صراط: فصل بیماری فرا رسیده و باید مراقب خود بود، اما اگر به سرماخوردگی یا
آنفولانزا مبتلا شدیم باید همچنان ورزش کنیم یا چند روزی کنار بکشیم؟ به
عبارت دیگر، وقتی مریض شدیم باید ورزش کنیم؟ بیایید یک بار برای همیشه این
ابهام را رفع کنیم.
همه چیز با یک عطسه شروع می شود، اول فکر می کنید فقط کمی به استراحت نیاز دارید، ورزش هم می توانید انجام دهید. ورزش هم که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند نه؟ بیایید نگاهی به سیستم ایمنی بیاندازیم.
سیستم ایمنی: مقدمه ای سریع و کثیف
اول چیزهای مهم: بیرون جنگلی از میکروب است. روزی نیست که میکروب ها، باکتری ها، انگل ها و قارچ ها تلاش نکنند که ما را مریض کنند. شایع ترین این مهاجمان، از طرق دستگاه تنفسی حمله می کنند. بزرگترین ضرباتشان: سرما خوردگی، سرفه، آنفولانزا، سینوزیت، ورم لوزه، عفونت گلو، و عفونت گوش میانی است.
خوشبختانه، سیستم ایمنی بدن هم برنامه هایی دارد. وقتی با حملات خارجی روبرو می شود، سخت تلاش می کند تا از بدن حفاظت کند. سلول های ایمنی که از مغز استخوان و غده تیموس سرچشمه می گیرند راه خود را به گره های لنفاوی، طحال، و غشاهای مخاطی باز می کنند تا با مهاجمانی که در دهان، روده، ریه ها، و مجاری ادرار هستند مبارزه کنند. سیستم ایمنی طبیعی بدن اولین خط دفاعی به حساب می آید، و تشکیل شده است از:
• موانع فیزیکی / ساختاری ( مانند پوشش مخاط در مسیر بینی )
• موانع شیمیایی ( مانند اسید های معده )
• سلول های محافظتی ( مانند سلول های NK که کشنده های طبیعی هستند – سلول های سفید خون که مهاجمان را از بین می برند )
سیستم ایمنی انطباقی یک سیستم پیچیده تر است از سلول های بسیار تخصصی و فرآیندهایی که هنگام مغلوب شدن سیستم ایمنی طبیعی وارد کار می شوند، میکروارگانیسم ها را نابود می کنند و جلوی تصاحب بدن به وسیله آنها را می گیرند.
شگفت انگیز است که این سلول های سفید خونی نوعی حافظه دارند که به آنها اجازه می دهد در طول زمان پاتوژنی خاص را تشخیص بدهند، و سپس برای هر پاسخ ایمنی یک رویکرد هدفمند شکل می دهند. این دقیقا همان چیزی است که ساختار سیستم ایمنی می نامیم. این علم پشت واکسیناسیون و صادقانه بگویم، بسیاری از طب مدرن است.
هنگام بیماری باید ورزش کنیم؟
اگر می خواهید با اولین سرفه ورزش را رها کنید و به استراحت بپردازید، باید کمی بیشتر فکر کنید. به جز مواقعی که واقعا حالتان خراب است، توصیه می شود در اولین روز های مریضی همچنان ورزش را ادامه دهید، اما ورزشی با شدت کم و با حداقل بالا رفتن ضربان قلب.
بگذارید یک چیز را روشن کنیم: ورزش کردن و فعالیت فیزیکی با هم تفاوت دارند. در ورزش روتین فرد به نفس نفس می افتد، عرق می کند، سخت کار می کند و کمی هم احساس ناراحتی دارد، و در کل واکنش به فشار را در بدن بیدار می کند.
وقتی سلامت هستیم، به سادگی به این فشار عادت می کنیم. در واقع پیشرفت در این عادت در نهایت باعث تناسب اندام و قدرتمند شدنمان می شود.
اما وقتی مریض هستیم، فشار ورزش سنگین ممکن است بیش از آنچه باشد که سیستم ایمنی مان تحمل می کند.
با این حال همچنان می شود فعالیت داشت، مگر اینکه واقعا بیماری فرد را از پا انداخته باشد. منظور از فعایت چنین مواردی است:
• پیاده روی
• دوچرخه سواری با شدت کم
• باغبانی
• تای چی
• دویدن با سرعت بسیار کم
• شنا کردن
• چی گونگ
• یوگا
این فعالیت ها آنچنان سنگین نیستند که بخواهند فشار زیادی را به سیستم ایمنی بدن تحمیل کنند. در واقع باعث می شوند قابلیت بدن برای مبارزه با بیماری بالا برود. محققان می گویند تمرین مقاومتی مرتب می تواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کند در حالی که تنها یک دوره ورزش متعادل می تواند قدرت سیستم ایمنی تطبیقی را افزایش دهد – اگر مرتب انجام شود نتایج بهتر هم خواهد شد.
ورزش شدید طولانی مدت می تواند ما را مستعد ابتلا به عفونت کند. برای مثال، دویدن در یک ماراتن می تواند تا 72 ساعت قدرت سیستم ایمنی تطبیقی را کاهش دهد. (بسیاری از ورزشکاران استقامتی درست بعد از مسابقاتشان مریض می شوند).
به عبارت دیگر ورزش پرفشار در زمان بیماری می تواند حسابی ضعیفتان کند و منطقی این است که از آن پرهیز کنید. مسلم است که ورزش تنها عامل تاثیر گذار روی سیستم ایمنی بدن نیست. دیگر انواع فشار و استرس نیز تاثیر خود را دارند. هر روز مجبورید با مواردی سرکار داشته باشید نظیر؛
فشار فیزیکی: ورزش، کار فیزیکی، عفونت و ...
فشار روانی: روابط، شغل، درآمد
فشار زیست محیطی: گرما، سرما، قرار گرفتن در نور / تاریکی، آلودگی، ارتفاع
فشار سبک زندگی: داروها، برنامه غذایی، بهداشت
استرس و فشار می تواند کل هورمون ها را تحریک کند و باعث ضعف و تغییر سیستم ایمنی شود. تحقیقات نشان داده استرس خفیف ( چند دقیقه تا یک ساعت ) می تواند برای سیستم ایمنی بدن مفید باشد، در حالی که استرس مزمن ( چند روز یا سال ) می تواند برای ایمنی بدن خطری بزرگ باشد.
دیگر شاخص ها که روی سیستم ایمنی تأثیر می گذارند: شاخص های دائمی و موقتی وجود دارد که وقتی با ورزش و دیگر استرس زا ها ترکیب می شوند، می توانند سیستم ایمنی را به خطر بیندازند، و روی تصمیمتان برای مدت زمان ورزش در زمان مریضی تاثیر بگذارند.
سن: واکنش سیستم ایمنی طبیعی با بالا رفتن سن می تواند کند شود. اما داشتن ورزش مرتب و خوردن غذاهای سالم با مواد مغذی بالا این فرآیند را بسیار کند می کند.
جنسیت: با اینکه هورمون استروژن خانم ها به طور کلی باعث افزایش ایمنی بدن است، آندروژن مردان آن را سرکوب می کند. ( شاید به همین خاطر است که آقایون خیلی بد سرما می خورند! )
خواب: خواب کوتاه مدت یا بی کیفیت می تواند سیستم ایمنی بدن را به خطر بیندازد.
چاقی: تحقیقات نشان داده کار افراد چاق برای مبارزه با عفونت ها دشوارتر است، دلیل این مشکل می تواند ناهنجاری های متابولیک باشد.IL-6: نظریه ای وجود دارد که می گوید بعد از ورزش IL-6 آزاد می شود، ماده ای که باعث برانگیخته شدن واکنش سیستم ایمنی بدن می شود. در بعضی افراد به شکلی غیر عادی باعث خستگی و بروز نشانه های شبیه به سرما خوردگی یا آنفولانزا و افسردگی می شود.
دمای هوا: برخی متخصصان بر این عقیده هستند که هوای سرد می تواند باعث کاهش ایمنی شود، شاید دلیلش واکنش انقباض عروق در بینی و مسیر های هوایی فوقانی است.
سن تمرین: هرچقدر بدنتان کمتر روی فرم باشد، تاثیر فشار ورزشی روی بدن و سیستم ایمنی آن بیشتر است.
برنامه ورزش در طول بیماری: با وجود بیماری می خواهید همچنان حرکت داشته باشید. دقیقا برنامه تان باید به چه شکل باشد؟ برای شروع بهتر است در محیطی سرد ورزش نکنید، چون علائم تنفسی فوقانی را تشدید می کند.
روز اول
با علائمی مانند گلو درد، سرفه کردن، آب ریزش بینی یا گرفتگی بینی: ورزش با شدت پایین.
با علائمی مانند درد مفاصل یا عضلات، سردرد، تب، لرز، اسهال یا حالت تهوع: ورزش نکنید.
روز دوم
بدون داشتن تب و بدتر نشدن علائم گردن به بالا: ورزش سبک به مدت 30 تا 45 دقیقه.
با دمای بالای بدن، افزایش سرفه ها، اسهال و استفراغ: ورزش نکنید.
روز سوم
بدون تب و لرز، و بدتر نشدن علائم اولیه: ورزش با شدت متوسط به مدت 45 تا 60 دقیقه.
با وجود تب و ادامه ی حضور نشانه ها: ورزش نکنید، به یک پزشک مراجعه کند.
روز چهارم
با بهبود تب و دیگر علائم: 24 ساعت صبر کنید، سپس به روتین همیشگی ورزش خود بازگردید.
با بروز نشانه های جدید: ورزش نکنید، باید تحت مراقبت قرار بگیرید.
اجازه دهید نشانه ها راهنمایتان باشند، اگر حس می کنید برای پیاده روی یا ورزشی سبک آمادگی دارید پس انجامش دهید. اما اگر می بینید که واقعا مریضی توان را از بدن گرفته بهتر است استراحت کنید و سعی نمایید خود را با چیزی شاد کنید، خنده و شادی به بهبود بیماری ها کمک بسیاری می کند.
بعد از بیماری بسیار مهم است که آرام آرام به مقدار ورزش عادی خود در روز بازگردید، بستگی به مدت زمان مریضی دارد، برای مثال اگر سه روز مریض بودید، سه روز باید طول بکشد تا به مقدار ورزش همیشگی بازگردید.
سخن آخر
یک سرفه یا عطسه لازم است تا کل باشگاهی که برای ورزش به آن می روید را آلوده کنید، پس به خاطر سلامت دیگران و حفظ آنها از بیماری که خود با آن درگیر هستید ورزش را در خانه یا پارک انجام دهید و تا زمان بهبودی کامل به باشگاه نروید.
دکتر کرمانی
همه چیز با یک عطسه شروع می شود، اول فکر می کنید فقط کمی به استراحت نیاز دارید، ورزش هم می توانید انجام دهید. ورزش هم که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند نه؟ بیایید نگاهی به سیستم ایمنی بیاندازیم.
سیستم ایمنی: مقدمه ای سریع و کثیف
اول چیزهای مهم: بیرون جنگلی از میکروب است. روزی نیست که میکروب ها، باکتری ها، انگل ها و قارچ ها تلاش نکنند که ما را مریض کنند. شایع ترین این مهاجمان، از طرق دستگاه تنفسی حمله می کنند. بزرگترین ضرباتشان: سرما خوردگی، سرفه، آنفولانزا، سینوزیت، ورم لوزه، عفونت گلو، و عفونت گوش میانی است.
خوشبختانه، سیستم ایمنی بدن هم برنامه هایی دارد. وقتی با حملات خارجی روبرو می شود، سخت تلاش می کند تا از بدن حفاظت کند. سلول های ایمنی که از مغز استخوان و غده تیموس سرچشمه می گیرند راه خود را به گره های لنفاوی، طحال، و غشاهای مخاطی باز می کنند تا با مهاجمانی که در دهان، روده، ریه ها، و مجاری ادرار هستند مبارزه کنند. سیستم ایمنی طبیعی بدن اولین خط دفاعی به حساب می آید، و تشکیل شده است از:
• موانع فیزیکی / ساختاری ( مانند پوشش مخاط در مسیر بینی )
• موانع شیمیایی ( مانند اسید های معده )
• سلول های محافظتی ( مانند سلول های NK که کشنده های طبیعی هستند – سلول های سفید خون که مهاجمان را از بین می برند )
سیستم ایمنی انطباقی یک سیستم پیچیده تر است از سلول های بسیار تخصصی و فرآیندهایی که هنگام مغلوب شدن سیستم ایمنی طبیعی وارد کار می شوند، میکروارگانیسم ها را نابود می کنند و جلوی تصاحب بدن به وسیله آنها را می گیرند.
شگفت انگیز است که این سلول های سفید خونی نوعی حافظه دارند که به آنها اجازه می دهد در طول زمان پاتوژنی خاص را تشخیص بدهند، و سپس برای هر پاسخ ایمنی یک رویکرد هدفمند شکل می دهند. این دقیقا همان چیزی است که ساختار سیستم ایمنی می نامیم. این علم پشت واکسیناسیون و صادقانه بگویم، بسیاری از طب مدرن است.
هنگام بیماری باید ورزش کنیم؟
اگر می خواهید با اولین سرفه ورزش را رها کنید و به استراحت بپردازید، باید کمی بیشتر فکر کنید. به جز مواقعی که واقعا حالتان خراب است، توصیه می شود در اولین روز های مریضی همچنان ورزش را ادامه دهید، اما ورزشی با شدت کم و با حداقل بالا رفتن ضربان قلب.
بگذارید یک چیز را روشن کنیم: ورزش کردن و فعالیت فیزیکی با هم تفاوت دارند. در ورزش روتین فرد به نفس نفس می افتد، عرق می کند، سخت کار می کند و کمی هم احساس ناراحتی دارد، و در کل واکنش به فشار را در بدن بیدار می کند.
وقتی سلامت هستیم، به سادگی به این فشار عادت می کنیم. در واقع پیشرفت در این عادت در نهایت باعث تناسب اندام و قدرتمند شدنمان می شود.
اما وقتی مریض هستیم، فشار ورزش سنگین ممکن است بیش از آنچه باشد که سیستم ایمنی مان تحمل می کند.
با این حال همچنان می شود فعالیت داشت، مگر اینکه واقعا بیماری فرد را از پا انداخته باشد. منظور از فعایت چنین مواردی است:
• پیاده روی
• دوچرخه سواری با شدت کم
• باغبانی
• تای چی
• دویدن با سرعت بسیار کم
• شنا کردن
• چی گونگ
• یوگا
این فعالیت ها آنچنان سنگین نیستند که بخواهند فشار زیادی را به سیستم ایمنی بدن تحمیل کنند. در واقع باعث می شوند قابلیت بدن برای مبارزه با بیماری بالا برود. محققان می گویند تمرین مقاومتی مرتب می تواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کند در حالی که تنها یک دوره ورزش متعادل می تواند قدرت سیستم ایمنی تطبیقی را افزایش دهد – اگر مرتب انجام شود نتایج بهتر هم خواهد شد.
ورزش شدید طولانی مدت می تواند ما را مستعد ابتلا به عفونت کند. برای مثال، دویدن در یک ماراتن می تواند تا 72 ساعت قدرت سیستم ایمنی تطبیقی را کاهش دهد. (بسیاری از ورزشکاران استقامتی درست بعد از مسابقاتشان مریض می شوند).
به عبارت دیگر ورزش پرفشار در زمان بیماری می تواند حسابی ضعیفتان کند و منطقی این است که از آن پرهیز کنید. مسلم است که ورزش تنها عامل تاثیر گذار روی سیستم ایمنی بدن نیست. دیگر انواع فشار و استرس نیز تاثیر خود را دارند. هر روز مجبورید با مواردی سرکار داشته باشید نظیر؛
فشار فیزیکی: ورزش، کار فیزیکی، عفونت و ...
فشار روانی: روابط، شغل، درآمد
فشار زیست محیطی: گرما، سرما، قرار گرفتن در نور / تاریکی، آلودگی، ارتفاع
فشار سبک زندگی: داروها، برنامه غذایی، بهداشت
استرس و فشار می تواند کل هورمون ها را تحریک کند و باعث ضعف و تغییر سیستم ایمنی شود. تحقیقات نشان داده استرس خفیف ( چند دقیقه تا یک ساعت ) می تواند برای سیستم ایمنی بدن مفید باشد، در حالی که استرس مزمن ( چند روز یا سال ) می تواند برای ایمنی بدن خطری بزرگ باشد.
دیگر شاخص ها که روی سیستم ایمنی تأثیر می گذارند: شاخص های دائمی و موقتی وجود دارد که وقتی با ورزش و دیگر استرس زا ها ترکیب می شوند، می توانند سیستم ایمنی را به خطر بیندازند، و روی تصمیمتان برای مدت زمان ورزش در زمان مریضی تاثیر بگذارند.
سن: واکنش سیستم ایمنی طبیعی با بالا رفتن سن می تواند کند شود. اما داشتن ورزش مرتب و خوردن غذاهای سالم با مواد مغذی بالا این فرآیند را بسیار کند می کند.
جنسیت: با اینکه هورمون استروژن خانم ها به طور کلی باعث افزایش ایمنی بدن است، آندروژن مردان آن را سرکوب می کند. ( شاید به همین خاطر است که آقایون خیلی بد سرما می خورند! )
خواب: خواب کوتاه مدت یا بی کیفیت می تواند سیستم ایمنی بدن را به خطر بیندازد.
چاقی: تحقیقات نشان داده کار افراد چاق برای مبارزه با عفونت ها دشوارتر است، دلیل این مشکل می تواند ناهنجاری های متابولیک باشد.IL-6: نظریه ای وجود دارد که می گوید بعد از ورزش IL-6 آزاد می شود، ماده ای که باعث برانگیخته شدن واکنش سیستم ایمنی بدن می شود. در بعضی افراد به شکلی غیر عادی باعث خستگی و بروز نشانه های شبیه به سرما خوردگی یا آنفولانزا و افسردگی می شود.
دمای هوا: برخی متخصصان بر این عقیده هستند که هوای سرد می تواند باعث کاهش ایمنی شود، شاید دلیلش واکنش انقباض عروق در بینی و مسیر های هوایی فوقانی است.
سن تمرین: هرچقدر بدنتان کمتر روی فرم باشد، تاثیر فشار ورزشی روی بدن و سیستم ایمنی آن بیشتر است.
برنامه ورزش در طول بیماری: با وجود بیماری می خواهید همچنان حرکت داشته باشید. دقیقا برنامه تان باید به چه شکل باشد؟ برای شروع بهتر است در محیطی سرد ورزش نکنید، چون علائم تنفسی فوقانی را تشدید می کند.
روز اول
با علائمی مانند گلو درد، سرفه کردن، آب ریزش بینی یا گرفتگی بینی: ورزش با شدت پایین.
با علائمی مانند درد مفاصل یا عضلات، سردرد، تب، لرز، اسهال یا حالت تهوع: ورزش نکنید.
روز دوم
بدون داشتن تب و بدتر نشدن علائم گردن به بالا: ورزش سبک به مدت 30 تا 45 دقیقه.
با دمای بالای بدن، افزایش سرفه ها، اسهال و استفراغ: ورزش نکنید.
روز سوم
بدون تب و لرز، و بدتر نشدن علائم اولیه: ورزش با شدت متوسط به مدت 45 تا 60 دقیقه.
با وجود تب و ادامه ی حضور نشانه ها: ورزش نکنید، به یک پزشک مراجعه کند.
روز چهارم
با بهبود تب و دیگر علائم: 24 ساعت صبر کنید، سپس به روتین همیشگی ورزش خود بازگردید.
با بروز نشانه های جدید: ورزش نکنید، باید تحت مراقبت قرار بگیرید.
اجازه دهید نشانه ها راهنمایتان باشند، اگر حس می کنید برای پیاده روی یا ورزشی سبک آمادگی دارید پس انجامش دهید. اما اگر می بینید که واقعا مریضی توان را از بدن گرفته بهتر است استراحت کنید و سعی نمایید خود را با چیزی شاد کنید، خنده و شادی به بهبود بیماری ها کمک بسیاری می کند.
بعد از بیماری بسیار مهم است که آرام آرام به مقدار ورزش عادی خود در روز بازگردید، بستگی به مدت زمان مریضی دارد، برای مثال اگر سه روز مریض بودید، سه روز باید طول بکشد تا به مقدار ورزش همیشگی بازگردید.
سخن آخر
یک سرفه یا عطسه لازم است تا کل باشگاهی که برای ورزش به آن می روید را آلوده کنید، پس به خاطر سلامت دیگران و حفظ آنها از بیماری که خود با آن درگیر هستید ورزش را در خانه یا پارک انجام دهید و تا زمان بهبودی کامل به باشگاه نروید.
دکتر کرمانی
