به گزارش مهر، همهمه‌ای در راه است. دورتا دور مسجد مردان کهنسال تا جوان حلقه زده‌اند. یکی پس از دیگری و یکی پس از دیگری. دایره‌های متحدالمرکز رسیده به جایی که دست‌ها به سمت آن بالا رفته.
چشم‌ها گریان و دل‌ها پریشان. پیراهن‌های مشکی تداعی درد عزیز از دست رفته‌ای است. شور عزاداری در فضای مسجد جامع شهر آکنده شده و دست‌ها پیرامون طشتی حلقه شده است. نه اختلافی دیده می‌شود. نه تفاوتی. همه یکرنگ و عزادار به یاد مظلومیت سقای کربلا هستند.
طشت گذاری آیین بومی و اصیل عزاداری اردبیل
همه‌ساله همزمان با ۲۷ ذیحجه مراسمی مذهبی در مساجد، حسینیه‌ها و حتی برخی منازل اردبیلی‌ها برگزار می‌شود. رسمی که نمادی از مظلومیت حسین (ع) و یاران اوست. طشت گذاری از ۶۰۰ سال قبل در اردبیل رواج داشته و مختص به این استان شناخته می‌شود.
تا جایی که این رسم وارد ضرب‌المثل‌ها و ادبیات اردبیل شده و در داستان‌ها، شعرها و نوشته‌های ادبی و حتی تحقیقات و پژوهش‌ها از آیین‌های اصیل این شهر، نام آن می‌درخشد. از سویی این رسم در معماری مساجد اردبیل نیز تأثیرگذار بوده و در اغلب مساجد سکویی برای طشت گذاری تعبیه شده است.
در اردبیل قدیم این رسم از بیست و هفتم ماه ذیحجه و با برگزاری مراسم طشت گذاری در مسجد جامع این شهر آغاز می‌شد و از روزهای بعد مساجد دیگر نیز به نوبت طشت گذاری و طشت گردانی می‌کردند. امروزه نیز این مراسم با اندک تغییراتی در چندین روز با شور و حال خاصی برگزار می‌شود.
عزاداری ایام ماه محرم در اردبیل با مراسم طشت گذاری آغاز و هر روز در دو محله شهر مراسم طشت گذاری برگزار می‌شود. در روز اول در محلات «طوی» و «اونچی میدان»، روز دوم محله «اوچدکان» و «سرچشمه» و در آخرین روز از ماه نیز مراسم طشت گذاری در دو محله «پیرعبدالملک» و «عالی قاپو» انجام می‌شود.
به این صورت که دسته‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی با نوحه‌سرایی و نواختن طبل و شیپور و حمل علم‌های عزاداری، به یاد تشنگان کربلا مشکی را پر از آب کرده و آن را به همراه طشت‌هایی از جنس برنز یا مس که به طور معمول بر دوش ریش‌سفیدان هر محله حمل می‌شود، به مسجد می‌برند و بعد از طواف مسجد طشت‌ها در جای مخصوص خود قرار گرفته و با خواندن دعای مخصوص، طشت پر از آب می‌شود. از آب این طشت‌ها، بیشتر حاضران و عزاداران به عنوان تبرک و جهت برآورده شدن حاجاتشان برمی‌دارند.
طشت نمادی از مظلومیت شهدای تشنه لب است
در تعریف جایگاه آیین طشت گذاری همین نکته که طشت گذاری نمادی از مظلومیت شهدای تشنه لب واقعه کربلا است.
در فرهنگ عاشورا و در توضیح بیشتر این سنت آمده است: این سنت به تاسی از اقدام سالار شهیدان و یادآور رفتار جوانمردانه امام حسین (ع) در مقابل سپاه حر است که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذیحجه، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و تمام لشکر حر و اسبان آنها را سیراب نمودند.
به اعتقاد پژوهشگران زیبایی این آیین ۶۰۰ ساله در مردمی بودن و نظم و انضباط آن است بطوریکه در طشت گذاری ابتدا محلات اصلی و مساجد اصلی و سپس سایر محلات اقدام به برگزاری این رسم می‌کنند.
از سویی در طول اجرای آن رعایت احترام ریش‌سفیدان به کررات تأکید می‌شود و آیین طشت گذاری با حضور تمامی اقشار مردمی و به صورت خودجوش برگزار می‌شود.
پژوهشگر و محقق عزاداری اردبیل تاریخچه طشت گذاری در این منطقه را دارای غنا و بر طبق مستندات تاریخی عنوان و متذکر شد: وقتی امام حسین (ع) وارد منزل چهاردهم می‌شوند با شنیدن خبر شهادت مسلم ابن عقیل و قیص ابن مظهر به یاران خود دستور می‌دهند آب کافی به همراه داشته باشند که این روز مبنای طشت گذاری اهالی اردبیل است.
بیوک جامعی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه طشت گذاری در اردبیل در بیش از ۴۱ مسجد شهر انجام می‌شود، تصریح کرد: با تداوم این آداب و رسوم اعتقادی، در حقیقت اردبیل سنت طشت گذاری با سابقه چند صدساله را حفظ کرده و آن را امروز به عنوان یک فرهنگ اصیل مستند و قابل‌اتکا معرفی می‌کند.
وی یادآور شد: بعد از طشت گذاری از روز دوم محرم همزمان با ورود کاروان امام حسین به دشت کربلا اهالی اردبیل در قالب محلات شش‌گانه عزاداری خود را به همراه شعبات خود در خیابان‌های اصلی انجام می‌دهند و در روز تاسوعا و عاشورا با شمع گردانی در ۴۱ مسجد و عزاداری در سطح شهر عشق و حرارت حسینی به اوج می‌رسد.
جامعی به روند تاریخی سفر امام حسین (ع) از مدینه و مکه به کربلا اشاره کرد و بیان داشت: ۴۶۰ کیلومتر مسافتی که امام حسین(ع) با خانواده خود تا کربلا طی کرد دارای حوادث گوناگونی بود که اهالی اردبیل به صورت منظم این تاریخ را با حوادث آن گرامی می‌دارند و با گرامیداشت این مناسبت‌ها، عزاداری دهه محرم را با شور و حرارت برگزار می‌کنند.
سهم منازل از آیین ۶۰۰ ساله
از گذشته آیین طشت گذاری مختص مساجد نبوده است. بلکه در مساجد روستایی و منازل نیز این آیین اجرا می‌شود.
شهروند اردبیلی گفت: به مانند رسم طشت گذاری در مساجد، ما همه‌ساله در منزل خود طشت گذاری و روزه خوانی داریم و بعد از پایان ماه محرم طشت برداشته شده و آب آن با هدف برآورده شدن نذری در بین خانم‌های حاضر در مجلس تقسیم می‌شود.
رستمی تصریح کرد: طشت گذاری به دلیل اهمیتی که دارد از تقدس ویژه نیز برخوردار بوده و با احترام از آن یاد می‌شود.
این آیین در روستاهای اردبیل نیز با اندک تفاوتی اجرا می‌شود. در مجموع طشت گذاری شور جمعی آغاز عزاداری‌ها برای امام حسین (ع) را تداعی می‌کند.
آیینی که در سال ۹۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و یکی از شاخصه‌های اصلی عزاداری اردبیلی‌ها در ماه محرم است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل در خصوص این آیین گفت: آیین طشت گذاری از قدمت ۶۰۰ ساله برخوردار بوده و یکی از بخش‌های اصلی عزاداری در ماه محرم است.
حجت‌الاسلام مهدی ستوده تصریح کرد: به دلیل اهمیت و دلایل برگزاری این آیین، انتظار می‌رود از هرگونه اقدام انحرافی و خرافه‌پرستی در پیرامون آن خودداری شود.
وی با تأکید به اینکه طشت گذاری به نوعی معرفی عزاداری‌های اردبیل است، اضافه کرد: برگزاری باشکوه و صحیح آن فرصتی برای معرفی اردبیل و عشق مردم این شهر به اباعبدالله الحسین (ع) است.
