درحالی که قرار بود دولت ظرف فرصتی ۲ هفته‌ای از اروپا تضمین عملی برای حفظ منافع ایران درقبال خروج آمریکا از برجام بگیرد، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد آقای روحانی به وی تضمین داده است ایران به تعهدات برجامی خود پایبند خواهد بود!
پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» به نقل از «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت:«از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته که این کشور علیرغم تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، همچنان در توافق می‌ماند».
موگرینی در ادامه گفت: «ما برای حفظ این توافق مصمم هستیم و تنها ایران قدرت خراب کردن یک‌جانبه برجام را دارد».
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در اجلاسی در شهر فلورانس ایتالیا سخن می‌گفت، تصریح کرده است که «علیرغم تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، از رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته است که تهران همچنان در توافق می‌ماند». این اظهارنظر در حالی است که مقامات دولت روحانی در روزهای اخیر تاکید داشتند که در پی اخذ تضمین از طرف اروپایی هستند!
از روز امضای توافق هسته‌ای تاکنون ایران به برجام پایبند بوده است. در سوی مقابل، آمریکا از اولین روز اجرای توافق- دی ماه ۹۴ در دولت اوباما- برجام را نقض کرد. با این وجود اروپا هیچگاه اعتراض ایران درخصوص عهدشکنی آمریکا در برجام را نپذیرفت و تاکید داشت که همه طرفین- از جمله آمریکا - به تعهدات خود پایبند بوده‌اند!.
در مهرماه سال گذشته آقای ظریف اعلام کرد که هنوز نمی‌توانیم یک حساب بانکی در انگلیس باز کنیم. در زمستان سال گذشته نیز آلمان در اقدامی توهین‌آمیز و از ترس تحریم‌های آمریکا، از سوخت‌رسانی به هواپیمای ظریف خودداری کرد. در حال حاضر این اروپاست که باید درخصوص اجرای تعهدات خود تضمین بدهد، نه ایران.
اکنون ما در جایگاه طلبکار هستیم ولیکن متاسفانه دولت آقای روحانی، کشورمان را در جایگاه بدهکار نشانده و به طرف مقابل تضمین می‌دهد!
رهبر معظم انقلاب، هفته گذشته در اجتماع پر شور اساتید و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان فرمودند:«من به این سه کشور (انگلیس و فرانسه و آلمان) هم اعتماد ندارم و می‌گویم به اینها هم اعتماد نکنید. اگر می‌خواهید قراردادی ببندید، تضمین واقعی و عملی بگیرید و الا فردا اینها هم همان کار امروز آمریکا را به شیوه دیگری خواهند کرد... اگر توانستید تضمین قطعی و قابل اعتماد بگیرید که البته بسیار بعید است، اشکالی ندارد و حرکت را ادامه دهید و گرنه نمی‌شود به این شکل حرکت را ادامه داد».
تاکید بر خواسته‌های ترامپ!
پس از خروج آمریکا از برجام، برخی دولتمردان در کنار روزنامه‌های زنجیره‌ای، با آب و تاب، حمایت لفظی اروپا از برجام را نشانه «ایستادن اروپا در کنار ایران» و «انزوای آمریکا» نامیده و همزمان همصدایی کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ با آمریکا و تصریح بر برجام‌های بعدی را سانسور می‌کنند.
این اقدام مغایر با منافع ملی در حالی است که سران سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در هفته گذشته در واکنش به خروج آمریکا از برجام، بیانیه‌ای صادر کرده و خواستار ادامه روال فاجعه‌بار قبلی شده‌اند!
در این بیانیه ضدایرانی آمده است: «از ایران می‌خواهیم در مقابل تصمیم آمریکا خویشتنداری کند(!) و به تعهداتش در چارچوب برجام پایبند باشد و مطابق با الزامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA ) کاملا همکاری کند به‌گونه‌ای که آژانس قادر باشد بدون هیچگونه منع و محدودیتی به کار نظارت و راستی‌آزمایی طولانی(!) خود ادامه دهد».
تروئیکای اروپایی در این بیانیه توهین‌آمیز چنانکه گویی برای یک نظام حکومتی دست‌نشانده خود نسخه می‌پیچند!، به ایران دستور داده‌اند که در مقابل عهدشکنی آمریکا هیچ واکنشی نشان ندهد! و با پذیرش زورگویی به تعهدات خود در برجام کماکان پایبند باقی بماند!
در بخش دیگری از این بیانیه ضدایرانی آمده است:«در حالی که برجام باید حفظ بشود، ایران بایستی در مقابل سایر مسائل مهم مورد نظرمان پاسخگو باشد. تعهد ما نسبت به حفظ امنیت کشورهای هم‌پیمان و شرکایمان در منطقه بدون قید و شرط است و ایران باید به‌گونه‌ای معنادار نگرانی ما درباره مسائل منطقه مخصوصا در سوریه و عراق و یمن را رفع کند! و درخصوص برنامه موشک‌های بالستیک خود نیز پاسخگو باشد.همچنین درباره برخی از مقررات برجام که پس از سال ۲۰۲۵ خاتمه می‌یابد بایستی یک چارچوب طولانی مدت تعریف شود».
نکته قابل تأمل این‌جاست که کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ در این بیانیه دقیقا و موبه‌مو خواسته‌های ترامپ درخصوص اصلاح برجام را مدنظر قرار داده‌اند.
روزنامه زنجیره‌ای آرمان در روزهای گذشته در اعترافی دیرهنگام نوشته بود: «شکاف‌های موجود بین برخی از کشورهای اروپایی با آمریکا بیشتر شکل رسانه‌ای دارد و در واقعیت هیچ شکافی وجود ندارد. اتفاقاً صدای واحدی از همه آنها به گوش می‌رسد. در شرایط کنونی کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که برجام باید باقی بماند؛ با این وجود این توافق نیاز به تقویت و متمم دارد که باید هرچه سریع‌تر انجام شود. به نظر می‌رسد آمریکا و کشورهای اروپایی در مقابل ایران تقسیم کار انجام داده‌اند. آمریکا فشارهای خود را نسبت به ایران افزایش داده و در مقابل کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند در شرایطی که ایران تحت فشار است با ایران وارد مذاکره شوند تا نتیجه دلخواه هر دو گروه حاصل شود. همه کشورهای غربی نیز به دنبال این هستند که ایران از مواضع خود عقب‌نشینی کند تا شرایط برای شکل‌گیری یک «برجام ۲» و یا اضافه کردن مکمل به برجام به وجود بیاید».
این اعتراف دیرهنگام در حقیقت اذعان به درست بودن تحلیل منتقدان برجام درخصوص ترفند «پلیس خوب-پلیس بد» است که توسط آمریکا و کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ علیه ایران در حال اجراست.
تضمین نمی‌دهیم!
دلخوش بودن مقامات دولت به «برجام بدون آمریکا» در حالی است که اروپا حتی در حرف هم وعده لغو تحریم‌ها را نداده است.
در روزهای گذشته آلمان و انگلیس علیرغم اعلام حمایت ظاهری از برجام در اقدامی متناقض تاکید کردند که همکاری شرکت‌های این دو کشور با طرف‌های ایرانی به تصمیم خودشان بستگی دارد و تضمینی برای حمایت از این شرکت‌ها توسط دولت‌های اروپایی وجود ندارد. دولت‌های انگلیس و آلمان در بیانیه‌هایی جداگانه تصریح کرده‌اند تصمیم‌گیری شرکت‌های این دو کشور برای انجام معامله با ایران بعد از تصمیم آمریکا برای خروج از برجام به خود آن شرکت‌ها بستگی دارد. وزارت خزانه‌داری انگلیس در بیانیه‌ای تصریح کرده است: اینکه شرکت‌های انگلیس چه واکنشی به تحریم‌های آمریکا نشان بدهند یک مسئله تجاری و حقوقی مربوط به آن شرکت است. دولت آلمان هم در بیانیه‌ای در مواضع مشابه گفته باید منتظر ماند و دید آیا شرکت‌هایی که در آمریکا فعالیت می‌کنند در صورت تجارت با ایران بایستی نگران باشند یا خیر.
در روزهای گذشته، «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان ضمن اعلام حفظ روابط فراآتلانتیک میان آمریکا و اروپا در پی اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران گفت که درباره مواردی که مربوط به حفظ توافق بدون آمریکا میشود باید با ایران صحبت شود.
«جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت:با شروع تحریم‌های آمریکا، سرمایه‌گذاری اروپا در ایران کاهش خواهد یافت.
پاسخگو کردن ایران!
به گزارش فارس، «هیثر نوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با فاکس نیوز گفت: پس از خروج از برجام، اقدام بعدی واشنگتن آن است که با متحدان اروپایی و دیگران درباره پاسخگو کردن ایران بابت «اقدامات بد» این کشور مذاکره و صحبت کند.
نوئرت افزود: با متحدان اروپایی‌مان و دیگران این صحبت را انجام می‌دهیم که بیایید به ایران با توجه به کلیت اقدامات بد آن نگاه کنیم و فقط به یک نگاه محدود به توافق هسته‌ای نظاره نکنیم.
«آلیستر برت» وزیر مشاور دولت انگلیس در امور غرب آسیا در مصاحبه با روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» چاپ لندن ضمن دفاع ضمنی از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، ایران را موظف به رعایت تعهدات خود خواند و مدعی شد که تهران نمی‌تواند خود را متعهد بداند اما به شروطی مثل موضوع موشک‌های بالستیک و نقش منطقه‌ای متعهد نباشد.
برت با بیان این جمله که دلایل آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای مهم است، به نوعی از آمریکا در خروج از برجام حمایت کرد و بدون اینکه به این خروج معترض باشد، بر تعهدات ایران تأکید کرد.
این وزیر انگلیسی برخلاف تأکید مقامات تهران مبنی بر اینکه درباره مسائل خارج از برجام و حتی درباره توافق برجام، مذاکره نمی‌کند، گفت، «اینکه برخی امور قابل مذاکره نیست و بخشی از توافق هسته‌ای نیست بدین معنا نیست که نمی‌توان درباره آن بحث و صحبت کرد».
تجربه سعدآباد
متاسفانه مقامات ارشد دولت آقای روحانی نه تنها به تجربه برجام توجه نمی‌کنند، بلکه گویا تجربه توافق سعدآباد را نیز به فراموشی سپرده‌اند.
در مهرماه سال ۱۳۸۲ توافق سعدآباد بین ایران- به ریاست روحانی در کسوت دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین ظریف به عنوان عضو تیم مذاکره‌کننده - و تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) منعقد شد. در آن مقطع در حالی که دولت اصلاحات «واو به واو» تعهداتش را در این توافق اجرا کرد و بسیاری از تأسیسات هسته‌ای خود را به حالت تعطیلی و تعلیق درآورد، سه کشور اروپایی حتی یکی از تعهداتشان را نیز اجرایی نکردند.
در آن مقطع «آدام ارلی» معاون وقت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به توافق سعدآباد گفته بود: «وادار کردن ایران به انجام چنین کاری نتیجه یک تلاش چندجانبه بود که ما خواهان آن بودیم و به‌طور کامل در آن شرکت داشتیم». ارلی همچنین با خوشحالی اعلام کرد: «وزیران امور خارجه سه کشور اروپایی در مذاکرات خود در تهران هیچ امتیازی به ایران نداده‌اند».
فرصت سوزی!
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، در حال حاضر هیچ شکافی میان اروپا و آمریکا در موضوع ایران وجود ندارد و اتفاقاً صدای واحدی از همه آنها به گوش می‌رسد.
آمریکا و کشورهای اروپایی در مقابل ایران با اجرای ترفند نخ‌نما اما پرکاربرد «پلیس خوب-پلیس بد» در حقیقت تقسیم کار انجام داده‌اند. آمریکا فشارهای خود را نسبت به ایران افزایش داده و در مقابل کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند در شرایطی که ایران تحت فشار است با ایران وارد مذاکره شوند تا نتیجه دلخواه هر دو گروه حاصل شود. هدف اصلی هدایت ایران به تونلی است که آن سرش برجامی دیگر است. برجامی که مشتی امتیاز دیگر از ما می‌گیرند و مشتی وعده در جیبمان می‌ریزند.
در حال حاضر ظرفیت‌های عظیم کشور قریب به ۵ سال معطل «امضای توافق به هر قیمت» و در ادامه «حفظ توافق به هر قیمت» مانده است. لازم و ضروری است که دولت با پایان دادن به این فرصت‌سوزی، این ترفند نخ‌نما را ناکام گذاشته و یکبار هم شده با شجاعت به اشتباه خود اعتراف کرده و با بهره‌مندی از ظرفیت‌های عظیم داخلی و اقدام و عمل به اقتصاد مقاومتی، این روند خسارت‌بار را جبران کند.
