صراط: یکی از اولین اقدامات حضرت امام خمینی (ره) پس از ورود به وطن، تشکیل دولت موقت و نهادی برای کنترل امور و مدیریت اجرایی کشور بود، زیرا که با پیروزی انقلاب و سقوط رژیم استبدادی شاه، فعالیت های بحران آفرین عوامل وابسته به دربار با پشتیبانی اتاق فکر آمریکایی وجود داشت و چنین اقداماتی به افزایش بی نظمی و اجرایی نشدن امور جاری در کشور کمک می کرد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، به علاوه در آن وضعیت حساس ایران، کنترل امور اجرایی کشور عملا در اختیار دولت دست نشانده آمریکایی ها یعنی بختیار بود. به همین دلیل حضرت امام با بینش عمیق خود نسبت به وضعیت پرالتهاب کشور، از نخستین ساعات ورود به تهران، موضوع تشکیل دولت را مطرح کردند و در آن سخنرانی تاریخی خود در بهشت زهرا فرمودند: «من دولت تعیین می کنم، من توی دهن این دولت می زنم». این گونه بود که امام خمینی (ره) در 15 بهمن سال 57 در حکمی، مهدی بازرگان را به سمت نخست وزیری کشور تعیین کردند.
شامگاه 14 بهمن جلسه مهمی در اقامتگاه امام(ره) در دبستان علوی تهران با حضور اعضای شورای انقلاب اسلامی برگزار شد و تا پاسی از شب ادامه داشت. در این جلسه بازرگان به سمت نخست وزیری انقلاب اسلامی ایران تعیین شد.
در ادامه 16 بهمن ماه بود که طی مراسمی، حکم نخست وزیری به بازرگان اعطا شد. در این مراسم تعداد زیادی از خبرنگاران داخلی و خارجی حضور داشتند و امام خمینی (ره) هم بیاناتی را ایراد فرمودند. امام راحل در بخشی از بیاناتشان تاکید کردند که انتخاب آقای بازرگان به پیشنهاد و نظر شورای انقلاب بوده است. ایشان وزرای خود را تعیین می‌کنند و به ما معرفی می‌کنند تا شورای انقلاب ما که پیشنهادش و نظرش این بود که ایشان رئیس دولت باشد وزرایشان را بررسی می‌کنند و ان شاءالله مسائل به طور سهل و خوبی انجام بگیرد.
سپس آیت الله هاشمی رفسنجانی متن فرمان نخست وزیری بازرگان را قرائت کرد. در این پیام آمده بود: بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، جناب عالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص مامور تشکیل دولت موقت می‌نمایم. در آن حکم وظایف دولت موقت اداره مملکت، برگزاری رفراندوم تغییر نظام کشور، تشکیل مجلس خبرگان برای تصویب قانون اساسی و برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی بیان شده بود.
نظر امام خمینی(ره) در صحیفه نور درباره سیاست‌های دولت موقت چنین آمده است، فرمان نخست‌وزیری بازرگان شامل ماموریت‌ها و مسئولیت‌های زیر بود: در انتصاب مسئولان دولتی روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص در نظر گرفته نشود، انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی، تشکیل مجلس خبرگان جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید، برگزاری انتخابات مجلس نمایندگان ملت (صحیفه نور، ص 54 ، و ص 58 ج 6 و ج18، ص 137).
بازرگان کابینه موقت خود را بیشتر از اعضای نهضت آزادی و جبهه ملی انتخاب کرد. دولت موقت از همان ابتدای روی کار آمدن به دلیل نوع رویکردهای خود و اختلاف اساسی این رویکردها با اصول انقلاب اسلامی و شرع مقدس اسلام، با بحث‌ها و حرف و حدیث‌های فراوانی روبه‌رو بود و در نتیجه نتوانست مورد قبول مسئولان انقلاب اسلامی واقع شود. برای مثال حضرت امام(ره) در پاسخ به نامه على‌اكبر محتشمى وزير كشور در بهمن ماه 1366 درباره عملکرد نهضت آزادى، می‌نویسند:
«در موضوع نهضت به اصطلاح آزادى، مسايل فراوانى است كه بررسى آن محتاج به وقت زيـاد اسـت. آنـچه بايد اجمالا گفت آن است كه پرونده اين نهضت و همين‌طور عملكرد آن در دولت مـوقـت اول انـقـلاب شـهـادت مـى‌دهـد كـه نـهـضـت بـه اصـطـلاح آزادى طرفدار جدى وابستگى كشور ايران به امريكا است و در اين باره از هيچ كوششى فروگذار نكرده است و حـمـل بـه صـحـت اگـر داشـتـه بـاشـد آن است كه شايد آمريكاى جهانخوار را كه هر چه بدبختى ملت مظلوم ايران و ساير ملت‌هاى تحت سلطه او دارند از ستمكارى اوست بهتر از شوروى ملحد مى‌دانند و اين از اشتباهات آنها است.
در هر صورت به حسب اين پرونده‌هاى قطور و نيز ملاقات‌هاى مكرر اعضاى نهضت چه در منازل خودشان و چه در سفارت آمريكا و به حسب آنچه من مشاهده كردم از انحرافات آنها كه اگـر خـداى مـتـعالى عنايت نفرموده بود و مدتى در حكومت موقت باقى مانده بودند ملت‌هاى مـظلوم به ويژه ملت عزيز ما اكنون در زير چنگال آمريكا و مستشاران او دست و پا مى‌زدند و اسـلام عـزيـز چنان سيلى از اين ستمكاران مى‌خورد كه قرن‌ها سربلند نمى‌كرد و به حـسـب امـور بسيار ديگر نهضت به اصطلاح آزادى صلاحيت براى هيچ امرى از امور دولتى يـا قـانـونـگـذارى يـا قـضـايى را ندارند و ضرر آنها به اعتبار آن كه متظاهر به اسلام هـستند و با اين حربه جوانان عزيز ما را منحرف خواهند كرد و نيز با دخالت بى مورد در تفسير قرآن كريم و احاديث شريفه و تاويل‌هاى جاهلانه موجب فساد عظيم ممكن است شوند از ضـرر گـروهـك‌هـاى ديـگر حتى منافقين (اين فرزندان عزيز مهندس بازرگان) بيشتر و بالاتر است.
«نهضت آزادی» و افراد آن از اسلام اطلاعی ندارند و با فقه اسلامی آشنا نیستند. از این جهت، گفتار‌ها و نوشتار‌های آنها که منتشر کردهاند مستلزم آن است که دستورات حضرت مولی‌الموالی امیر‌المؤمنین را در نصب ولات و اجرای تعزیرات حکومتی که گاهی بر خلاف احکام اولیه و ثانویه اسلام است، بر خلاف اسلام دانسته و آن بزرگوار را - نعوذ باللَّه- تخطئه [نمایند]، بلکه مرتد بدانند! و یا آنکه همه این امور را از وحی الهی بدانند که آن هم بر خلاف ضرورت اسلام است. نتیجه آنکه نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن، چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بیاطلاع از مقاصد شوم آنان هستند میگردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود، و نباید رسمیت داشته باشند؛ و السلام علی من اتبع الهدی. توفیق جنابعالی را از خداوند تعالی خواستارم. روح الله الموسوی الخمینی» (صحیفه امام، جلد ۲۱، صفحات ۴۸۱ و ۴۸۲)
بنابر بیانات حضرت امام(ره) درباره عملکرد دولت موقت و نوع دیدگاههای اعضای کابینه بازرگان، ایشان به هیچ وجه از عملکرد 9 ماهه دولت موقت رضایت نداشتند. کابینه دولت موقت سرانجام در جریان تسخیر لانه جاسوسی به دست دانشجویان پیرو خط امام (ره)، در 14 آبان 1358 استعفا داد و به این ترتیب دوره 275 روزه دولت بازرگان که به فرموده امام راحل عظیم الشان (رضوان الله تعالی علیه) آشنایی و اطلاعی از اسلام و فقه اسلامی نداشتند، پایان یافت.
