به گزارش تسنیم، بررسی توان اشتغال زایی بخش های مختلف اقتصادی و نیز برنامه ریزهای لازم همراه با اقدامات عملی در این زمینه می تواند موجبات کاهش نرخ بیکاری شود.آمارهای ارائه شده در بخش رسمی حکایت از بیکاری حدود 3میلیونی در کشور دارد. اما آمارهای غیر رسمی بیکاری تا مرز7 میلیون نفر را هم در خود دارد. اما اینکه درحال حاضر بیکاری تبدیل به بحران شده است ناشی از چیست؟ناشی از رکود است؟
رکود فعلی کشور به معنای این است که اقتصاد با حداقل ترین ظرفیت های خود پیش می‌رود. یعنی یک تولیدی یا با حداقل ظرفیت خود کار می کند یا به سمت تعطیلی کشیده می شود.امادر حال حاضر رکود مهمان ناخوانده اقتصاد ماست که مشکلات متعددی را فراهم کرده است. از صندوق‌های بیمه و بازنشستگی گرفته تا واحدهای تولیدی تعطیل و بیکاری کارگران همه ثمره اقتصاد همراه با رکود است.
محسن رنانی،استاد دانشگاه اصفهان درباره رکود حاکم بر اقتصاد ایران می‌گوید: صندوق های بیمه و بازنشستگی کشور در حال حاضر با دو دسته رکود بیرونی و درونی محاسبه شده اند.در صورتی که فکر عاجلی برای این دودسته رکود نشود، نقطه بحران ساز در حوزه اجتماعی و سیاسی در حوزه بازنشستگی است.
رنانی ادامه می‌دهد: اصلی ترین دشمنان کشور و جامعه سیاسی ما به ترتیب رکود، بحران آب و فساد اقتصاد اداری است. اگر از نقطه سر به سر برای این سه بحران عبور کنیم ممکن است دیگر جایی برای جبران این سه بحران نداشته باشیم. در میان سه بحرانی که رکود و بحران آب و فساد اقتصاد، رکود از همه عاجل تر است. در مورد بحران آب گرچه وارد بحران شده ایم، حداکثر تا 10سال دیگر فرصت برای مدیریت جدی وجود دارد، در مورد فساد نظام اداری به مرحله هشتم فساد رسیده‌ایم اما همچنان با وضع موجود قابل تداوم است.آنچه قابل تداوم نیست، بحران رکود است، اگر چاره ای اندیشیده نشود ممکن است دچار درهم ریختگی سیاسی شود و در بحران رکود ، بحرانی ترین نقطه که می‌تواند آغاز تنش‌های اجتماعی و سیاسی باشد، حوزه مستمری‌بگیران و بازنشستگان است. حدود 11 میلیون حاشیه نشین داریم و نزدیک به 10 میلیون بیکار داریم.
*10 میلیون نفر بیکارند/10سال است رکود مستمر داریم
این استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان می افزاید: در مراجع رسمی تعداد بیکاران 4 میلیون و در مراجع غیر رسمی تا 6میلیون هم آماردهی می شود، اما مطابق محاسبات دقیق‌تر تعداد بیکاران 10 میلیون نفر است. چرا که تمام دانش‌آموختگان عالی باید بیکار محسوب شوند. تمام دانش‌آموختگان عالی که شاغل نیستند باید بیکار تلقی شوند، در نظام آماری تنها دانش‌آموختگانی که در 4هفته گذشته دنبال کار بودند و کار پیدا نکردن بیکار محسوب می‌شوند،در صورتی که این روش صحیح نیست.
وی بیان می‌کند: تمام فارغ التحصیلان عالی را باید بیکار محسوب کنیم. با این نگاه حدود 10 میلیون بیکار در کشور داریم. بازنشستگان و مستمری‌بگیران در کنار خانواده‌هایشان چند 10 میلیون می شوند. این سه کانون بحرانی باید مدیریت شود. اما بازنشستگان در این جریان صاحب حق و دو گروه دیگر صاحب انتظار هستند. حاشیه نشین‌ها و بیکاران انتظاراتی را از دولت دارند ، اما بازنشستگان خود را صاحب حق می دانند.
رنانی می گوید: از آنجا که بخش زیادی از بیکاران در بطن هستند و در حاشیه نیستند و نهاد مدنی مرتبط دارند، قابلیت مذاکره دارند. در حال حاضر شاهد طولانی ترین رکود ایران هستیم. اگر از سال84 تا 93 جمعیت شاغل کشور را بررسی کنیم، تغییرات چندانی نکرده است و در طول 10سال تنها یک میلیون به جمعیت شاغل کشور افزوده شده است. این در حالی است که در این مدت بالاترین میزان درآمدهای نفتی کشور را داشتیم. اما در سالهای قبل از آن در حالی که درآمدهای نفتی پایین بود در کمترین حالت 350 هزار و در حداکثر حالت حدود 700 هزار شغل ایجاد کردیم. با نگاه ساده ای به جمعیت شاغل کشور می‌توان گفت در طول 10سال گذشته نتوانسته ایم ایجاد اشتغال مطلوبی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه رکود از 10سال پیش جدی‌تر شد گفت:همچنین تعداد کارگاه‌های بالای 10 نفر از سال 1383 تا 1392 از 16 هزار به 14 هزار کاهش یافته است.10سال است که در رکود مستمر هستیم. در عمیق‌ترین رکود هستیم. در عمیق‌ترین حالت رکود اقتصادی به سر می‌بریم که سه علت آن درونی و دو علت آن بیرونی است.
رنانی با بیان اینکه اتخاذ سیاست هایی مانند افزایش مالیات به رکود دامن زده و برای حل رکود افزایش مالیات باید متوقف شود و یا حتی کاهش یابد گفت: اینکه دولتی تغییر کند یا برجام اجرا شود تغییری ایجاد نمی‌کند چرا که باید تمام ارکان سیاسی و اقتصادی و بخش‌های مختلف کشور به طور جدی در این حوزه ورود کند.
*اگر رکود برای دولت جدی بود برجام را جدی می گرفت
وی با بیان اینکه اگر رکود برای دولت جدی بود برجام را جدی می گرفت گفت:دولت اجازه داد میثاق ملی و جهانی برجام خدشه دار شود، زمانی که قطعنامه 598 پذیرفته شده هیچ کس نمی گفت خیانت به منافع ملی بوده همه آن را پذیرفتند و در شرایط بعد از جنگ به بازسازی پرداختند این کاری بود که باید بعد از برجام انجام می‌دادیم.
وی گفت: برجام پایان یک دوره بود. نباید اثر روانی برجام را از بین می‌بردیم. از روزهای انتهایی برجام این موضوع را برخی افراد زیر سوال بردند، در صورتی که برجام می‌توانست نظیر یک شوک مالی عمل کند.
رنانی با اشاره به انواع رشد در سطح ملی گفت: سه دسته رشد داریم؛ افقی، عمومی(پیشرفت) و کیفی.(توسعه) رشد افقی مانند این می‌ماند که ایران خودرو همان پیکان را با تعداد بیشتر تولید کند.
رنانی با اشاره به این که رشد عمودی نظیر آن است که ایران خودرو پژو با فناوری بالاتر تولید کند، درباره رشد کیفی اظهار داشت: این رشد زمانی است که به طور مثال ایران خودرو ساختار مدیریت را اصلاح می‌کرد و با دانش بیشتری مدیریت خودرو را انجام می‌داد. طی سالهای قبل رشد کردیم اما توسعه نیافتیم، رکود عکس سه حالت رشد رخ می دهد.
استاد دانشگاه اصفهان درباره رکود عمودی گفت: رکود عمودی مانند این می ماند که ساختار بدن دچار بی تناسبی شود. رکود یا کوتاه مدت (زیر یک سال)، میان مدت (زیر سه سال) و یا بلند مدت (بالای سه سال) است.رکود اقتصاد کلان دست دولت است و برخی از سیاست ها زیر یک سال در ایران جواب نمی دهد. می توان با بازی با نرخ ارز و پول اقتصاد کلان را مدیریت کرد اما هم اکنون خیلی دشوار شده است.
رنانی با اشاره به رکود ساختاری گفت: تناسب بین ساختارهای اقتصادی به هم خورده است و باوجود پول زیادی که به اقتصاد تزریق شد، تقاضا ایجاد نشده است.شهرک های صنعتی چند برابر زده ایم اما با 25 درصد ظرفیت تولید می کنند. به خاطر تصمیم های نادرست 60 فرودگاه در کشور داریم اما فقط 30 فرودگاه فعال است.
*ایجاد رکود مسکن طی 40سال
به گفته رنانی، رکود ساختاری ممکن است با تصمیم های اشتباه دولت هم ایجاد شود نظیر مسکن مهر ، اما ریشه رکود مسکن در مدت 40 سال در کشور ایجاد شده و بیماری هلندی بعد از نفت وارد اقتصاد ایران شده است. یک دولت می تواند با برنامه ریزی ظرف 10 سال رکود ساختاری را حل کند.
وی در خصوص رکود نهادی گفت: نهادها ترکیباتی هستند که مناسبات را تسهیل می کنند و شبکه ای از تقاطع منفعتی هستند. بخش بسیاری از اقتصاد ما در نهادها زمین گیر شده است.علاوه بر سه رکود یاد شده، دو رکود دیگر کاهش قیمت نفت و رکود اقتصاد جهانی بر اقتصاد ایران حاکم شده است.
استاد دانشگاه اصفهان گفت: بنابراین پنج رکود به طور همزمان بر کشور حاکم شده که هم دشوار است و هم باید آن را جدی بگیریم اما تنها جایی که دست دولت نیست، رکود اقتصاد جهانی است. سالیانه سه میلیارد دلار موبایل قاچاق وارد کشور می شود که فقط 400 میلیون دلار آن ثبت می شود.نظام سیاسی باید رکود حاکم بر اقتصاد را جدی بگیرد اما همه به دنبال رکود اولی (کلان) هستند.
وی گفت: با انتشار پول می توان حجم پول را برای خروج از رکود بالا برد، اما نتیجه آن افزایش نرخ تورم است. هم اکنون بعد از 40 سال نرخ تورم دو رقمی داریم و رسیدن به تورم به کمتر از 10 درصد را باید به فال نیک بگیریم.
* برای حل معضل رکود نظام سیاسی باید به میان بیاید
رنانی تأکید کرد: دولت ابزاری برای کنترل رکود ندارد و نظام سیاسی باید وسط بیاید. هم اکنون با ساختار فرسوده و عقب مانده و نیروی انسانی نامناسب مواجه هستیم. با دستور سیاسی، بنگاه های ناکارآمد به مطالبات صندوق ها داده شد که باعث رکود ساختاری می شود. ترکیب درونی این بنگاه ها از نظر دانش فنی، نیروی انسانی ضعیف است و نمی توانند از رکود خارج شوند.رکودی که هم اکنون با آن مواجه هستیم بسیار عمیق‌تر شده و در طول سالهای اخیر بی‌سابقه است.دولت یادهم اقدام موثری برای حل مشکل رکود نکرده است.
وی گفت: صندوق بازنشستگی کشور هنوز یک نیروی رسمی مناسب برای محاسبه اکچواری (نرخ حق بیمه) ندارد در حالی که در دنیا محاسبات اکچواری روزانه انجام می شود. انباشت نیروی انسانی نامناسب به بنگاه ها تحمیل شده که موجب پیری بنگاه ها شده است. به طور مثال یکی از شرکت های وابسته به صندوق باید سه هزار نیرو می داشت در حالی که اکنون 10 هزار نیرو دارد.
رنانی تاکید کرد: سیاست زدایی از صندوق ها و تامین اجتماعی باید انجام شود، شفاف سازی باید صورت گیرد زیرا بدون شفاف سازی خروج از رکود امکان پذیر نیست.، بحران باید به مسئولان منعکس شود و معتقدم یا هنوز نمی دانند یا به آنها کم اطلاع رسانی می شود. جامعه باید نسبت به بحران اقتصادی اگاهی یابد، زیرا تا جامعه نخواهد نمی توان تصمیم گیری کرد.
طی سالهای اخیر موضوع بیکاری یکی از چالش های اساسی برای حکومت و جامعه بوده است. شدت و وسعت این بیکاری به اندازه ای است که نگرانی های جدی را به وجود آورده و تبعات بسیار منفی رابه همراه داشته است. هرچند مقام های رسمی همواره از تلاش و برنامه ریزی برای مقابله و کاهش بیکاری در جامعه سخن گفته اند ولی واقعیت این است که تاکنون این تلاش ها و اقدامات دست آورد چشم گیر و اثر گذار در کاهش و کمرنگ ساختن وضعیت بیکاری در جامعه و در میان جوانان به همراه نداشته است.
