وی گفت: اقدامات عمدی در جهان برای تفرقه میان ما در حال انجام است و ما باید با یکدیگر متحد شویم. به عراق، سوریه، فلسطین و لیبی نگاه کنید باید براین مشکلات فائق آمد و اگر ما این کار را انجام دهیم جهان اسلام قدرتمندتر خواهد شد.
وی با اذعان به اختلاف عقیده میان ایران و ترکیه بر سر مسائل منطقه گفت اختلافات نباید دو کشور را به دشمن تبدیل کند. اختلاف نظرهایی میان ترکیه و ایران وجود دارد اما نمی‌خواهم این اختلافات بر روابط خوب دو همسایه تاثیر بگذارد. فرقه‌گرایی نباید ما را تبدیل به دشمنان یکدیگر کند. اسلام مرجع ماست.
*حضورنظامی ترکیه در شمال عراق
رجب طیب اردوغان در پاسخ به سوالی درباره اهداف ترکیه برای خروج نیروهایش از پادگان بعشیقه در نزدیکی موصل عراق گفت: روابط ما با عراق بسیار خوب بود و حیدرالعبادی، نخست وزیر عراق در جریان سفرش به ترکیه به ویژه بعد از ورود داعش به عراق و موصل از ما درخواست کمک کرد. ما نیز به نوبه خود گفتیم که می‌توانیم کمک‌های لازم را به آنها بکنیم و براین اساس درخواست یک مکان مناسب برای ایجاد پایگاه را مطرح کردیم. آنها نیز پایگاه بعشیقه را به ما پیشنهاد کردند و این اتفاق در مارس 2015 افتاد و مربیان نظامی ترکیه به بعشیقه رفتند و عملیات آموزش آغاز شد. مسوولان عراقی نیز به ترکیه سفر کردند که از جمله آنها وزیر دفاع این کشور که از ما تقدیر کرده و استقبال خود را از فعالیت‌های مربیان نظامی ما در این پادگان اعلام کردند.
اردوغان ادامه داد: مساله بین دو کشور به درخواست روسیه به شورای امنیت رسید اما شورای امنیت آن را رد کرد اما به درخواست عراق بار دیگر مطرح شد که در پی آن این گونه توافق شد که این مساله از طریق مذاکره بین دو کشور بررسی شود. ما اکنون در این برهه هستیم.
وی خاطرنشان کرد: برخی کشورها گام‌هایی را همزمان با تحولات سوریه برداشته‌اند. یکی از آنها ایجاد دفتر ائتلاف چهارگانه در بغداد با مشارکت روسیه، ایران، عراق و سوریه است. از ما نیز خواستند که به این ائتلاف بپیوندیم اما من به ولادیمیر پوتین به رییس جمهور روسیه گفتم که ما در کنار دولتی که مشروعیت ندارد، قرار نمی‌گیریم. ما نمی‌توانیم با نظام سوریه پای میز مذاکره بنشینیم. این غیرممکن است. این مساله میزان درست بودن موضع ما را نشان داد.
اردوغان در پاسخ به اینکه چطور تصمیم دولت عراق بر تنش دو کشور افزوده و ممکن است بر تلاش‌های ترکیه در مبارزه با داعش نیز تاثیرگذار باشد،گفت: مهم‌ترین دلیل حضور ترکیه در عراق، مبارزه با داعش است و دولت بغداد تاکنون گام‌های مناسبی برای مبارزه با داعش نگرفته است. اگر آنها این کار را می‌کردند، این اتفاق‌ها رخ نمی‌داد و من با رییس جمهورآمریکا درباره این مساله صحبت کردم.
اردوغان گفت: کشور من با خطر تروریسم که از عراق وارد کشور شده، روبه‌رو است و در مسیر مبارزه با خطر تروریسم است ما به دولت عراق اعلام کردیم که تروریست‌ها در کوه‌های قندیل مستقر هستند و آنها باید در قبال این مساله کاری کنند. در صورتی که کاری انجام ندهند ترکیه ناگزیر به مداخله خواهد شد.
وی نسبت عدم تصمیم مناسبی از سوی دولت عراق جهت رویارویی با خطر تروریسم (پ.ک.ک) ابراز تاسف کرد و افزود: داعش در حال حاضر بر یک سوم مساحت عراق تصرف یافته و دولت عراق هیچ اقدام جدی برای آن نکرده است. ما بنا به درخواست آنها در عراق هستیم. پیش‌مرگ‌ها و ترکمان همه از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برند. ما با هدف آموزش به عراق آمده‌ایم نه نیروی جنگجو، به استثنای بخشی از سربازان ما که برای حمایت از مربیان نظامی در خاک این کشور هستند، ما نیروی نظامی در عراق نداریم.
رییس جمهوری ترکیه با اظهار این نکته که موضع کشورش با روسیه و ایران تفاوت دارد گفت: ما تهدیداتی به طور مستمر از سوی گروه‌هایی که در عراق هستند دریافت می‌کنیم و خطر علیه ما فقط داعش نیست. گروه‌های تروریستی دیگری نیز هستند که ترکیه را تهدید می‌کنند. کشور من در حال حاضر میزبان 300 هزار عراقی در اردوگاه‌های این کشور است در حالی که ایران و روسیه چنین کاری را نکرده‌اند. شیوه عراق و برخی کشورها علیه ترکیه بسیار اشتباه است.
*روابط ترکیه و روسیه
رییس جمهوری ترکیه درباره روابط کشورش با روسیه گفت: طی 10 سال اخیر روابط دو کشور به نقطه پیشرفتی رسید حتی ترکیه آن را به یک ائتلاف استراتژیک تبدیل کرد و شورای مشورتی عالی رتبه ترتیب داد و دو طرف نشست‌هایی داشتند و قرار بود نشستی در این راستا در مسکو در 15 دسامبر جاری برگزار شود که برگزار نشد چون روسیه میزبان آن بود و از آن استقبال نکرد.
اردوغان ادامه داد: روابط بین دو کشور کاملا قطع نشده و پیامی ما ارسال کرده‌ایم که نباید روابط دو کشور قطع شود و باید با عقل سلیم در این زمینه عمل کنیم. جنگنده‌های روسیه حریم هوایی ما را به مدت 15 دقیقه بر فراز دریای سیاه نقض کردند همانطور که حریم ما را در بخش سوریه بیش از این دو بار نقض کرده بودند. ما با پوتین طی نشست‌هایی با گروه 20 صحبت کردیم. در تماس تلفنی نیز این مساله را به او گوشزد کردیم. حتی من به او گفتم که ما دو هم‌پیمان استراتژیک هستیم این اشتباه است که حریم هوایی ما به این شکل نقض شود این تجاوز به حقوق حاکمیت یک کشور است و منجر به نتایجی خواهد شد که ما تمایلی به آن نداشتیم.
وی مدعی شد: روسیه به ناو محافظ ما در شرق دریای مدیترانه تعرض کرد و ما به آنها این مساله را ابلاغ کردیم و پوتین در نشست 20 گفت که از آن اطلاعی ندارد. او به تیم همراهش دستوراتی داد اما بعد از نشست گروه 20 ما شاهد نقض حریم هوایی‌مان توسط جنگنده‌های روسیه بودیم. به رغم 10 بار هشدار ما در عرض 5 دقیقه یکی از آنها به سوریه برگشت، اما دیگری به نقض حریم هوایی ما ادامه داد و ما مطابق قواعد درگیری به آن واکنش نشان دادیم.
رییس جمهوری ترکیه تاکید کرد: این حادثه می‌تواند اینگونه ارزیابی شود که ترکیه تمایلی به وقوع آن نداشت. آیا روسیه اجازه خواهد داد که کشور دیگری حریم هوایی‌اش را به طور مداوم نقض کند؟ اینکه روسیه فکر می‌کند که کشوری قوی است و می‌تواند حریم هوایی هر کشوری را که بخواهد نقض کند، به لحاظ قوانین بین‌المللی و احترام به حاکمیت کشورها یک اشتباه است.
اردوغان افزود: من به دنبال اصلاح و بهبود روابط دیپلماتیک با روسیه هستم. روابط ما در تمامی زمینه‌ها ادامه خواهد داشت و شهروندان با برخی بازرسی‌هایی که قبلا نبوده در فرودگاه‌های روسیه روبه‌رو هستند. ما شکایت‌های زیادی در این زمینه دریافت کردیم و این همه ما را ناراحت می‌کند. ما با این شیوه با آنها برخورد نکرده و نخواهیم کرد. آنها می‌گویند گردشگران روسیه به ترکیه نیایند. شرکت‌های گردشگری سفرهایشان به ترکیه را لغو کنند. این اقدام درستی نیست، بلکه محدودیت برای شهروندان روسیه ایجاد می‌کند.
وی درباره اقدامات ترکیه جهت کاهش تنش بین دو کشور گفت: وزیر خارجه ما دو مذاکره با همتای روسش در این زمینه داشته، فضای مثبتی در این زمینه حاکم بوده اما ما شاهد بودیم که وزیر خارجه روسیه اظهاراتی برخلاف آن را مطرح کرد. امیدوارم وزرای خارجه ما مذاکراتی در آینده داشته باشند و همانطور که برخی رهبران سیاسی تمایل به عدم این وضع دارند، ما در این راستا وارد می‌شویم و تلاش‌هایی می‌کنیم که اوضاع به همان قبل برگردد.
*اوضاع سوریه
اردوغان در این باره تاکید کرد: تنها راه حل بحران سوریه به عهده ملت سوریه و اراده ملی آنهاست و این را نمی‌توان نادیده گرفت. در حال حاضر ملت سوریه از تحولات اخیر ناراضی هستند و نظام سوریه تنها 14 درصد مساحت کشور را در اختیار دارد. مابقی به دست گروه‌های دیگر از جمله داعش، ارتش آزاد سوریه است.
وی مدعی شد: تمامی این گروه‌ها یک وزنه‌ای دارند اما وزنه اساسی همان اتحاد است، به استثنای داعش. اگر ملت سوریه متحد، در جهت براندازی این نظام عمل می‌کرد و اراده خود را به کرسی می‌نشاند، روسیه امروز بسیاری از مردم را نمی‌کشت. 800 غیرنظامی در مناطق غیرمختلف از جمله مناطق ترکمان‌نشین در شمال استان لاذقیه کشته شدند. روس‌ها این مساله را به من ابلاغ کردند که این منطقه را بمب‌باران نکردند اما شمال لاذقیه دارای جمعیت ترکمان نیز است و ما با آغاز حملات 22 روستا را تخلیه کردیم و ساکنان آن به شمال سوریه، نزدیکی مرزهای ترکیه رفتند و ترکیه تمامی مقدمات را برای استقبال از آنها در اردوگاه‌ها اتخاذ کرد، اما آنها گفتند که ما خاک خود را ترک نمی‌کنیم و در همین جا خواهیم ماند و آنها هنوز در خاک سوریه هستند و ما باید به کمک‌هایمان به آنها ادامه دهیم.
اردوغان ادعا کرد: روسیه مخالفان میانه‌رو را به جای داعش هدف قرار می‌دهد، اگر 100 تن را هدف قرار دهند، 90 تن آنها مخالف میانه‌رو هستند و 10 تن داعش و ادعاهای روسیه که داعش را هدف قرار می‌دهد، صحت ندارد.
وی افزود: اگر پوتین با درخواست ترکیه برای مبارزه با داعش موافقت می‌کرد، اوضاع الان فرق داشت اما اوضاع به گونه‌ای است که ترکیه تمایلی به آن ندارد.
اردوغان درباره منطقه امن در شمال روسیه تصریح کرد: این پیشنهاد ترکیه را با تمام کشورها قبل از نشست‌های گروه 20 و در جریان آن بررسی کرد. اروپا بسیار نگران است چون خارجی‌های موجود در سوریه از طریق خاک ترکیه به آنجا می‌روند و به من آنها گفتم که این تنها راه حل مشکل است اعلام منطقه‌ای به عرض 98 کیلومتر و عمق 45 کیلومتر در شمال سوریه که می‌توان آن را گسترش داد. در مرحله اول، آن خالی از تروریسم خواهد شد و بعد می‌توانیم سوری‌هایی که تمایل به خروج از کشورشان دارند یا در اردوگاه‌های ترکیه هستند و یا کسانی که تمایل به بازگشت به سرزمین‌شان دارند، در آنجا اقامت دهیم.
وی افزود: به منظور ایجاد این منطقه باید پول جمع‌آوری کنیم و ترکیه هزینه ساخت مسکن دائمی برای این آوارگان را فراهم خواهد کرد به شرط اینکه منطقه پرواز ممنوع در آنجا اعلام شود و این بسیار مناسب و قابل اجرا خواهد بود اما تحولات اخیر که بمباران این منطقه است، مانع از این مساله خواهد شد و در این مسیر مشکل‌تراشی می‌کند.
اردوغان گفت که در صورت موافقت با پیشنهاد کشورش درباره ایجاد منطقه امن در سوریه و تامین منابع مالی آن، ترکیه می‌تواند در عرض کمتر از یک سال شهرک‌های کوچکی به سبک معماری سوریه در آنجا بسازد که شامل تمامی مستلزمات زندگی مردم از جمله منازل، بیمارستان‌ها، مدارس و بازارها باشد.
وی ادامه داد: ما پیشنهاد قابل اجرایی را مطرح کردیم اما برخی به درخواست عدم اجازه به سوری‌ها برای ورود به اروپا اکتفا می‌کنند اما آیا باید بگذاریم که سوری‌ها زیر بمباران بمیرند؟ از سوی دیگر شاهد سوراخ شدن قایق مهاجران در آبهای دریای اژه بودیم اما نیروهای ترکیه در سواحل جان 80 هزار آواره را در آن آب‌ها نجات دادند این وجدان ماست.
