مقام معظم رهبری در ماه رمضان در دیدار با اساتید دانشگاه ها بر محورهای کلیدی از جمله درگیر شدن دانشگاه ها با مسائل و چالش های کشور، تقویت قوه عاقله در دانشگاه ها، کمک به اصلاح زنجیره چرخه تولید و مصرف، هدفمندسازی تحقیقات، اجرای آمایش آموزش عالی، اجرای فرصت مطالعاتی اساتید در صنعت و تحقق کامل نقشه جامع علمی کشور تاکید داشتند.
به گزارش مهر محورهایی که جان کلام در حوزه آموزش عالی کشور در آنها نهفته است و اجرای آنها راهی برای دستیابی سریعتر به مقصود در زمینه توسعه و تقویت آموزش و علم است.
هریک از این محورها به نوبه خود نیازمند بررسی و پیگیری مستمر است که برای تحقق آنها مسئولیت عمده در ابتدا به عهده وزارت علوم و سپس سایر دستگاههای اجرایی است.
تشکیل کارگروه پیگیری مطالبات رهبری در وزارت علوم
باتوجه به اینکه وزارت علوم یکی از اصلی ترین نهادها در راستای عملیاتی سازی منویات مقام معظم رهبری است طی هفته های اخیر کارگروه پیگیری مطالبات رهبری در این وزارتخانه شکل گرفت.
*عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم گفت: بعد از دیدار اخیر اساتید دانشگاه ها با مقام معظم رهبری، با دستور وزیر علوم تحقیقات و فناوری کمیته ای برای پیگیری فرمایشات رهبر معظم انقلاب در وزارت علوم شکل گرفت.
*وزیر علوم نیز به عنوان فرد اول این وزارتخانه درصدد اجرایی سازی منویات ایشان برآمده به نحوی که وی نیز بر نقش دانشگاه ها در حل چالش های جامعه تاکید دارد و معتقد است دانشگاه ها با ورود به طرح های کلان ملی که مصوب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری است پا به این عرصه گذاشته اند.
به گفته منصور غلامی وزیر علوم دانشگاه های برتر کشور درگیر پروژه های بسیار بزرگی شده اند و این مراکز به موضوع حل مسائل و مشکلات جامعه که مورد تاکید مقام معظم رهبری است ورود کرده اند اما باتوجه به اینکه این مسئله تا حدی جدید است نیازمند اطلاع رسانی بیشتر هستیم.
بازنگری فرصت مطالعاتی اساتید در راستای منویات رهبری
مباحث مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید مانند حلقه های متصل به هم هستند چراکه عدم اجرای یکی از این محورها بر تحقق دیگر محورها تاثیر خواهد داشت. ورود اساتید به صنعت در قالب فرصت مطالعاتی سرفصلی است که تاثیر مستقیم بر موضوع ورود دانشگاه به مسائل و چالش های کشور دارد.
بنابراین ایشان تاکید داشتند که «موضوع فرصت مطالعاتی یک‌ساله اساتید در صنعت، برنامه‌ریزی شده و در مجاری تصویب و مراکز تصویب، تصویب شده و کار بسیار خوبی است. فرض کنید یک فرصت مطالعاتی به اساتید مرتبط با صنعت بدهند که بروند داخل صنعت و از نزدیک با مشکلات صنعت کشور آشنا بشوند. ما در صنعت کشور مشکلاتی داریم و این مشکلات را بایستی دانشگاه حل کند.»
*وزارت علوم طی سال های گذشته آیین نامه فرصت مطالعاتی اساتید در صنعت را در قالب یک تفاهم نامه با وزارت صنعت تدوین کرد اما در راستای بیانات مقام معظم رهبری اکنون بازنگری این آیین نامه با هدف کارآمدی بیشتر از سوی مسئولان این وزارتخانه مطرح شده است.
محسن شریفی مدیرکل دفتر سیاست گذاری و برنامه ریزی پژوهشی وزارت علوم گفت: جلساتی برای بازنگری این آیین نامه برگزار شده و این موضوع درحال پیگیری است.
وی افزود: آیین نامه ای که برای این موضوع وجود داشت با رویکرد تفاهم نامه میان وزارت علوم و وزارت صنعت بود که پس از پیگیری برای اجرای این آیین نامه بسیاری از وزارتخانه های دیگر نیز استقبال ضمنی داشتند.
مدیرکل دفتر سیاست گذاری و برنامه ریزی پژوهشی وزارت علوم خاطرنشان کرد: به طور مثال وزارتخانه هایی مانند نیرو و کشاورزی نیز به دنبال اجرای این آیین نامه بودند.
براساس آخرین اظهار نظر مسعود برومند معاون پژوهشی وزارت علوم بخش هایی از آیین نامه فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی در صنعت آماده شده و پس از اطمینان از عدم بروز مشکل پیش بینی می شود آیین نامه جدید تا مهرماه اجرایی شود.
بازنگری این آیین نامه با هدف عملیاتی تر شدن، کارآمدسازی و توسعه فعالیت ها درحال بررسی است.
تبیین دقیق تر نقشه جامع علمی کشور
تحقق کامل نقشه جامع علمی کشور محور دیگری است که مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید، آن را مسیری ضروری برای اصلاح و تحول مستمر دانشگاه ها عنوان کردند.
ایشان در این جلسه نقشه جامع علمی کشور را خوب ارزیابی کردند اما گفتند: «بدنه دانشگاهی که باید این نقشه را اجرا کند از آن، به حد کافی مطلع نیست بنابراین باید جلساتی برای تبیین و عملیاتی کردن نقشه جامع علمی در دانشگاه ها برگزار شود.»
براساس اعلام مسئولان، گزارش های گوناگونی در بخش های مختلف به ویژه در حوزه علم و فناوری و اولویت های نقشه جامع علمی کشور به مقام معظم رهبری ارائه شده است.
*در این راستا منصور کبگانیان دبیر ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور تاکید کرد که پس از دیدار مسئولان علمی و اساتید کشور با مقام معظم رهبری وزیر علوم قول همکاری مساعد و پیگیری اجرای این طرح را داده است.
وی با اشاره به اینکه در این زمینه اظهارات مقام معظم رهبری نیز نشان از وضعیت مناسب ما داشت، ادامه داد: اما همانطور که ایشان نیز در این جلسه اشاره کردند در بخش آموزش عالی با آسیب هایی مواجه هستیم.
دبیر ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور با بیان اینکه شاید دلیل کندی، تغییراتی باشد که به فاصله نزدیکی در چند سال اخیر در وزارت علوم رخ داده است، ادامه داد: اما خوشبختانه اکنون وزیر علوم همکاری مثبتی با این پروژه دارند؛ البته تا خروجی ها خود را نشان دهند ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد.
کبگانیان با تاکید براینکه برای عمل به مطالبات رهبر انقلاب چند کار را مدنظر قرار دادیم، افزود: اول آنکه، رهبری هم خواستند، ترویج و توضیح بند به بند نقشه جامع علمی کشور را با دانشگاه ها پیش ببریم که حدود یک سال و نیم است که این اقدام پس از اولین تذکر ایشان، شروع شده اما با توجه به بضاعت و امکانات نامحدود ستاد نقشه جامع علمی کشور، این کار کند پیش می‌رود.
وی گفت: در این زمینه تاکنون در چند استان این اقدام را انجام داده و با اساتید دانشگاه ها تعامل برقرار کرده و مشکلات را با آنها درمیان گذاشتیم. به طور کل برای حل کامل مشکلات کشور در این بخش، برنامه ریزی صورت گرفته و در حال انجام آن هستیم.
ایجاد تسهیلات برای اجرای بند بند نقشه علمی
دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور با اعلام درخواست برای همکاری دانشگاهها در انجام این مطالبه، اظهار داشت: پس از دیدار با رهبری، درخواست خود را از وزیر علوم هم مطرح کردیم که سریعا استقبال کردند؛ بنا براین شد که تسهیلاتی فراهم شود تا موضوع مربوط به توضیح و تبیین بند به بند نقشه جامع علمی کشور، به ویژه بخشهای مرتبط با آموزش عالی، زودتر انجام شود.
کبگانیان با اشاره به ماموریت اساتید برای تبیین نقشه جامع علمی کشور، گفت: مسئولان ستاد نقشه جامع علمی کشور از بند به بند این نقشه مطلع هستند و تخصص این موضوع را نیز دارند تا بتوانند با اساتید جلساتی داشته باشند.
اعزام اساتید عضو ستاد نقشه علمی به سراسر کشور
وی عنوان کرد: در این زمینه برخی اساتید دانشگاه ها که عضو ستاد نقشه جامع علمی کشور هستند را با هماهنگی وزارت علوم به دانشگاه ها اعزام می کنیم که بیشتر توجیه شده اند؛ چراکه در مراحل تصویب نقشه بودند و بند به بند نقشه را پیگیری می کنند.
دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور با بیان اینکه این اساتید جلسات مفصلی با مدیریت ها و اعضای هیات علمی دانشگاه ها برگزار کرده اند که البته این محدود بوده است، گفت: تاکنون این طرح در چند استان انجام شده و البته کار سختی است. اما وزیر علوم، بعد از جلسه با رهبری، قول دادند این موضوع را پیگیری کنند.
ریل گذاری برای اجرای آمایش آموزش عالی
اجرای آمایش آموزش عالی سرفصل دیگری است که مقام معظم رهبری آن را بستری برای ایجاد تحول در دانشگاه ها عنوان کرده اند و افزودند: «این سند در سال ۹۵ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده اما اجرای آن پیشرفت نداشته است.»
ایشان خاطرنشان کردند: «آمایش آموزش عالی نوعی تقسیم کار ملی میان دانشگاه ها در بخش های مختلف علمی است که ضمن هم افزایی، برنامه ریزی برای رشد علمی و ارزیابی وضع علمی کشور را آسان می کند.»
*آمایش آموزش عالی از بخش های مهم عملیاتی سازی نقشه جامع علمی کشور به شمار می رود که براین اساس منصور کبگانیان دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور معتقد است: همانطور که رهبری اشاره فرمودند زمانی در بخش آمایش آموزش علمی، موفق خواهیم شد که دو وزارتخانه علوم و بهداشت پای کار باشند و دانشگاه ها اطلاعات بسیار کاملی از نقشه جامع علمی کشور داشته باشند که در این زمینه هنوز کار به کندی پیش می رود.
وی گفت: در این زمینه جلسات مرتبی با معاونان آموزشی دو وزارتخانه علوم و بهداشت داشته ایم. به ویژه وزارت علوم، بهداشت و معاون آموزشی دانشگاه آزاد و یک سری اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، وقت جدی می گذارند که این طرح انجام شود و هم اکنون در مرحله ریل گذاری آن هستیم.
قول وزیر علوم برای آمایش آموزش عالی
دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور عنوان کرد: در این زمینه وزارت بهداشت زودتر وارد گزارش دهی شده و ما گزارش آن را به مراجع ذیربط ارائه داده‌ایم. در همین حال وزیر علوم نیز قول داده که معاون آموزشی این وزارتخانه، سریع تر وقت بیشتری بگذارد تا آمایش آموزش عالی، تسریع پیدا کند.
کبگانیان گفت: اینکه هر استان چه امکانات و چه نیازهایی دارد و دانشگاههای موجود در استانها باید وارد چه تخصصها و چه موارد پژوهشی شوند بحث جدی است که به درستی رهبری بر آن تاکید کردند. ما نیز این موضوع را در دستور کار داریم و تسریع در این روند یک مقدار همکاری بیشتری از سوی وزارت علوم می طلبد که البته در ۶ ماه اخیر این روند سرعت یافته است.
ماموریت گرایی دانشگاه ها در ابتدای راه
*هدفمند سازی تحقیقات موضوع دیگری است که طی سال های اخیر از جمله در دیدار اخیر اساتید با مقام معظم رهبری مطرح شده که لزوم برنامه ریزی برای این موضوع تاثیر مستقیمی بر رفع نیازهای جامعه از سوی دانشگاه ها دارد.
در این راستا وزارت علوم به دنبال برنامه ریزی برای اجرای طرح ماموریت گرا سازی دانشگاه ها است که این رویه در قالب تدوین سیاست ها، برنامه ها و انجام مطالعات کاربردی درحال پیگیری است.
محسن شریفی مدیرکل دفتر سیاست گذاری و برنامه ریزی پژوهشی وزارت علوم گفت: در این طرح دانشگاه های کشور براساس ظرفیت نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات و توانمندی زیر ساختی مورد بررسی قرار می گیرند.
وی افزود: همچنین وضعیت های نسبی و توانمندی های منطقه ای مانند منابع، صنایع و نیروی انسانی تحصیل کرده نیز در این طرح مدنظر قرار خواهد گرفت.
مدیرکل دفتر سیاست گذاری و برنامه ریزی پژوهشی وزارت علوم اظهار داشت: در نهایت ظرفیت سنجی صورت خواهد گرفت و ماموریت های دانشگاه ها در منطقه خود براساس توانمندی ها تعریف می شوند.
شریفی عنوان کرد: این طرح آغاز شده و طی یک فرآیند پیگیری و دنبال خواهد شد.
ورود کارآفرینی و تجاری سازی به آیین نامه ارتقا اساتید
*با تشکیل کارگروه پیگیری مطالبات رهبری در وزارت علوم موضوع بازنگری آیین نامه ارتقا اعضا هیات علمی در دستور کار قرار گرفت چراکه مقام معظم رهبری تاکید داشتند: «یک مسئله هم مسئله مقاله‌محوری است که اشاره کردم که باید مقاله‌ها در جهت حل مسائل کشور باشد. مسیر ساده تولید مقاله برای ارتقا اساتید هم خودش یک مشکل است؛ در آیین‌نامه ارتقا، مقاله برای ارتقا اساتید یک نقش بسیار اساسی دارد؛ خب این یک مسیر ساده‌ای است؛ یک مقداری کار را دقیق‌تر باید انجام داد، یعنی ارتقا را صرفامبتنی بر مقاله نباید کرد؛ کارهای اساسی‌تری وجود دارد که آنها می تواند ملاک ارتقا باشد».
بازنگری این آیین نامه نیز تاثیر مستقیمی بر کاربردی سازی علم و در عین حال ورود دانشگاه به حل مشکلات صنعت و جامعه دارد که از محورهای اصلی بیانات مقام معظم رهبری در جلسه دیدار با اساتید بشمار می رود.
*عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم در این باره به مهر گفت: یکی از کارگروه های پیگیری مطالبات رهبری در وزارت علوم وظیفه دارد تا بر روی بازنگری آیین نامه ارتقا اساتید کار کند اما طبیعی است این موضوع زمان بر است چراکه باید با دانشگاه ها صحبت شده و نظر آنها نیز جمع آوری شود تا چنانچه تغییراتی مورد نظر باشد، اعمال شود.
قائم مقام وزیر علوم خاطرنشان کرد: البته در آیین نامه فعلی نیز مواردی مانند حوزه های تولید، فناوری، رفع مشکلات جامعه توسط دانشگاهها، همه دیده شده است اما درعین حال گروهی بر روی آن کار خواهند کرد که اگر مواردی نیاز است، در آیین نامه جدید لحاظ شود.
باقری اضافه کرد: در آیین‌نامه‌جدید ارتقا در راستای حمایت از کارآفرینی و تجاری‌سازی و تقویت مقالات با کیفیت‌تر در راستای کیفی‌سازی لحاظ خواهد شد.
آیین نامه ها کی از روی کاغذ به صحنه عمل وارد می شوند
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اساتید با ایشان چراغ راه آموزش عالی کشور به شمار می رود که وزارت علوم به عنوان اصلی ترین متولی عملیاتی سازی این فرمایشات به دنبال اقداماتی مانند بازنگری آیین نامه ها و تدوین قوانین جدید برای تحقق منویات رهبری است اما بحث برسر آن است که تا چه میزان این آیین نامه ها از کاغذ به صحنه اجرا راه خواهد یافت و شاهد این باشیم که مهم ترین مطالبه رهبری مبنی بر ارتباط دانشگاه ها با جامعه و صنعت عملیاتی شود.
اگرچه نظارت و بررسی چگونگی اجرای آیین نامه ها و قوانین بخشی از برنامه ها بشمار می رود اما مطابق با تاکیدات مقام معظم رهبری، علاوه بر وزارت علوم حرکت سایر دستگاه های اجرایی نیز می تواند در تحقق این اهداف راهگشا باشد.
