از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا خروج از برجام را اعلام کرد، واشنگتن متحدانش را برای توقف کامل واردات نفت ایران تا چهارم نوامبر که تحریم‌ها علیه تهران به اجرا درمی آیند، تحت فشار قرار داده است.
به گزارش ایسنا، یک مقام بلندپایه وزارت خارجه آمریکا در اظهاراتی در ۲۶ ژوئن گفت: آمریکا انتظار ندارد مهلت داده شده برای اجرای تحریم‌ها تمدید شود یا به کسی معافیت داده شود. این اظهارات، حس اضطراری را به وجود آورد که در نتیجه آن، قیمت نفت بیش از ۳.۵ درصد جهش یافت. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی ان ان، شخص ترامپ را مسئول قیمت‌های بالای نفت خواند. در مجموع، قیمت بالای نفت به نفع اقتصاد‌های وابسته به صادرات نفت مانند عربستان سعودی، روسیه و عراق خواهد بود به خصوص که این کشور‌ها می‌توانند به عنوان جایگزینی برای نفت ایران مورد استفاده قرار گیرند.
ایران سومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک است و در ماه مه سال ۲۰۱۸ حدود ۲.۷ میلیون بشکه در روز نفت خام صادر کرد. چین که یکی از بزرگترین مشتریان نفت ایران است، تقریبا ۲۷ درصد از مجموع صادرات ایران را خریداری کرد و پس از آن، هند با ۱۶ درصد، کره جنوبی با ۱۰ درصد، ژاپن با ۷ درصد و ترکیه با ۱۰ درصد قرار گرفتند. با در نظرگرفتن اینکه در دوران تحریم‌های قبلی در فاصله سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، میزان صادرات نفت ایران به یک تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد (صادرات ایران از حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به حدود یک میلیون بشکه در روز در اواخر سال ۲۰۱۳ رسید) بسته به اینکه چه تعداد از کشور‌ها به درخواست کاخ سفید برای همراهی با تحریم‌های جدید گوش خواهند کرد، تحلیلگران غربی انتظار دارند صادرات نفت ایران بین ۲۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند.
این کاهش باعث خواهد شد که کشور‌ها در منطقه بدنبال صادرکنندگان دیگری برای تامین نیاز نفتی خود باشند. به عنوان نمونه اگر ترکیه از نفت ایران محروم شود، ناچار است به روسیه اتکا کند. ترکیه در سال ۲۰۱۷ به میزان ۲۴.۹ میلیون تن نفت خام وارد کرد که عمدتا از ایران (حدود ۵۰ درصد) و باقی آن از عراق، روسیه، کویت و عربستان سعودی بود. با توجه به این حقیقت که عراق به عنوان یک صادرکننده نفت که می‌تواند جایگزین نفت ایران شود، انتخاب مطمئنی نیست، اگر ترکیه به درخواست آمریکا گوش فرادهد و خرید از ایران را متوقف کند، روسیه علاوه بر اینکه عمده گاز طبیعی مورد نیاز ترکیه را تامین می‌کند، بیش از ۶۰ درصد از نفت ترکیه را نیز تامین خواهد کرد. چنین وضعیتی ترکیه را در خطر وابستگی کامل به روسیه قرار می‌دهد. با در نظر گرفتن وضعیت مذکور، نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه در اواخر ماه میلادی گذشته اظهار کرد تصمیماتی که از سوی آمریکا گرفته می‌شود، برای ما الزام آور نیست. البته ما تصمیمات سازمان ملل متحد را دنبال می‌کنیم در غیر این صورت تنها منافع خود را دنبال خواهیم کرد.
یک برنده دیگر تحریم‌های آمریکا علیه نفت ایران، عربستان سعودی خواهد بود. کاهش چشمگیر واردات نفت ایران، احتمالا تولید عربستان را به رقمی افزایش خواهد داد که از اواخر دهه ۱۹۶۰ بی سابقه به شمار می‌رود.
بر اساس گزارش اویل پرایس، کره جنوبی که یکی از خریداران بزرگ نفت ایران است، اعلام کرده اگر نتواند از آمریکا معافیت بگیرد، ناچار خواهد بود تا پایان ماه میلادی جاری واردات نفت از ایران را متوقف کند. با این وضع، ایران ممکن است چین را که بزرگترین مشتری نفتش است مجاب کند نفت بیشتری خریداری کند. در نتیجه فروش نفت بیشتر به چین ممکن است موازنه روابط میان دو کشور را به نفع چین تغییر دهد.
