چرا جایزه صلح نوبل به تونس رسید؟

صراط: برنده جایزه صلح نوبل 2015 سرانجام مشخص شد و 4 تشکل غیردولتی - صنفی تونس معروف به "کمیته چهارجانبه" که میانجی برگزاری گفتگوهای ملی میان احزاب سیاسی این کشور بودند به عنوان برنده این جایزه معرفی شدند. این در حالی است که در میان کاندیداهای احتمالی این جایزه و گمانه زنی های مختلف نامی از تونس دیده نمی شد.

جان کری و محمدجواد ظریف وزیران خارجه وزیران خارجه آمریکا و ایران برای توافق هسته ای، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای پذیرش شمار زیادی از مهاجران، پاپ فرانسیس و یک روزنامه نگار مخالف در روسیه از جمله مهمترین کاندیداهای احتمالی دریافت جایزه نوبل صلح 2015 بودند که نام آنها به عنوان گزینه احتمالی در میان رسانه ها و تحلیلگران بارها مطرح شد اما در نهایت کمیته اعطای جایزه صلح نوبل 2015 این جایزه را به 4 تشکل غیردولتی - صنفی تونس میانجی گفتگوهای ملی این کشور اختصاص داد.

اما چرا تونس؟

4 تشکل صنفی - غیردولتی تونس که برنده جایزه نوبل صلح شدند شامل "اتحادیه سراسری کار تونس"، "اتحادیه صنایع، بازرگانی و صنایع سنتی تونس"، "انجمن دفاع از حقوق بشر تونس" و "کانون ملی وکلای تونس" هستند. آنها در سال 2013 میانجی گفتگوهای ملی تونس برای خروج این کشور از بحران سیاسی بودند.

تونس در سال 2011 شاهد انقلاب مردمی بود که منجر به کناره گیری "زین العابدین بن علی" بعد از 23 سال ریاست جمهوری از قدرت شد. در سال 2013 نیز تونس پس از وقوع چند ترور سیاسی، موجی از بحران سیاسی و اعتراضات ضددولتی این کشور را فراگرفت.

در این وضعیت بحرانی، این 4 تشکل غیردولتی - صنفی در تونس وارد میدان شدند. آنها از مهم‌ترین احزاب سیاسی و سیاست‌مداران حاضر در قدرت این کشور (رئیس جمهور، نخست وزیر و رئیس پارلمان) خواستند همه دور یک میز گردهم آیند و برای خروج از بحران، گفت وگو و مذاکره را در پیش بگیرند.


این 4 تشکل معروف به کمیته چهارجانبه علاوه بر پیشنهاد مذاکره، نقشه راهی را نیز برای این گفت وگوها پیشنهاد کردند تا گام به گام مطالبات مردمی، محقق و راه حل سیاسی متبلور شود. این نقشه راه شامل موارد متعدد بود که از جمله می توان به استعفای کابینه وقت ، تشکیل کابینه جدید متشکل از نیروهای تکنوکرات اشاره کرد.

این گفت و گوها با موفقیت انجام شد؛ نقشه راه، عملی و تونس از بحران سیاسی خارج شد. دولت جدید برسر کار آمد و احزاب سیاسی توانستند در وضعیت مسالمت آمیز قدرت و مناصب سیاسی - حکومتی را در میان خود بازتوزیع کنند.

اگر این اتفاق نمی‌افتاد و احزاب سیاسی این کشور بر سر حل بحران سیاسی و آینده سیاسی این کشور به توافق نمی‌رسیدند چه بسا تونس وارد مرحله تاریکی از نزاعات سیاسی و چه بسا درگیری های مسلحانه می‌شد.

در واقع تشکل های غیردولتی - صنفی تونس در حدی از قدرت بودند که توانستند احزاب سیاسی و شخصیت های سیاسی حاضر در قدرت این کشور را به حضور در گفت و گوهایی به میزبانی خود راضی کنند و نقشه راهی ارائه کنند که مورد توافق آنها قرار بگیرند.

جایزه صلح نوبل 2015 در واقع به جامعه مدنی تونس تعلق گرفت. این جایزه به بلوغ و عقلانیت ملت تونس قرار گرفت. ملتی که از طریق تشکل های غیردولتی - صنفی واقعی توانست از بحران های مختلف عبور کند و در یکی از مهم‌ترین بحران ها یعنی بحران سیاسی 2013 نیز احزاب سیاسی را به گفت و گو و توافق بر سر راه حل جدید مجاب کنند.

همین فعالیت تشکل های "غیردولتی - صنفی" واقعی و نه دولت ساخته یا جعلی به عنوان نمایندگان واقعی بخش های مهمی از ملت تونس سبب شد این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای میزبان بهار عربی بهترین عملکرد را داشته باشد و این کشور کوچک در شمال آفریقا از مراحل مختلف به سلامت عبور کند.

اعتراضات در تونس به صورت مسالمت آمیز آغاز شد و مسالمت‌آمیز و البته با موفقیت به پایان رسید و به خشونت کشیده نشد. زین العابدین بن علی رئیس جمهور تونس نیز به سرعت قدرت را ترک کرد. کشور وارد جنگ داخلی و چنددستگی نشد و در مراحل بعدی هم به دور از دخالت ارتش (مانند مصر و کودتای ارتش علیه حکومت محمد مرسی)، یا سرکوب سنگین معترضین به وسیله ارتش و نیروهای مسلح (مانند لیبی و قذافی) روند سیاسی این کشور روبه جلو رفت.

جایزه نوبل 2015 در واقع به جامعه مدنی تونس تعلق گرفت که توانست از سال 2011 تاکنون این کشور را به دور از خشونت و درگیری‌های مسلحانه و بروز هرج و مرج و نقش آفرینی گروه‌های تروریستی، کودتای نظامی، جنگ داخلی و دخالت نظامی خارجی، راه خود را بر مبنای گفت و گو ادامه دهد.