علت بازدید آمانو از پارچین/ موضع کمیسیون برجام و سازمان انرژی اتمی چیست؟

آنچه می خوانید مشروح این برنامه است.

بازدید آقای آمانو به دعوت شما بود یا با درخواست او انجام شد؟
کمالوندی: امروز برنامه مفصلی از صبح داشتیم. آقای آمانو دیدارهای مفصلی با آقایان ظریف وئ ریس جمهور داشتند و با کمیسیون برجام صحبت کردند. اتهامات درباره سایت پارچین بررسی شد و با دعوت از ایشان بخشهایی از سایت پارچین و جاده ای که نشست کرده و نزدیک سد تبلیغات منفی شده بود که بازدید تشریفاتی برای شخص ایشان دیده شد و از نزدیک دیدند. قضاوتشان را بعدا می گویند ولی اقدام موثر و خوبی برای خنثی کردن تبلیغات منفی بود.

باز هم نیاز به بازدید از پارچین است؟
کمالوندی: اصلا بنای بر بازدید و بازرسی از سایتهای نظامی را نداشته و نداریم. این مورد نیز استفاده از فرصت بود و این که یک مهمان عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران بیاید از نزدیک ببیند. به آژانس گفته ایم اجازه بازرسی از سایتهای نظامی را نمی دهیم. اما بالاخره ابهامات ایجاد شده و اینها باید رفع شود. یک قدم این بود که ما آقای آمانو را بردیم از نزدیک و مطالب ماشین آلات و جاده را دیدند که به نظر موثر و مفید است. سئوالات ۱۲ ساله اخیر را ما گفتیم همکاری کردیم و در قرارداد همکاری بین آقایان صالحی و آمانو ۱۶ مورد مطرح شد و کارشد. ما گفتیم پایانی برای سئوالات باشد و مشخصه اصلی نقشه راه پایان دادن به سئوالات و ابهامات است. با اجرای برجام وارد مسایل حاد کشور می شویم ولی باید دفتر این سئوالات بسته شود و آژانس باید تا پایان سال میلادی مسایل گذشته را حل کند و امروز در کمیسیون برجام نیز مسایل مطرح شد و امیدواریم یکبار برای همیشه این مسایل بسته شود.

دادن اسناد به کمیسیون برجام در چه مرحله ای است؟
نقوی حسینی: صدا و سیما جلسات کمیسیون برجام را پخش کرد تا مردم در جریان جزئیات قرار بگیرند. در جریان گفتگوها با دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی درباره همکاریهای ایران و آژانس صحبت شد و بازدیدهایی مانند امروز در چه قالبهایی تعریف شده چون در برجام نیامده. او گفت اسناد محرمانه ای بین ما و آژانس گذشته که نقشه راه را تعریف می کند و امکان دادن این اسناد محرمانه به کمیسیون برجام وجود دارد. ما درخواست مکتوب به او دادیم تا اسناد را به ما بدهد. فعلا منتظر دیدن اسناد هستیم.

دعوت شما از آمانوبا چه هدفی بود؟
نقوی حسینی: میخواستیم برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به طور کامل و جامع جمله به جمله بررسی شود. مردم می پرسند چرا اینقدر افراد دعوت شدند؟ کمیسیون برجام در مقام داور نقش ایفا می کند و باید در جریان کل مسایل قرار گیرد. جلسات خوبی برگزار شد و یکی از دعوتها از آقای آمانو بود که همزمان با سفر ایشان به کشور انجام شد. برجام نقش مهمی را به آژانس داده و بخش عمده ای از اجرای برجام به این آژانس برمیگردد. سوابق ما با آژانس نیاز بود دیدگاه های آمانو را بدانیم. نگرانی های خود را از این همکاریها مطرح کنیم. ببینیم آیا آژانس تمهیدی برای عدم تکرار مشکلات قبلی دارد یا نه. در اغلب محورها ایشان بی پرده صحبت کردند و مفصل توضیح دادند. مسئولیت را که داشتند گفتند و جاهایی که مسئولیت نداشتند، توضیح دادند.

یعنی اعتماد به آژانس پیدا شد؟
نقوی حسینی: ما هنوز وارد اقدام نشدیم. ولی نگاه کاملا مثبت است. طبق سخن آقای کمالوندی، همه اختلافات آژانس با ایران تا پایان امسال میلادی حل می شود. این نوید بزرگی است. ما ۱۴ سال مشکل با آژانس داریم که حل نشده. نکته مطرح شد که اطلاعاتی که گروهک تروریستی منافقین ۱۴ سال قبل اخباری منتشر کرده که نه موثق است و نه مستند است، این مستمسک آژانس قرار گرفته و سالهاست سر این موضوع مناقشه داریم. ما در مرحله ای به تک سئوالات پاسخ دادیم و قانع نشد. بعد سئوالات بسته ای مطرح شد و ما به تک تک پاسخ دادیم. به این شرط که آژانس اعلام کند از پاسخ قانع شده است و بعد به سراغ بعدی برویم. هر ۶ سئوال را پاسخ دادیم ولی باز بیانیه همان حرفهای تکراری بود. اخیرا مسئله ۲۰ سئوالی شد. این که نمی شود. ما هی پاسخ می دهیم و شما کی می خواهید پرونده را ببندید؟

فکر می کنید به ضرب الاجل تعیین شده می توان اعتماد کرد؟
نقوی حسینی: فکر می کنم چون آقای آمانو عزمش را تا پایان سال میلادی اعلام کرد مشکل حل می شود. وگرنه برجام نیز معلق می ماند و همکاری معنی پیدا نمی کند. یک نکته حساس دیگر کمیسیون که آقای آمانو هم روی آن تاکید کرد این بود که آژانس نهاد بین المللی است و ما ۴۰ سال عضو آژانس هستیم. آژانس را محل امن می دانیم و امنیت اطلاعات را تضمین می کند.
اعضا نسبت به این موضوع اعتراض داشتند که چرا اطلاعات ما باید خارج شود که شهید بدهیم؟ ایشان گفت خروج اطلاعات مربوط به دانشمندان هسته ای مربوط به آژانس نبوده. اگر سندی شما دارید اعلام کنید تا پیگیری و مجازات کنیم. ایشان گفت کانالهای دیگر برای خروج اطلاعات موجود است و آژانس منشا اطلاعات نیست. این اطمینان قلبی را از آژانس و کارکنانش داد که آژانس محل امن اطلاعات شماست و چیزی از این نهاد خارج نمی شود.

درباره مصاحبه با دانشمندان چه اتفاقی قرار است بیفتد؟
نقوی حسینی: مصاحبه زمانی در قالب بازجویی بود که خط قرمز ما بود و به کسی این اجازه را نمی دهیم و همچنان خط قرمز ماست. اگر نشست و گفتگو درباره مسایل علمی و فناوری برای بازسازی و تغییر فعالیتهای هسته ای ما باشد، اشکال ندارد و گفتگوست.

درباره بازدید آقای آمانو از پارچین عنوان شده تشریفاتی است. آیا این بحث تشریفاتی است یا واقعی؟
نقوی حسینی: یکی از نقدها در کمیسیون برجام این است که چرا آژانس بر اساس اطلاعات غیر موثق بیانیه صادر می کند یا اعلام موضع می کند. مثلا انفجاری در مریوان بوده و فوری آژانس می گوید این انفجار هسته ای بوده. بعد بررسی می کنند می بینند اصلا مسئله هسته ای نیست. این مورد باعث تعرض اعضا شد که هر اطلاعاتی به آژانس رسید این نهاد چرا موضعگیری می کند؟ چرا اطلاعات نمی گیرد؟یکی از مباحث مناقشه، بحث پارچین است. در این منطقه ۲-۳ کار بزرگ عمرانی داریم. بزرگراه شهید بابایی دارد ادامه می یابد. سد ماملو را داریم. راه در آن می سازند. اگر این اطلاعات که ماشینها کار می کنند برای آژانس مسئله ایجاد می کند، کار ما را سخت می کند. لذا این بازدید گذاشته شد تا اعتمادسازی صورت گیرد و آمانو از نزدیک ببیند و ابهام حل شود. ما اجازه نخواهیم داد کسی از اماکن نظامی ما بازدید کند.

پس ایشان سایت را دیده؟
نقوی حسینی: آنها همه چیز را از ماهواره می بینند. چه اتفاقی می افتد از نزدیک ببیند؟

آمریکا گفته تا اقدامات ایران انجام نشود، تحریمها پایان نمی پذیرد. آیا پرونده ایران تا پایان امسال میلادی بسته می شود؟
نقوی حسینی: در قطعنامه ۲۲۳۱ شرط لغو تحریمها با دو نکته است. اول اینکه باید تعهدات ایران که در پیوست ۵ بندهای ۱۵-۱ تا ۱۵-۱۱ آورده شده توسط آژانس راستی آزمایی شود که همه این موارد کمی است. مثلا توافق شده در فردو سانتریفیوژها ۱۰۰۰ تا باشد. اینرا بررسی و اعلام می کند. مثلا در نطنز توافق شده ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR1 فعال باشد. اینها را می آیند و می شمارند. اینها کمی و ملموس است. وقتی راستی آزمایی صورت گرفت به دو نهاد ارجاع می شود. یکی به شورای حکام و یکی شورای امنیت سازمان ملل متحد و وقتی آژانس با نگاه مثبت گزارش دهد، آنها نیز می پذیرند. نکته دوم دسترسی به اطلاعات است که فرمول مشخصی دارد. بعد لغو، توقف و متوقف شدن تحریمها آغاز می شود. ماموریت آژانس تا پایان سال میلادی تمام نمی شود. نظارتها همواره وجود دارد و ما عضو آژانس هستیم. تا ۸ سال هم داوطلبانه پروتکل الحاقی را پذیرفته ایم.

اگر این روال دارد انجام می شود کمیسیون برجام چه وظیفه ای دارد؟
نقوی حسینی: هدف بررسی برجام، ارزیابی داده ها و ستاده هاست. با این داده ها و ستاده ها در چه وضعیتی هستیم؟ برخی به داده ها می پردازند و به ستاده ها توجه نمی کنند. برخی نیز به ستاده ها توجه می کنند ولی داده ها را نمی بینند. بعد از ارزیابی داده ها و ستاده ها، قضاوت می کند و پیشنهادهایی به صحن علنی می دهد و در نهایت مجلس نظر می دهد.

در متن برجام تغییری داده نمی شود؟
نقوی حسینی: ما که نمی توانیم به متن توافق وارد شویم. یا می پذیریم یا رد می کنیم. الزاما این نیست ما برجام را بپذیریم یا نه. راه سوم نیز وجود دارد که پیشنهاد می دهیم. ما می توانیم با استفاده از ظرفیتهای برجام و نگاه ۱+۵ و احتمال نفوذ آمریکاییها در کشور و منطقه، می توان چارچوبهایی گذاشت که در عین انجام برجام، راههای نفوذ، سواستفاده و عدم رعایت تعهد نیز بسته شود.