کنگره و جدیت ناکافی اوباما محقق نشده است. اوباما تنها یک سال زمان دارد تا به وعده‌اش عمل کند. با وجود اینکه هنوز تا تحقق این وعده بسیار مانده اما وقوع آن غیر ممکن نیست.
کاخ سفید و پنتاگون قرار است به زودی برنامه‌ای دقیق برای تعطیلی این زندان به کنگره ارائه دهند. این برنامه آزادی و انتقال برخی از زندانیانی که مدت مجازات آنها به پایان رسیده یا انتقال سایر زندانیان به کمپ‌های دیگر را شامل می‌شود. این طرح بهترین فرصت برای پایان دادن به چرخه بوروکراتیکی است که برای سال‌ها مانع از بستن زندان گوانتامو شده است.
تا روز جمعه 115 زندانی هنوز در این بازداشتگاه حضور داشتند. حدود نیمی از آنها - 52 نفر - برای آزادی آماده‌اند. در بین زندانیان باقی مانده 10 تن در دادگاه‌های نظامی محاکمه شده یا در آنجا پرونده دارند و 52 تن دیگر هرگز به امری متهم نشده‌اند.
اوباما در سال 2013 درباره تعطیلی گوانتانامو گفته بود: این مساله که ما هنوز افرادی را در گوانتانامو داریم که محکوم نشده‌اند قابل قبول نیست. این مساله با کسی که ما هستیم در تناقض است، با منافع ما در تضاد است و باید متوقف شود.
«محکومیت تمام می‌شود اما زندانی از زندان آزاد نمی‌شود»
تیمی از ماموران امنیت ملی از جانب شش آژانس آمریکا از جمله پنتاگون، وزارت خارجه و اداره اطلاعات آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که 53 تن از زندانیان گوآنتانامو در صورتی که کشوری آنها را بپذیرد باید آزاد شوند.
دولت برای تداوم بازداشت این افراد اما دو بهانه مطرح می‌کند. یک اینکه بیش از 80 درصد این افراد یمنی هستند و نمی‌توانند به کشور درگیر جنگشان باز گردند.
دلیل دیگر اینکه به موجب قانون، اشتون کارتر، وزیر دفاع باید شخصا مسئولیت هرگونه تهدیدی از ناحیه زندانیان آزاد شده را بر عهده بگیرد. رئیس پنتاگون ممکن است از قبول چنین مسئولیتی ابا داشته باشد.
با این حال ماه گذشته کارتر با توصیف کردن گوآنتانامو به عنوان "بهانه‌ای جهت مظلوم نمایی در تبلیغات تروریست‌ها" متعهد شد تا به سرعت این زندان را تعطیل کند. با گذشت هفت ماه از روی کار آمدن اشتون کارتر تنها هفت تن از این زندانیان آزاد شده‌اند. این در حالی است که چاک هاگل، وزیر دفاع پیشین آمریکا که به دلیل سست عمل کردن در تعطیلی گوانتانامو مجبور به کناره گیری از سمتش شد در طول دو سال ریاستش بر پنتاگون 44 تن از این زندانیان را آزاد کرد.
در همین حال برای کاهش تعداد این زندانیان گزینه دیگری هم وجود دارد. بسیاری از این زندانیان که مدت و دلیل ماندنشان در گوآنتانامو پایان یافته در خواست رسیدگی قانونی به چرایی تداوم حبس خود را مطرح کرده‌اند.
وزارت دادگستری آمریکا تمامی این درخواست ها را رد کرده است. اگر اوباما به وزارت دادگستری اجازه دهد تا به رد درخواست این زندانیان خاتمه داده شود یک دادگاه فدرال می‌تواند به سرعت حکم به آزادی این زندانیان دهد بدون اینکه نیازی به تعهد وزیر دفاع باشد.
«زندانیان همیشگی»
باقی مانده این زندانیان که 52 نفر را شامل می‌شود معمولا با نام "زندانیان همیشگی" شناخته می‌شوند. این زندانیان نه به حکمی متهم و نه بی گناه برای آزادی هستند. برخی از آنها از سال 2002 در گوآنتانامو به سر می‌برند. اما به هر حال روند رسیدگی به این موضوع با سرعت بسیار کمی پیگیری می‌شود. اگر گوانتانامو قرار است تا سال آینده کاملا تعطیل شود پس بازنگری و بررسی وضعیت این زندانیان باید به طور چشمگیری سرعت گیرد.
در این گروه، تعداد کوچکی از زندانیان نیز هستند که به مساله‌ای متهم نیستند اما دولت معتقد است برای آزاد شدن بسیار خطرناکند. دولت قصد دارد به عنوان "مبارزان دشمن" بدون محکوم کردن حبس آنها را ادامه دهد. به هر حال چنین کاری در کشوری که معمولا از سایر دولت‌ها به دلیل زندانی کردن افراد بدون محاکمه انتقاد می‌کند، قابل قبول نیست. اگر دولت تمایلی به محاکمه کردن آنها ندارد پس باید آنها را آزاد کند.
با این تفاسیر می‌توان گفت، تعطیلی گوآنتانامو در حقیقت در حاشیه قانون اساسی در حال پوسیدگی نیست و تا رسیدن به این مرحله بسیار فاصله دارد.
از 780 نفری که از سال 2002 در گوآنتانامو نگهداری شدند تنها هشت تن آنها از سوی کمیسیون‌های نظامی محکوم شدند و دادگاه دست کم تاکنون چهار مورد از این احکام را لغو کرده است.
در حال حاضر پرونده هفت زندانی از جمله خالد شیخ محمد که گفته می‌شود مغز متفکر حملات 11 سپتامبر بوده توسط کمیسیون‌های نظامی در حال رسیدگی است. اما این روند قضایی به نظر می‌رسد که سال‌ها به طول خواهد انجامید.
کمیسیون‌های نظامی اما یک نمایش خنده‌دار و شکستی عملی هستند. اگر دولت می‌خواهد در دادگاه به وضعیت زندانیان رسیدگی کند یک سیستم عالی وجود دارد: دادگاه‌های فدرال آمریکا.
در تضاد با این کمیسیون‌های بی‌خاصیت، دادگاه‌های فدرال توانسته‌اند از 11 سپتامبر 2001 تا کنون به حدود 200 پرونده تروریسم از جمله پرونده احمد خلفان گیلانی، زندانی سابق گوآنتانامو رسیدگی کنند. گیلانی به دلیل نقش‌اش در بمب گذاری سفارت آمریکا در آفریقا در سال 1998 به حبس ابد محکوم شد.
پیش‌تر اما تلاش برای محاکمه خالد شیخ محمد در دادگاه فدرال نیویورک در سال 2011 با شکست مواجه شد چرا که سیاستمداران خودنما تا جایی که توانستند بر مدیریت ضعیف دولت در قبال پرونده او سرمایه‌گذاری کردند و در راه مشخصی که می توانست محکوم شدن این فرد در ارتباط با حملات تروریستی در یک دادگاه عادلانه را موجب شود، خرابکاری کردند. درست است که اعترافات خالد شیخ محمد بر اثر شکنجه‌های سیا که لیست آنها اخیرا منتشر شد قابل پذیرش نیستند، اما اوباما و اریک هولدر، دادستان سابق آمریکا معتقدند که شواهد کافی دارند که نشان می‌دهد وی طراح حملات 11 سپتامبر 2001 بوده است.
چهار سال بعد خالد شیخ محمد و سایر متهمان حادثه 11 سپتامبر به جای گذراندن محکومیت حبس ابد خود هنوز منتظر رسیدگی در زندان گوانتانامو هستند.
در این میان قانونگذاران جمهوری‌خواه از سال 2010 با تصویب قوانینی در زمینه ممنوع کردن انتقال بازداشتی‌ها به آمریکا با تعطیلی گوانتانامو مخالفت می‌کنند. با وجود اینکه با صرف هزینه‌ای نزدیک به سه میلیون دلار می‌توان این زندانیان را در زندان‌های فدرال نگهداری کرد اما جمهوری‌خواهان تاکنون با بازی کردن با وحشت عمومی از این امر جلوگیری کرده‌اند.
سناتور جان مک‌کین، رئیس کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا طی بیانیه‌ای اعلام کرده بود که به همکاری با دولت برای تعطیلی این زندان متعهد است اما در صورتی که دولت برنامه‌ای جامع برای این مساله ارائه دهد.
اما شدیدترین مخالفت‌ها در مجلس نمایندگان بروز پیدا می‌کند؛ جایی که جمهوری خواهان معتقدند آمریکا به توانایی و ظرفیت خود برای بازداشت و نگهداری تروریست‌ها نیاز دارد. همزمان با مطرح شدن بحث ایجاد اماکنی در آمریکا برای انتقال زندانیان گوآنتانامو بسیاری از سیاستمداران محلی اقدام به اعتراض کردند چرا که معتقد بودند چنین اقدامی امنیت عمومی را به خطر می‌اندازد.
اما این سخنان بیهوده مدتها پیش باید تمام می شدند. زندان گوآنتانامو شرم‌آور ترین نماد در تاریخ آمریکاست. در این میان افراد بسیاری مسئول فعالیت فعلی این زندان و ادامه آن هستند اما تنها یک نفر این قدرت را دارد تا عزم لازم برای پایان دادن به چنین نماد اضمحلال قانون و اخلاق را اتخاذ کند.
همانطور که محمدو اولد صلاحی، برادر یکی از زندانیان گوانتانامو در نامه‌ای خطاب به اوباما نوشته بود: این هم یک شکنجه است اگر که ندانیم آیا اصلا یک حبس ناعادلانه پایان خواهد یافت و در چه زمانی قرار است این اتفاق بیافتد.»
