صراط:در یادداشت قبلی با عنوان «احیای سازمان مدیریت و تدبیری پوپولیستی» مختصری به معنای واژه پوپولیسم پرداختیم. در این مجال نیز با توضیح مختصری در این رابطه به بررسی طرح دیگری از دولت تدبیر پرداخته و سیاهه دوم از سلسله یادداشت تدابیر پوپولیستی ارایه می گردد.
به گزارش فارس علی سرزعیم اقتصاددان و استادیار دانشگاه علامه طباطبایی اینگونه به شرح مفهوم پوپولیسم پرداخته است:
"به یک معنا پوپولیسم یعنی ترجیح منافع کوتاه مدت کم به منافع بلندمدت زیاد. خب چه وقت جامعه و سیاست گذار به چنین وضعی تمایل پیدا می کنند؟ به نظر من وقتی که اعتماد متقابل کاهش یافته باشد. وقتی نهادهای واسطی که اعتماد را بین مردم و دولت به معنای عام آن ایجاد می کنند تضعیف شوند، عملا مردم اعتمادی به وعده های نسیه نمی کنند و مطالبات کوچک اما سریع الوصول را می طلبند و طرف مقابل هم مجبور است همان را تأمین کند و برنامه های بلندمدت را فدای تحقق اهداف کوتاه مدت کرده تا قدرتش را حفظ کند.[1]"
مشکلات و چالشهای عدیده ای که مردم در سالهای گذشته در ارتباط با سیستم درمان کشور تجربه می کردند، دولت یازدهم را از ابتدا به فکر ایجاد تحول در نظام سلامت کشور انداخت. بنابراین از اولین اقدامات دولت پس از روی کارآمدن در سال 92 کلید زدن طرحی تحت عنوان تحول نظام سلامت بود. این طرح درصدد تحقق اهداف زیر بود:
افزایش پاسخگویی نظام سلامت؛
کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم؛
کاهش درصد خانوارهایی که بخاطردریافت خدمات سلامت دچار هزینه کمرشکن شده اند؛
بهبود پی آمدهای بیماران اورژانسی؛
افزایش زایمان طبیعی
رییس جمهور معتقد بود طرح تحول سلامت در ادامه یارانه به جای تقسیم پول بخشی از این یارانه را به بخش درمان و بهداشت اختصاص می دهد. [2]
برنامه ای که از ابتدا با هدف کاهش پرداخت مردم از جیب، سعی در جذب منابع برای افزایش پوشش بیمه ای مراجعان به بیمارستانهای دولتی داشت. گزارشهای پی در پی از موفقیت ها و خدمات این طرح در بیمارستانهای دولتی، توسعه خدمات تخصصی به شهرستانهای محروم و حمایت از ماندگاری پزشکان در این مناطق تنها بخشی از گام نخست طرح تحول بود که همه روزه در رسانه های مختلف بازتاب داده می شود. جهانگیری در آن ایام معتقد بود بالای 90 درصد اهداف طراحی شده طرح تحول سلامت، نه صرفا براساس گزارش وزارت بهداشت بلکه بر اساس گزارشات متعددی که به دولت رسیده، با موفقیت کامل محقق شده است. ایشان یکی از مهم ترین اهداف طرح را،کاهش هزینه های درمان در بیمارستانهای دولتی عنوان کردند و اذعان داشتند درشهرها این رقم به 6 درصد و در روستاها به 3 درصد رسیده است.[3]
با پرده برداری از کتاب اصلاح شده تعرفه های نسبی خدمات درمانی و آغاز گام سوم این طرح، به تدریج واقعیتها طعم خود را نشان دادند و خیلی زود شیرینی وعده ها به تلخی واقعیتها تبدیل شد.
به گزارش فارس علی سرزعیم اقتصاددان و استادیار دانشگاه علامه طباطبایی اینگونه به شرح مفهوم پوپولیسم پرداخته است:
"به یک معنا پوپولیسم یعنی ترجیح منافع کوتاه مدت کم به منافع بلندمدت زیاد. خب چه وقت جامعه و سیاست گذار به چنین وضعی تمایل پیدا می کنند؟ به نظر من وقتی که اعتماد متقابل کاهش یافته باشد. وقتی نهادهای واسطی که اعتماد را بین مردم و دولت به معنای عام آن ایجاد می کنند تضعیف شوند، عملا مردم اعتمادی به وعده های نسیه نمی کنند و مطالبات کوچک اما سریع الوصول را می طلبند و طرف مقابل هم مجبور است همان را تأمین کند و برنامه های بلندمدت را فدای تحقق اهداف کوتاه مدت کرده تا قدرتش را حفظ کند.[1]"
مشکلات و چالشهای عدیده ای که مردم در سالهای گذشته در ارتباط با سیستم درمان کشور تجربه می کردند، دولت یازدهم را از ابتدا به فکر ایجاد تحول در نظام سلامت کشور انداخت. بنابراین از اولین اقدامات دولت پس از روی کارآمدن در سال 92 کلید زدن طرحی تحت عنوان تحول نظام سلامت بود. این طرح درصدد تحقق اهداف زیر بود:
افزایش پاسخگویی نظام سلامت؛
کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم؛
کاهش درصد خانوارهایی که بخاطردریافت خدمات سلامت دچار هزینه کمرشکن شده اند؛
بهبود پی آمدهای بیماران اورژانسی؛
افزایش زایمان طبیعی
رییس جمهور معتقد بود طرح تحول سلامت در ادامه یارانه به جای تقسیم پول بخشی از این یارانه را به بخش درمان و بهداشت اختصاص می دهد. [2]
برنامه ای که از ابتدا با هدف کاهش پرداخت مردم از جیب، سعی در جذب منابع برای افزایش پوشش بیمه ای مراجعان به بیمارستانهای دولتی داشت. گزارشهای پی در پی از موفقیت ها و خدمات این طرح در بیمارستانهای دولتی، توسعه خدمات تخصصی به شهرستانهای محروم و حمایت از ماندگاری پزشکان در این مناطق تنها بخشی از گام نخست طرح تحول بود که همه روزه در رسانه های مختلف بازتاب داده می شود. جهانگیری در آن ایام معتقد بود بالای 90 درصد اهداف طراحی شده طرح تحول سلامت، نه صرفا براساس گزارش وزارت بهداشت بلکه بر اساس گزارشات متعددی که به دولت رسیده، با موفقیت کامل محقق شده است. ایشان یکی از مهم ترین اهداف طرح را،کاهش هزینه های درمان در بیمارستانهای دولتی عنوان کردند و اذعان داشتند درشهرها این رقم به 6 درصد و در روستاها به 3 درصد رسیده است.[3]
با پرده برداری از کتاب اصلاح شده تعرفه های نسبی خدمات درمانی و آغاز گام سوم این طرح، به تدریج واقعیتها طعم خود را نشان دادند و خیلی زود شیرینی وعده ها به تلخی واقعیتها تبدیل شد.
تعرفه های درمانی دو، سه و بعضا چهاربرابر شدن را تجربه کرد. اما به همین مقدار نیز در عمل بسنده نشد و به مرور زمان رشد بیشتری چشمهای بیماران را به خود خیره می کرد.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که در تاریخ 30 خرداد 95 در مجلس ارایه کرد با بیان اینکه طرح تحول سلامت تعهداتی فراتر از ظرفیت فعلی اقتصاد ایران ایجاد کرده، نظام سلامت ایران را هنوز هم در انتظار اصلاحاتی نظیر اجرای سیستم ارجاع و پزشک خانواده دانست. کسری های ایجاد شده در منابع این طرح باعث شد تا دولت مجبور به انتشار اوراق قرضه 8 هزار میلیارد تومانی برای جبران بدهی سازمان بیمه سلامت به بیمارستانها و مراکز ارایه خدمت شود. در پی این اقدام باردیگر موجی از انتقادات نسبت به سیاستهای اقتصادی نظام سلامت کشور ایجاد شد. اقتصاددانان به نام کشور، با دیدگاههای مختلف سیاسی با انتشار یادداشتها و مصاحبه هایی به نقد سیاستهای اقتصادی نظام سلامت پرداختند. در موضوع اوراق قرضه بالاخره اصل آنها به همراه سودشان باید یک روز پرداخت شوند. چطور قرار است این اتفاق بیفتد؟ جز اینکه بالاخره دولت مجبور خواهد شد پول چاپ کند و تورم به بار آورد؟ تشکلهای دانشجویی نیزباردیگر با ورشکسته خواندن طرح تحول، این طرح را گردابی که به زودی صنعت و تولید را غرق می کند برشمردند[4] با این حال وزیر بهداشت این انتقادات را رد می کرد و با زیر سوال بردن مستندات دقیق منتشر شده از سوی منابع رسمی به انکار حقیقت می پرداخت. در این رابطه رجوع به برنامه ثریا در تاریخ 24 آذر 95 و چالش مجری با وزیر بهداشت بر سر اسناد ارایه شده قابل توجه است.
با درنظر گرفتن تعریف ذکر شده از پوپولیسم که بیانگر ترجیح منافع کوتاه مدت کم به منافع بلندمدت زیاد بود علی رغم اینکه در گام اول طرح تحول سلامت پرداختی مردم در بخش بستری دولتی را از 30 به 10 درصد رساند اما در مرحله سوم با 5/2 برابر شدن تعرفه ها ی پرداختی مطلق مردم نسبت به قبل 50 درصد افزایش پیدا کرد که دراین میان هرچند پرداختی نسبی مردم از 10 درصد به 6 درصد کاهش پیدا کرد اما پرداختی مطلق افزایش داشت.[5] درواقع دولت با بازی کردن با نسبتها و به حاشیه راندن پرداختی مطلق از جیب مردم به دستاورد سازی برای خود همت گمارد.
از طرفی امروز از تبلیغات گسترده طرح تحول سلامت و بیمه سلامت همگانی که از آن به عنوان مهم ترین دستاورد دولت تدبیر در حوزه رفاه نام برده می شد چیزی جز یک ویرانه باقی نمانده.
از ابتدای آبان ماه امسال، پول ویزیت و دارو بیمه شدگان صندوق بیمه رایگان همگانی سازمان بیمه سلامت، «آزاد» محاسبه می شود مگر در هنگامی که از خدمات مراکز دولتی استفاده کنند. همچنین دسترسی به سامانه بیمه سلامت نیز برای متقاضیان این بیمه مسدود شده است.
اما این تازه اولین پیامدهای ظاهر شده از این دستاورد است و این جمله از علی سرزعیم شاید به بهترین وجه به توصیف وعده های دولت تدبیر و امید می پردازد که شاخصه اساسی پوپولیسم این است که راهکارهای تأمین منابع وعده‌هایش را یا نمی‌داند یا نمی‌گوید یا راستش را نمی‌گوید[6]."
