صراط: دو ماه محرم و صفر را پشت سر گذاشتیم و به ماه ربیع‌الاول، بهار ماه‌ها رسیدیم...
ماه ربيع الاول آغاز شده است؛ ماهی که در آن حوادث تاريخی مهمی اتفاق افتاده است که از آن جمله، حادثه مهم و تاريخی ليله المبيت، هجرت حضرت محمد صلی الله عليه و آله از مکه به مدينه، ولادت پيامبر اکرم (ص) و امام جعفر صادق عليه السلام، ازدواج حضرت محمد صلی الله عليه و آله و سلم با حضرت خديجه عليها السلام، آغاز امامت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه و هلاکت يزيد بن معاويه از جمله حوادث فرخنده اين ماه است. همچنين غزوه بنی نضير در سال چهارم هجری، صلح امام حسن مجتبی عليه السلام با معاويه در سال 41 قمری، شهادت حضرت امام حسن عسگری عليه السلام در سال 260 قمری، واقعه احراق مکه در هنگام جنگ يزيد با عبدالله بن زبير در سال 64 قمری، حادثه صاحب زنج و قتل 300 هزار نفر از مردم بصره به دست موفق عباسی در سال 258 از ديگر حوادث مهم ماه ربيع الاول است.
مناسبت های ماه ربيع الاول:
شب اول ربيع الاول:
اين شب به نام «ليله المبيت» مزين است، در اين شب يک حادثه مهم تاريخی واقع شده است؛ در سال سيزدهم بعثت، رسول خدا(ص) از مکه به قصد هجرت به سوی مدينه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گرديد و اميرمؤمنان حضرت علی(ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر آن حضرت خوابيد و مشرکان قريش که خانه رسول خدا(ص) را محاصره کرده بودند، به گمان آن که ايشان در بستر آرميده است، تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشيرهای برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه(ص) را بکشند، حضرت علی (ع) را ديدند که از آن بستر برخاست، بدين ترتيب، پيامبر گرامی اسلام(ص) در فرصتی مناسب خود را از چنگال مشرکان قريش نجات داد و امام علی(ع) نيز با اين فداکاری، عشق، علاقه و برادری خود را نسبت به ايشان نشان داد؛ اين در حالی بود که هر زمان ممکن بود کسی را که در آن بستر خوابيده بود به قتل برسانند. بنابراين آيه شريفه «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَئُوفٌ بِالْعِبادِ; (سوره بقره، آيه 207) بعضی از مردمِ (با ايمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودی خدا می فروشند; و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حق اميرالمومنين (ع) نازل شد. سال هجرت رسول خدا (ص) مبدأ تاريخ مسلمانان است و تحولی عظيم در جهان اسلام روی داد.
روز هشتم ربيع الاول:
در روز هشتم اين ماه در سال 206 هجری قمری، شهادت امام حسن عسکری(ع) طبق روايتی واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزمان، حجه بن الحسن ـ عجل الله تعالی فرجه الشريف ـ آغاز گرديد. روز دهم ربيع الاول: روز ازدواج رسول خدا (ص) با حضرت خديجه کبری(ع) است به همين مناسبت روزه اين روز به عنوان شکرگزاری مستحب شمرده شده است.
روز دوازدهم ربيع الاول:
اين روز مطابق نظر مرحوم شيخ کلينی و مسعودی و همچنين مشهور ميان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبی مکرم اسلام حضرت محمد (ص) است. همچنين در اين روز، رسول خدا (ص) بعد از 12 روز که مسير راه ميان مکه و مدينه را پيمودند وارد مدينه شدند و نيز روز انقراض دولت بنی مروان در سال 132 هجری قمری است.
روز چهاردهم ربيع الاول:
در سال 64 هجری قمری در چنين روزی، يزيد بن معاويه به هلاکت رسيد. وی پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنايات عظيمی بود - که مهمترين آن واقعه کربلا و شهادت حضرت ابی عبداللّه الحسين (ع) و يارانشان است - در سن سی و هفت سالگی در منطقه «حوران» زندگيش به پايان رسيد; جنازه اش را در دمشق دفن کردند، ولی اکنون اثری از آن نيست.
شب هفدهم ربيع الاول:
طبق روايات مشهور شيعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبياء رسول معظم اسلام (ص) است و شب بسيار مبارکی است. همچنين يکسال قبل از هجرت رسول خدا (ص)، در چنين شبی معراج آن حضرت صورت گرفت. روز هفدهم ربيع الاول: همان گونه که گفتيم مشهور ميان علمای اماميه آن است که روز هفدهم ربيع الاول، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبداللّه (ص) است و معروف آن است که ولادتشان در مکه معظمه، واقع شده است و زمان ولادت آن حضرت هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سال عام الفيل بوده است. (عام الفيل سالی است که ابرهه با لشکرش که بر فيل سوار بودند به قصد تخريب کعبه آمد، ولی همگی نابود شدند و پيامبر مکرم اسلام در همان سالی به دنيا آمدند که اين رخداد به وقوع پيوست). همچنين در چنين روزی در سال 83 هجری قمری، ولادت امام صادق (ع) واقع شده است و از اين جهت نيز بر اهميت اين روز افزوده شده است.
اعمال ماه ربيع الاول:
اعمال مشترک اول هر ماه: دعای هنگاه رويت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترک اول هر ماه قمری هستند .
روز اول ربيع الاول:
علما گفته اند مستحب است، به شکرانه هجرت موفقيت آميز رسول خدا (ص) اين روز را روزه بگيرند و صدقه و انفاق و احسان کنند و همچنين زيارت آن بزرگوار، در اين روز مناسب است.
روز دوازدهم ربيع الاول:
در اين روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول بعد از خواندن سوره حمد، سه مرتبه سوره «قل يا ايها الکافرون»(سوره کافرون) و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل هو الله احد»(سوره توحيد) خوانده می‌شود.
روز هفدهم ربيع الاول:
اين روز مطابق نظر مشهور علمای اماميه، روز ولادت رسول خدا (ص) و همچنين ميلاد امام صادق (ع) است و روزی است بسيار مبارک که دارای اعمالی است:
1) غسل؛ به نيت روز هفدهم ربيع الاول.
2) روزه؛ که برای آن فضيلت بسياری نقل شده است، از جمله در رواياتی از ائمه معصومين(عليهم السلام)آمده است: کسی که اين روز را روزه بدارد، خداوند برای او ثواب روزه يکسال را مقرر می فرمايد.
3) دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مؤمنان و به زيارت مشاهد مشرفه رفتن (اماکن زيارتی).
4) زيارت رسول خدا (ص) از دور و نزديک; در روايتی از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زيارت کند مانند کسی است که به هنگام حياتم به سوی من هجرت کرده باشد، اگر نمی توانيد مرا از نزديک زيارت کنيد، از همان راه دور به سوی من سلام بفرستيد (که به من می رسد).
5) زيارت امير مؤمنان، حضرت علی (ع) نيز در اين روز مستحب است با همان زيارتی که امام صادق (ع) در چنين روزی کنار ضريح شريف آن حضرت (ع) ايشان را زيارت کردند.
6) تکريم، تعظيم و بزرگداشت اين روز بسيار بجا است، مرحوم «سيد بن طاووس»، در کتاب اقبال، در تکريم و تعظيم اين روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبی اکرم (ص) سفارش بسيار کرده است. بنابراين، سزاوار است مسلمانان با برپايی جشن ها و تشکيل جلسات، هرچه بيشتر با شخصيت نبی مکرم اسلام (ص)، سيره و تاريخ زندگی ايشان آشنا شوند و از آن، برای ساختن جامعه‌ای اسلامی و محمدی بهره کامل گيرند.
