به دنبال تغییر ولی‌الله سیف رئیس سابق بانک مرکزی و انتشار برخی اخبار و شایعات درباره تغییر نوبخت طی گزارشی در کیهان به ضرورت تغییر رویکرد اقتصادی دولت به عنوان گام نخست و اصلی اشاره کردیم، در این گزارش آمده بود: «آنچه که در میانه اعلام استعفا و یا برکناری برخی مقامات دولتی از جمله روسای بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه به آن پرداخته نمی‌شود آن است که مسئله اصلی سیف و یا نوبخت نیستند که با کناره‌گیری یا برکناری آنان مشکلات حل شود، رویکرد اقتصادی دولت باید عوض شود و طبیعی است که افراد تنها مهره‌هایی هستند که این رویکرد اقتصادی را اجرایی می‌سازند.»
افراد تنها مهره‌هایی هستند که رویکرد اقتصادی را اجرایی می‌کنند و طبیعی است که باید ابتدا رویکرد تغییر کند تا در ادامه افرادی که به این رویکرد جدید ایمان داشته و توان اجرایی کردن آن را داشته باشند سر کار آمده و وظیفه اجرایی کردن این برنامه را به عهده بگیرند.
آنچه در هفته‌های گذشته در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت جز تغییر یک شخص و ارائه بسته ارزی جدید که در عمل تاثیری نداشته و نرخ ارز به وضع سابق در حال بازگشتن است چیزی نبوده و رویکرد دولت همان رویه و برنامه سابق است.
مردم و کارشناسان انتظار دارند که تیم اقتصادی دولت و مقدم بر آن رویکرد اقتصادی تغییر یابد تا مشکلات با رویکرد جدید متکی بر توان داخلی و نه چشم دوختن به مساعدت‌های خارجی از جمله اروپا حل شوند.
افراد مهم نیستند رویکرد اقتصادی دولت اهمیت دارد!
در این رابطه محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با فارس اظهار داشته است: اینکه افراد چه کسانی باشند آنقدر اهمیت ندارد، این بالا رفتن ظرفیت تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت در حوزه اقتصاد است که اهمیت دارد.
وی در پاسخ به این سؤال که بسیاری از کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی تیم اقتصادی دولت باید تغییر پیدا کند، شما به عنوان معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و یکی از اعضای تیم اقتصادی روحانی چه نظری در این زمینه دارید؟ اظهار داشت: تیم اقتصادی هم مثل هر بخش دیگری در دولت در مجموعه خدمتگزاران نظام است و خود آنقدر اهمیت ندارد بلکه آن هدفی که باید دنبال شود مهم است یعنی حاصل باید تحقق اهداف نظام باشد.
نهاوندیان با تأکید بر اینکه الان در شرایط جنگ اقتصادی ما باید بیدار این باشیم که حریف کجای نظام ما را هدف قرار داده است، افزود: اقتصاد اگر هدف است ما در آنجا نیاز به انسجام داریم؛ انسجامی که در همین تدبیری که رهبری انقلاب داشتند در تاسیس شورای عالی اقتصادی تجلی‌اش را می‌بینیم، یعنی سه قوه آنجا کنار هم باید قرار بگیرند و تصمیم‌گیری و اجرا را در حوزه اقتصاد تسریع و تقویت کنند.
معاون اقتصادی رئیس‌جمهور تصریح‌کرد: اینکه افراد چه کسانی باشند آنقدر اهمیت ندارد، این بالارفتن ظرفیت تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت در حوزه اقتصاد است که اهمیت دارد که من فکر می‌کنم شرایط بهتری نسبت به گذشته داریم.
وی در پایان درباره تغییرات در تیم اقتصادی دولت نیز خاطرنشان کرد: در مورد افراد هر وقت که ریاست محترم جمهور هر تصمیمی بگیرند همان عمل خواهد شد.
نهاوندیان در گفت‌و‌گوی اخیر خود به دو مسئله مهم و اساسی اشاره‌ای نکرده است نخست آن که آیا رویکرد اقتصادی دولت تغییری یافته است یا نه و اگر این رویکرد تغییر یافته است آیا همان افراد گذشته توان اجرایی ساختن این برنامه جدید را دارند یا خیر؟!
طبیعی است که شواهد نشان‌دهنده آن است که رویکرد اقتصادی دولت تغییری نیافته است و تنها یکی دو شخصیت جایگاهشان عوض شده و در عمل همان مشی پیشین در حال تداوم است و تا زمانی که این گونه است مشکلات سر جای خودشان باقی هستند!
مردم و کارشناسان انتظار دارند که رویکرد اقتصادی دولت تغییر یافته و متناسب با این رویکرد جدید تیم اقتصادی دولت نیز تغییر یابد.
رویکرد توجه به خارج و غفلت از داخل
عامل اصلی مشکلات است
شرایط اقتصادی کشور بگونه‌ای است که هر روز ضرورت تغییر رویکرد اقتصادی دولت را بیشتر نمایان می‌کند. رویکرد فعلی دولت توجه به خارج و غفلت از توانمندی‌های داخلی بوده است.
براساس همین رویکرد ما شاهدیم طی یک سال اخیر قیمت مسکن، ارز و سکه به ترتیب حدود 50 درصد، 175 درصد و 220 درصد رشد کرده است. البته علت اصلی این اتفاقات نه در یکسال اخیر، بلکه ریشه در مدیریت پنج سال گذشته دولت دارد، وقتی میزان نقدینگی از 490 هزار میلیارد تومان در مرداد 92 به یک تریلیون و 580 هزار میلیارد تومان در مرداد 97 رسیده است، بهم ریختگی بازارهای مذکور چندان هم دور از ذهن نخواهد بود.
علاوه‌بر موضوع نقدینگی، رویکردهای غلط دولت درخصوص شاخص‌های پولی و مالی از قبیل افزایش قابل توجه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و بیشتر شدن میزان کسری بودجه، نشان می‌دهد این دولت در حوزه اقتصادی، راه را درست نرفته است.
به عبارت دیگر، جهت‌گیری اقتصادی دولت طی سال‌های گذشته مانع از شکوفایی و بهبود فضای اقتصاد کشور شده است، چه اینکه عمده وقت و انرژی دولت به مباحث خارجی و چشم دوختن به توافق با بیگانگان گذشت و حتی زمانی که اعلام شد آمریکا از برجام خارج شده باز هم به جای اینکه دولت به توانمندی‌های داخلی رجوع کند، تمام تلاش خود را برای ادامه برجام با اروپایی‌ها به کار بست!
در چنین شرایطی که تلاش‌های دیپلماتیک نتوانسته ثمر بخشی خاصی در حوزه اقتصادی ایجاد کند، بی‌توجهی‌های دولت به ظرفیت‌های داخلی کم‌کم آثار خود را نشان می‌دهد؛ به عنوان نمونه علیرغم اینکه تصور می‌شد با انعقاد برجام سرمایه‌گذاری خارجی رونق بگیرد، اما بنا بر آمارهای بانک مرکزی، خالص ورود سرمایه به کشور طی سال‌های 95 و 96 معادل 37- میلیارد دلار بوده است! یعنی به طور خالص، سرمایه که به کشور وارده نشده، هیچ؛ سرمایه‌های بسیار زیاد و چشمگیری خارج هم شده است.
شاید اگر دولت رویکرد بهتری در این زمینه اتخاذ می‌کرد، تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد برجام نمی‌گذاشت و از ظرفیت‌های درونی اقتصاد کشور غافل نمی‌شد، امروز این‌قدر در مقابل آشفتگی بازارها، تحریم‌ها و... کاسه چه کنم به دست نمی‌گرفتیم.
هرچند تغییر برخی افراد کابینه می‌تواند در تغییر برخی رویکردهای دولت موثر باشد اما جابهجایی به تنهایی نمی‌تواند رویکردهای غلطی که در رفتارهای دولتمردان (خصوصا در حوزه اقتصاد) را تغییر دهد، زیرا تا زمانی که دولت بدون توجه به توانمندی‌های داخل کشور بخواهد به کار خود ادامه دهد، شرایط اقتصاد کشور هم تغییر نخواهد کرد.
نکته مهم‌تر اینکه در شرایط فعلی که یک جنگ تمام عیار اقتصادی علیه ایران به آمریکا آغاز شده، بی‌عملی دولت و آمادگی ناکافی آن برای مقابله با این جنگ اقتصادی باید به پایان برسد، چراکه رویکرد اقتصادی دولت تاکنون نشانه‌ای از آمادگی برای مقابله اقتصادی با آمریکا را نداشته و به همان روشی که پیش‌تر وجود داشت، ادامه یافته است.
حتی در زمینه مسائل ارزی، بسته جدید دولت با اجرای ناقص و مبهمی که تاکنون داشته است، نتواسته انتظارات را کاملا برآورده کند و در چنین شرایطی قیمت کالاهای اساسی در کشور (طبق آخرین آمار بانک مرکزی از خرده‌فروشی‌های تهران) بیش از 20 درصد نسبت به سال قبل گران‌تر شده است. در این میان حتی برخی اقلام اساسی مانند میوه تازه و گوشت تا حدود 64 و 30 درصد گران شده‌اند.
لذا انتظار می‌رود هرچند دیر اما از همین حالا دولت از رویکردهای اشتباه خود که منجر به از دست رفتن بسیاری از فرصت‌های داخلی شده است، روی برگردانده و رویکردهای اشتباه خود را اصلاح کند.
درخواست مردم
علما و کارشناسان از دولت
حضور در جمع مردم در اماکن عمومی و شنیدن سخنان آن‌ها به خوبی نشان‌دهنده آن است که آنان دو چیز را از دولت و مسئولین مطالبه می‌کنند، مردم از مسئولین قضایی می‌خواهند به شدت با مفسدین و تروریست‌های اقتصادی برخورد کنند و از دولت نیز می‌خواهند که با تغییر رویکرد و تیم اقتصادی در جهت حل مشکلات مردم گام بردارد.
همسو با مردم مراجع عظام تقلید و علمای اعلام نیز در اظهاراتی به ضرورت تغییر تیم اقتصادی دولت تاکید کرده‌اند.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی صبح پنجشنبه در همایش نقش روحانیت و مساجد در خدمت رسانی به مردم که در مدرسه نواب صفوی برگزار شد گفت: دولتمردان باید این موضوع را بدانند که مردم از تیم اقتصادی دولت راضی نیستند و یکی از ضرورت‌های این دولت وجود مدیران شجاع و نترس است که اگر مدیری در راس کار شجاع نباشد موفق نخواهد شد.
وی ادامه داد: مردم از دستگاه قضایی فعلی نیز راضی نیستند چرا که با جدیت به مجازات مفسدان اقتصادی نمی‌پردازد و زمان‌های مجازات‌ها را بی‌مورد طولانی کرده‌اند و زمینه‌های فرار مفسدین فراهم شده در صورتی که برخی از جرم‌ها را می‌توان در زمان بسیار کوتاه‌تر رسیدگی کرد.
آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان نیز گفته است: دولت باید همه تدابیر لازم جهت ساماندهی اوضاع اقتصادی را فراهم آورد، حتی اگر در این زمینه لازم باشد باید تیم اقتصادی دولت نیز تغییر کند.
تیم اقتصادی دولت نیازمند ترمیم اساسی است
محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هفته گذشته در نطق میان دستور خود در صحن علنی با اشاره به نحوه تعامل دولت با مردم گفت: مردم در ذهن خود دغدغه‌های اقتصادی دارند و با توجه به شرایط اقتصادی دولت باید ارتباط و تعامل با مردم داشته باشند که ما در چند هفته اخیر از طرف دولت و رئیس جمهور ارتباطی را با مردم ندیده‌ایم و نداشتیم.
وی خطاب به رئیس‌جمهور گفت: تیم اقتصادی دولت نیازمند ترمیم اساسی است و کسانی را که طی سالیان این آزمون را داده‌اند و عملکردشان قابل قبول نبوده نمی‌توانند ادامه راه دهند انتظار است که دولت در این باره تصمیم جدی بگیرد.
محمدرضا رضایی‌کوچی نماینده مردم جهرم و رئیس کمیسیون عمران مجلس نیز در گفت‌و‌گو با فارس اظهار داشته است: با جابجایی رئیس بانک مرکزی باز هم افزایش دلار را شاهد بودیم یعنی دلار حداقل 2 یا 3 هزار تومان ارزش قیمت داشته است و همچنین سکه هم بالای یک و نیم میلیون تومان افزایش داشته و این نشان می‌دهد بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند تاثیرگذاری داشته باشد و باید تیم اقتصادی با همدیگر کار کنند.
این نماینده مجلس دهم شورای اسلامی با اشاره به اینکه امیدوارم مجلس به خود بیاید و در جایگاه نظارتی کار خود را انجام دهد و این ایراد به مجلس هم وارد است، گفت: بنده به عنوان کسی که سؤال از رئیس‌جمهور را امضا کردم معتقدم که سؤال از رئیس‌جمهور به معنای تضعیف دولت نیست.
محمداسماعیل سعیدی نماینده تبریز نیز با اشاره به شرایط اقتصادی کشور و ضرورت ترمیم کابینه و تیم اقتصادی رئیس‌جمهور، اظهار داشت: بارها تذکر داده شده که در تیم اقتصادی دولت مشکلات جدی وجود دارد و همین امر باعث شده نگرانی‌های بسیاری را برای دلسوزان انقلاب ایجاد کند.
وی افزود: تیم اقتصادی رئیس‌جمهور باید هماهنگ باشد و دارای تفکر انقلابی و جهادی و مطابق با شرایط روز باشد، اگر معتقدیم جنگ اقتصادی در حال شکل‌گیری است و بخشی از این جنگ اقتصادی هم عملیاتی شده، اگر بر این باور داریم و معتقدیم اتاق جنگی علیه ایران تشکیل شده و به شدت در حال اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران هستند، باید در ایران هم همان اتاق جنگ اقتصادی شکل گیرد و افرادی آنجا به عنوان تصمیم‌گیران کشور حضور داشته باشند که دارای تفکر انقلابی و جهادی و با روحیه شاداب و جوان باشند تا بتوانند این شرایط را مدیریت کنند.
نماینده تبریز تصریح کرد: اینکه بخواهیم با همان روش‌های قبلی و همان اشکالات سابق این وضعیت کشور را مدیریت کنیم و پیش ببریم، قطعاً به نتیجه نخواهیم رسید، همچنین با توجه به تغییر مدیریت بانک مرکزی، نیاز است آقای رئیس‌جمهور استقلال بانک مرکزی را پاس بدارد، بانک مرکزی باید مدیریت حرفه‌ای خودش را با استفاده از دانش فنی و تخصصی که دارد و همچنین با استفاده از متخصصین امر و امین، پیش ببرد و بتواند بازار ارز و مسائل مالی و پولی کشور و موضوعات بانکی را مدیریت کند.
تیم اقتصادی دولت تغییر نکند
مجلس ورود می‌کند
رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم با تاکید بر اینکه تیم اقتصادی دولت باید تغییر کند، ادامه داد: اگر تیم اقتصادی دولت تغییر نکند، مجلس ناچار به این مسئله ورود می‌کند.
مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود و عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز در گفت‌و‌گو با «اعتماد آنلاین» با تأکید بر لزوم ترمیم کابینه دولت، گفته است: تغییر کابینه دولت یک فهم مشترک است که مطالبه دولت، مردم و نمایندگان است. اگر دولت این کار را انجام ندهد مجلس به مسئله ورود می‌کند.
امیر خجسته نماینده همدان نیز در تذکری شفاهی با بیان اینکه استیضاح تیم اقتصادی دولت در اولویت مجلس است، گفت: همه این آقایان باید بروند و بدانند فشار سنگین اقتصادی روی دوش مردم از عملکرد همین تیم اقتصادی است.
کمال دهقان فیروزآبادی نماینده میبد و نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت: تیم اقتصادی دولت را در مقطع کنونی تیم قوی نمی‌بینیم و باید بازسازی و نوسازی شود، پیش‌تر هم در نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتیم که این تیم تقویت و اصلاح شود.
تیم اقتصادی دولت ناموفق است
محمدنبی حبیبی دبیرکل حزب موتلفه اسلامی نیز در مراسم گرامیداشت روز خبرنگار گفت: ما با صراحت می‌گوییم که گرچه بنایمان بر این است که باید از دولت پشتیبانی شود اما تیم اقتصادی دولت را ناموفق می‌دانیم که این نابسامانی‌های اقتصادی هم به نظام اقتصادی و بخش بیشتری از آن به مجریان این نظام اقتصادی برمی‌گردد.
وی اظهار داشت: ما معتقد به تغییر قابل توجه در تیم اقتصادی دولت هستیم و حال اینکه این تیم موفق نبوده و در مملکت هم قحط‌الرجال نیست. باید به رئیس‌جمهور کمک کرد که این مشکلات حل شود.
دبیرکل حزب مؤتلفه همچنین در پایان نشست دبیران حزب متبوع خود خطاب به روحانی گفت: فرمانده تیم اقتصادی شما یعنی آقای جهانگیری و همکاران ایشان، در وظیفه خود موفق نبودهاند و اگر مصوبات شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا به همین فرماندهی داده شود نتیجه‌بخش نخواهد بود.
حسن رسولی فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز با تاکید بر اینکه «مدیریت و تئوری حاکم بر تیم اقتصادی دولت باید تغییر کند» گفت: اگر اقداماتی از قبیل جابهجایی یک نفر یا همه تیم اقتصادی دولت بدون بازطراحی تئوری اقتصادی مورد نظر قرار بگیرد دستاوردی حاصل نخواهد شد.
