در پی اعلام خروج آمریکا از برجام در روز ۱۸ اردیبهشت، حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران اواخر اردیبهشت ماه گفته بود اگر پنج کشور دیگر باقی مانده در توافق هستهای با ایران به تعهدات خود عمل کنند و تضمین دهند منافع ایران با ادامه برجام محقق میشود، این توافق علیرغم میل آمریکا و رژیم صهیونیستی باقی خواهد ماند.
به گزارش ایرنا محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه نیز روز ۱۹ اردیبهشت (۹ می) اعلام کردکه در پاسخ به خروج غیر قانونی آمریکا ازبرجام، به دستور رییس جمهوری، بررسی خواهد کرد که آیا اعضای باقی مانده در برجام میتوانند منافع کامل آن را برای ایران تضمین کنند یا خیر و نتیجه این بررسی مشخص کننده پاسخ ایران خواهد بود.
ایران مهلت چند هفتهای برای اروپا تعیین کرد تا پیشنهادهای خود را برای حفظ برجام مطرح کند. برخی منابع خبری پیش ازآغاز نشست کمیسیون مشترک برجام در وین گزارش دادند که ایران به کشورهای اروپایی مهلت زمانی یک ماهه برای ارائه طرح و نقشهای اقتصادی برای حفظ برجام پس از خروج آمریکا را ارائه کرده است.
حدود یک ماه پس ازنشست کمیسیون مشترک برجام اینک مقامات جمهوری اسلامی ایران با صراحت بیشتری نسبت به پایان اعتبار توافق هستهای با خروج ایران از این توافق و همچنین تبعات آن به اروپا هشدار میدهند.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه در نشست همکاریهای ایران و اروپا در بروکسل اظهار داشت: ایرانیها میگویند خروج آمریکا از برجام فقط بازی پلیس بد و پلیس خوب است و در این میان، نقش پلیس خوب را اروپا بازی میکند. عراقچی با تاکید بر اینکه اروپا برای کسب اطمینان مردم ایران باید تلاش کند، زیرا اکنون اغلب مردم به آنها اطمینان ندارند، تصریح کرد: اطمینان داشته باشید که تحریمها و برجام در کنار هم نمینشینند.
عراقچی همچنین در گفت: وگو با شبکه خبری یورونیوز گفت: برجام در آی سی یو است، زیرا با خروج آمریکا تعادل خود را از دست داده و اکنون اگر اروپا و دیگر امضاکنندگان برجام میخواهند این توافق را حفظ کنند باید فداکاری بیشتری کنند و خصوصا عدم حضور آمریکا و تحریمهای دوباره این کشور علیه ایران را جبران کنند.
عراقچی درباره خواستههای ایران از اروپا گفت: آنچه برای ما اهمیت دارد اجرای کامل و تمام عیار برجام است. برای ما اهمیتی ندارد چگونه اروپا قصد دارد برجام را حفظ و تحریمهای آمریکا را دور بزند. آنچه برای ما اهمیت دارد حضور و ماندگاری شرکتهای اروپایی در ایران و فروش نفت خام است و ما میخواهیم که پولها براحتی به حساب ما واریز شود.
معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه باید ارتباط بانکی بین ایران و اروپا باشد، افزود: این موضوع با اروپاییها است تا راه اصلی را پیدا کنند، اما ایران حاضر است برای یافتن راه حل و بستههای اروپا برای حفظ برجام به اروپا کمک کند.
عراقچی با بیان اینکه چشم انداز روشن ومثبتی برای ادامه مذاکرات با اروپا برای حفظ برجام وجود ندارد، در هشداری صریح به اروپاییها تاکید کرد: انتظار ایران به سر آمده است و احتمال خروج ایران از برجام در هفتههای آینده وجود دارد.
از سوی دیگر، علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی در پایتخت نروژ تاکید کرد چنانچه اهداف مورد نظر ایران از توافق هستهای حاصل نشود، حفظ آن ناممکن است و باقی ماندن تحریمها و حفظ همزمان توافق شدنی نیست.
صالحی روز جمعه در نشست موسسه مطالعاتی امور بینالملل نروژ (NUPI)، حفظ برجام به عنوان دستاوردی چندجانبه را آزمونی برای جامعه جهانی برشمرد و تاکید کرد: چنانچه اهداف مورد نظر ایران از این توافق حاصل نشود، حفظ آن ناممکن است و باقی ماندن تحریمها و حفظ همزمان توافق شدنی نیست.
معاون رئیس جمهوری با ارائه استدلالهای گوناگون از فریبکاری و خصومت در اظهارات اخیر مقامات آمریکا و تلاش گسترده آنان برای جلب همکاری بینالملل به منظور ناکام گذاشتن توافق هستهای، در بخش دیگری از سخنانش اقدامات فرصت طلبانه و سودجویانه رژیم صهیونیستی را مورد نکوهش قرار داد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اواسط اردیبهشت ماه کشورش را از توافق هستهای ایران با ۱+۵ خارج کرد و یادآور شد که تحریمها را باز خواهد گرداند. روسیه، چین و دیگر اعضای گروه ۱+۵ با انتقاد شدید از آمریکا اعلام کردند که به توافق هستهای پایبند میمانند.
اکنون با نزدیک شدن به موعد بازگشت تحریمهای آمریکا، مقامهای اروپایی با یک آزمون سرنوشت ساز برای دفاع از منافع اقتصادی و امنیتی اروپا رو به رو هستند؛ امری که کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز بر آن تاکید کرد و گفت: اروپا باید از امنیت و استقلال و عزت خود در مقابل سیاستهای یکجانبه گرایی آمریکا دفاع کند.
خرازی تاکید کرد: در برابر فشار آمریکا عزت و استقلال اروپا به مخاطره افتاده است. جدای از موضوع تامین منافع اقتصادی ایران، اروپا باید از امنیت و استقلال و عزت خود در مقابل سیاستهای یکجانبه گرایی آمریکا دفاع کند.
در این حال جمهوری اسلامی ایران ضمن پایبندی کامل به توافق هستهای و اجرای تعهدات خود که ایران را به عنوان شریکی قابل اعتماد به اثبات رسانده است در انتظار اقدامات عملی و قاطع اروپا است. عراقچی در این خصوص تاکید کرد: ما همچنان منتظر و امیدواریم تا بسته پیشنهادی اروپاییها مورد رضایت ایران باشد تا ایران از برجام خارج نشود. اکنون ایران با طرف اروپایی و سایر مشارکت کنندگان باقی مانده در برجام اتمام حجت کرده است و مسئولیت پیامدهای نابودی برجام با طرف اروپایی خواهد بود.