بازار ارز این روز‌ها تا حدی متلاطم است و در بازار سوم نرخ ارز از ۱۵هزارتومان هم گذشته است، اما این نرخ در حالی اعلام می‌شود که تنها سه‌درصد معاملات در صرافی‌ها با نرخ حدود ۱۵ هزار تومان انجام شده و میانگین وزنی نرخ یورو ۹۲۰۰تومان (۸۱۰۰ تومان برای دلار) محاسبه می‌شود.
اکنون دلار با سه نرخ ارائه می‌شود. نرخ ۴۲۰۰تومان که برای کالا‌های اساسی است؛ نوع دیگر به حوالجات صادرکنندگان بازمی‌گردد که از طریق سامانه نیما در اختیار متقاضیان می‌گذارند و در محدوده ۸۰۰۰قرار دارد و قیمت سوم به اسکناس‌های موجود در بازار‌های عمده نظیر چهارراه استانبول مربوط می‌شود که ۱۵هزار تومان را هم پشت سر گذاشت.
البته بانک مرکزی اعلام کرده که ۹۷ درصد نیاز ارزی کشور از طریق سامانه نیما و سنا تأمین می‌شود و تنها سه‌درصد تقاضای مورد نیاز کشور که شامل اسکناس و برای نیاز‌های خرد و غیرتولیدی و وارداتی می‌شود، از این بازار تأمین می‌شود؛ موضوعی که باعث سوءاستفاده رسانه‌ها غربی و ضد ایرانی آر جمله رویترز، BBC و ... شده و این رسانه‌های فیک با تأکید بر افزایش قیمت‌ها و ادعای عدم توقف آن به دنبال التهاب‌آفرینی و ایجاد انتظار تورمی هستند و در این راستا برقیمت ۳٪ معاملات تأکید دارند!
نرخ دلار در بازار سوم از عواملی همچون تنش روانی، التهاب‌آفرینی، دلالی و ... تأثیر می‌پذیرد، هر چند نمی‌توان ناکارآمدی دولت و بانک مرکزی در کنترل این بازار را نادیده گرفت، اما باید به این نکته هم اشاره کرد که نرخ دلار در بازار سوم، حکم قیمت سهام دارد و درست نیست تمام قیمت‌های اقتصاد کلان را با این حساب کنیم چراکه دلار در این بازار نقش پس‌انداز را ایفا می‌کند.
همچنین علاوه بر اعلام حجم قیمت‌ها باید حجم مبادلات را هم در نظر گرفت و اعلام اینکه، چون در تهران ۱۰هزار دلار ۱۵هزارتومان مبادله شده است، اعلام قیمت ۱۵ هزارتومان برای هر دلار نادرست است. در بازار ارز کشور، عدم توازن و افزایش نقدینگی وجود دارد، اما نرخ کنونی ارز در بازار سوم حباب ارزی است و با مدیریت درست از بین می‌رود.
هرچند مردم به سیگنال قیمتی واکنش نشان می‌دهند، اما دلار اقتصاد را تعریف نمی‌کند و تنها یکی از شاخص‌هاست، دلار نه لنگر تورم است و نه شاخص اندازه‌گیری ثروت، تنها یکی از ابزار‌های ارزی جهان است، این نکته را نیز نباید نادیده گرفت که بر اساس تجربه در هر مقطعی که ارزش پول ملی کشور‌ها پایین رفته، دوران شکوفایی صادرات و صنعت گردشگری بوده است فلذا نباید تنها به ناامیدی دامن زد، چراکه در اقتصاد اتفاق مطلقاً خوب و بد وجود ندارد و هر فرصتی یک چالش است و هر چالشی یک فرصت است.
هرچند در مقطع کنونی در بازار ارز، طلا و ... دچار اخلال هستیم، اما شرایط آن گونه که رسانه‌های خارجی القا می‌کنند هم خارج از کنترل نیست و بیشترین آثار مخرب بر بازار جو روانی است که دولت باید برای آرام کردن آن دست به اقدامی جدی بزند.
در ۱۴شهریورماه بود که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، دستورالعمل خرید و فروش ارز به صورت اسکناس توسط شبکه صرافی‌های مجاز را ابلاغ کرد.
بر این اساس، در راستای اجرایی کردن سیاست جدید ارزی دولت برای ساماندهی و مدیریت بازار ارز، ورود ارز به صورت اسکناس توسط صرافی‌های مجاز از محل منابع ارزی خریداری شده و همچنین درآمد‌های ارزی صادراتی خریداری شده در سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) مجاز اعلام شد؛ به طوری که صرافی‌های مجاز می‌توانند نسبت به ورود ارز به صورت اسکناس از محل منابع اشاره شده اقدام کرده و نسبت به فروش آن به نرخ بازار به متقاضیان در چارچوب دستورالعمل‌های ابلاغ شده، به خصوص مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها در محل استقرار صرافی خود اقدام کنند.
این دستورالعمل هرچند کافی نیست، اما می‌تواند حداقل راهگشا باشد و دست دلالان را از بازار ارز کوتاه کند، بانک مرکزی باید علاوه بر ارائه دستورالعمل نظارت خود را قوی‌تر و مؤثرتر کند چراکه هنوز هم صرافی‌های غیرمجاز نفس می‌کشند که اگرچه ممکن است دفتر و تشکیلاتی برای خود نداشته باشند، اما عوامل و دلالان‌شان بدون هیچ برو و برگردی، نرخ در بازار تعیین کنند؛ به‌خصوص اینکه به‌هرحال قبل از اعلام دولت مبنی بر قاچاق بودن هرگونه خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی، آنها مجموعه‌ای از ذخایر را در اختیار داشتند که به درستی در یک فضای زیرزمینی و غیرشفاف وارد عمل شدند و بازار را کنترل کرده و نبض بازار را در دست بگیرد، اکنون نبض بازار ارز حداقل در دست دولت نیست، چراکه اگر بود نرخ نباید تا این میزان آن هم به صورت غیرمنطقی و بدون هیچ پشتوانه و دلیل عقلانی بالا می‌رفت.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران:بازار سوم دلار برآمده از عدم نظارت دولت بر سامانه‌های بانکی است.
به گزارش صبح نو آقای «آلبرت بغزیان» استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به وجود بازار سوم در ارز کشور گفت: ۹۷درصد کل معاملات ارز گفته می‌شود که در سامانه نیما ثبت می‌شود، همچنین وجود بهای میانگینی هشت‌هزار تومانی که در برخی دیگر از معاملات صورت می‌گیرد موجب شده است تا عدم برخی نظارت‌ها و بازرسی‌ها بر بازار ارز، شاهد شکل‌گیری بازار سوم یا همان سه‌درصدی‌ها باشیم که التهاب موجود در قیمت‌ها توسط آنها شکل می‌گیرد. بهای کاذبی که ۱۴یا ۱۵هزار تومانی برای دلار عنوان می‌شود.
وی با اشاره به اینکه موضوع سه‌درصدی در اعلام نرخ دلار نباید به بهای ارز تعمیم داده شود، افزود: شکی نیست که این روند وجود دارد یا از طریق نگه داشتن دلار‌ها در منازل این موضوع صورت می‌گیرد یا از طریق سوداگری در بازار دلار، ولی نباید بهای اعلام شده از سوی آنها را به دیگر روند قیمت‌ها تعمیم داد.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: ۹۷درصد تأمین دلار از طریق بازار ۴۲۰۰است که فرض می‌کنیم که وجود دارد، اما من نگران این هستم که آیا این بازار ۴۲۰۰وجود دارد یا خیر؟ چون بخشی از این بازار را که ما برای واردات برخی کالا مهیا کردیم، آمدیم و افرادی را که با این نرخ دلار کار می‌کردند را دادگاهی کردیم.
بغزیان، با اشاره اینکه با نظارت می‌شود جلوی رانت‌های ارزی را گرفت، گفت: بانک مرکزی یا وزارت بازرگانی قبول ندارند که این گونه فساد یا رانت در بازار ارز وجود دارد و می‌گویند به صورت شفاف گزارش‌ها ارائه می‌شود. دولت درک صحیحی از ماهیت مشکلات اقتصادی ندارد و سیاست‌های تازه ارزی و ایجاد بازار‌های متعدد نیز مشکلاتی دارد که ریشه‌اش در همین عدم شناخت دقیق است.
این کارشناس اقتصادی افزود: بازار ثانویه یا همان هشت‌هزار تومانی اگر وجود داشت و به خوبی کار کند الان نباید بازار سومی وجود داشته باشد. روند کنونی بازار نشان می‌دهد که بانک‌ها یا خوب کار نمی‌کنند یا دارند غیر کارشناسی عمل می‌کنند.
بغزیان با اشاره به اینکه بهتر است دولت بازار میانی را در نظر بگیرد، گفت: بازار سوم یا چهارم در عرضه دلار نباید شکل بگیرد و بهتر است دولت بازار میانی را در نظر بگیرد تا دلار همان بهای هفت تا هشت تومانی باشد تا ۹۷ درصد دیگر در عرصه اقتصادی را هم تحت تأثیر خود قرار ندهد.
وی با اشاره به ارائه راهکار در این زمینه گفت: وقتی نظارت نباشد دولت نمی‌تواند کنترل کامل داشته باشد و انتظار داشته باشد که به بهای۴۲۰۰ کالا‌ها قیمت‌گذاری شود. پیش‌بینی می‌شود که دولت درست مثل روز‌های نخست انقلاب که برخی کالا‌ها کوپنی بود وارد عمل شود و وزارت بازرگانی آن را انجام دهد. به نظر من در حال حاضر هم همان روز‌ها در حال تکرار شدن است.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران یادآور شد: وضعیت بازار و سیستم بانکی نشان می‌دهد که دولت اراده‌ای در نظارت بر بهای دلار ندارد. بازار ارز و سیستم بانکی نیازمند عزم جدی است که بهتر است دولت دیگر بازار‌های ارز همچون بازار سوم را به خوبی رصد کند.
