به گزارش تبیین، طی ماه‌های گذشته به‌ویژه پس از کناره‌گیری لیبرمن از کابینه، موضوع رقیبان احتمالی نتانیاهو و انحلال ائتلاف وی در کنست پیش از پایان مهلت چهارساله بار دیگر در رسانه‌ها مطرح شده است. یکی از یادداشت‌های مطرح شده در این موضوع یادداشت هاآرتص بود که در گزارشی از 15 جانشین احتمالی نتانیاهو نام برده است.[1]
فساد خانواده نتانیاهو، انزوای این رژیم در اروپا، انتقادات در خصوص سیاست تقابل با فلسطینیان و مقاومت غزه و... مجموعه عواملی است که موجب شده است مخالفان صدای خود را علیه نتانیاهو در این چند ماه بلندتر نمایند و به دنبال ساقط نمودن کابینه فعلی همانند کابینه پیشین و اکثر کابینه‌های دیگر این رژیم پیش از پایان دوره چهارساله، باشند.
کابینه پیشین نتانیاهو در دوم آذر 93 (2 دسامبر 2014) با برکنار شدن لاپید وزیر دارایی و لیونی وزیر امور قضایی و استعفای 4 وزیر دیگر، از هم فروپاشید و کنست با رأی قاطع 93 عضو از 120 عضو، خود را منحل نمود تا شاهد کوتاه‌ترین پارلمان از زمان تشکیل این رژیم جعلی باشیم.
شکست مذاکرات سازش، فشارهای بین‌المللی و داخلی به این رژیم پس از شکست و جنابت جنگ 51 روزه در تابستان 93، اعتراضات قدس شرقی و بودجه سال 2015 در خصوص میزان بودجه نظامی و افزایش مالیات مجموعه دلایلی است که برای انحلال کابینه و کنست نام برده می‌شوند.[2]
اما آنچه در انتخابات کنست در 26 اسفند 94(17 مارس 2015) رقم خورد، بسیاری از تحلیل‌گران را غافل‌گیر کرد چرا که نتانیاهو با زیرکی تمام، ضمن انحلال دولت توانست باری دیگر کابینه تشکیل دهد و ده کرسی بیشتر از کنست پیشین، از آنِ لیکود نماید. با آنکه کابینه جدید با ائتلاف حداقلی 61 کرسی از 120 کرسی کنست تشکیل شد اما نتانیاهو بسیاری از رقیبان خود را از کابینه حذف نمود.
در بیستمین انتخابات کنست، حزب لیکود 30 ، اتحاد صهیونیستی 24 ، فهرست مشترک عربی 13 کرسی، یش عاتید 11، همه ما (کولانو) 10 ، خانه یهود 8 ، شاس 7 ، یهودیت توراتی و اسرائیل خانه ما (اسرائیل بیتنا) 6 و میرتص 5 کرسی کسب نمودند.
نتانیاهو با ائتلافی متشکل از لیکود، خانه یهودی، کولانو ، شاس و یهودیت توراتی کابینه جدید را موفق شد تشکیل دهد.[3] کابینه جدید نتانیاهو به باور تحلیل گران افراطی‌ترین کابینه این رژیم را رقم زد و این موضوع موجب شده است از درون کنست و حتی کابینه مخالفت‌هایی به همراه داشته باشد.
کابینه‌ای افراطی‌تر، دشمنانی مصمم‌تر
از زمان تشکیل کابینه جدید، نتانیاهو با رقیبان و مخالفان جدی‌ای در سیاست داخلی و خارجی کابینه خود مواجه شده است. یکی از مخالفان نتانیاهو در ابتدای تشکیل کابینه، لیبرمن رئیس حزب افراطی «اسرائیل خانه ما» بود.
اما با گذشت مدتی، در ابتدای خرداد 95 و پس از استعفای موشه یعلون از وزارت جنگ، طبق توافقی میان حزب لیکود و «اسرائیل خانه ما» نتانیاهو، لیبرمن را به عنوان وزیر جنگ انتخاب نمود. انتخاب لیبرمن موجب شد کابینه نتانیاهو 6 صندلی حزب «اسرائیل خانه ما» را به ائتلاف خود اضافه نماید و تعداد کرسی‌های ائتلاف به 67 صندلی افزایش یافت. در یکی از بندهای توافق مذکور هم بر اجرای مصوبه ژوئیه سال گذشته درباره توسعه روستاهای دروزی و شرکسی و شهرک‌سازی‌ها طی سال‌های 2016 تا 2020 توسط دولت صهیونیستی تأکید شده است که نشان‌دهنده افراطی‌تر شدن کابینه است.[4]
این افراطی‌تر شدن کابینه موجب جدی‌تر شدن مخالفان برای تقابل با نتانیاهو و شکست وی گردید. یکی از اصلی‌ترین مخالفان نتانیاهو موشه یعلون وزیر جنگ پیشین کابینه است. وی برای نشان دادن جدیت خود در مخالفت با نتانیاهو از حزب لیکود و کنست رژیم صهیونیستی استعفا نمود و از تأسیس حزب جدیدی با نام «رهبران متفاوت» خبر داد که قرار است از آن به عنوان تریبونی برای بهبود پایگاه مردمی و سیاسی خود استفاده کند.
رقیبان محتمل نتانیاهو
1- موشه یعلون (Moshe Ya'alon):
یعلون از دهه 90 میلادی در بالاترین سمت‌های ارتش رژیم صهیونیستی فعالیت نموده است. در سال 1995 رئیس دستگاه اطلاعات نظامی ارتش شد و در سال 2002 به فرماندهی کل ارتش رسید و در سال 2005 از سمت خود استعفا نمود. وی از سال 2008 وارد حزب لیکود و در سال 2009 وارد کنست شد. یعلون ایران را دشمن اصلی رژیم صهیونیستی می‌داند و از حامیان جدی روابط اعراب و تل‌آویو است. شاید بتوان یعلون را پس از استعفا از وزارت جنگ، کنست و حزب لیکود و اعلام رسمی برای رقابت، اصلی‌ترین رقیب نتانیاهو دانست. یعلون توانایی هم‌پیمانی با دیگر افراد جداشده از حزب لیکود چون گدعون ساعر، کحلون و لاپید را هم دارد.
2- آویگدور لیبرمن (Avigdor Lieberman):
لیبرمن رئیس کنونی حزب «اسرائیل خانه ما» است که تاکنون سمت‌های گوناگونی چون وزارت امور داخلی، وزارت زیرساخت ملی، وزارت امنیت داخلی این رژیم را بر عهده داشته است. لیبرمن در کابینه پیشین وزارت جنگ را بر عهده داشت اما پس از فروپاشی کابینه در انتهای سال 93 از ائتلاف با لیکود و نتانیاهو خارج شد و برخی این اتفاق را ضربه بزرگی به نتانیاهو می‌دانستند؛ اما اکنون وی باری دیگر در قامت وزارت جنگ و بر اساس یک توافق میان حزب خود و لیکود به کابینه برگشته است. برخی تحلیل گران معتقدند لیبرمن به دلیل جایگاه حزب خود و نزدیکی وی با برخی افراد چون موشه کحلون از افراد جدا شده لیکود و اریه درعی رهبر حزب ساش از یهودیان تندرو و سفاردی، یک تهدید برای نتانیاهو است.
3- اسحاق هرتزوگ (Isaac Herzog):
هرتزوگ رهبر حزب کارگر است که امروزه به عنوان رهبر اپوزیسیون کابینه نتانیاهو در کنست شناخته می‌شود. حزب وی با ارائه لیست مشترک با حزب هاتنوعا تحت عنوان اتحاد صهیونیستی توانست 24 کرسی در انتخابات پیشین کنست به دست آورد. وی از موافقین راهکار طرح دو دولت است. استدلال وی برای طرح دو دولت، افزایش جمعیت فلسطینیان و در اقلیت قرار گرفتن یهودیان در سال‌های آتی است. یکی از انتقادات اصلی وی به نتانیاهو در خصوص تداوم شهرک‌سازی و اقدامات خشن ارتش با فلسطینی‌هاست؛ اما با این وجود هرتزوگ طرح تقسیم قدس از طریق دیوار حائل به‌منظور کنترل عملیات مقاومتی فلسطینیان را پیشنهاد کرده است.
4- موشه کحلون (Moshe Kahlon):
کحلون تا پیش از انتخابات اخیر کنست عضو حزب لیکود بود؛ اما در سال 2015 با جدا شدن از نتانیاهو و تشکیل حزب جدید «همه ما» توانست 10 کرسی را از آن خود نماید. نتانیاهو ساعاتی قبل از آغاز انتخابات کنست برای همراه کردن کحلون با خود، پیشنهاد وزارت دارایی را به او مطرح نمود. هرچند این رشوه انتخاباتی از سوی رئیس حزب «همه ما» رد شد اما پس از انتخابات وی با لیکود ائتلاف نمود و وزارت دارایی را بر عهده گرفت. حزب کحلون بزرگترین حزب پس از لیکود در ائتلاف دولت کنونی است، لذا خروج وی از کابینه به‌تنهایی می‌تواند موجب انحلال کنست و کابینه نتانیاهو گردد. پیش از برگزاری انتخابات پیشین کنست، آسوشیتدپرس در گزارشی مدعی شده بود 60 درصد مردم صهیونیست بر اساس نظرسنجی‌ها خواهان نخست‌وزیری کحلون هستند. مشکلات اقتصادی و ائتلاف‌سازی با دیگر افراد جدا شده از حزب لیکود و راست‌گرایان مخالف نتانیاهو، دو عامل در دستان کحلون برای رقابت با نتانیاهو است.
5- زیپی لیونی (Tzipi Livni):
لیونی اکنون جزو قدرتمندترین سیاستمداران زن در رژیم صهیونیستی است. وی در سال‌های 2006 تا 2009 سمت وزارت خارجه را بر عهده داشته است. لیونی در سال 2009 پس از آنکه حزب کادیما که وی رئیس آن بود، نتوانست دولت ائتلافی تشکیل دهد به عنوان رهبر اپوزیسیون کابینه نتانیاهو در کنست تا سال 2012 شناخته می‌شد و از مخالفان جدی نتانیاهو بود. اما در سال 2012 از حزب کادیما جدا شد و حزب جدید هاتنوعا را تشکیل داد. وی پس از تشکیل حزب جدید، با لیکود وارد ائتلاف شد و سال‌های 2013 و 2014 وزارت دادگستری کابینه نتانیاهو را بر عهده گرفت. وی در انتخابات پیشین کنست دوباره از نتانیاهو جدا شد و در ائتلاف با حزب کارگر به رهبری اسحاق هرتزوگ فهرست مشترکی تحت عنوان اتحاد صهیونیستی منتشر نمودند و 24 صندلی را کسب کردند. لیونی و هرتزوگ در اتحاد با یکدیگر جدی‌ترین رقیب نتانیاهو در کنست محسوب می‌شوند.
6- لائیر لاپید (Yair Lapid):
لاپید رهبر حزب یش عتید و وزیر دارائی کابینه پیشین نتانیاهو در سال‌های 2013 و 2014 بوده است. حزب وی بیشتر بر مسائل اقتصادی و اجتماعی تمرکز دارد و هواداران وی از طبقه سکولار جامعه صهیونیستی محسوب می‌شوند. وی یکی از وزرای برکنار شده از سوی نتانیاهو در سال 2014 بود. اختلاف وی با نتانیاهو بر سر بودجه سال 2015 در خصوص میزان بودجه نظامی و افزایش مالیات را برخی از اصلی‌ترین دلایل فروپاشی دولت نتانیاهو دو سال زودتر از موعد می‌دانند. پس از امضای توافق هسته‌ای میان ایران و 5+1 ، لاپید با توجه به ادعاهای نتانیاهو برای جلوگیری از این توافق و ناکامی در این کار، خواستار استعفای وی از نخست‌وزیری شد. لاپید پس از آغاز اجرای توافق هسته‌ای این توافق را بسیار زیان‌بار معرفی نمود و ضمن اشاره به تهدید تونل‌های غزه، این وضعیت را نتیجه ناکامی نتانیاهو دانست و برای رقابت با وی اعلام آمادگی نمود.
7- شلی یاکیموویچ (shelly Yachimovich):
یاکیموویچ پیش از هرتزوگ بین سال‌های 2011 تا 2013 رهبری حزب کارگر را بر عهده داشته است. یاکیموویچ میان جوانان صهیونیستی به دلیل رویکردهایش نسبت به موضوعات اجتماعی و انتقاد از وضعیت مالی و اجتماعی سیاستمداران، حامیانی دارد. وی کتابی در راستای انتقاد از مسائل فرهنگی و اجتماعی در سرزمین‌های اشغالی نگاشته است.
8- ایرل مارگالیت (Erel Margalit):
مارگالیت یک از سیاستمداران ثروتمند حزب کارگر است. وی اکنون در چارچوب لیست اتحاد صهیونیستی، عضو کنست و عضو کمیته فناوری و اقتصادی آن می‌باشد. مارگالیت تمرکز ویژه‌ای بر فناوری و تجارت در رژیم صهیونیستی دارد. برخی مارگالیت را نه تنها ثروتمندترین عضو کنست بلکه یکی از ثروتمندان رژیم صهیونیستی می‌دانند. بر اساس گزارش نشریه فوربس در سال 2005 وی جزو برترین سرمایه‌داران غیر آمریکایی می‌باشد. مارگالیت معتقد است ایجاد فناوری در میان یهودیان ارتودکس و ایجاد اشتغال برای اعراب و یهودیان راه حل برون‌رفت از وضعیت کنونی است. نفوذ اقتصادی و ثروت مارگالیت موجب شده است وی تأثیر زیادی در تصویب بودجه کابینه و تصمیمات حزب خود داشته باشد.
9- گدعون ساعر (Gideon Sa’ar):
ساعر یکی از افراد با سابقه و دارای نفوذ بالا در حزب لیکود است. وی از سال 2003 تاکنون یکی از فعالان حزب لیکود بوده است. وی در سال 2009 توانست جایگاه دوم حزب لیکود برای راه‌یابی به کنست را از آن خود نماید. وی در دولت پیشین نتانیاهو، وزارت داخلی رژیم صهیونیستی را بر عهده داشت و به اتخاذ مواضع جنجالی و تند مشهور شد. اما پیش از انحلال کابینه، وی در اقدامی عجیب از کابینه استعفا نمود اما در حزب لیکود باقی ماند. نفوذ وی در لیکود موجب شده است تحلیل گران وی را یکی از رقیبان داخلی نتانیاهو در لیکود بدانند. انتقادات اخیر وی به نتانیاهو، این گمان را تقویت نموده است.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد نتانیاهو حتی اگر بتواند دولت کنونی را تا پایان مهلت قانونی خویش حفظ نماید، چالش‌ها و مخالفان جدی‌ای پیش روی خود خواهد داشت. اکنون جدی‌ترین رقیبان نتانیاهو، راست‌گرایانِ جداشده از کابینه وی یا حزب لیکود هستند. افرادی چون موشه یعلون، لیبرمن، لاپید و کحلون از این دسته رقیبان‌اند که با یک ائتلاف، توانایی دردسرسازی برای نتانیاهو را دارند. کحلون رهبر حزب «همه ما» با داشتن ده صندلی از کنست به عنوان بزرگترین حزب حاضر در ائتلاف پس از لیکود، بیشترین قدرت عمل را برای ساقط کردن کابینه نتانیاهو و برگزاری انتخابات زودهنگام کنست در اختیار دارد.
پی نوشت ها:
[1] برای مطالعه بیشتر ر.ک:
http://www.haaretz.com/israel-news/.premium-1.738058
[2] علی قربانی «واکاوی انحلال کابینه نتانیاهو و سناریوهای فراروی انتخابات 2015» خبرگزاری فارس، منتشرشده در تاریخ 24 دی 93، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931020000960
[3] طاهره گودرزی، «کابینه جدید رژیم صهیونیستی؛ رویکردها و چالش ها»، اندیشکده راهبردی تبیین، خرداد 94.
[4] محمد محسن فایضی، «پیامدهای داخلی و بین المللی انتخاب لیبرمن به عنوان وزیر جنگ رژیم صهیونیستی»، اندیشکده راهبردی تبیین، خرداد 95
