محمّدرضا خباز فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو اتاق بازرگانی ایران، درباره آشفتگی‌های ارزی اخیر اظهار داشت: اگر به ۳۰ سال گذشته برگردیم، می‌بینیم که این اتفاقی که امروز افتاده، چیز جدیدی نیست.
به گزارش فارس وی ادامه داد: در سه دهه گذشته، همیشه دو مسئله بسیار مهم، حول سیاست‌های ارزی مطرح بوده است؛ اول اینکه چه کنیم که از شوک ارزی پیشگیری کنیم، و دوم اینکه نحوه برخورد با نرخ‌های متفاوت ارزی چگونه باید باشد.
در سه دهه گذشته، همیشه دو مسئله بسیار مهم، حول سیاست‌های ارزی مطرح بوده است؛ اول اینکه چه کنیم که از شوک ارزی پیشگیری کنیم، و دوم اینکه نحوه برخورد با نرخ‌های متفاوت ارزی چگونه باید باشد.
خباز با بیان اینکه همه رؤسای جمهور در گذشته و حال، با این دو مشکل دست و پنجه نرم می‌کردند و چه بسا در آینده هم اینطور باشد، خاطرنشان کرد: چند تجربه در این مورد وجود دارد. نخست، تجربه بعد از ارتحال حضرت امام و بعد از پایان جنگ است. وقتی آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور شدند، ما دو نوع ارز داشتیم؛ یکی نرخ رسمی که ۷ تومان بود و دیگری، نرخ غیر رسمی که ۱۴۰ تومان بود؛ یعنی تقریباً ۲۰ برابر.
وی ادامه داد: این را هم باید بگوییم که در تصمیم‌گیری نرخ ارز، افراد مختلف، بر مبنای سلائق و تشخیص‌های خودشان اظهارنظر می‌کنند. یک سری، افرادی هستند که با رئیس‌جمهور وقت همراه هستند که می‌شود گفت: کابینه هستند. این‌ها عموماً به دنبال نرخ بهینه ارز هستند؛ یعنی مایل هستند که نرخ ارز، بهینه بشود.
نماینده سابق مجلس، گروه دیگر را، متولیان تولید در کشور دانست و درباره آنها گفت: این‌ها عموماً مایل هستند که نرخ ارز تا جایی که ممکن است پایین باشد.
خباز ادامه داد: عده دیگری نیز بازرگان هستند؛ یعنی هم تولید دارند هم بازرگان هستند، یا اینکه فقط بازرگان هستند. بازرگان‌ها مایل هستند که نرخ ارز بالا باشد؛ چون به ازای هر دلار، سود بیشتری گیرشان می‌آید.
فعّال سیاسی اصلاح‌طلب در توضیح تجربه نخست، افزود: در آن زمان، دو نرخ به مرحوم هاشمی پیشنهاد شد؛ یکی هشتاد تومان، دیگری صدتومان. بحث این بود که کدام را به عنوان بازار دوم ارزی معرفی کنیم.
خباز با بیان اینکه مرحوم هاشمی، نرخ صدتومان را انتخاب کرد، خاطرنشان کرد: این سیاست، جواب نداد، و اواخر دولت هاشمی، نرخ ارز به ۳۰۰ تومان رسید.
مرحوم هاشمی، نرخ صدتومان را انتخاب کرد. این سیاست، جواب نداد، و اواخر دولت هاشمی، نرخ ارز به ۳۰۰ تومان رسید.
وی، تجربه دوم را مربوط به دولت اصلاحات دانست و خاطرنشان کرد: آقای خاتمی وقتی روی کار آمد، نرخ ارز رسمی سیصد تومان را پذیرفتند؛ در صورتی که در بیرون، پانصد و هشتصد تومان بود؛ یعنی بین هشتصد تومان و سیصد تومان هر دلار، پانصد تومان تفاوت داشت؛ یا بین پانصد تومان تا سیصد تومان نرخ رسمی، دویست تومان تفاوت داشت.
عضو اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه اطرافیان رئیس‌جمهور، دو نرخ ششصدتومان تومان و هشتصد تومان را به وی پیشنهاد کردند، خاطرنشان کرد: آقای خاتمی به اطرافیان و تیم اقتصادی دولت گفت: من به یک شرط، هشتصد تومان را می‌پذیرم، و آن اینکه منجر به افزایش بیش از ۵ درصدی تورم نشود.
خباز با بیان اینکه آنها تعهد مورد نظر رئیس‌جمهور را دادند و نرخ ارز هشتصدتومانی پذیرفته شد، تصریح کرد: این اقدام، آثار بسیار مثبتی داشت، و، چون تشخیص درستی داده بودند، نرخ سود بانک‌ها هم رام شد و الان اگر از هر اقتصاددانی سؤال کنید که بعد از انقلاب، بهترین دوره اقتصادی کدام دوره بوده، دوره اصلاحات را نام می‌برند.
وی در مورد وضعیت فعلی بازار ارز گفت: ما الان با یک بحران روبه‌رو شده‌ایم. نرخی که دولت به عنوان نرخ رسمی اعلام کرده ۴۲۰۰ است، ولی نرخ بازار، متفاوت است، و از ۶ هزار و هفت هزار به بالا، در نوسان است.
نماینده سابق مجلس، تصمیم اخیر دولت، مبنی بر پذیرفتن بازار دوم ارزی را مثبت ارزیابی کرد و تصریح کرد: این تصمیم، اگرچه تصمیم سختی بود، اما از وقتی که اتخاذ شده، افزایش قیمت ارز، متوقف شده است و اگر این تصمیم نبود، نرخ ارز، لحظه به لحظه بالا می‌رفت. البته لحظه به لحظه بالا رفتن نرخ ارز، به این معنی نیست که در بازار، خرید و فروش می‌شود. همچنین وقتی می‌گویند هر قطعه سکه، سه میلیون تومان شده است، به این معنا نیست که الان خرید و فروش می‌شود.
خباز با اشاره به بیانات رهبر معظّم انقلاب در دیدار کارگزاران نظام و خطبه‌های نماز عید فطر، مبنی بر لزوم آمادگی در برابر اقدامات آمریکا، اظهار داشت: دشمن، دست به هر کاری می‌زند؛ ما باید سیاست‌های خود را طوری تنظیم کنیم که آثار و برکات مثبت آن نصیب کشور شود.
فعّال سیاسی اصلاح‌طلب، پذیرفتن بازار دوم ارزی را، تصمیم شجاعانه دولت، توصیف کرد و افزود: این قدم اوّل بود. قدم دوم این است که دولت باید در این بزنگاه بسیار حساس، به تجارب سی سال گذشته نگاه کند؛ ما در این سی سال، هم اشتباهاتی داشتیم، هم موفقیت‌هایی. دیگر، خدای ناکرده اشتباهات برخی‌ها در گذشته را نباید تکرار کنیم.
دولت باید در این بزنگاه بسیار حساس، به تجارب سی سال گذشته نگاه کند؛ ما در این سی سال، هم اشتباهاتی داشتیم، هم موفقیت‌هایی. دیگر، خدای ناکرده اشتباهات برخی‌ها در گذشته را نباید تکرار کنیم.
خباز ادامه داد: دولت، کشف نرخ را به بازار دوم ارزی واگذار کند. دولت، قبلاً نرخ ارز را ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: بالاتر از این، قاچاق و تخلف است و با آن برخورد می‌شود. خب این یک حرف است؛ حرف دوم این است که ما بیاییم یک بازار دوم تعریف کنیم و کشف نرخ را به آن بازار واگذار کنیم تا تجربه موفقی باشد بر تجارب گذشته.
وی با بیان اینکه الان خیلی‌ها، حاضر هستند برای سربلندی کشور و نظام، دولت را در این مسائل کمک کنند، خاطرنشان کرد: چند روز پیش، آقای ظریف در اتاق بازرگانی حرف زیبایی گفت؛ اینکه چه اصلاح‌طلب، چه اصولگرا و چه کسانی که مخالف جمهوری اسلامی هستند، همه بدانند که دشمن در اصل ایران طمع کرده است.
خباز ادامه داد: امروز، روز دعوا کردن نیست. اگر کسی اهل دعوا است، بعداً فرصت برای دعوا هست. امروز هر کس هر اندیشه‌ای دارد، باید اندیشه خود را برای زنده کردن امید در دل مردم، بر مبنای دستوراتی که رهبر عزیز انقلاب گفتند و عقلی که خودمان دارایم، به کار گیریم، تا دولت از این تجربه موفق استفاده کند و در نهایت دشمن را ناکام کنیم.
وی در پاسخ به این سؤال که چقدر در دولت، عزم و اراده استفاده از ظرفیت‌های مختلف کشور، مشاهده می‌شود، اظهار داشت: من در دولت نیستم؛ نمی‌دانم. من در اتاق بازرگانی هستم، و هر سه اتاق بازرگانی، تعاون و اتاق اصناف، نامه‌ای نوشته‌ایم و از مقام معظّم رهبری، تقاضای وقت دیدار کرده‌ایم.
خباز ادامه داد: همچنین، نامه‌ای خطاب به رؤسای سه قوه نوشته‌ایم و در آن نامه آمده که دولت خبیث آمریکا، علی‌رغم اینکه دولت ما را تحریم کرده است، نمی‌تواند بازرگانان و تجار و تولیدکننده‌ها را تحریم کند. بنابراین، سه اتاق آماده هستند تا از ظرفیتی که در اختیارشان قرار دارد به دولت کمک کنند.
نامه‌ای خطاب به رؤسای سه قوه نوشته‌ایم و در آن نامه آمده که دولت خبیث آمریکا، علی‌رغم اینکه دولت ما را تحریم کرده است، نمی‌تواند بازرگانان و تجار و تولیدکننده‌ها را تحریم کند. بنابراین، سه اتاق آماده هستند تا از ظرفیتی که در اختیارشان قرار دارد دولت را کمک کنند.
عضو اتاق بازرگانی تصریح کرد: امروز روزی است که بخش خصوصی باید وارد میدان شود؛ چرا که قابل تحریم نیست.
خباز خاطرنشان کرد: در جلسه‌ای هم که آقای ظریف آمده بودند، همین بحث‌ها مطرح شد و خوشبختانه اس‌ام‌ای (SME) داخل ایران و اس‌ام‌ای‌های خارج از ایران؛ یعنی اروپا، آماده تبادل هستند. آقای ظرف می‌گفتند که حدود ۵ هزار در اروپا اعلام آمادگی کرده‌اند و شما در اتاق بازرگانی، اس‌ام‌ای‌های خارجی که اطمینان دارید خوش‌سابقه هستند را جدا کنید تا با کمک داخلی‌ها پیش برویم.
وی در مورد آشفتگی‌های بازار و افزایش لحظه‌ای قیمت کالا‌ها گفت: چندی پیش مقاله‌ای از یک جوان دانشجوی ایرانی که در سیدنی استرالیا تحصیل می‌کند، مطالعه کردم. او نوشته بود که من هر روز صبح وقتی به دانشگاه می‌روم، از سوپرمارکت محله، یک شکلات کاکائویی بر می‌دارم و پنجاه سنت جا می‌گذارم. نوشته بود امروز که به آن مغازه مراجعه کردم، دیدم دو سبد از آن شکلات قرار داده و روی یکی از آنها، قیمت پنجاه سنت را درج کرده و روی دیگری، قیمت شصت سنت. من هم طبق روال گذشته، شکلات پنجاه سنتی را برداشتم و رفتم.
خباز ادامه داد: جوان دانشجو در ادامه مقاله‌اش نوشته بود؛ بعداً با مدیر سوپرمارکت تماس گرفتم و علّت را جویا شدم که وی گفت، چون کاکائو گران شده است، شکلات‌هایی که تازه خریداری کرده‌ایم را با نرخ جدید قرار داده‌ایم. من گفتم که خب با این روش، همه، شکلات پنجاه سنتی را برمی‌دارند و کسی سراغ شصت سنتی نمی‌آید، که او گفت: عیبی ندارد. من برای اینکه خدمتی به او کرده باشم، گفتم شما هر دو شکلات را قاطی کن و نرخ ۵۵ سنت را روی آن بگذار، که در جواب گفت که مگر من دزد هستم؟! این پاسخ او، آنقدر روی من اثر گذاشته است که از خودم بدم می‌آید.
عضو اتاق بازرگانی با بیان اینکه چرا این تفکر در بین ما ایجاد شده که وقتی کالایی را به قیمت پنج هزار تومان خریده‌ایم، حالا که هفت هزار شده، همه را هفت هزار می‌فروشیم، تصریح کرد: این کار، نه عقلانی است، نه شرعی و دینی. اصلاً حلال نیست.
خباز افزود: در کشور‌های دیگر، هم دولت نظارت می‌کند، هم مردم خودشان مقید هستند و می‌دانند که اگر امروز این کار را بکنند، فردا همین بلا سر خودشان می‌آید. ولی در کشور ما متأسفانه اینطور نیست.
وی ادامه داد: از آن طرف هم دولت باید قاطع عمل کند و قوه قضائیه هم وارد شود. وقتی رهبری می‌گویند جنگ اقتصادی است، ما یا وجود جنگ را قبول داریم یا نداریم؛ بنده که قبول دارم. حالا که جنگ اقتصادی است، ما باید قواعد زمان جنگ را اجرا کنیم.
خباز در بیان طرح راهکار‌های خود برای برون‌رفت از وضعیت فعلی گفت: ابتدا مجلس به جای تعطیلی، بنشیند و یک طرح برای برخورد قاطع، با متخلفین و سوءاستفاده‌کنندگان آماده کند. دوم اینکه قوه مجریه آن را در همه جا، با دقت و درایت و با کمک خود مردم اجرا کند. افراد با انصافی وجود دارند که حاضر هستند به صورت رایگان به دولت کمک کنند. سوم اینکه قوه قضاییه بدون محابا و چشم‌پوشی نسبت به افراد متخلفی که از این آب گل آلود و بازار آشفته می‌خواهد ماهی خودشان را بگیرند، برخورد قاطعانه بکنند.
مجلس به جای تعطیلی، بنشیند و یک طرح برای برخورد قاطع، با متخلفین و سوءاستفاده‌کنندگان آماده کند. دوم اینکه قوه مجریه آن را در همه جا، با دقت و درایت و با کمک خود مردم اجراکند.
وی، بهترین روش در برخورد قاطعانه را، مصادره اموال متخلفین عنوان کرد و افزود: کسی که از راه حرام، چیزی را به دست آورد باید اموالش را مصادره کرد و آن‌وقت متوجه می‌شوند که «این تو بمیری، از آن تو بمیری‌های سابق نیست».
