حسین امیرعبداللهیان گفت: این نخستین جلسه در نوع خودش بود که همه کشورهایی که طرف های اصلی در زمینه موضوع سوریه هستند، در آن حاضر شدند؛ چه کشورهایی که نقش سازنده ای ایفا می کنند همچون جمهوری اسلامی ایران و چه برخی از کشورهایی که نقش غیر سازنده و منفی دارند.
چنانچه نشستهای سوریه بی‌ثمر باشد، ایران شرکت نخواهد کرد
وی افزود: نفس برگزاری این نشست را مثبت ارزیابی می کنیم اما اختلاف دیدگاه ها بسیار زیاد بود، جلسه یک جلسه طولانی و چالشی بود و در نهایت حتی در بیانیه پایانی در مقدمه آن اشاره شد که طرفین حاضر در این نشست دارای دیدگاه های متفاوتی هستند، توافق شد که یک اصولی را بر سرش اتفاق نظر داشته باشیم، و نشست های بعدی را با نقش آفرینی سازمان ملل متحد بتوانیم ادامه دهیم.
امیرعبداللهیان درباره حضور ایران در نشستهای آتی گفت: این امر به روند این گفت‌وگوها بستگی دارد؛ جمهوری اسلامی ایران علی القاعده در گفت‌وگویی شرکت می‌کند که نتیجه بخش و کمک کننده به حل سیاسی در سوریه باشد.
وی افزود: در نشست اول برخی از کشورها به طور مشخص عربستان سعودی نقش غیر سازنده و منفی را ایفا کردند و منطق قوی را نیز نمی توانستند در این رابطه ارائه دهند؛ برخی از طرفها به موضوعاتی علاقه‌مند بودند وارد شوند که اساسا در صلاحیت مردم سوریه است ما از اینکه دیگران بخواهند در مورد آینده سیاسی سوریه تصمیم بگیرند، حمایت نمی کنیم.
وی در گفت‌وگو با برنامه من طهران شبکه خبری العالم، درباره نشست اخیر وین خاطرنشان کرد: در این نشست بر این چارچوب تأکید کردیم که کشورهای تاثیرگذار برای مبارزه با تروریسم و پیگیری روند سیاسی در سوریه نقش تسهیل کننده و کمک کننده داشته باشند، روندی که بین نمایندگان حکومت و گروه های مختلف از جمله معارضه معتقد به راهکار سیاسی منجر به گفت وگوی ملی در سوریه شود و همچنین ضرورت فراهم کردن شرایطی که مردم سوریه قادر باشند درباره آینده سیاسی کشورشان تصمیم بگیرند، مورد تاکید قرار دادیم.
وی تأکید کرد: در این چارچوب چنانچه بخواهد جلسات ادامه پیدا کند جمهوری اسلامی ایران از مسیر گفت‌وگو و کمک به تقویت سیاسی و مبارزه با تروریسم حمایت خواهد کرد و چنانچه ارزیابی ما از این نشست‌ها ارزیابی مثبتی باشد در ادامه نسبت به حضور در این نشست‌ها هم همراهی خواهیم داشت.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: اگر نشست‌ها صرفا نمایشی و اعلام مواضع و نشست‌هایی باشد که حقوق مردم سوریه بخواهد در آن نادیده گرفته شود و واقعیت‌های سوریه مورد توجه قرار نگیرد؛ طبیعی است که یا باید مسیر این نشست‌ها و گفت‌وگوها اصلاح شود و یا اینکه چنانچه گفت وگوها بی ثمر باشد نه جمهوری اسلامی ایران و نه خیلی از کشورهایی که منطقی در آنان حاکم است، از گفت‌وگوی بی ثمر استقبال نخواهند کرد.
واکنش ایران به ارائه لیست مخالفین از سوی روسیه
امیرعبداللهیان درخصوص خبرهای درز کرده از نشست وین مبنی بر فهرست ارائه شده از سوی روسیه درخصوص گروه هایی از مخالفان سوری که می توانند در نشست آتی شرکت کنند، اظهار داشت: در جلسه وین یکی از موضوعاتی که مورد توجه قرار گرفت اختلاف نظر بر سر اینکه چه گروه‌هایی تروریست هستند و آیا فقط داعش و النصره هستند و یا گروه های دیگری را شامل می شود. لذا قرار شد که راجع به این موضوع رایزنی ها ادامه پیدا کند و با توجه به قطعنامه های سازمان ملل و واقعیت صحنه لیستی از گروه های تروریستی ارائه شود.
وی خاطرنشان کرد: اما در خصوص معارضه و شناسایی معارضه در گذشته بین روسیه و برخی کشورها صحبت‌های اولیه شده که چه گروهی میتواند به عنوان معارضه مورد شناسایی قرار بگیرد.
امیرعبداللهیان تأکید کرد: حتی روسها لیستی را هم در این رابطه به ما دادند، ولی ما این مسأله را جزو حقوق مردم و حکومت سوریه می دانیم و برای تعیین لیستی به عنوان معارضه وارد این بحث نشدیم و معتقدیم برای آینده سوریه همه گروه های سوری و از جمله معارضه باید حضور داشته باشند و در گفت‌وگوهای فراگیر با دولت سوریه نقش آفرینی کنند.
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سؤال که آیا ایران نظری درباره این فهرستی که روسیه ارائه داده است دارد، اظهار داشت: ما به دوستانمان در روسیه گفتیم ضرورتی نمی بینیم که بخواهیم نسبت به لیستی در خصوص معارضه سوریه اظهار نظر کنیم، این حقوق سوری‌ها است.
مشورت نظامی ایران به روسیه
وی همچنین درباره اینکه آیا در عملیات جاری روسیه برای حمله به گروه های تروریستی در سوریه هماهنگی عملیاتی بین ایران و روسیه در این زمینه وجود دارد، و آیا اتاق عملیات مشترکی برای حمله به تروریستها دارند، گفت: در موضوع مبارزه با تروریسم به ارتش و حکومت سوریه از طریق مستشاری مشورت‌های لازم را می دهیم. در عین حال این مشورت‌ها را به دوستانمان در روسیه هم ارائه می دهیم اما در نهایت این ارتش سوریه و نیروهای عمل کننده روسی هستند که در هدف قرار دادن داعش اقدام نهایی را به عمل می آوردند، ولی ما از اقدام مسکو علیه تروریسم در سوریه حمایت می کنیم و نقش کمک کننده برای روسیه داریم.
اصرار عربستان بر تعیین سرنوشت اسد از طریق سیاسی و نه انتخابات
امیرعبداللهیان درباره موضع وزیر امورخارجه عربستان درباره بشار اسد رئیس جمهور سوریه گفت: در جلسه مشکل اساسی عادل جبیر وزیر خارجه عربستان سعودی این بود که اولا از روند دموکراتیک حمایت نمی‌کرد و اصرار داشت این جلسه به جای مردم سوریه در خصوص سرنوشت رییس جمهور قانونی سوریه یعنی آقای بشار اسد تصمیم بگیرد.
وی افزود: از نکات عجیب در جلسه آن بود که عربستان سعودی و برخی کشورها اصرار داشتند که موضوع بشار اسد نباید از طریق انتخابات و رای مردم مورد توجه قرار بگیرد، بلکه در این جلسه و یا در یک روند سیاسی انتقالی باید تضمین داده شود که بشار اسد از قدرت کناره گیری خواهد کرد.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: وزیر خارجه جمهوری اسلامی صراحتا با این موضوع در جلسه مخالفت کردند، چالش های جدی را بر سر این موضوع داشتیم و در نهایت یک بندی در بیانیه پایانی آورده شد مبنی بر اینکه این مردم سوریه هستند که نسبت به آینده کشورشان تصمیم خواهند گرفت.
افزایش تعداد مستشاران نظامی ایران در سوریه
امیرعبداللهیان تأکید کرد: اما راجع به ادعایی که وزیر خارجه عربستان دارد مبنی بر اینکه جنگجویان ایرانی باید سوریه را ترک کنند، اولا در سوریه ما جنگجویی نداریم بلکه مستشاران نظامی در سوریه داریم که به درخواست دولت سوریه برای مبارزه با تروریسم در این کشور حضور دارند و در هفته های اخیر نیز به صراحت اعلام کردیم که تعداد مستشاران نظامی خود را به تناسب افزایش تحرکات میدانی روسیه برای مبارزه با تروریسم در سوریه افزایش داده ایم و اینکه جمهوری اسلامی ایران چگونه در مبارزه با تروریسم در سوریه عمل می‌کند هیچ ارتباطی به عربستان سعودی و کشور دیگر نخواهد داشت.
سرنوشت بشار اسد برای ایران موضوع اساسی است
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سؤال که آیا همچنان موضوع بشار اسد خط قرمز جمهوری اسلامی ایران است، اظهار داشت: برای ما بحث آینده سیاسی سوریه و بحث آقای بشار اسد به عنوان رییس جمهور سوریه یک موضوع اساسی و مهم است؛ در این جلسه هم مجادلات فراوانی بر سر این موضوع شد و در نهایت به صراحت اعلام کردیم و در بیانیه پایانی نیز قید شد اولا جدول زمان بندی شده ای که برخی از کشورها اصرار داشتند به عنوان روند انتقالی در آن جدول تکلیف زمان خروج آقای بشار اسد را تعیین کنند از دستور کار جلسه کنار گذاشته شد و در بیانیه پایانی اجازه داده نشد چنین جدولی تصویب شود؛ ثانیا ما معتقدیم موضوع آقای بشار اسد و آینده سیاسی سوریه صرفا به مردم سوریه و انتخاب مردم سوریه بازمی گردد و هیچ کشوری نه ایران نه عربستان سعودی نه آمریکا و نه دیگران حق ندارند که به جای مردم سوریه تصمیم بگیرند.
دیدگاه مشترک ایران و روسیه درباره بشار اسد
وی درباره موضع آمریکا و روسیه درباره بشار اسد تأکید کرد: آمریکایی ها کماکان موضوع خروج آقای رییس بشار اسد را از قدرت دنبال می‌کنند. شاید تفاوت دیدگاه آمریکا با عربستان در این است که عربستان در این موضوع عجله دارد و می‌خواهد این اتفاق به سرعت بیفتد، اما آمریکا می خواهد این را در یک پروسه انتقالی دنبال کند. اما موضع تهران، مسکو و تعداد دیگری از کشورها که در جلسه حضور داشتند موضع منطقی و حکیمانه‌ای است مبنی بر اینکه نسبت به آینده سوریه فقط مردم سوریه تصمیم می‌گیرند در این جلسه هم تهران و مسکو دارای موضع مشترک سیاسی بودند.
وزیر خارجه عربستان رفتارهای غیر متوازنی از خود بروز می‌دهد
امیرعبداللهیان درباره خبرهای منتشر شده مبنی بر درگیری لفظی ظریف و جبیر در نشست وین گفت: متاسفانه عادل جبیر، در حوزۀ سیاست خارجی عربستان سعودی، رفتارهای غیرمتوازنی از خود بروز می دهد که در شأن یک وزیر خارجه نیست.
وی افزود: در جلسه وین، جبیر پس از آنکه در ارائه استدلالِ منطقی از خواسته هایش از این جلسه ناتوان ماند و پس از آن که مشاهده کرد جمهوری اسلامی ایران با استدلال های منطقی، پیشنهادات خود را در بیانیه پایانی گنجاند، شروع به مطرح کردنِ ادعاهایی بی اساس و کذب کرد که برای چندمین بار در سطح رسانه‌ای مطرح می‌شد. او مدعیِ دخالت ایران در برخی کشورهای منطقه شد. دکتر ظریف، در واکنشی صریح، پاسخی محکم به ایشان داد و همچنین شواهدی از اقدامات نادرست عربستانِ سعودی را بیان کرد.
وزارت خارجه مجوز گفت‌وگوی دوجانبه درباره سوریه با آمریکا ندارد
معاون عربی - آفریقایی وزارت امور خارجۀ کشورمان در پاسخ به این سؤال که "با توجه به وجودِ زمینۀ گفت وگوی ایرانی – آمریکایی و ایرانی – فرانسوی و ... دربارۀ مساله هسته‌ای، طی دو سال گذشته، آیا امکان اجرای این مدل در خصوص مسالۀ سوریه نیز وجود دارد؟" گفت: در خصوص مسائل منطقه و مسائل سوریه، هیچ گفت وگوی مستقیمی میان تهران و واشنگتن وجود ندارد و از سوی مقامات ارشد کشور اساساً هیچ گونه مجوزی به وزارت امور خارجه داده نشده است.
وی در عین حال اظهار داشت: گفت وگو با چهار عضوِ دیگر شورای امنیت و اتحادیۀ اروپا برای پیگیری راه حل سیاسی برای مساله سوریه، مورد توجه جدی و در دستور کار ماست. ضمن این که امتداد اصلیِ این گفت وگوها، در منطقه است و گفت وگو با منطقه، مورد نظر جمهوری اسلامی ایران است.
ایران و روسیه در کلیات دیدگاه مشترک و در جزئیات دیدگاه نزدیک به هم دارند
امیرعبداللهیان سپس تصریح کرد: تهران و واشنگتن، در خصوص مسائل منطقه، هیچ برنامه و دستور کاری برای گفت وگوی مستقیم ندارند.
امیرعبداللهیان درباره پیشنهاد ایران – روسیه برای حل بحران سوریه، خاطرنشان کرد: دیدگاه‌های ایران و روسیه در خصوص راه حل سیاسی درقبال بحران سوریه، دیدگاه های مشترک در حوزه کلیات و دیدگاه های نزدیک به هم در جزئیات است و تفاوت فاحشی بین نگاه تهران و مسکو وجود ندارد و در خیلی از حوزه‌ها خطوط قرمز مشترکی هم داریم و ثانیا هر دو طرف در این جلسه تلاش کردیم آنچه را که در چارچوب ایده های سیاسی مورد قبول ما است و در راهبرد مشترکی که در قبال سوریه دنبال می کنیم، در هرگونه بیانیه پایانی مورد توجه قرار بگیرد، که به مقدار زیادی هم این اتفاق رخ داد.
خطوط قرمز ایران برای حل بحران سوریه
امیرعبداللهیان درباره راهبرد ایران برای حل بحران سوریه گفت: اولا این مردم سوریه هستند که باید تصمیم بگیرند و نقش مردم سوریه در هر روند سیاسی باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. ثانیا این رویه ای که در 5 سال گذشته برخی کشورهای منطقه و خارج از منطقه دنبال کردند مبنی بر اینکه با استفاده از تروریستها و اقدامات مسلحانه یک حکومت مشروع را سرنگون کنند، یکی از خطوط قرمز ما است؛ چه در مورد سوریه و یا هر کشور دیگر این نمی تواند یک روش معقول و پسندیده ای در منطقه باشد. در خصوص آینده سیاسی سوریه هم مبنای ما فقط انتخاب مردم سوریه است.
وی افزود: لذا تصور می‌کنیم که در هرگونه حل سیاسی در سوریه گفت‌وگوی ملی بین نمایندگان حکومت و طرفهای مختلف سوری از جمله معارضه معتقد به راهکار سیاسی، مبارزه جدی با تروریسم و رسیدن به یک قانون اساسی جدید مورد تأیید مردم سوریه می تواند مبنای خوبی برای خروج از این بحران باشد.
راهبرد ایران، همزمانی مبارزه با تروریسم و روند سیاسی است
امیرعبداللهیان درباره اولویت ایران در حل بحران سوریه اظهار داشت: موضوع مبارزه با تروریسم بحثی جدی است که متأسفانه توسط مدعیان خارجی مداخله کننده در سوریه جدی گرفته نشده است. البته نه تنها جدی گرفته نشده بلکه به صورت ابزاری از آن استفاده شده است.
وی تأکید کرد: ما معتقدیم به طور همزمان مبارزه جدی با تروریسم و روند سیاسی بر مبنای رأی و نظر نهایی مردم سوریه باید در این کشور دنبال شود.
نسبت به بیانیه ژنو 1 ایرادهای جدی داریم
امیرعبداللهیان همچنین درخصوص نشست ژنو 1 و قطعنامه 2118 و ژنو 1 به عنوان نقش مرجعی در بیانیه پایانی نشست وین، و اینکه آیا ایران این نقش مرجعی را قبول دارد گفت: ما نسبت به بیانیه ژنو و مفاد بیانیه ژنو تحفظات جدی داریم که در زمان خودش آن را اعلام کردیم، اما نسبت به روح کلی حاکم بر بیانیه ژنو روح کلی که اشاره دارد بر گفت‌وگوی بین نمایندگان حکومت سوریه و معارضین سوریه برای رسیدن به یک توافق این را یک مبنای خوبی می دانیم اما در خصوص جزئیات بیانیه ژنو تحفظات خود را داریم.
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سؤال که با توجه به شروع اقدامات سیاسی در سوریه، چقدر طول می کشد این عملیات به راه حل سیاسی بینجامد، اظهار داشت: فکر می کنم این بستگی دارد به اراده کشورهای منطقه و فرامنطقه دخیل در بحران سوریه اگر برخی همسایگان سوریه مانع جدی ورود تروریستها به سوریه شوند و اگر برخی بازیگران بین المللی استفاده ابزاری خود را از تروریستها در سوریه متوقف کنند، رسیدن به یک آتش بس پایدار و توافق سیاسی در سوریه امکان پذیر است.
وی افزود: اما مادامی که این اراده جدی منطقه ای و بین المللی برای عدم ارائه تسهیلات به تروریستها و کمک به تروریستها در داخل سوریه وجود داشته باشد مادامی که نفت بخشی از سوریه توسط داعش به برخی از کشورها فروخته شود مادامی که علیرغم قطعنامه های متعدد سازمان ملل داعش و تروریستها قادر باشند در چرخه سیستم مالی بانکی بین المللی به راحتی درامدهای حاصل از نفت خود را تبادل کنند، نشان دهنده این است که شاهد اراده و نیت جدی در مبارزه با تروریسم در منطقه و از جمله در سوریه نیستیم. رسیدن به ثبات و امنیت پایدار در سوریه برمی گردد به نقش برخی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای.
سوریه راه حل نظامی ندارد
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سؤال که تا چه حد طرفها به خصوص آمریکا و برخی کشورهای منطقه واقعیت‌های سوریه را درک کرده اند، گفت: ما فکر می‌کنیم امروز نسبت به گذشته فهم و درک برخی از بازیگران منطقه ای و بین المللی نسبت به واقعیات سوریه متفاوت است، امروز با سیل مهاجرین به سمت اروپا با بازگشت برخی نیروهای داعش به کشورهای خودشان و نا امنی‌هایی که در آن کشورها ایجاد کرده اند رفته رفته غرب و برخی از کشورهای منطقه، خطر جدی حمایت از تروریسم و افراط گرایی را دارند حس می کنند. همه به این درک مشترک رسیده اند که سوریه راه حل نظامی و امنیتی ندارد و راه کار در سوریه صرفا سیاسی است اما این هم بستگی دارد به نیت و اراده واقعی بازیگران و کشورهایی که می توانند در آینده سوریه نقش کمک کننده داشته باشند و لازم است که دست از اقدامات غیر سازنده خودشان در قبال مردم سوریه بردارند.
مانع تراشی عربستان برای گفت‌وگوی ایران با کشورهای خلیج فارس
امیرعبداللهیان در خصوص امکان برگزاری نشست بین ایران و کشورهای عرب به خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس، گفت: ما با کشورهای حوزه خلیج فارس گفت‌وگوهای دو جانبه داریم، اما ایده گفت‌وگوی فراگیر و جامع بین کشورهای منطقه یعنی شش عضو شورای همکاری خلیج فارس و جمهوری اسلامی ایران علیرغم استقبال ما و تلاش برخی از کشورهای منطقه اتفاق نیفتاد. شاید مهمترین دلیل هم این است که عربستان سعودی در این موضوع اخلال می‌کند عربستان سعودی علیرغم سیگنال‌های مثبتی که بارها ایران ارائه داده، آمادگی ورود به یک گفت‌وگو با ایران را ندارد.
وی افزود: ما بارها در گفت‌وگوهای صریح دیپلماتیک به مقامات سعودی گفتیم که چرا شما از گفت‌وگو می گریزید و فرار می کنید. فکر می کنم تلاشهای عربستان برای جلوگیری از شروع این گفت‌وگوها در شرایط فعلی مانع برگزاری این گفت‌وگو شده اما تهران آمادگی دارد و توصیه می کند به عربستان که مسیر توسل به زور در برخی از کشورهای منطقه را تبدیل کند به مسیر گفت‌وگو و از قواعد همسایگی و برادری با جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به صلح و ثبات پایدار در کل منطقه استفاده کند.
تلاش ایران برای حل بحران یمن و اخلال عربستان
امیرعبداللهیان درخصوص اینکه ایران چگونه می تواند به حل بحران یمن کمک کند، گفت: ما طی ماه‌های گذشته برای کمک به راه حل سیاسی در یمن تلاش های آشکار و پنهان زیادی داشتیم. به صراحت در این تلاشمان ایده ای را دنبال کرده‌ایم که به مشارکت همه گروهها و احزاب یمنی در آینده سیاسی این کشور، پایان جنگ و خونریزی و تجاوز عربستان سعودی و پایان محاصره انسانی در این کشور کمک کند. ما این تلاش ها را کما کان ادامه می دهیم، اما اینکه چه زمانی این گفتگوها می تواند به نتیجه برسد برمی گردد به اینکه عربستان سعودی تصمیم واقعی بگیرد نسبت به اینکه هفت ماه جنگ در یمن هیچ نفعی برای عربستان نداشته بلکه برای کل منطقه و به ویژه مردم یمن خسارات بزرگی داشته است.
رفتار بحرین بچه‌گانه و در شأن یک حکومت و نظام سیاسی نیست
امیرعبداللهیان در پاسخ به سؤالی درباره اتهامات بحرین به ایران مبنی بر دخالت در امور این کشور و نمایش اسلحه توقیف شده با این ادعا که توسط ایران به بحرین ارسال شده، و اظهارات وزیر خارجه بحرین که گفته "ایران بدتر از داعش است"، گفت: متأسفانه وزیر امور خارجه بحرین گاهی اوقات اظهارات غیر متوازن و نامتعادلی را بیان می کند. رفتار آنان مبنی بر نمایش چند قطعه اسلحه و ادعای وارد کردن این اسلحه از ایران، رفتاری بچه‌گانه و در شأن یک حکومت و نظام سیاسی از نظر ما ارزیابی نمی شود. بار دیگر به حکومت بحرین توصیه می کنیم که با مردم خود آشتی کند و به گفتگوی ملی روی بیاورد و با این گونه فرافکنی ها در صدد پنهان کردن مشکلات در درون جامعه خودش نباشد، تهران هیچگونه دخالتی در امور داخلی منطقه و از جمله بحرین ندارد و بحرینی ها به خوبی می دانند که اگر ایران در بحرین دخالت می کرد امروز وضع به گونه دیگری بود.
موج انتفاضه سوم آغاز شده است؛ حمایت قوی ایران ادامه دارد
امیرعبداللهیان درخصوص انتفاضه قدس اظهار داشت: ما به حمایتهای قوی خود از فلسطین و محور مقاومت ادامه می دهیم و در عین حال سیاستهای توسعه طلبانه و جاه طلبانه رژیم صهیونیستی هم در موضوع تداوم شهرک سازی و ادامه یهودی سازی مسجد الاقصی منجر به انتفاضه جدید در فلسطین شده است. این واقعیت تلخی است برای رژیم اسرائیل که باید بپذیرد موج انتفاضه سوم علیه این رژیم آغاز شده است و آنان چاره ای ندارند جز اینکه در رفتار خودشان بازنگری کنند و در نهایت همانطور که مقام معظم رهبری تأکید کردند، توجه به حقوق و رأی مردم فلسطین و در واقع رأی صاحبان اصلی این سرزمین راهکار برون رفت از این بحران و چالش قدیمی در منطقه است.
