"صراط: مرضیه افخم" اولین بانویی در دستگاه دیپلماسی که "اولین‌های" درخور توجهی را در وزارت خارجه از جمله انتصاب سخنگویی و اولین سفیر زن جمهوری اسلامی ایران، رقم زد.
این بانو اولین سخنگوی زن وزارت خارجه بود که بیش از دو سال با موفقیت انجام وظیفه کرد و سابقه بسیار خوبی از مدیریت بانوان در صحنه های مهم سیاسی و اجتماعی کشور از خود بجای گذاشت، به پاس این اولین‌ها مصاحبه متفاوتی را با این بانو ترتیب دادیم.
متن این مصاحبه به شرح زیر است
* خانم افخم، تعریف شما از سخنگوی زن چیست؟
_خب آنقدر که شما به زن بودنش نگاه می کنید من نگاه نمی کنم بلکه نگاه من به بخش حرفه ای ان است. لذا قسمت زنانه اش برای من شاید خیلی تعریف ویژه ای ندارد که بتوانم پیرامون آن توضیح دهم.
اما متوجه می شدم که کنار کار سخنگویی روتینی که در وزارت خارجه انجام می‌شد، حاشیه‌هایی نسبت به این موضوع وجود دارد و آن "زن" بودن است. اما در داخل مجموعه کاری پیرامون این موضوع بحثی مطرح نبود.
* واکنش کشورهای خارجی به "زن" بودن شما به عنوان یک دیپلمات چیست؟
_ این موضوع نیازمند پاسخ دقیق است که بنده آن ارزیابی را در اختیار ندارم. ولی از برخی از شنیده ها و مطالبی که تعدادی از رسانه های خارجی زده اند می توان برداشت کرد که این انتخاب قابل تأمّل بوده و توجه زیادی به آن کرده اند.
فارغ از انتخاب شخص، از نظر آنها تریبون سخنگوی وزارت امور خارجه ،یک تریبون خیلی جدی و مردانه بود، در هر حال بازخورد این کار در جهان یا منطقه به آن میزانی که ما مطلع شدیم و به گوشمان رسید این بود که شاید مجموعه تصمیماتی که جمهوری اسلامی ایران برای خانم ها گرفته است یک تصمیم بدیع، در عین حال نوآورانه و جدی بوده است.
آیا در آینده هم شاهد دیپلمات های خانم در وزارت خارجه خواهیم بود؟
_ در نسل جدید دیپلمات های وزارت خارجه خانوم ها حضور دارند و این مایه خوشبختی ما است و من به عنوان کسی که سال ها در این وزارت کار کرده ام می گویم؛ هنگامی که ورودی های جدید وزارت امور خارجه را می بینیم که در میان آنها خانم های تحصیل کرده، قوی و علاقمند حضور پیدا کرده اند، نسبت به آینده بسیار امیدوار و دلگرم می شویم.
آنچه در طول این سه دهه یا بیش از سه دهه گذشته پیش آمد، مسیر طبیعی و برنامه ریزی شده بود که تعدادی انتخاب بشوند، آموزش ببینند و این مسیر را طی کنند.
نیازمند این هستیم که از این پس تعدادی بیشتری از خانم ها در این عرصه حضور داشته باشند ولی این حضور صرفاً یک حضور جنسیتی نیست و حضوری باید باشد متناسب با توانمندی و شایستگی که خوشبختانه برخی از همکاران ما با وجود تعداد کمشان که دوربین ها نیز معطوف بهشان نشده است بسیار حرفه ای و خوب کار می کنند.
تعدادی از همکاران خانم، در حوزه بین المللی، تعدادی در مرکز پ‍‍ژوهشی کار می کنند و مأموریت های بسیار موفقیت آمیزی را رفتند اما این فرصت که افکار عمومی و جامعه به طور مستقیم با آنها آشنا بشوند برایشان فراهم نشده است.
در واقع باید گفت حضور دارند، وجود دارند، و فعالیت های بسیار خوب و موفقی را انجام می دهند، به طور مثال؛ در حال حاضر نمایندگی دائممان در نیویورک نزد سازمان ملل متحد، یک خانم بسیار با تجربه و توانمند، مسئول امور مربوط به حقوق بشر است که در جلسات، تنظیم متون و... هم تراز آقایان کار جدی انجام می دهند.
قطعاً با توجه به تعدادی بسیار زیادی از فارق التحصیلان و استفاده کشور برای توسعه پایدار از حضور خانم ها ضروری است که این تعداد به یک عدد و رقم قابل توجه و تأملی برسد.
این موضوع در مدیریت جدید وزارت امور خارجه مورد توجه قرار گرفته است و در انتصاب و انتخاب کارمندان و دیپلمات های جدید، اگر خانم توانمندی و شایسته ای وجود داشته باشد، قطعاً در اولویت انتخاب قرار می گیرند. لذا نسبت به آینه و حضور نسل جدید دیپلمات های خانم در وزارت امور خارجه می توانیم بگوییم که همگی می توانند خیلی خوشبین بوده و این خبر را پیشاپیش داشته باشند.
* تلخ ترین و تاثرانگیزترین لحظه های سخنگوییتان چه زمانی بود؟
_همه آن تسلیت هایی که گفتیم و همه آن همدردی ها من را متاثر می کرد که شاید اینجا آن قسمت خانم بودن موثر بود.
صحبت از کشته شدن انسان های بیگانه ( من خیلی روی این عبارت تأکید داشتم و به دوستان می گفتم حتماً باید بحث انسان های بیگانه را قید کنیم) همواره مایه تأسف است و من فکر می کنم شاید در همه آن موارد ما واقعاً متأثر می شدیم و آن طور نبود که به عنوان یک کار روتین و به صورت یک دستگاه این کار را کنیم بلکه واقعاً من شخصاً از صمیم قلب ابراز همدردی می کردم.
ولی خب بحث های تروریستی در این دو سال و اندی گذشته یکی از بحث هایی بود که متأسفانه جلوه ها و آثار بسیار تلخی را در منطقه داشت، کشتارها، بمب گذاری ها و اقدامات این چنینی در عین حال که محکومیت داشت، تأثر و تأسف بسیار زیادی را برای ما ایجاد کرد.
یکی از موضوعاتی که متاسفانه هنوز ادامه دارد، روانه شدن آورگان سوری به دیگر کشورها فقط به خاطر امنیت و ترس از تروریست ها و خلاص شدن از جنگ بود که تماما صحنه های رقت باری را رقم زد که در این قسمت "یک سخنگوی خانم بیشتر متأثر می شود".
* رابطه شما با خبرنگاران چگونه بود، آیا تاکنون آنچه را که رسانه‌ها از شما خواسته اند به آنها اطلاع داده‌اید؟
_این را باید از رسانه‌ها بپرسیم.
من به علت اینکه در حوزه رسانه کار کرده‌ام، برای اصحاب رسانه ارزش و احترام خاصی را قائلم و در کنار مسائلی که مطرح می‌شود همواره تلاش می کردم تعامل انسانی و فردیمان در اولویت باشد.
خدارو شکر، هیچ‌گاه حرفه بنده، خدشه‌ای بر عزت و کرامت دوستان رسانه‌ای ایجاد نکرد و همواره تلاش کردم خبرنگاران را مجموعه‌ای بدانم که "دانستن"، حق آنان است و برای مصونیتشان که برای روشنگری افکار عمومی تلاش می کنند ارزش قائل می شوند.
گاهی اوقات مواردی از جمله موضوعات سیاست خارجی و تحرکاتی بوجود می‌آمد که مانع از آن می‌شد فورا اظهارنظر کنم حتی در برخی از موارد فورا به دوستان پیامک می دادم که صبر کنند و حسنی که برای من داشت این بود از 40 تماس تلفنی و پیامک کارم سبک و راحت می شد و خبر را فورا می فرستادیم که خبرنگاران با تلفن بی‌پاسخ مواجه نشوند اما برخی موارد نیز پیش آمد که امیدوارم دوستان ما را ببخشند.
* شما با عنوان اولین سفیر زن چه تعریفی از خانم سفیر دارید؟
_من فقط قسمت سفیری را می‌بینم و به قسمت خانم بودن آن توجه نمی کنم همانطور که سخنگویی را بعنوان سمت سخنگویی وزارت خارجه می دیدم نه بعنوان سخنگو، طبعا طرف های مقابل ما نسبت به اینکه یک خانم بعنوان نماینده یک کشور بزرگ و پرافتخار جمهوری اسلامی ایران در مالزی حضور پیدا می‌کند چندین پیام توامان دارم.
یکی از این پیام‌ها حسن نیت داشتن ایران به کشور مالزی است که اولین فرستاده زن خود را عازم این کشور می‌کند. ابعاد روابط ما با مالزی در حوزه‌های مختلف بسیار است و ما در این راستا کار جدی و سیاسی داریم و این نشانگر این است که سفیری که انتخاب شده ماموریتش مانند سایر سفرا برای پیشبرد روابط و ارتقای روابط دو جانبه با کشورهای دیگر است که من هم امیدوارم در این سمت از پس مسولیت خود بربیایم.
* اولویت شما در کشور مالزی چیست؟
_اولین اولویتم این است که کشور مالزی را ببینم و بیشتر با آن آشنا شوم .
* با غربت چه می کنید؟
_آنقدر برنامه و کار داریم که به غربت نمی رسد. چرا که بحثمان پیرامون کار بسیار جدی است.
* دو مورد از علایق شخصی خود را که در این 2 سال داشتید ولی به آن نرسیده‌اید را نام ببرید؟
_سفر کردن و پیاده‌روی جز علایق اصلی من است این دو مورد را آنگونه که دوست داشتم نتوانستم انجام دهم.
* در این دو سالی که سخنگو بودید آشپزی می کردید یا غذای آماده میل می‌نمودید؟
_بله آشپزی می‌کردم چون همسرم بنده را از خوردن غذاهای آماده منع می کردند. استفاده از مواد تازه و ساده جز فرمول زندگی من است. به دلیل داشتن کمبود وقت پخت غذاهای زمان‌بر جز فهرست‌هایم نبود.
* بهترین و بیشترین غذایی که در این دو سال طبخ کردید چه بوده است؟
_مخلوطی از سبزیجات و گوشت مرغ.
* بعد از آنکه ماموریت شما در سمت سفارت به پایان رسید آیا قصد آن دارید که کتاب خانم سفیر را بنویسید؟
_دوستان از قبل به من توصیه کردند، نه بعنوان خانم سفیر باعنوان خانم سخنگو کتابی بنویسم البته هدف فقط نشر کتاب نیست. هدف این است آنچه که انجام می شود دقیق بوده و به تجربه کشور کمک کند، اگر فرصتی دست دهد تجربیاتم رادر لابه لای صفحات کتاب خواهم آورد.
* سپاس و آرزوی بهترین‌ها برای شما
