صراط: شاید بسیاری از مداحی‌های امروز، ملودی‌های خود را از آثار مشهور موسیقی پاپ وام گرفته‌اند و این شیوه دیگر تبدیل یک روال عادی شده است اما تهران قدیم، سال‌های سال مداحانی داشته که هیچ‌گاه به خود اجازه ندادند با زبان محاوره سیدالشهدا(ع) و یارانش را خطاب کنند.
موسیقی دستگاهی ایرانی مقوله مهمی بوده که مداحان تهران قدیم توجه زیادی به آن داشته‌اند. علاوه بر این، آن‌ها بر اساس یک طراحی فکر شده و اصولی کار خود را انجام می‌دادند و هیچ‌گاه هم بدون مقدمه سراغ «ذکر مصیبت» نمی‌رفتند.
در واقع کار آن‌ها با خطبه‌خوانی شروع می‌شد و گاهی هم ذکری برای «توبه» می‌خواندند؛ آن‌وقت نوبت «منقبت‌خوانی» می‌شد تا مخاطبان با شایستگی و ویژگی‌های قابل ستایش امامان معصوم (ع) آشنا شوند. سپس سراغ «مصیبت‌خوانی» می‌رفتند تا رنج‌های ائمه را مرور کنند و این در حالی بود که مصیبت‌خوانی بیش از 10 دقیقه طول نمی‌کشید.
بعد از آن «مرثیه‌خوانی» می‌شد و مخاطب را از وقایع و آن رخداد تاریخی مشخص مطلع می‌کردند.
«نوحه‌خوانی» و «سینه‌زنی» در مرحله بعد قرار می‌گرفت و نوحه‌ها به صورت آرام و نشسته و گاهی هم به صورت ایستاده اجرا می‌شدند و سینه‌زنی نیز با آهنگی ملایم و ضرباهنگ‌دار خوانده می‌شد. سپس مداح در جایی که انقلاب روحی را در مخاطبش احساس می‌کرد، سینه‌زنی را متوقف و دوباره ذکر مصیبت می‌کرد.
سبک‌های اصیل مداحی دارای غنای خاصی بودند که معمولا با اشعار حماسی همراه می‌شدند. این سبک مداحی غالباً به صورت سینه به سینه آموزش داده و توسط کسانی روایت می‌شد که دارای صداهای ماندنی و نفس‌های پاک بودند. نوحه‌سرایان قدیمی به موسیقی، شعر و آیات قرآنی تسلط داشتند و از این داشته‌ها در جای مناسب و به‌درستی استفاده می‌کردند.
یکی از مداحان مطرح تهران قدیم زنده‌یاد علی‌اصغر خراط‌ها است. او سال 1310 در محله بازار آهنگران به دنیا آمد و تحصیلاتش تا دوره ابتدایی بود. او در طول حیاتش به پیشه آهن‌فروشی مشغول بود و به صورت توأمان مداحی هم می‌کرد. او در هیأت صنف آهن‌فروشان تهران مداحی می‌کرد و به یاد اربابش اشک می‌ریخت اما در سال 1373 به دلیل نارسایی کلیه دار فانی را وداع گفت.
در ادامه می‌توانید، نمونه‌ای از مداحی او را بشنوید:
یکی دیگر از مداحان مشهور تهران قدیم زنده‌یاد احمد شیشه‌گران معروف به «شمشیری» بود. او متولد سال 1307 در محله گذر لوطی صالح بود. تحصیلاتش سیکل بود و در هیأت مهدیون مداحی می‌کرد. زنده‌یاد شمشیری در سال‌های آخر عمرش به دلیل عارضه قلبی از سوی پزشکش از خواندن منع شده بود و در ماه محرم سال 1370 نیز پس از به پایان رسیدن مراسم عزاداری اباعبدالله درگذشت.
در فایل صوتی زیر نیز می‌توانید، یک نمونه مداحی مدرن بشنوید:
موسیقی دستگاهی ایرانی مقوله مهمی بوده که مداحان تهران قدیم توجه زیادی به آن داشته‌اند. علاوه بر این، آن‌ها بر اساس یک طراحی فکر شده و اصولی کار خود را انجام می‌دادند و هیچ‌گاه هم بدون مقدمه سراغ «ذکر مصیبت» نمی‌رفتند.
در واقع کار آن‌ها با خطبه‌خوانی شروع می‌شد و گاهی هم ذکری برای «توبه» می‌خواندند؛ آن‌وقت نوبت «منقبت‌خوانی» می‌شد تا مخاطبان با شایستگی و ویژگی‌های قابل ستایش امامان معصوم (ع) آشنا شوند. سپس سراغ «مصیبت‌خوانی» می‌رفتند تا رنج‌های ائمه را مرور کنند و این در حالی بود که مصیبت‌خوانی بیش از 10 دقیقه طول نمی‌کشید.
بعد از آن «مرثیه‌خوانی» می‌شد و مخاطب را از وقایع و آن رخداد تاریخی مشخص مطلع می‌کردند.
«نوحه‌خوانی» و «سینه‌زنی» در مرحله بعد قرار می‌گرفت و نوحه‌ها به صورت آرام و نشسته و گاهی هم به صورت ایستاده اجرا می‌شدند و سینه‌زنی نیز با آهنگی ملایم و ضرباهنگ‌دار خوانده می‌شد. سپس مداح در جایی که انقلاب روحی را در مخاطبش احساس می‌کرد، سینه‌زنی را متوقف و دوباره ذکر مصیبت می‌کرد.
سبک‌های اصیل مداحی دارای غنای خاصی بودند که معمولا با اشعار حماسی همراه می‌شدند. این سبک مداحی غالباً به صورت سینه به سینه آموزش داده و توسط کسانی روایت می‌شد که دارای صداهای ماندنی و نفس‌های پاک بودند. نوحه‌سرایان قدیمی به موسیقی، شعر و آیات قرآنی تسلط داشتند و از این داشته‌ها در جای مناسب و به‌درستی استفاده می‌کردند.
یکی از مداحان مطرح تهران قدیم زنده‌یاد علی‌اصغر خراط‌ها است. او سال 1310 در محله بازار آهنگران به دنیا آمد و تحصیلاتش تا دوره ابتدایی بود. او در طول حیاتش به پیشه آهن‌فروشی مشغول بود و به صورت توأمان مداحی هم می‌کرد. او در هیأت صنف آهن‌فروشان تهران مداحی می‌کرد و به یاد اربابش اشک می‌ریخت اما در سال 1373 به دلیل نارسایی کلیه دار فانی را وداع گفت.
در ادامه می‌توانید، نمونه‌ای از مداحی او را بشنوید:
یکی دیگر از مداحان مشهور تهران قدیم زنده‌یاد احمد شیشه‌گران معروف به «شمشیری» بود. او متولد سال 1307 در محله گذر لوطی صالح بود. تحصیلاتش سیکل بود و در هیأت مهدیون مداحی می‌کرد. زنده‌یاد شمشیری در سال‌های آخر عمرش به دلیل عارضه قلبی از سوی پزشکش از خواندن منع شده بود و در ماه محرم سال 1370 نیز پس از به پایان رسیدن مراسم عزاداری اباعبدالله درگذشت.
در ادامه می‌توانید، نمونه‌ای از مداحی او را بشنوید:
در فایل صوتی زیر نیز می‌توانید، یک نمونه مداحی مدرن بشنوید:
