صراط: در سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی و طراحی برای ساخت ماهواره دانشجویی، یکی از نمودهای بارز رشد قابل توجه ایران در این حوزه به شمار می‌رفت و ماهواره‌های شریف‌ست، علم و صنعت و ناهید از مهم‌ترین این پروژه‌ها محسوب می‌شدند.
به گزارش جوان، سقوط ماهواره‌های دانشجویی در آبگوشت بزباش!نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان همواره تراژدی‌ها را در ذهن خود خلق می‌کنند یا از روی فجایعی رخ داده در تاریخ، بازنویسی می‌کنند. تولستوی بزرگ در جنگ و صلح به بازآفرینی فجایع ناشی از هجوم ناپلئون به روسیه پرداخته و توانسته از دل یک واقعه دردناک، عظمت ملت روس را نمایان کند. دیگرانی هم بوده‌اند که با قوه خیال، به آفرینش تراژدی‌هایی در متن رمان‌های بلند پرداخته‌اند. تراژدی‌های تاریخی و واقعی اما همیشه اینقدر که در کتاب‌ها آشکار دیده می‌شود، قابل لمس نیستند.
به زبانی دیگر، ممکن است مردمی با وجود حضور در متن یک تراژدی بزرگ، متوجه عمق و عظمت آن نشده باشند. این تاریخ است که بعدها درباره ابعاد مختلف وقایع قضاوت خواهد کرد. افول قابل تأمل رشد علمی ایران طی چهار سال اخیر را می‌توان یکی از همین دست وقایع به شمار آورد.
طبق برآوردهای جهانی از میزان رشد علمی ایران در دهه 80، ما باید در سال 2018 رتبه چهارم تولید علم دنیا را به خود اختصاص داده باشیم، حال آنکه اکنون در سال 2016، هنوز در رتبه 19 باقی مانده‌ایم! این مسئله البته ابعاد متعددی دارد که واکاوی تمامی آنها از حوصله این گزارش کوتاه خارج است. بررسی آمارهای مراکز معتبر بین‌المللی نشان‌دهنده آن است که رشد علمی ایران در سال 2015، مقدار منفی هشت و نیم درصد را به خود اختصاص داده است! حوزه فضایی جزو معدود حوزه‌هایی است که عمق رکود و عقبگرد در آن به مراتب قابلیت لمس و مشاهده بیشتری داشته است. در حالی که پیش از این ایران با رشد سریع و پرشتاب در حوزه علوم فضایی، در رده 8 کشور برتر جهان در این زمینه قرار گرفته بود، حاکمیت دولت یازدهم بر ارکان اجرایی کشور، به طور محسوسی باعث توقف این روند شده است.
در سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی و طراحی برای ساخت ماهواره دانشجویی، یکی از نمودهای بارز رشد قابل توجه ایران در این حوزه به شمار می‌رفت و ماهواره‌های شریف‌ست، علم و صنعت و ناهید- که توسط دانشجویان و محققان دانشگاه‌های شریف، علم و صنعت و امیرکبیر در دست اجرا بودند- از مهم‌ترین این پروژه‌ها محسوب می‌شدند. با این وجود، چند سالی هست که خبری از اتمام ساخت یا پرتاب آنها نیست. ماهواره شریف‌ست یک ماهواره دانشجویی است که قرار بوده با ماهواره‌بر بومی سفیر یک B به فضا پرتاب شود و پس از پرتاب در ارتفاع 500 کیلومتری از سطح زمین قرار گیرد. شریف‌ست که حاصل زحمات و تلاش‌های بیش از 100 نفر از دانشجویان، دانش‌آموختگان و اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف است، قرار بوده در روز 2 آذر ماه سال 92 به سازمان فضایی ایران تحویل داده شود.
مراسم این تحویل پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، بدون اعلام دلیل کنسل شد و از همان زمان شایعاتی پیرامون شریف‌ست به وجود آمد که هنوز هم رفع ابهام نشده است. روستا‌آزاد، رئیس وقت دانشگاه شریف در آن مقطع گفته بود نمی‌داند چرا ماهواره شریف‌ست هنوز پرتاب و حتی رونمایی هم نشده است! محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، آبان ماه 93 و پس از بالا گرفتن بحث‌ها بر سر تعلل در پرتاب شریف ست بالاخره به نمایندگی از دولت به میدان آمد و گفت: «شریف‌ست 22بهمن‌ماه به فضا پرتاب می‌شود!» بعدها این وعده از سوی مسئولان سازمان فضایی البته تکذیب شد. در این فضا، برخی کارشناسان معتقد بودند دولت می‌خواهد سروصدای پیشرفت علمی کشور را بخواباند تا کشورهای 1+5 حساس نشوند و در روند مذاکرات خللی ایجاد نشود. با مطرح شدن بحث انحلال و کوچک‌سازی سازمان فضایی، این گمانه‌ها تقویت ولی همزمان و به صورت تلویحی از سوی مسئولان دولتی تکذیب شد. با این حال، تا کنون خبری از پرتاب شریف‌ست نیست که نیست!
ماهواره علم و صنعت، دیگر ماهواره دانشجویی ایران بود که پس از روی کار آمدن حسن روحانی در پرده ابهام فرو رفت. جبل عاملی رئیس سابق این دانشگاه حمایت بسیاری از محققان ساخت این ماهواره داشت. در دولت یازدهم نام ماهواره به تدبیر تغییر یافت ولی این ماهواره هم با وجود اینکه به سازمان فضایی تحویل داده شده، هنوز صحبتی از پرتابش نیست. ماهواره ناهید، محصول ابتکار و خلاقیت دانشجویان دانشگاه امیرکبیر نیز به سرنوشتی مشابه دچار شده است و برای پرتاب آن تعلل می‌شود. رهایی رئیس سابق دانشگاه امیرکبیر بار‌ها گفته بود که ماهواره ناهید به سازمان فضایی تحویل شده و آنها هستند که باید برای پرتاب تصمیم‌گیری کنند! بدین منوال، برخی ماهواره‌های دانشجویی که از سال 92 آماده پرتاب هستند در سال 95 هم پرتاب نشده‌اند تا کارشناسان هوافضا ناامیدانه وضعیت این ماهواره‌ها را دنبال کنند.
این در حالی است که در دولت گذشته حوزه فضایی به عنوان یک سازمان زیر نظر ریاست جمهوری قرار گرفته بود تا با تأکید بیشتری به این حوزه پرداخته شود ولی در دوره جدید پس از بحث‌ها و حواشی ایجاد شده، حوزه فضایی از زیرمجموعه ریاست جمهوری خارج شده، به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شد. در فضای کنونی، مباحث فضایی به چند نهاد سپرده شد و این امر دست مسئولان را برای ارائه پاسخ‌های مبهم و پاس دادن وظایف به نهاد دیگر به میزان زیادی باز کرده است. هر چه هست، فعلاً خبری از رسیدن ایرانیان به ثریا نیست! رهبر فرزانه انقلاب به عنوان پیشقراول حرکت علمی کشور در ابعاد مختلف، طی سال‌های گذشته مکرراً نسبت به روند کند شدن رشد علمی کشور هشدار داده‌اند، گوش مسئولان ولی گویا بدهکار نیست. در مقابل، عمده تلاش مسئولان دولت یازدهم بر توجیه کاهش رشد علمی کشور و نسبت دادن آن به دولت قبل متمرکز شده است. اینها اما بعید است چیزی از واقعیت را تغییر دهد!
رهبر انقلاب مهرماه سال جاری نیز در دیدار جمعی از نخبگان جوان کشور اظهار داشتند: «یک نکته دیگر این است که گزارش‌هایی به من می‌رسد که بعضی از طرح‌های کلان در موضوعات تحقیقاتی مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اینها، دچار توقّف یا لنگی است؛ این من را نگران می‌کند... مسئولان توجه کامل کنند که این گونه طرح‌های مهم مطلقاً نباید کند، نیمه‌تعطیل یا متوقف شود، زیرا با ایجاد خسارت علمی، دانشمندان جوان را مأیوس می‌کند و این خطر بسیار بزرگی است.» به نظر می‌رسد این خطر بزرگ را البته مسئولان دولتی حس نکرده، بلکه از آن استقبال هم می‌کنند. طبیعتاً وقتی مشاور ارشد رئیس‌جمهور معتقد باشد: «اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هیچ صنعتی به جز آبگوشت بزباش و قرمه‌سبزی، در هیچ تکنولوژی تولید رقابتی و برتری نخواهیم داشت»، ما نیازی به ماهواره دانشجویی هم نخواهیم داشت. تاریخ البته بعید است بین چنین تفکری با تفکر شاهان قاجار تفاوتی قائل شود. تراژدی اما در هر صورت در حال رقم خوردن است! ماهواره‌های نخبگان ایرانی در دیگ آبگوشت بزباش آقایان زمینگیر شده است.
به گزارش جوان، سقوط ماهواره‌های دانشجویی در آبگوشت بزباش!نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان همواره تراژدی‌ها را در ذهن خود خلق می‌کنند یا از روی فجایعی رخ داده در تاریخ، بازنویسی می‌کنند. تولستوی بزرگ در جنگ و صلح به بازآفرینی فجایع ناشی از هجوم ناپلئون به روسیه پرداخته و توانسته از دل یک واقعه دردناک، عظمت ملت روس را نمایان کند. دیگرانی هم بوده‌اند که با قوه خیال، به آفرینش تراژدی‌هایی در متن رمان‌های بلند پرداخته‌اند. تراژدی‌های تاریخی و واقعی اما همیشه اینقدر که در کتاب‌ها آشکار دیده می‌شود، قابل لمس نیستند.
به زبانی دیگر، ممکن است مردمی با وجود حضور در متن یک تراژدی بزرگ، متوجه عمق و عظمت آن نشده باشند. این تاریخ است که بعدها درباره ابعاد مختلف وقایع قضاوت خواهد کرد. افول قابل تأمل رشد علمی ایران طی چهار سال اخیر را می‌توان یکی از همین دست وقایع به شمار آورد.
طبق برآوردهای جهانی از میزان رشد علمی ایران در دهه 80، ما باید در سال 2018 رتبه چهارم تولید علم دنیا را به خود اختصاص داده باشیم، حال آنکه اکنون در سال 2016، هنوز در رتبه 19 باقی مانده‌ایم! این مسئله البته ابعاد متعددی دارد که واکاوی تمامی آنها از حوصله این گزارش کوتاه خارج است. بررسی آمارهای مراکز معتبر بین‌المللی نشان‌دهنده آن است که رشد علمی ایران در سال 2015، مقدار منفی هشت و نیم درصد را به خود اختصاص داده است! حوزه فضایی جزو معدود حوزه‌هایی است که عمق رکود و عقبگرد در آن به مراتب قابلیت لمس و مشاهده بیشتری داشته است. در حالی که پیش از این ایران با رشد سریع و پرشتاب در حوزه علوم فضایی، در رده 8 کشور برتر جهان در این زمینه قرار گرفته بود، حاکمیت دولت یازدهم بر ارکان اجرایی کشور، به طور محسوسی باعث توقف این روند شده است.
در سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی و طراحی برای ساخت ماهواره دانشجویی، یکی از نمودهای بارز رشد قابل توجه ایران در این حوزه به شمار می‌رفت و ماهواره‌های شریف‌ست، علم و صنعت و ناهید- که توسط دانشجویان و محققان دانشگاه‌های شریف، علم و صنعت و امیرکبیر در دست اجرا بودند- از مهم‌ترین این پروژه‌ها محسوب می‌شدند. با این وجود، چند سالی هست که خبری از اتمام ساخت یا پرتاب آنها نیست. ماهواره شریف‌ست یک ماهواره دانشجویی است که قرار بوده با ماهواره‌بر بومی سفیر یک B به فضا پرتاب شود و پس از پرتاب در ارتفاع 500 کیلومتری از سطح زمین قرار گیرد. شریف‌ست که حاصل زحمات و تلاش‌های بیش از 100 نفر از دانشجویان، دانش‌آموختگان و اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف است، قرار بوده در روز 2 آذر ماه سال 92 به سازمان فضایی ایران تحویل داده شود.
مراسم این تحویل پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، بدون اعلام دلیل کنسل شد و از همان زمان شایعاتی پیرامون شریف‌ست به وجود آمد که هنوز هم رفع ابهام نشده است. روستا‌آزاد، رئیس وقت دانشگاه شریف در آن مقطع گفته بود نمی‌داند چرا ماهواره شریف‌ست هنوز پرتاب و حتی رونمایی هم نشده است! محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، آبان ماه 93 و پس از بالا گرفتن بحث‌ها بر سر تعلل در پرتاب شریف ست بالاخره به نمایندگی از دولت به میدان آمد و گفت: «شریف‌ست 22بهمن‌ماه به فضا پرتاب می‌شود!» بعدها این وعده از سوی مسئولان سازمان فضایی البته تکذیب شد. در این فضا، برخی کارشناسان معتقد بودند دولت می‌خواهد سروصدای پیشرفت علمی کشور را بخواباند تا کشورهای 1+5 حساس نشوند و در روند مذاکرات خللی ایجاد نشود. با مطرح شدن بحث انحلال و کوچک‌سازی سازمان فضایی، این گمانه‌ها تقویت ولی همزمان و به صورت تلویحی از سوی مسئولان دولتی تکذیب شد. با این حال، تا کنون خبری از پرتاب شریف‌ست نیست که نیست!
ماهواره علم و صنعت، دیگر ماهواره دانشجویی ایران بود که پس از روی کار آمدن حسن روحانی در پرده ابهام فرو رفت. جبل عاملی رئیس سابق این دانشگاه حمایت بسیاری از محققان ساخت این ماهواره داشت. در دولت یازدهم نام ماهواره به تدبیر تغییر یافت ولی این ماهواره هم با وجود اینکه به سازمان فضایی تحویل داده شده، هنوز صحبتی از پرتابش نیست. ماهواره ناهید، محصول ابتکار و خلاقیت دانشجویان دانشگاه امیرکبیر نیز به سرنوشتی مشابه دچار شده است و برای پرتاب آن تعلل می‌شود. رهایی رئیس سابق دانشگاه امیرکبیر بار‌ها گفته بود که ماهواره ناهید به سازمان فضایی تحویل شده و آنها هستند که باید برای پرتاب تصمیم‌گیری کنند! بدین منوال، برخی ماهواره‌های دانشجویی که از سال 92 آماده پرتاب هستند در سال 95 هم پرتاب نشده‌اند تا کارشناسان هوافضا ناامیدانه وضعیت این ماهواره‌ها را دنبال کنند.
این در حالی است که در دولت گذشته حوزه فضایی به عنوان یک سازمان زیر نظر ریاست جمهوری قرار گرفته بود تا با تأکید بیشتری به این حوزه پرداخته شود ولی در دوره جدید پس از بحث‌ها و حواشی ایجاد شده، حوزه فضایی از زیرمجموعه ریاست جمهوری خارج شده، به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شد. در فضای کنونی، مباحث فضایی به چند نهاد سپرده شد و این امر دست مسئولان را برای ارائه پاسخ‌های مبهم و پاس دادن وظایف به نهاد دیگر به میزان زیادی باز کرده است. هر چه هست، فعلاً خبری از رسیدن ایرانیان به ثریا نیست! رهبر فرزانه انقلاب به عنوان پیشقراول حرکت علمی کشور در ابعاد مختلف، طی سال‌های گذشته مکرراً نسبت به روند کند شدن رشد علمی کشور هشدار داده‌اند، گوش مسئولان ولی گویا بدهکار نیست. در مقابل، عمده تلاش مسئولان دولت یازدهم بر توجیه کاهش رشد علمی کشور و نسبت دادن آن به دولت قبل متمرکز شده است. اینها اما بعید است چیزی از واقعیت را تغییر دهد!
رهبر انقلاب مهرماه سال جاری نیز در دیدار جمعی از نخبگان جوان کشور اظهار داشتند: «یک نکته دیگر این است که گزارش‌هایی به من می‌رسد که بعضی از طرح‌های کلان در موضوعات تحقیقاتی مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اینها، دچار توقّف یا لنگی است؛ این من را نگران می‌کند... مسئولان توجه کامل کنند که این گونه طرح‌های مهم مطلقاً نباید کند، نیمه‌تعطیل یا متوقف شود، زیرا با ایجاد خسارت علمی، دانشمندان جوان را مأیوس می‌کند و این خطر بسیار بزرگی است.» به نظر می‌رسد این خطر بزرگ را البته مسئولان دولتی حس نکرده، بلکه از آن استقبال هم می‌کنند. طبیعتاً وقتی مشاور ارشد رئیس‌جمهور معتقد باشد: «اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هیچ صنعتی به جز آبگوشت بزباش و قرمه‌سبزی، در هیچ تکنولوژی تولید رقابتی و برتری نخواهیم داشت»، ما نیازی به ماهواره دانشجویی هم نخواهیم داشت. تاریخ البته بعید است بین چنین تفکری با تفکر شاهان قاجار تفاوتی قائل شود. تراژدی اما در هر صورت در حال رقم خوردن است! ماهواره‌های نخبگان ایرانی در دیگ آبگوشت بزباش آقایان زمینگیر شده است.
