او در بخشی از سخنانش درباره عدم حضور برخی نامزدهای انتخابات خبرگان از جمله سیدحسن خمینی بدون ذکر نام صحبت کرد و از اشخاصی که در آزمون سنجش اجتهاد داوطلبان مجلس خبرگان حضور نداشتند تقدیر کرد که در روزهای گذشته، شخصا حرفی در این خصوص نگفته اند.
در ابتدای این برنامه حسینعلی امیری سخنگو و قائم مقام وزارت کشور به صورت تلفنی وارد صحبت شد تا در خصوص عملکرد هیاتهای اجرایی در خصوص نامزدهای مجلس سخن بگوید. در ادامه مشروح این میزگرد سیاسی را می خوانید:
طبق آماری که اعلام شده ۱۰۹۶۷ نفر احراز صلاحیت شدند. شما چه چیزهایی را بررسی کردید؟
حسینعلی امیری سخنگوی وزارت کشور: قانونگذار
برای انتخابات فرآیندی را تعریف کرده و یکی از مراحل این فرآیند بررسی و
احراز صلاحیت نامزدها برای نامزدی مجلس است. هیات های اجرایی گلوگاه
استراتژیک نظام انتخابات هستند. اینها از معتمدان محلی تشکیل می شود که
نماینده اصناف و گروه ها و اقشار مردم هستند. در سراسر کشور ۱۰۶۳ هیات
اجرایی داشتیم. این هیات های اجرایی بر اساس ماده ۵۰ قانون انتخابات مجلس
کار احراز شرایط نامزدها را برای نمایندگی بررسی کردند. تکلیف هیات های
اجرایی را ماده ۵۰ قانون انتخابات مشخص کرده. این هیاتها به دو شیوه به علم
می رسند. یکی از طریق استعلامهای مراجع ۴گانه ثبت احوال، وزارت اطلاعات،
نیروی انتظامی و دادستانی کل کشور است. در جاهایی که ضرورت داشته باشد اگر
از این مراجع گزارشهایی واصل نشده باشد ولی بر اساس بررسی های محلی، احراز
شرایط افراد نشود، اظهارنظر می کنند و افراد را حائز اهمیت تشکیل نمی دهند.
پس تحقیقات محلی وجود دارد؟
امیری: در صورتی که
ضرورت داشته باشد بله. هیات های اجرایی معتمدان محلی هستند و غالبا
کاندیداها را می شناسند و بر اساس علم متعارف خودشان، اظهار نظر می کنند.
اگر یک مرکز از این مراکز چهارگانه نظر منفی داشت، جمع بندی چیست؟
امیری: هر
کدام از این دستگاه ها بر اساس وظایف ذاتی خود اظهارنظر می کنند. مثلا
دادستانی کل کشور سوابق فردی را داشته باشد یا در نیروی انتظامی نباشد و
بالعکس. آنچه ملاک است اعلام سوابق افراد توسط مراجع است و ارزیابی و تطبیق
با هیات های اجرایی است. در عمل چنین چیزهایی امکان پذیر نیست. اگر کسی
محکومیت دارد، حتما در نیروی انتظامی یا بر اساس صلاحیتهای قانونی، در
وزارت اطلاعات هم دارای سابقه است. روش کار این است بر اساس صلاحیت هر کدام
از این ۴ دستگاه، سوابق اعلام می شود و نهایتا اظهارنظر می شود.
ممکن است کسی احراز صلاحیت شده باشد و نظر منفی یکی از این دستگاه ها را نداشته باشد؟
امیری: نه. امکان ندارد.
بحث خسارتهای سال ۸۸ هم مطرح است. این لحاظ شده؟
امیری: ملاک
تطبیق قانون است. ماده ۲۸ به بعد قانون انتخابات درباره شرایط انتخاب
شونده ها، عمل افراد را با هر کدام از این مواد تطبیق می دهد و اظهار نظر
می کند. قطعا کسی که قانون شکنی کرده باشد یا به بیت المال خسارت وارد کرده
باشد با بندهای قانونی، تطبیق عملکرد داده می شود و اظهارنظر قانونی می
شود.
برخی از اظهارنظرها می گوید برخی افراد که دارای پرونده در سال ۸۸ بوده احراز صلاحیت شدند؟
امیری: ما
امسال کلیه ثبت نامها را الکترونیکی کردیم و همزمان مراجع ۴گانه می
توانستند برخط اینها را ببینند واظهارنظر کنند. هیاتهای اجرایی کاملا مستقل
از وزارت کشور و دولت هستند. اینها معتمدان محلی هستند که اظهارنظر می
کنند. کسانی که احراز صلاحیت نشدند از فردا به مدت ۴ روز حق دارند به
هیاتهای نظارت استانها مراجعه کنند. اسناد مثبته را ضمیمه اعتراض خود کنند و
ظرف ۷ روز به اعتراضات آنها رسیدگی می شود. کسانی که احراز صلاحیت نشدند،
کتبا دلیل و مستند قانونی به آنها اعلام شده.
چطور این اعتراضات در هیات های نظارت که زیرمجموعه شورای نگهبان هستند پیگیری می شود؟
نجات الله ابراهمیان سخنگوی شورای نگهبان: بر
اساس قانون، از این پس ما وارد فاز مربوط به رسیدگی به دعاوی انتخاباتی
شدیم. به موجب قانون کسانی که به رد صلاحیت خود اعتراض دارند، باید به هیات
نظارت استانی مراجعه کنند. هیات های داوری در ۳۱ استان داریم که رسیدگی می
کنند. این هیاتها برای اظهارنظر در مدت ۷ روز جلب نظر هیات مرکزی را
خواهند کرد. در مورد تعداد قابل توجهی که بر اساس آمار تایید صلاحیت شده
اند، اظهارنظر هیات مرکزی را نیز اخذ می کنند و در مجموع نامزدان نمایندگی
تایید یا رد صلاحیت شده، نظر خود را پس از پایان۷ روز به فرمانداری حوزه ها
اعلام می کنند.
امروز بحث آزمون خبرگان بود. کسانی که سابقه داشتند یا در
آزمون شهریور ماه قبلی حضور داشتند یا قبلا تایید صلاحیت شده اند. یک سری
گفتند به ما اطلاع رسانی نشده بود. راهکار قانونی برای این عده چیست؟
ابراهمیان: تاکید
می کند وسیله اعلام شده مربوط به دعوت از تمام ۵۳۷ دانشمند و فاضل محترم
که داوطلب مجلس خبرگان بودند، اعلامیه رسمی ماست که از طریق سایت شورای
نگهبان و رسانه ملی به اطلاع مردم رسیده. ما درباره هیچ کدام از این
بزرگواران دعوت فردی نداشتیم. بر اساس شماره تلفن پرونده های داوطلبی نیز
پیامک ارسال کردیم. ولی معیار ارزیابی دعوت عمومی است که بر اساس آن تمام
اشخاص به جز کسانی که در بندهای اطلاعیه استثنا شده بودند، باید ساعت ۸
امروز در محل برگزاری امتحان حضور داشتند. فرصت پاسخگویی به سئوالات تمدید
شد و به چند ساعت رسید. قرار نبود دعوت فردی و کتبی از کسی کنیم. تا جایی
که مجریان آزمون گزارش دادند طرق عادی اطلاعیه و پیامک بوده.
آزمون خصوصی هم برای برخی بیان شده بود؟
ابراهیمیان: در این مورد اطلاعی ندارد و در قواعد چنین چیزی پیش بینی نشده.
خانمها هم در آزمون بودند؟
ابراهیمیان: ۷ نفر از خانمها بودند. پذیرش آنها در آزمون به این معنی است اگر سایر شرایط را داشته باشند می توانند نامزد انتخابات شوند.
عدم حضور در آزمون به معنی انصراف است؟
ابراهیمیان: انصراف
یک عمل تشریفاتی است. صرف عدم شرکت، انصراف تلقی نمی شود. انصراف باید به
صورت کتبی در مواقع قانونی اعلام شود. اثر عدم شرکت در این آزمون، سلب
شرایط احراز داشتن شرط اجتهاد است و به همین جهت این عزیزان صلاحیتشان
احراز نمی شود.
ممکن است راهکار قانونی دیگری باشد؟
ابراهیمیان: شیوه
احراز صلاحیت، در قانون ذکر نشده. در قانون آمده تشخیص این اجتهاد بر عهده
فقهای شورای نگهبان است. به اقتضای شرکت کنندگان، تعداد و ماهیت توانایی
آنها، اعضای شورای نگهبان مدلی را طراحی می کنند. امسال آزمون کتبی و سپس
مصاحبه شفاهی بود. غیر از این فقهای شورای نگهبان راه دیگری پیش بینی
نکردند.
برخی از فقهای شورای نگهبان نامزد حضور در مجلس خبرگان هستند. اینها چطور می توانند به صلاحیت دیگر نامزدها رسیدگی کنند؟
ابراهیمیان: این
روزها با اجرای قانون مواجهیم. چاره ای نداریم این قانون را با هر نوع
ارزیابی ای اجرا کنیم. بنده از مجموعه قانون انتقادات زیادی دارم ولی
ناگزیرم قانون را اجرا کنم. در قانون ما اجازه شرکت به اعضای شورای نگهبان
داده شده. صرفا به موجب آیین نامه انتخابات خبرگان، بزرگواران داوطلب به
نظارت و اتخاذ تصمیم در استانی که داوطلب شدند، شرکت نکنند. یعنی اگر ۲ نفر
داوطلب باشند، از تصمیم گیری کنار می روند و ۴ نفر بقیه اظهار نظر می
کنند. در استان تهران دو فقیه بزرگوار داوطلب شده اند و نمی توانند درباره
صلاحیت نامزدهای دیگر اظهارنظر کنند. ما از ۵۳۷ بزرگواری که اعلام کردیم
۱۰۰ و اندی به هر دلیل شرکت نکردند. امروز سئوالات متعددی به اسم برخی از
ثبت نام شدگان مطرح شد. واقع این است که قاعده کلی وضع کردیم. همه این
اشخاص محترم هستندو فضل و علم آنها غیرقابل انکار است. ولی چون معیار و
ضابطه ای گذاشتیم باید این راه را ادامه دهیم. آزمون کتبی و مصاحبه شفاهی
برگزیدند و اعلام کردند. این انتخاب با عزیزان است. به هر دلیلی تصمیم به
عدم شرکت می گیرند. انتخاب آنها باید محترم شمرده شود. من متانت را از ثبت
نام شدگان دیدم که خودشان اظهار نظر نکردند. از رسانه ها نیز تقاضا می کنم
شان این اشخاص را حفظ کنند و بی جهت مسایلی را مطرح نکنند.
متخصصان امر
آموزش و سنجش ممکن است نسبت به کنکور سراسری یا شیوه گزینش هیات علمی
دانشگاه انتقاد داشته باشند. مع ذلک شب امتحان مجال ارزیابی صحت و درستی
شیوه نیست. ممکن است انتقاداتی وارد شود. اجتهاد در امر دین حساس است. ممکن
است شیوه های بهتری را در آینده تصور کنیم ولی عرف می پذیرد یکی از شیوه
های منصفانه آزمون عمومی است. ما از این طریق کتبی استفاده کردیم و از همه
عزیزان خواستیم از این فرصت استفاده کنند. قریب ۴۰۰ نفر یعنی ۷۴-۴ درصد نیز
از این فرصت استفاده کردند.
روال کار شما در هیات های نظارت چگونه است؟
ابراهیمیان: طبیعت
انتخابات اقتضا می کنند ما نتوانیم فقط به پاسخهای مراجع ۴ گانه اقتضا
کنیم. اساسا مراجع درباره صلاحیتهای خود اظهارنظر می کند. هر کدام از اینها
حیطه مشخصی برای اظهار نظر دارند. علی رغم این اظهارنظرها وقتی به شرایط
قانونی نگه می کنیم ممکن است این شرایط تحت پوشش استعلامها قرار نگیرد.
مثلا شرط اعتقاد به اسلام و نظام باید احراز شود. در نظام قضایی کسی را به
صرف عدم اعتقاد محاکمه می کنیم و نه در وزارت اطلاعات یا ثبت احوال پرونده
ای وجود دارد. چاره ای نیست از منابع دیگر اطلاعات بهره بگیریم که یکی از
این منابع، اطلاعات مطلعین است. ممکن است اعضای هیات اجرایی، شناخت کافی
نداشته باشند. این توقع که اینها نسبت به همه نامزدها شناخت داشته باشند،
بیجاست. لذا ابزار کسب اطلاعات محلی را داریم. لذا برای احراز صلاحیت چاره
ای از استفاده از این ابزار یعنی اطلاعات مطلعین نیست. اگر کسی درباره هیات
اجرایی بگوید رد صلاحیت مبتنی بر حب و بغض بوده، ما چاره ای به جز کسب
اطلاعات از مطلعین نداریم. بنابراین ما از ابزار هیات های اجرایی برای
کنترل و ارزیابی صلاحیتها برخورداریم. البته تعداد زیاد علی رغم استقبال ما
ممکن است باعث
ممکن است راهبرد خوبی برای احزاب نباشد چون موعدهای
قانونی وجود دارد که اگر داوطلبان ۱۰۰۰ نفر باشند، تقسیم بر ۱۰۰۰ نفر می
شود. اگر ۱۰ هزار نفر باشند، تقسیم بر ۱۰ هزار نفر می شود. اگر انتقاد شود
که وقتی کمی به پرداختن اعتراضات هر فرد داده نشده، بجاست. این ایراد به
قانون انتخابات است. دولتها فرصت داشتند قانون را اصلاح کنند که متاسفانه
نشده. با فداکاری کارشناسان ما سعی شده از تمام وقتمان برای رسیدگی عادلانه
بهره بگیریم.
بحث اقدامات سال ۸۸ را چطور بررسی می کنید؟
ابراهیمیان: بر
اساس رویه قبلی، ظهور و بروز خارجی رفتارهای نمایندگان یا نامزدها را بر
اساس تشکیلات خود، رصد می کنیم. بسیاری از فعالان سیاسی، پرونده های
انتخاباتی که رفتارها، سوابق، سخنرانی هایشان وجود دارد، داریم. کسب
اطلاعات محلی را هم داریم که باعث می شود حداقلی از نامزدهای انتخاباتی
داشته باشیم. بر این اساس داوران انتخاباتی ما شروط را کنترل می کنیم. ما
از قبل اعلام کردیم به هیچ وجه برچسبهای سیاسی را کار نداریم. ما داوری بی
طرف هستیم و بر اساس وقایع همین پرونده ها هر کسی خلاف منافع جمهوری اسلامی
ایران اقدام کرده یا با اظهارات خود عدم التزام خود را به جمهوری اسلامی
نشان داده، این ملت سالهای سال خون داده و اگر قرار باشد کسی شعار دهد به
جای جمهوری اسلامی عنوان دیگری را جا بیندازد، مسلم است نظام جمهوری اسلامی
را قبول ندارد. اگر اسنادی در پرونده باشد، به سختی می توان او را ملتزم
به جمهوری اسلامی دانست. این افراد با مشکل در تایید صلاحیت مواجه می شود.
سعی می کنیم احراز صلاحیت در دایره عرفی باشد. البته گزینش کاندیداهای سال
۸۸ رفتار غیرقانونی نیست.
برخورد با تبلیغات غیرمتعارف در فضای مجازی به کجا رسید؟
ابراهیمیان: اگر
قانون ممنوعیت تبیلغاتی در غیرفرصتهای قانونی تفاوتی در فضای مجازی و غیر
آن ندارد. سکوت قانونی نداریم ولی ممکن است رفتارهای مجرمانه دیگری برخی
مرتکب شوند و ما تلاش می کنیم فضای انتخابات با این اعمال دچار خدشه شود.
رصد شما در فضای مجازی ممکن است بر احراز صلاحیتها تاثیر بگذارد؟
ابراهیمیان: فردی
داوطلب شده در نظام جمهوری اسلامی برای نمایندگی در مجلس و روز بعد از
داوطلبی، عکس بدون حجاب او را می بینید. بدون اینکه دنبال قواعد جدیدی
باشیم همین امروز می توانیم تصمیم بگیریم این فرد التزامات عملی به دین
ندارد و می توانیم این رفتارها را مد نظر قرار دهیم.
فردا درباره الکترونیکی شدن انتخابات، جلسه ای برگزار می کنیم. جمع بندی چطور می شود؟
ابراهیمیان: همکاران
ما در وزارت کشور جدول زمانی ارائه کردند که بر اساس آن، جلب نظر شورای
نگهبان در انتخابات الکترونیک عملی شود. متاسفانه از این جدول عقب ماندیم.
مسئله انتخابات الکترونیک بسیار حساس است. ما به عنوان نهاد ناظر می بینیم
زمان تنگ شده. باید آموزشها را می دادیم. مشکلات اجرایی باید ارائه می شده.
در دوسه روز گذشته نامه ای از وزارت کشور دریافت کردیم که ترتیباتی را
پیشنهاد دادند که فردا بررسی می شود. ما نگرانیم وقت کافی برای اجرای
انتخابات الکترونیک در کلانشهرها نداشته باشیم. تمام تلاشمان را می کنیم
ولی باید جنبه احتیاط را رعایت کنیم تا مشکل در زمان برگزاری انتخابات پیش
نیاید تا برخی سواستفاده نکنند و تبدیل به بحران نشود.
آمار همکاران در انتخابات ۹۰۰ هزار نفر است یا یک میلیون نفر؟
ابراهیمیان: این اعداد دور از واقعیت نیست.
توسط آقای امیری الان اعلام شد رقم تایید صلاحیت شده ها ۱۰۹۵۴ نفر درست است. تقریبا احراز صلاحیت نشده ها زیر ۹ درصد است؟
ابراهیمیان: در
انتخابات، سنت فعالیت منظم و منسجم حزبی و سیاسی جا نیفتاده. در بسیاری از
کشورها، این اتفاق که یک فردی یک شب در خودش رسالت احساس کند که بدون
سابقه در فعالیتهای سیاسی در انتخابات نامزد شود، کم پیش می آید. در برخی
کشورها جریمه ها یا وثایق پیش بینی شده که افراد برای آزمون شانس خود وارد
این عرصه نشوند. ما این فیلترها را نداریم. بنابراین شما این را لحاظ کنید
در این عدد بزرگ، عده ای نیز به این شیوه وارد شده باشند. ما نظام حزبی
نداریم. در این عدد بزرگ و با توجه به قصد برخی از عزیزان برای حضور
فراوان در انتخابات، با عده زیادی مواجهیم که سابقه قابل ذکری در فعالیتهای
اجتماعی و سیاسی ندارند. اگر از ما سئوال شود که اطمینان از سوابق این
افراد دارید به سختی می شود اظهارنظر کرد. اگر بگوییم در مهلتهای قانونی
بگوییم نتوانستیم صلاحیت آنها را احراز کنیم دلیل بر عدم صلاحیت آنها نیست.
این افراد فرصت دارند خود را به جامعه و معتمدین بشناسانند تا در آینده از
وجود آنها استفاده کنیم.
سال ۹۲ انتخابات پرشور و قانونمندی برگزار شد. توصیه شما برای گام بعدی در تمرین قانونمندی چیست؟
ابراهیمیان: تقاضای
من این است که انتخابات مانوری برای اقتدار جمهوری اسلامی ایران است.
موثرتر و قوی تر از مانورهای نظامی است و اثرات بازدارندگی آنها غیرقابل
توصیف است. بنابراین ملتزم به قانون باشیم و توجه کنیم برگزاری صحیح
انتخابات به اقتدار جمهوری اسلامی کمک می کند. انتخابات نباید فرصتی برای
از دست دادن داشته ها شود. سال ۸۸ نزدیک بود این داشته ها را از دست بدهیم.
ما از نعمت امنیت در منطقه پرتلاطم برخورداریم. ما به خاطر ابراز نظر کسی
را مجازات نمی کنیم و سرش را قطع نمی کنیم. باید این بهانه ها را از
بدخواهان بگیریم. اصحاب رسانه ها با توجه می دهم شما ستون امنیت هستید.
خدای نکرده این فرصتها تبدیل به تهدید نشود. باید همه قانونمند شویم. در
دعاوی دادگستری و انتخاباتی یک نفر آخرین داوری را خواهد کرد. باید به این
داوری ملتزم باشیم ولو اینکه به رای داور معترض هستیم.
